Χριστίνα Ι. Αργυροπούλου

Ψηφίδες ζωής – Χριστίνα Ι. Αργυροπούλου

Ποίηση, Έναστρον, 2022, 80 σελ.

Σε πρώτο πρόσωπο – Χριστίνα Ι. Αργυροπούλου

Επανέκδοση: “Γαβριηλίδης”, 2018

Ποίηση, Έναστρον, 2022, 78 σελ.

Η λέξη και η άβυσσος – Χριστίνα Ι. Αργυροπούλου

Ο Χρόνος
Ένα κουβάρι ο χρόνος
τυλίγεται, ξετυλίγεται
και πάλι απ’ την αρχή.
Ο χρόνος ο άτρωτος, το
μέτρο στη θνητότητά μας.

Άχρονε χρόνε, συμπαντικέ,
αόρατε στην παρουσία σου,
ορατέ ζωγράφο πάνω μας,
σε πλάσαμε όμοιό μας.
Αιώνιε χρόνε, πώς κυρτώθηκες;
Πώς τα χρόνια μας παιδικό
κουβάρι έπλεξες, Χρόνε χωρίς
αρχή και τέλος, πανδαμάτορα;
Αιώνιε Χρόνε ανθρωποκαταλύτη!

Επανέκδοση: “Γαβριηλίδης”, 2015

Ποίηση, Έναστρον, 2021, 72 σελ.

Καζαντζακικά μελετήματα – Χριστίνα Αργυροπούλου

Νίκος Καζαντζάκης
ένας χαλκέντερος και πολύτροπος δημιουργός


Στο βιβλίο αυτό μελετάται το έργο του Ν. Καζαντζάκη σε επιλεγμένους άξονες. Αναδεικνύονται το τι και το πώς της γραφής του. Νους και ψυχή στο έργο του Καζαντζάκη διαπλέκονται, οι εμπειρίες αντλούνται από την Ελλάδα ή από την οικουμένη και μερικές ελληνοποιούνται. Ο δημιουργός ανάγει το εμπειρικό στο πνευματικό και στην αίσθηση του συνόλου. Δεν είναι τυχαίο ότι δημιούργησε ένα είδος φιλοσοφίας των ταξιδιών – ήταν φανατικός ταξιδευτής – που κατασταλάζουν στη μνήμη, με τάση εξιδανίκευσης της κάθε πραγματικότητας, εναρμονίζοντας το ταξίδι και τη λογοτεχνία. Ο Ν. Καζαντζάκης, ένας τόσο ευφυής άνθρωπος, άριστος χειριστής της ελληνικής γλώσσας, υλοποιεί σύζευξη κοσμοθεωριών, διαπλέκει την ελληνικότητα με τη διαχρονική παράδοση και σκιαγραφεί ένα ιδιότυπο εικονοστάσι προσώπων, σε γλώσσα δημοτική και ύφος καθημερινής ομιλίας, αξιοποιώντας όλες τις δυνατότητες της γλώσσας, ενώ με ιδέες και λέξεις πλαταίνει τον κόσμο του πέρα από την Κρήτη. Το έργο του ξεκινάει από την Ελλάδα και αγκαλιάζει την οικουμένη, ξεκινάει από τους Κρητικούς και συνομιλεί με τον κάθε άνθρωπο, θαυμάζει τον Οδυσσέα – τον έχει πρότυπό του – και συνομιλεί ισότιμα με το έργο πολλών ανθρώπων, με τους θρύλους και τις παραδόσεις κάθε λαού.

Ερμηνεία και κριτική, Έναστρον, 2020, 390 σελ.

Σε πρώτο πρόσωπο – Χριστίνα Αργυροπούλου

Η ΜΝΗΜΗ
Σαράκι άπληστο η μνήμη.
Με ταξιδεύει στα άδυτα της ύπαρξης,
άλλοτε με κατακρίνει, με πονάει, με
ξαναμαθαίνει να ζω και άλλοτε με
επιχαίρει, μου ανοίγει νέους ορίζοντες.

Είναι μνήμη η ζωή, μνήμη κι ο χρόνος.
Μνήμη και συναισθήματα οι φίλοι,
οι γνωστοί, οι συγγενείς, οι αγαπημένοι.
Μνήμη, όλοι παρόντες και απόντες.

Ανάβει φωτιά η μνήμη, καίει και
καίγεται, άλλοτε φλάμπουρο για
τα πριν και τα μετά και άλλοτε ελπίδα
και νέα σχεδία, πυξίδα του μέλλοντος!

Αφέντρα της ζωής η Μνήμη!

Ποίηση, Γαβριηλίδης, 2018, 80 σελ.

Η ποιητική του χώρου στα Ομηρικά έπη – Χριστίνα Αργυροπούλου

Σε αυτό το βιβλίο μελετάται η λειτουργία του χώρου, κλειστού και ανοιχτού, στην “Ιλιάδα” και την “Οδύσσεια”, όπως: θάλασσες, χώροι και χώρες, νήσοι, τόποι, τοπία, ποταμοί, όρη, σπηλιές, νοητοί χώροι του Ολύμπου, ως κατοικία των θεών, και του Άδη, ανάκτορα, πεδία μαχών, χώροι αναγνωρισμών και φιλοξενιών, χώροι συνελεύσεων και αγώνων, χώροι ικεσιών, μονομαχιών και θρήνων, με τα ήθη, τα έθιμα και τις συνακόλουθες ανθρωπιστικές αξίες. Ακόμα, αναδεικνύονται τα πριν, τα κατά και τα μετά τη μνηστηροφονία ως δράση σε χώρους για την κατανόηση της ύβρης και της τιμωρίας των μνηστήρων. Παρουσιάζονται τόσο οι μεταμορφώσεις θνητών και θεών, ως σωματικές χωρικότητες, όσο και της φύσης, με την επενέργεια των θεών, ως ειδική χωρικότητα. Επίσης, ειδικές χωρικότητες συγκροτούν αφενός τα ποικίλα χρηστικά αντικείμενα (όπλα, ασπίδες, σκήπτρα, το τόξο του Οδυσσέα, δώρα, υφαντά, ενδύματα) και αφετέρου οι σπηλιές, οι χερσαίοι δρόμοι, οι θαλάσσιοι πλόες, κ.ά. Μελετήθηκαν στην Ομήρου Ιλιάδα και Οδύσσεια, στίχο με στίχο, σκηνή με σκηνή, από το πρωτότυπο και από έγκριτες μεταφράσεις, όλοι οι χώροι δράσης θεών και ανθρώπων και όλες οι χωρικότητες.
Επίσης, αποτελούν ξεχωριστά κεφάλαια η περιγραφή της ασπίδας του Αχιλλέα, οι χώροι των αναγνωρισμών, των ικεσιών, των θρήνων και των πρεσβειών με τις συνακόλουθες αξίες τους. Αναδεικνύονται σε κάθε περίπτωση η σκηνοθεσία, η σκηνογραφία και η εικονοποιία, με τις φιοτοσκιάσεις τους, που μας ταξιδεύουν σε χώρες και χώρους, ειρηνικούς και πολιτισμένους (χώρα των Φαιάκων, καλύβα του Εύμαιου) ή εχθρικούς και πρωτόγονους (σπηλιά του Πολύφημου). Βέβαια, τους Φαίακες ανταμείβει ο ξένος, ο “Ούτις”, ως Οδυσσέας, με τους Μεγάλους Απολόγους του, διευρύνοντας τον γεωγραφικό και πολιτιστικό τους ορίζοντα με αξίες, που καταξιώνουν τον άνθρωπο και μνημειώνουν τη συμπεριφορά του ως παρακαταθήκη πολιτισμού και ανθρωπιάς (ηρωισμός, μητρική, συζυγική και υιική αγάπη, φιλία, ηρωική τιμή, φιλοπατρία κ. ά.).
Συνεπώς, στα ομηρικά έπη διευθετούνται εξαιρετικά ο χώρος και ο χρόνος της επικής αφήγησης, στην οποία παρακολουθούμε άνετα τη δράση των ηρώων. Ως αναγνώστες εμπλουτίζουμε τις γνώσεις μας και απολαμβάνουμε αυτό το βιβλίο, όπου προβάλλεται ο ομηρικός πολιτισμός και η λειτουργία του χώρου, βασικό στοιχείο της αφήγησης.

Ερμηνεία και κριτική, Γαβριηλίδης, 2016, 528 σελ.

Η λέξη και η άβυσσος – Χριστίνα Αργυροπούλου

Η ΛΕΞΗ ΚΑΙ Η ΑΒΥΣΣΟΣ
Ψάχνω να βρω τις λέξεις
που δε χάνουν τη σάρκα τους
τις ανασέρνω απ’ την άβυσσο
τις ντύνω, τους δίνω νέα πνοή
αυτές κάποτε με εκδικούνται.

Επιμένω να μιλώ με λέξεις.
Δύστροπες, τρυπούν, πονούν
γερνούν, ρυτίδες αιώνων,
χωρίς πρόσωπο και καθρέφτη.

Ποίηση, Γαβριηλίδης, 2015, 69 σελ.

Γυναικεία πορτρέτα στα ομηρικά έπη – Χριστίνα Αργυροπούλου

Ρόλοι γυναικών, θνητών και θεαινών με τις αξίες και τις απαξίες τους


Οι γυναικείες μορφές στα ομηρικά έπη κινούν φανερά ή κρυφά τα νήματα στη ζωή των ανδρών και έχουν περισσότερη ελευθερία από τις γυναίκες των κλασικών χρόνων. Τα πορτρέτα τους συγκροτούνται από τα κύρια χαρακτηριστικά και τη δράση τους. Η Εκάβη είναι μια τραγική και υπερήφανη μάνα, ενώ ο θρήνος της για τον Έκτορα συγκλονίζει. Η Πηνελόπη παρουσιάζεται ως πιστή σύζυγος, καλή μάνα, άριστη οικονόμος του οίκου του Οδυσσέα, συνετή και ευφυής. Η Θέτις γνωρίζει ότι ο γιος της, ο Αχιλλέας, είναι ολιγόχρονος, αν βγει στη μάχη. Όμως, για να απαλύνει τον πόνο του, τρέχει στον θεό Ήφαιστο, που κατασκευάζει τα νέα όπλα του ήρωα σε μια νύχτα. Έτσι, τα δραματικά γεγονότα επιταχύνονται και η δράση οδηγείται από κορύφωση σε κορύφωση, παρασύροντας στο παιχνίδι της ζωής και του θανάτου τον Αχιλλέα και τον αναγνώστη. Η Ήρα έχει προβλήματα με τον πατριαρχικό και «ερωτύλο» σύζυγο της, τον Δία. Οπότε επινοεί δόλους, στήνει παγίδες και σκηνές ζηλοτυπίας και διεκδικεί τα δικαιώματά της ως αδελφή και ομόκλινή του. Ως Αργεία υποστηρίζει σταθερά τους Αχαιούς κατά των Τρωών, συνεργαζόμενη με τη θεά Αθηνά, που σταθερά είναι με το μέρος των Αχαιών. Οι πολεμικές σκηνές εναλλάσσονται με τις ειρηνικές και ανθρώπινες σκηνές, που εικονογραφούνται και αναδεικνύουν τον εξαίρετο ομηρικό ανθρωπισμό.

Ερμηνεία και κριτική, Γαβριηλίδης, 2013, 466 σελ.

Η ανθολογημένη ποίηση στο γυμνάσιο και το λύκειο – Χριστίνα Αργυροπούλου

Περιέχονται δοκίμια για την ποίηση


Το βιβλίο αυτό αναφέρεται στο πρόγραμμα σπουδών και στο διαθεματικό αναλυτικό πρόγραμμα της λογοτεχνίας, σε θέματα διδακτικής θεωρίας της λογοτεχνίας στο γυμνάσιο και το λύκειο. Πλαισιώνεται από πολλά διδακτικά παραδείγματα όλης της ανθολογημένης ποίησης από νέα και παλιά βιβλία, τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν στο πλαίσιο του παράλληλου κειμένου.
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αυτής της εργασίας είναι πως μετά από μια συνοπτική πληροφόρηση για τη θεωρία της λογοτεχνίας, την αφηγηματολογία και τη διακειμενικότητα, η οποία συνοδεύεται από πολλά παραδείγματα, ακολουθούν εκτενείς μελέτες για τα διακειμενικά και παρακειμενικά στοιχεία στο συνολικό έργο του Κ. Π. Καβάφη και του Γ. Σεφέρη.
Επίσης, μια ενδιαφέρουσα παράμετρος είναι η θεωρία της διαθεματικότητας και η αξιοποίηση της με πολλά διδακτικά παραδείγματα συνερευνητικής και ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας, που επισφραγίζονται με διαθεματικές προτάσεις ως μετακειμενική δραστηριότητα. Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο αυτού του βιβλίου είναι η μελέτη για τις πρωτοπορίες και τον μοντερνισμό στην ελληνική ποίηση.
Έτσι, η μελέτη αυτή συμβάλλει στον προβληματισμό για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας και ειδικότερα της ποίησης στο σχολείο, για να μπορεί να «μιλήσει» στους σύγχρονους μαθητές-αναγνώστες, με στόχο την καθοδήγηση τους από το μάθημα στη μάθηση και τη φιλαναγνωσία δια βίου.

Ερμηνεία και κριτική, Ταξιδευτής, 2006, 399 σελ.

Η γλώσσα στην ποίηση του Έκτορα Κακναβάτου – Χριστίνα Αργυροπούλου

Η γραμματική, οι λειτουργίες της ποιητικής γλώσσας και κειμενογλωσσολογική ανάλυση μερικών ποιημάτων
Η ποιητική γλώσσα αποτελεί ένα πεδίο μελέτης σημαντικό και ενδιαφέρον τόσο για την αισθητική της λειτουργία όσο και για τις δυνατότητές της. Η συγγραφέας μελέτησε τη γλώσσα και τις λειτουργίες της, το “τι”, το “πώς” και το “γιατί” στην ποίηση του Ε. Κακναβάτου, υπερρεαλιστή ποιητή, και συγκρότησε μια “Ποιητική Γραμματική”.
Στην αρχή παρουσιάζει το σουρεαλιστικό κίνημα στη Γαλλία, την Ευρώπη και αλλού, τον ελληνικό υπερρεαλισμό, τα εργοβιογραφικά στοιχεία του ποιητή, με συνοπτική παρουσίαση της υπερρεαλιστικής ποίησης και γραφής του. Μέσα απ’ αυτή την υφολογική μελέτη αποκαλύπτεται ότι η ποίηση είναι το μέγιστο άθλημα της γλώσσας.
Ακολουθεί το γλωσσολογικό μέρος, όπου η συγγραφέας καταγράφει και ερμηνεύει τα ευρήματά της σε τρεις κατευθύνσεις: στο γλωσσικό περιβάλλον και τη σημασία, στον ήχο και στον εσωτερικό ρυθμό, στο ύφος και το αισθητικό αποτέλεσμα. Αντικείμενο μελέτης έγινε η “Ορθογραφία” (νόρμα, απόκλιση, γραφολογία, στίξη, τονισμός κ.ά.), η “Φωνητική” και η “Φωνολογία” (πάθη φωνηέντων και συμφώνων, συμφωνικά συμπλέγματα, γλωσσικά δάνεια κ.ά.) και η “Μορφολογία” (όλα τα λεγόμενα μέρη του λόγου, οι μορφές της γλώσσας, τα επίπεδα λόγου κ.ά.). Ακολούθησε η “Σύνταξη” (συντακτικές δομές, λαϊκή και λόγια σύνταξη) και το “Λεξιλόγιο” (επιστημονική και άλλη ορολογία, ονοματολογία, χρωματολογία, νεολογισμοί, δάνειες λέξεις, ποικιλίες-πολυτυπίες, παραγωγή, σύνθεση, λέξεις-άπαξ, λέξεις-λήμματα κ.ά.). Στο κεφάλαιο της “Σημειολογίας”, η συγγραφέας μελετά τον ρόλο του οπτικού/γραφηματικού στοιχείου, τη στίξη, τα διακειμενικά και παρακειμενικά στοιχεία και προβαίνει σε αναλύσεις ποιημάτων. Αποκαλύπτεται ότι η ποιητική γλώσσα έχει τη δική της “ιστορία” και εκφράζει την ιστορία των ανθρώπων, πέρα από την ατομικότητα και τη συμβατικότητα του χρόνου, ως αισθητική λειτουργία. Αντικείμενο μελέτης αποτέλεσε και η χωροθέτηση των στίχων, καθώς η αρμονία της εξωτερικής κατασκευής έχει άμεση σχέση με την ποιότητα της εσωτερικής οργάνωσης ως διαπλοκή ποσοτική και ποιοτική. Στο κεφάλαιο της “Υφολογίας”, απασχόλησε τη συγγραφέα η λεξιλογική επιλογή, η ποικιλία, η απόκλιση, οι απρόσμενοι λεξιλογικοί συνδυασμοί, η στίξη, οι υπερρεαλιστικές εικόνες, η λειτουργία του χρόνου κ.ά. Και στη συνέχεια καταδεικνύει με αναλύσεις ποιημάτων ότι το ύφος δε συγκροτείται μόνο από τις επιλογές των γλωσσικών στοιχείων, αλλά και από τις τεχνικές οργάνωσης και από το αισθητικό αποτέλεσμα που δημιουργείται. Τέλος, η συγγραφέας μελέτησε μέσα από στατιστικά δεδομένα την “εξελικτική πορεία της γλώσσας αυτής της ποίησης και το χαρακτηρισμό της” με βάση την κατανομή του ουσιαστικού, του επιθέτου, του ρήματος, του επιρρήματος και της αντωνυμίας και αναδείχθηκε ότι, ενώ κύριοι φορείς νοήματος και σύνταξης είναι “το ουσιαστικό και το ρήμα”, όπως στη λαϊκή και παραδοσιακή ποίηση, η διαφοροποίηση εντοπίζεται στη λειτουργία τους. Έτσι, συνάγεται ότι αυτή η ποιητική γλώσσα είναι μεγάλης εμβέλειας, και επιβεβαιώνεται αυτό που συχνά λέει ο ποιητής ως μανιφέστο: “Η Γλώσσα είναι Ελευθερία, η Γλώσσα είναι τα πάντα”.

Ερμηνεία και κριτική, Τυπωθήτω, 2003, 505 σελ.