Έζησε είκοσι χρόνια σε πόλεις της βόρειας Ευρώπης (Άμστερνταμ, Βρυξέλλες), δουλεύοντας την περίοδο 1982-1992 ως μεταφραστής στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέχρι που τα εγκατέλειψε όλα για χάρη της ποίησης και της γεωργίας και εγκαταστάθηκε στο Θροφαρί Κορινθίας. Πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα το 1966, με την ποιητική συλλογή “Απόπειρες φωτός” (εκδ. “Δωδεκάτη Ώρα”). Ακολούθησαν τα ποιητικά βιβλία: “Σχήματα απουσίας” (“Αρίων”, 1973, αγγλική και ολλανδική μετάφραση από τις εκδ. Tor/Amsterdam, 1971), “Μεταμορφώσεις” (“Μπουκουμάνης, 1974, ολλανδική μετάφραση από τις εκδ. De Beuk/Amsterdam, 1976, μαζί με ποιήματα από τη συλλογή “Τύποι ήλων”), “Τύποι ήλων” (“Εγνατία-Τραμ”, 1978), “Λεκτικά τοπία” (“Καστανιώτης”, 1983), “Σαν τον τυφλό μπροστά στον καθρέφτη” (“Υάκινθος”, 1986), “Εσωτικά τοπία” (“Νεφέλη”, 1991, 1η ανατύπωση: 1999), “Ο ακίνητος δρομέας” (“Νεφέλη”, 1996, 1η ανατύπωση: 2000), “Ιδεογράμματα” (“Τα τραμάκια”, 1997), “Τότε που η σιωπή τραγούδησε” (“Νεφέλη”, 2000), “Στο υπόγειο” (“Νεφέλη”, 2004), “Ό,τι περιγράφω με περιγράφει” (Γαβριηλίδης, 2010). Το 2006 κυκλοφόρησε η συγκεντρωτική έκδοση των δέκα πρώτων ποιητικών του συλλογών, με τίτλο “Η φωνή της σιωπής: ποιήματα 1966-2000” (“Νεφέλη”). Μετά το 1981 ασχολήθηκε παράλληλα, με την πεζογραφία, με αφηγήματα για μεγάλους, παιδιά και νέους, όπως “Ιστορίες μιας παλιάς εποχής που δεν ήρθε ακόμα” (“Αιγόκερως”, 1981), “Ο αφανής θρίαμβος της ομορφιάς” (“Πατάκης”, 1995), “Τρία μαγικά παραμύθια” (“Πατάκης”, 1998), “Όντα και μη όντα” (“Γαβριηλίδης”, 2006) και “Το οριζόντιο ύψος και άλλες αφύσικες ιστορίες” (“Κίχλη”, 2008, Κρατικό Βραβείο Διηγήματος 2009, εξ’ ημισείας με τον Τόλη Νικηφόρου). Ασχολήθηκε με τη λογοτεχνική μετάφραση, μεταφράζοντας έργα των Οκτάβιο Πας (“Ποιήματα”, 1981), Ράσελ Έντσον (“Όταν το ταβάνι κλαίει”, 1986), Τζέιν Όστεν (“Περηφάνια και προκατάληψη”, 1997), Ρομπέρτο Γιάρος (“Κατακόρυφη ποίηση”, 1997) και Ανρί Μισώ (“Με το αγκίστρι στην καρδιά: μια επιλογή από το έργο του”, 2003). Έφυγε από τη ζωή απροσδόκητα το απόγευμα των Χριστουγέννων του 2011, από καρδιακή προσβολή, σε ηλικία 68 ετών, στο Θροφαρί Κορινθίας, όπου ζούσε επί είκοσι χρόνια.
Ιστορίες μιας παλιάς εποχής που δεν ήρθε ακόμα (1981)
Οντα και μη όντα (2006)
Περί αγγέλων και δαιμόνων (2007)
Το οριζόντιο ύψος και άλλες αφύσικες ιστορίες (2008)
Η πολιτεία Λαβύρινθος και άλλες αθησαύριστες ιστορίες (2020), Κίχλη
Παιδική και εφηβική λογοτεχνία
Ο αφανής θρίαμβος της ομορφιάς (1995)
Τα τρία μαγικά παραμύθια (1997)
Ποίηση
Απόπειρες φωτός (1966)
21 Απριλίου 1967 (1967)
Σχήματα απουσίας (1973)
Ποιήματα των καιρών (1973)
Μεταμορφώσεις (1974)
Τύποι ήλων (1978)
Λεκτικά τοπία (1983)
Σαν τον τυφλό μπροστά στον καθρέφτη (1986)
Εσωτικά τοπία (1991)
Ο ακίνητος δρομέας (1996)
Ιδεογράμματα – Χαϊκού και Τάνκα (1997)
Τότε που η σιωπή τραγούδησε (2000)
Στο υπόγειο (2004)
Η φωνή της σιωπής – ποιήματα 1966-2000 (2006)
Ο,τι περιγράφω με περιγράφει (2010)
Θεατρικά έργα
Ο ρήτορας ή ο κανιβαλισμός (1971)
Αυτός εκτός και εντός του κοστουμιού του (1971)
Το μήνυμα (1973)
Συλλογικά έργα
Ερωτας σε πρώτο πρόσωπο (1997)
Μικρή ζωολογία (1998)
Μέρες ποίησης (2007)
Σάββατο, Μαυρομιχάλη 18 (2010)
Παίγνια (2011)
Μεταφράσεις
Alethea Lauson, Πως να καταπολεμήσετε το άγχος χωρίς φάρμακα (1979)
Octavio Paz, Ποιήματα (1981)
Howard Fast, Οι μετανάστες (1983)
Russell Edson, Οταν το ταβάνι κλαίει (1985)
Jane Austen, Περηφάνια και προκατάληψη (1997)
Henri Michaux, Με το αγκίστρι στην καρδιά (2003)
Ξένη ποίηση του 20ού αιώνα (2007)
Nicanor Parra, Ποιήματα επείγουσας ανάγκης (2008)
Βραβεία-Διακρίσεις
Βραβείο του περιοδικού «Διαβάζω» για το βιβλίο του “Οντα και μη όντα” (2007)
Κρατικό βραβείο διηγήματος (από μισό με τον Τόλη Νικηφόρου) για το βιβλίο του “Το οριζόντιο ύψος και άλλες αφύσικες ιστορίες” (2009).
Η πολιτεία Λαβύρινθος και άλλες αθησαύριστες ιστορίες – Αργύρης Χιόνης
Στο βιβλίο περιλαμβάνονται επιλεγμένα αθησαύριστα κείμενα του Αργύρη Χιόνη, δημοσιευμένα στην πλειονότητά τους από τον ίδιο σε περιοδικά και εφημερίδες την περίοδο 1976-2011· αυτοβιογραφικά και μυθοπλαστικά αφηγήματα, πορτραίτα ομοτέχνων και ένα κείμενο στοχαστικού-ποιητικού χαρακτήρα. Μέσα στις σελίδες τους ξετυλίγεται μια πλειάδα θεμάτων: το μοτίβο του αναπόδραστου εγκλεισμού –σε μια πολιτεία λαβύρινθο εν προκειμένω–, η ανάδυση της ερωτικής επιθυμίας και η οδυνηρή διάψευση, ο εν ζωή θάνατος, ο δισυπόστατος χαρακτήρας της καλλιτεχνικής δημιουργίας, ο μοναχικός δρόμος της περιπλάνησης και ο σύμφυτος με αυτήν πόθος για την επιστροφή στην εστία κ.ά.
Όλα τα αφηγήματα χαρακτηρίζονται και συνέχονται από μια παιγνιώδη διάθεση και συνάμα από τρόπους και τεχνικές που συναντάμε και στο ώριμο πεζογραφικό έργο του συγγραφέα: τη δύναμη της κρυμμένης παραβολής (ή μεταφοράς) πίσω από μια ιστορία φτιαγμένη με μαστοριά, το απολαυστικό παιχνίδι με τις ιδιότητες των όντων, το ευφάνταστο διακειμενικό παιχνίδι, το χιούμορ ως αντίβαρο στην αγωνία της ύπαρξης.
Τα κείμενα του βιβλίου συνθέτουν ένα ψηφιδωτό που ακτινοβολεί την αλήθεια και την ομορφιά της μοναδικής γραφής του Χιόνη, προσφέροντας στους αναγνώστες την παραμυθία της γνήσιας λογοτεχνίας.
Ανθολόγος: Κυριάκος Ραμολής
Διηγήματα, Κίχλη, 2020, 152 σελ.
Οντα και μη όντα – Αργύρης Χιόνης
Στις σελίδες αυτού του βιβλίου, αναμιγνύονται όλα, σχεδόν, τα είδη του λόγου, καταργώντας τα μεταξύ τους όρια. Το παραμύθι σμίγει με το δοκίμιο, το δοκίμιο με την ποίηση, η ποίηση με τη φυσική ιστορία…
Πραγματικά όντα γίνονται φανταστικά, αφηρημένες έννοιες, αντικείμενα και φυσικά φαινόμενα αποκτούν ιδιότητες όντων, τέρατα εξανθρωπίζονται, άνθρωποι τερατοποιούνται, το ζωικό και το φυτικό βασίλειο εμπλουτίζονται με νέα, άγνωστα ως τώρα είδη… Τι είναι λοιπόν αυτό το βιβλίο; Ένα παιχνίδι; Ναι, ένα παιχνίδι που, ενώ ακυρώνει τη σοβαροφάνεια, παραμένει ωστόσο σοβαρό, γιατί, όπως λέει και ένα σπανιόλικο τραγούδι, “La vida es una broma seria”, δηλαδή “η ζωή είναι ένα σοβαρό αστείο”, ενίοτε και τραγικό.
Περί αγγέλων και δαιμόνων – Αργύρης Χιόνης
Μέσα σ’ αυτό το βιβλίο, αδελφάκι του “Οντα και μη όντα”, κυκλοφορούν μόνο όντα, όντα υπαρκτά με πλαστά χαρτιά και όντα φανταστικά με γνήσια δελτία ταυτότητας, Όντα αγγελικά και όντα δαιμονικά, καθώς και Οντα δαιμονικώς αγγελικά ή το αντίστροφο.
Όταν ο φίλος και εκδότης μου Σάμης Γαβριηλίδης διάβασε τα δακτυλόγραφά μου, μου είπε: “Πολύ ωραία τα αφηγήματα σου, ρε φίλε, αλλά παίζεις πολύ με τον θάνατο”.
“Δεν διάλεξα να παίζω εγώ μαζί του-” του αποκρίθηκα, “είναι αυτός που με επέλεξε, από τη γέννηση μου κιόλας, ως συμπαίκτη. Και πως εγώ, ο ταπεινός κι εφήμερος, θα μπορούσα να αποποιηθώ τέτοια τιμή εκ μέρους αυτού του υπέρλαμπρου και αιώνιου Κυρίου; θα ήμουν τουλάχιστον αγνώμων, αν έκανα κάτι τέτοιο. Αλλωστε μ’ αρέσουν τα παιχνίδια, φίλε· ακόμη και τα επικίνδυνα ή, μάλλον, κυρίως αυτά”.
Το οριζόντιο ύψος και άλλες αφύσικες ιστορίες – Αργύρης Χιόνης
Το παρόν βιβλίο είναι γραμμένο για μικρομέγαλα παιδιά και μεγαλόμικρους ενήλικες, φιλοδοξεί δε να προσφέρει παραμυθία τόσο σ’ αυτούς όσο και στους άνευ ηλικίας, δηλαδή σε όσους δεν έχουν ακόμη εγκαταλείψει την ανυπαρξία και σε εκείνους που έχουν προσωρινά εγκατασταθεί σ’ αυτήν. Λέω “προσωρινά”, γιατί ακράδαντα πιστεύω πως είμαστε ανακυκλώσιμο υλικό και, ως εκ τούτου, θα έχουμε αενάως ένα ρόλο σ’ αυτό το όνειρο που λέγεται ζωή.
“Η γιαγιά Ειρήνη είχε την ικανότητα να φτιάχνει και δικά της παραμύθια, από ένα τίποτε. Δίνοντας ανθρώπινες ιδιότητες σε ένα αντικείμενο, σε ένα ζώο, ακόμη και σε ένα όσπριο, έστηνε έναν ολόκληρο κόσμο, όπου, μέσα του, διαδραματίζονταν συγκλονιστικά γεγονότα. Αν έχω κάποιο χάρισμα να χτίζω, με εντελώς παράταιρα υλικά, απίστευτες ιστορίες και να τις αφηγούμαι με πειστικό τρόπο, αυτό το οφείλω στη γιαγιά Ειρήνη, καθώς και στην εκ μητρός καταγωγή μου από την Κρήτη, αφού ως γνωστόν, οι Κρητικοί είναι μεγάλοι ψωματάρηδες, δηλαδή υπερόχως μυθομανείς”.
Το μήνυμα και άλλες δύο φάρσες – Αργύρης Χιόνης
Ο ρήτορας ή ο κανιβαλισμός
Αυτός εκτός και εντός του κοστουμιού του
Στο “Μήνυμα”, δύο ανθρωπάκια, που δεν ξέρουν από που έρχονται, ποιοί είναι και που πάνε, μεταφέρουν ένα σπουδαίο αλλά λησμονημένο μήνυμα σ’ έναν άγνωστο Κύριο. Αναζητώντας τον Γκοντό, διανύουν, ακίνητοι και αμνήμονες, μια τεράστια απόσταση που αρχίζει και τελειώνει μέσα τους.
Στον “Ρήτορα”, ένας βουβός, αειφάγος και αδηφάγος πολιτικάντης γοητεύει το κουφό πλήθος.
Στο “Αυτός εκτός και εντός του κοστουμιού του”, παρακολουθούμε τον βίο και την πολιτεία ενός ανδρείκελου που παριστάνει τον άνθρωπο.
Από τα τρία θεατρικά κείμενα, που περιέχονται στο παρον βιβλίο, τα δύο (“Ο ρήτορας” και “Αυτός εκτός και εντός του κουστουμιού του”) γράφτηκαν το φθινόπωρο του 1971 ενόψει το διαγωνισμού μονόπρακτου που είχαν προκηρύξει, για τις Κάτω Χώρες (Ολλανδία και Φλάνδρα), ο θεατρικός οργανισμός Sater και το λογοτεχνικό περιοδικό Soma. Την εποχή εκείνη είχα δεν είχα συμπληρώσει δύο χρόνια διαμονής στο Άμστερνταμ και τα ολλανδικά μου δεν ήσαν επαρκή για να γράψω ζωντανούς διαλόγους. Προσέφυγα λοιπόν στη λύση της παντομίμας, για την οποία απαιτούνταν μόνο σκηνικές οδηγίες. Τα δύο αυτά έργα απέσπασαν το πρώτο βραβείο και, κατά την ημέρα της απονομής, παραστάθηκαν από τον Stater.
Το τρίτο έργο, “Το μήνυμα”, γράφτηκε κι αυτό στο Αμστερνταμ, δύο χρόνια αργότερα, αλλά στα ελληνικά. Αφορμή στάθηκε μια ιστορία του Franco Sacchetti, ελάσσονος συγγραφέα της πρώιμης ιταλικής Αναγέννησης, στην οποία διέκρινα, εν σπέρματι, στοιχεία του σύγχρονου θεάτρου του παραλόγου και, πιο συγκεκριμένα, θεματική συγγένεια με το έργο του Samuel Beckett “Περιμένοντας τον Γκοντό”.
Εκτοτε δεν ξανάγραψα θέατρο. Παρέμεινα ωστόσο θεατής του και φανατικός αναγνώστης του.
Ό,τι περιγράφω με περιγράφει – Αργύρης Χιόνης
Ποίηση δωματίου
VIII
Το σπίτι μου δεν βρίσκεται σε όροφο· ισόγειο
είναι χωρίς υπόγειο. Ποιος μου χτυπά λοιπόν,
τις νύχτες, το πάτωμα από κάτω, ποιος
μου φωνάζει οργισμένος: “Χαμήλωσε τη μουσική·
υπάρχει κόσμος που κοιμάται, κόσμος
εργαζόμενος, νεκρός από τον μόχθο!”.
(Από την ενότητα “Εκδοχές του τέλους, I-XVII”)
Η φωνή της, στο τηλέφωνο, ήταν τόσο γλυκιά,
τόσο ζεστή, τόσο φρέσκια, που του’ ρχότανε
να φάει το ακουστικό.
Τό’φαγε κι ήτανε γλυκό κι αφράτο σαν τσουρέκι.
Τώρα, η φωνή της ηχεί, μέσα στα σπλάχνα του,
ακόμη πιο γλυκιά, ακόμη πιο ζεστή, ακόμη πιο
φρέσκια.
(Από την ενότητα “Παίγνια και σάτιρες”)
Πηγές: EKEBI, Biblionet, Κίχλη
