Σπούδασε νεοελληνική φιλολογία στη Θεσσαλονίκη, όπου ίδρυσε το περιοδικό “Τραμ”, καθώς και τις ομώνυμες εκδόσεις λογοτεχνίας και τέχνης (1971-87). Στην Αθήνα εξέδωσε το λογοτεχνικό και καλλιτεχνικό περιοδικό “Χάρτης” (1982-87). Διετέλεσε διευθυντής σύνταξης και καλλιτεχνικός διευθυντής του πολιτιστικού περιοδικού “Το Τέταρτο” (1985-87). Έχει κάνει τρεις εκθέσεις κολάζ και εικονογράφησε βιβλία για παιδιά. Το 1996 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος για το φαντασμαγορικό του σύγγραμμα “Η ανακάλυψη της Ομηρικής” και το 2014 με το βραβείο του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών, για το σύνολο του έργου του. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’70 ασχολείται συστηματικά με το έργο του Μπόρχες με μεταφράσεις, ομιλίες, άρθρα, συμμετοχές σε διεθνή συνέδρια και ραδιοφωνικές εκπομπές. Συναντήθηκαν δύο φορές και συζήτησαν διεξοδικά. Το “Μπεθ” είναι το πρώτο βιβλίο που έχει γραφτεί για τον Μπόρχες στα ελληνικά.
Ηλιάδες κοντά στη θάλασσα (1967)
Το απόγεμα (1969)
Το πουλί και άλλα άγρια θηρία (1972)
Το νόμισμα ή η παραβολή του φεγγαριού (1973)
Το μετέωρο σώμα (1980)
Η προκυμαία (1984), Ύψιλον
Ο κακός αέρας (1988)
Χρώματα του υγρού ζώου (1990), Ύψιλον
Ο κακός αέρας (1992), Ύψιλον (Ε)
Το μετέωρο σώμα (1994), Ύψιλον (Ε)
Αργοναυτική εκστρατεία (1996), Κέδρος
Ελληνικά (2000)
Το βιβλίο της Μελανθίας (2006), Άγρα
Ισαύρων (2015), Άγρα
Πεζά
Ποικίλη ιστορία (πεζόμορφα κείμενα) (1991), Ύψιλον
Φωτορομάντσο (ψευδοδοκίμια) (1993), Ύψιλον
Η ανακάλυψη της Ομηρικής και άλλες φαντασμαγορίες (διηγήματα) (1995), Ύψιλον
ΕπέΚινα (1996), Φωτογράφος
Λεξιλόγιο (1997), Ύψιλον
Τα ελιξήρια της φωνής τους (αφηγήματα) (1998), Ύψιλον
Το μουσείο των αριθμών (2001), Άγρα
Το χέρι του σημαιοφόρου (μυθιστόρημα) (2006), Ελληνικά Γράμματα
Τα ελιξήρια της φωνής τους (2006), Άγρα (Ε)
ΕπέΚινα (2006), Αίολος (Ε)
Σκυλιά του αέρα (2007), Τόπος
Ποικίλη ιστορία (2010), Άγρα (Ε)
Παρασάγγες, τόμ, Α΄ Ονομαστικόν (2014), Άγρα
Μία μηχανή για κινούμενα τοπία και τα συναφή (2014), Κοινωνία των (δε)κάτων
H Mουσική εμπνέει τη Λογοτεχνία (με τον Μιχάλη Γκανά και τον Γιώργο Κοροπούλη) (2015)
Παρασάγγες, τόμ, Β΄ Ευρετήριο προσωπικών χρόνων (2016), Άγρα
Το χέρι του σημαιοφόρου (2017), Νεφέλη (Ε)
Η ανακάλυψη της Ομηρικής. Φωτορομάντζο. Εραστής αθανασίας (2018), Άγρα (Ε)
Δοκίμια – Μελέτες
Βιβλιογραφία Γ. Θέμελη, στον τιμητικό τόμο Ο ποιητής Γ. Θέμελης (1971)
Μπεθ – Ενα αρχείο για τον Μπόρχες (1992), Ύψιλον
Νεοελληνικά λογοτεχνικά περιοδικά (δοκίμιο) (1995), Ύψιλον
Χρυσόσκονη στα γένια του Μαγγελάνου (Ν. Καββαδίας) (1995)
Πλώρη στον εωσφόρο (2001), Νεφέλη
Χρυσόσκονη στα γένια του Μαγγελάνου. Εισαγωγή στον Νίκο Καββαδία (2004), Άγρα (Ε)
Μπεθ (2007), Ελληνικά Γράμματα (Ε)
Ή με χρώμα ή χωρίς (ένα συναισθηματικό δοκίμιο για τον Οδυσσέα Ελύτη) (2011), Εταιρία Κρητικών Ιστορικών Μελετών
Τα σύνεργα της πλοιαρχίας ή Η άλλη όχθη του Ανδρέα Εμπειρίκου (2013), Άγρα
Μπεθ (2016), Εκδόσεις Πατάκη (Ε)
Παιδική λογοτεχνία
Το όνειρο του Ορέστη (1987)
Το όνειρο του Ορέστη (1991), Βιβλιοπωλείον της Εστίας (E)
Βασίλειος Διγενής Ακρίτας (κείμενο και εικόνες σε συνεργασία με την Ελένη Καλοκύρη) (1994)
Συγκεντρωτικές εκδόσεις
Τα φανταστικά φουγάρα (συγκεντρωτική έκδοση ποιημάτων 1967-1977) (1977)
Τα φανταστικά φουγάρα (1980), Γνώση (E)
Τα φανταστικά φουγάρα (1992), Ύψιλον (E)
Άτρακτος (συγκεντρωτικός τόμος 1966-2001) (2004), Νεφέλη
Συλλογικά έργα
Βασίλειος Διγενής Ακρίτας (1993), Κέδρος
Μικρή ζωολογία (1998), Εκδόσεις Πατάκη
Εισαγωγή στην ποίηση του Ελύτη (2009), Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
Ανθολογία της ελληνικής ποίησης (20ός αιώνας) (2013), Κότινος
1ο Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Αθηνών (2013), Κύκλος Ποιητών
Ιωάννης Ζεμενός (2015), Αίολος
Τα πάθη στη λογοτεχνία (2016), Εκδόσεις Καστανιώτη
3ο Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Αθηνών (2017), Κύκλος Ποιητών
Ωρολογιακοί μηχανισμοί (2018), Νεφέλη
Λεξικό λογοκρισίας στην Ελλάδα (2018), Εκδόσεις Καστανιώτη
Ανθολογίες
Λογοτεχνία και Φωτογραφία (1980)
Η Γέφυρα (Ανθολογία κειμένων του Φραντς Κάφκα για παιδιά) (1992)
Εμμανουήλ Ροίδης: Οδηγίες χρήσης (2005)
Μεταφράσεις
Ζακ Πρεβέρ, Επιλογή από τα «Paroles» (1971)
Ζακ Πρεβέρ, Λόγια και άλλα (1978)
Λουκιανού, Αληθινή Ιστορία (1983)
Φ. Γκαρθία Λόρκα, ΄Ατιτλο ΄Εργο (θέατρο) (1991)
Φ. Γκραθία Λόρκα, Δόνια Ροζίτα (1999)
Εμμ. Ροϊδη, Η Πάπισσα Ιωάννα (2005)
Γ. Μ. Βιζυηνού, Ποιός ήταν ο φονιάς του αδελφού μου (2006)
Χόρχε Λουϊς Μπόρχες, Ο Δημιουργός (ανθολογία, σε συνεργασία με τον Ν. Καρούζο) (1980)
Χόρχε Λουίς Μπόρχες, Ο Δημιουργός (σε συνεργασία με τον Τ. Δενέγρη) (1985)
Χόρχε Λουίς Μπόρχες, Παγκόσμια ιστορία της ατιμίας (1982)
Χόρχε Λουίς Μπόρχες, Το εγκώμιο της σκιάς (1982)
Χόρχε Λουίς Μπόρχες, Το χρυσάφι των τίγρεων (1988)
Χόρχε Λουίς Μπόρχες, Η ιστορία της νύχτας (1988)
Μπόρχες-Κασάρες, Σύντομες και Παράξενες Ιστορίες (σε συνεργασία με τον Α. Κυριακίδη) (1988)
Χόρχε Λουίς Μπόρχες, Ποιήματα (2006)
Λουκιανός ο Σαμοσατεύς, Αληθινή ιστορία (2006), Αίολος
Εμμανουήλ Δ. Ροΐδης, Η Πάπισσα Ιωάννα (2006), Ελληνικά Γράμματα
Πίνδαρος, Ολυμπιόνικοι (2008), Εφημερίδα “Ελεύθερος Τύπος”
Jorge Luis Borges, Ποιήματα (2014), Εκδόσεις Πατάκη
6 Ποιήματα του Jorge Luis Borges (2022), Μηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό Λόγου & Τέχνης, Μάρτιος 2022
Βραβεία-Διακρίσεις
Η ανακάλυψη της Ομηρικής και άλλες φαντασμαγορίες – Κρατικό Βραβείο Διηγήματος (1996)
Το μουσείο των αριθμών – Κρατικό Βραβείο Διηγήματος (2002)
Βραβείο του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου του ( 2014)
Η ανακάλυψη της Ομηρικής. Φωτορομάντζο. Εραστής αθανασίας – Δημήτρης Καλοκύρης
“Ανακυκλωμένα” τα παλαιότερα βιβλία τού συγγραφέα “Η ανακάλυψη της ομηρικής” και “Φωτορομάντσο”.
Οι αναρίθμητοι βιογράφοι του Ανδρέα Μπρετόν μνημονεύουν συχνά τις περίφημες ανασκαφές στις αχανείς τοποθεσίες όπου άνθιζαν, άλλοτε, τα επίνητρα της Κραταιγόνας και αποκαλύφθηκε στις μέρες μας γάτα ονόματι Ηλικία να χαράζει συλλαβικά τη μυστηριώδη και άφαντη πλέον εντολή: Imprimatur (ήτοι Φύλακες Γρηγορείτε). Την ίδια νύχτα, μάλιστα, προέκυψε το ακαταλόγιστο αξίωμα της “αυτοκαταστροφής των βιβλίων” και άρχισαν να διασπείρονται εκείνα τα θρυλικά φληναφήματα για κάτι κλεψύδρες του κυματικού Μάγου του Ροζ. Ζήσαμε επικίνδυνες μέρες, ασφαλώς· είδαμε με τα μάτια μας εικόνες Ελλήνων ιππέων του Πρώτου Παγκοσμίου πολέμου να εμφανίζονται ξαφνικά σε καθρέφτες κεντρικών ξενοδοχείων της αλλοδαπής και εκείνον τον ακατονόμαστο Νίκωνα να παρασύρεται αμετανόητος σε οράματα και διοράματα μιας μηχανικής ευωδίας με ιδιάζουσα, εκρηκτική φωτογένεια. Αλλά εμείς, μέσω της επουράνιας τυπογραφίας, θα οδηγηθούμε με βεβαιότητα στην ανακάλυψη της Ομηρικής, ίσως δε, και σε άλλες φαντασμαγορίες!
Όλοι διεκδικούν τον κόσμο – Άγνωστο γιατί. Ο φωτογράφος τον αποκτά σε χρόνο παρελθόντα. Ο συγγραφέας σε χρόνο μέλλοντα. Το πεδίο της συνάντησής τους είναι ένα διαχρονικό, πολυτάραχο φωτο/ρομάντσο: Μυθολογίες φωτογραφικών εικόνων. Ιστορίες με λάμψεις. Το λεξιλόγιο του κυνηγού της εικόνας: Οπλίζεις, σκοπεύεις και τραβάς. Εκτελέσεις φωτός. Οι στιγμιαίες φωτογραφίες του βιβλίου αυτού δεν διεκδικούν αναγκαστικά μέρισμα του διογκούμενου θρύλου, υπάγονται όμως στη μυθοπλασία του. Είμαστε οι φωτογραφίες των κεκοιμημένων. Γι? αυτό φωτογραφίζουμε αφειδώς παιδιά.
Ας γίνει τουλάχιστον σαφές ότι τα Επιχειρήματα που συμψηφίζονται με τις φωτογραφίες, μολονότι συνδιαλέγονται, τρόπον τινά, με συγγραφείς άλλων ρυθμών, δεν γράφτηκαν από φωτογράφο, ούτε απευθύνθηκαν σε φωτογραφίζοντες αποκλειστικά. Αλλά ο κόσμος κερδίζεται με απραξία, ισχυρίζεται το Tαό. Εμπράκτως, οι περισσότεροι φωτογραφίζουν με το ένα μάτι κλειστό, εστιάζοντας στο φως. Αυτό το μάτι κατηύθυνε, λίγο πολύ, και τούτα τα κείμενα.
Διηγήματα, Άγρα, 2018, 195 σελ.
Ωρολογιακοί μηχανισμοί – Συλλογικό έργο
Συσκευές που μετρούν το αόρατο, παρωχημένες εικόνες ιστορικών συμβάντων, αφηγήσεις σε τέταρτο πρόσωπο που ανασυντάσσεται κατά βούληση, κατονομάζοντας τον θεατή ως αναγνώστη εικονικών εξελίξεων. Το κεντρικό σημείο είναι η κίνηση και ο κραταιός ήχος, oι σιωπηλές ριπές των λεπτών αποχρώσεων που τους γυροφέρνουν. Από στιγμή σε στιγμή οι οπτικοί κραδασμοί θα εκραγούν, τάχα, σε πεδία λεκτικών αυτοσχεδιασμών.
Τα έργα συνδέονται με ένα άθροισμα ετεροθαλών, μικροκειμένων, γραμμένων από σαράντα συγγραφείς ειδικά για να συνοδέψουν τα λεκτικά αυτά μηχανήματα και σχηματίζουν ένα ρέον, αειθαλές συμπίλημα φαντασιακής εικονομαχίας.
Συγγράφουν:
Δημήτρης Αλεξάκης, Ευαγγελία Ανδριτσάνου, Χάρης Βλαβιανός, Ιάκωβος Βούρτσης, Βαγγέλης Γερμανός, Ηλίας Γκρης, Στάθης Γουργουρής, Τάκης Γραμμένος, Σοφία Διονυσοπούλου, Ζυράννα Ζατέλη, Ζωή Ζαχαριάδου, Γιάννης Ζέρβας, Σάρα Θηλυκού, Διονύσης Καρατζάς, Μάνος Koντολέων, Μανόλης Κορρές, Παναγιώτης Κουσαθανάς, Σύλβια Κουτρούλη, Αχιλλέας Κυριακίδης, Βασίλης Λαμπρόπουλος, Δημήτρης Λεοντζάκος, Θέμης Λιβεριάδης, Βαγγέλης Λιβιεράτος, Νίκος Λούπης, Αμάντα Μιχαλοπούλου, Χρήστος Μπουλώτης, Σοφία Νικολαΐδου, Nένη Πανουργιά, Βασίλης Παπαγεωργίου, Δημοσθένης Παπαμάρκος, Μάριος Ποντίκας, Θοδωρής Ρακόπουλος, Ντίνος Σιώτης, Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Αγγελική Στρατηγοπούλου, Θωμάς Τσαλαπάτης, Κυριάκος Χαραλαμπίδης, Δημήτρης Χουλιαράκης, Γιώργος Χουλιάρας
Πεζογραφία, Νεφέλη, 2018, 80 σελ.
Το χέρι του σημαιοφόρου – Δημήτρης Καλοκύρης
“Το χέρι του σημαιοφόρου” θεωρείται «χρονοδιάγραμμα» με όψη μυθιστορήματος, από το οποίο διαρρέουν διάφορα επουσιώδη ερωτήματα όπως: ποιος είναι ο σημαιοφόρος; Είναι ο Ιάγος; Ο σημαιοφόρος του εχθρού; Ο σκοτωμένος Μάλτε Λάουριτς Μπρίγκε ή ένα πρόσωπο παροδικό στη ρέμβη κάποιας εναλλασσόμενης γυναίκας; Μήπως είναι μια καταβύθιση στην αρχαιολογία της ιστορίας όπου η ανοησία των ανδρών και η αδιαφορία των γυναικών επινοούν την πλοκή της; Και το χέρι του; Μήπως κι αυτό είναι απλώς μια γυναικεία εφεύρεση;
Πλήθη ανθρώπων σε πλήρη σύγχυση από την αρχαία Κίνα ως την απόλυτη πολιτισμική σύγκρουση του εγγύς μέλλοντος συσσωρεύονται στις σελίδες του διασχίζοντας μελανόπτερα όνειρα και πολλαπλά επίπεδα: κείμενα, υπερκείμενα, υποκείμενα και διακείμενα, εικόνες, ειδήσεις, αλληλογραφίες, αποκαλύψεις και συγκαλύψεις διχάζουν την κοινή γνώμη.
Με δομή ηλεκτρονικής εφημερίδας, παράλληλες δράσεις και παρεμβολές, σχηματίζεται ένα σώμα που τα κρύβει όλα λέγοντας τα πράγματα με το όνομά μας. Μια σάγκα της ανυπαρξίας, γι αυτούς που δεν συγκινούνται με τη νεοελληνική μεγαλοπρέπεια και τη λογογραφία των υποτασικών ευωνύμων. Για κείνους που δεν παραδίδονται σε καμιάς μορφής “αγιότητα” ή παράδοση – ούτε καν της λογοτεχνικής.
Μυθιστόρημα, Νεφέλη, 2017, 288 σελ.
Ποικίλη ιστορία – Δημήτρης Καλοκύρης
Ρεσιτάλ επινοητικότητας δίνει ο Δημήτρης Καλοκύρης στα κείμενα που συνθέτουν την “Ποικίλη Ιστορία”, και που αποτελούν πραγματικά την Ιστορία, δηλαδή τις μεταμορφώσεις μιας ατελείωτης ποικιλίας προσώπων, γεγονότων και βιβλίων, φανταστικών και μη, που περιπλέκονται στο διηνεκές. Το έργο αυτό είναι ένα καλειδοσκόπιο μέσα στο οποίο το Σύμπαν αλλοιώνεται διαρκώς και μετατρέπεται σε μυθολογία που διατηρεί πειστικά το ύφος της πραγματικότητας. Μέθοδος (και στόχος) αυτής της αλλοίωσης είναι η παρωδία. Θερμοκρασία της η κομψότητα. Αποτέλεσμα η ευφορία που νιώθει ένα παιδί ξεφυλλίζοντας, στο όνειρό του, μια εγκυκλοπαίδεια με τρισδιάστατες φωτογραφίες.
… Τι μας λέει τελικά αυτό το βιβλίο; Μας λέει ότι ο κόσμος είναι ένα μυστήριο με ένα εκατομμύριο πλοκάμια: Τα πιο ετερόκλητα στοιχεία της ιστορίας του πολιτισμού διασταυρώνονται χάρη σ’ ένα ξαφνικό τρικύμισμα της επιθυμίας να συμπεριλάβεις το σύνολο της γνώσης σ’ ένα και μοναδικό βιβλίο, σαν να λέμε να συμπεριλάβεις τον κόσμο σ’ ένα βιβλίο που δεν υπάρχει: Το κείμενο του Καλοκύρη είναι ένα προσχέδιο αυτού του βιβλίου, η κωμική χειρονομία που μετατρέπει το Νόημα σε αποδελτίωση: Το Βιβλίο είναι αλληγορία του κόσμου , ο Κόσμος είναι αλληγορία του Βιβλίου. (Ευγένιος Αρανίτσης, “Ελευθεροτυπία”)
ΕπέΚινα – Δημήτρης Καλοκύρης
Ένα απόσπασμα από το παραμύθι του Δημήτρη Καλοκύρη που συνοδεύεται από εικόνες της πραγματικότητας μέσα από την περιπλάνησή του στην Κίνα:
“Εκείνο τον Αύγουστο, οι κινέζοι αποκαλούσαν τον τόπο τους Τζονγκουό: εννοώντας “Το μέσο βασίλειο”. Ίσως τους άλλους μήνες αλλιώς. Δε γνωρίζω τη γλώσσα. Απλώνομαι απλώς στα οικεία μυθογραφικά.
Γιάνγκ. Στο άστρο ο σκύλος της φωτιάς. Ξύλο και γαία. Δρόμοι ποδήλατοι, αμφίπλευροι, πλήθη της υγρασίας, το χαρτί του τσαγιού και οι καύσωνες του ημισφαιρίου, κυματισμοί περαστικών, πρόσωπα κατά λέξιν τυχαία, βλέμματα καταδιωκτικά. Μια χώρα ωραία”
Το μουσείο των αριθμών – Δημήτρης Καλοκύρης
Διηγήσεις και εικονίσματα
«… Εκείνη τη στιγμή (ή έστω κάποια άλλη στιγμή, εν πάση περιπτώσει, εκείνης της εποχής) πρωτοσκέφτηκα το επάγγελμα πού σιωπηλά διά βίου θα ακολουθούσα. Φαινομενικά ευπρεπές, μετρίως προσοδοφόρο πιθανώς, αλλά διαμπερές και ελπιδοφόρο: Στέλεχος της γεωγραφικής υπηρεσίας. Θα φιλοτεχνούσα μικρές, αλλά καίριες παραποιήσεις στοιχείων στους χάρτες· σε χάρτες ναυτικούς, αγροτικούς ή οδικούς, σιδηροδρομικούς, των υπογείων, ορειβατικούς, πολιτικούς και γεωφυσικούς, φυσικών πόρων, στρατιωτικούς, ιστορικούς, τουριστικούς, αρχαιολογικούς, σε χάρτες δασικούς και αστρονομικούς, τοπικούς και παγκόσμιους, επίπεδους, ανάγλυφους ή παραβολικούς, με προβολές μερκατορικές ή Πέτερς. Ελάχιστες δολιοφθορές στο σύστημα προσανατολισμού επινοώντας, σε επίπεδο παραδρομής αρχικά, ύστερα υπό τύπον φάρσας, κατόπιν σε μορφή παγίδας και εντέλει απότομης έκρηξης…
Πλώρη στον εωσφόρο – Δημήτρης Καλοκύρης
Μυθιστορία απλανούς χρονογραφίας
“Κατά τας αρχάς του έτους 1859 απεχαιρέτησα και πάλιν την οικογένειαν και την πατρίδα. Την παραμονήν της αναχωρήσεώς μου έβλεπα μετά περιεργείας τρεις Καυκασίους περιφερομένους εις τας οδούς της Σύρας και ηπόρουν πως και πόθεν ευρέθησαν εκεί! Την επαύριον, ότε επεβιβάσθην επί του ατμοπλοίου, είδα ευχαρίστως ότι θα τους έχω συνταξειδιώτας. Δεν ήργησα δε ν’ ανακαλύψω ότι δεν ήσαν και οι τρεις Ασιάται, αλλά Γάλλοι και – τούτο ήτο αληθώς χαροποιά ανακάλυψις – ότι ο πρεσβύτερος, ο ψηλός, μακροσκελής, μελαψός, ο με τας ούλας τρίχας της λευκαζούσης κόμης, ήτο ο Αλέξανδρος Δουμάς, ο Δουμάς, του οποίου με τόσον θαυμασμόν ανεγίγνωσκα τον Μοντεχρίστον ότε τον μετέφραζε ο διδάσκαλός μου Πάτροκλος, ο Δουμάς, του οποίου τόσα και τόσα μυθιστορήματα κατεβρόχθισα εις την βιβλιοθήκην του Μιχαλάκη!..”
Δημήτριος Βικέλας, “Η ζωή μου”.
Πρωτοδημοσιευμένες σε διάφορα περιοδικά ή ενταγμένες παλαιότερα και σε άλλες ενότητες, οι επιστολές αυτές -απλουστευτικές οι περισσότερες και με λογοκρατικά, κυρίως, επιχειρήματα- συστεγάζονται τώρα όλες μαζί, λόγια της πλώρης του αέναου Εωσφόρου, μιας ταπεινής ρυμούλκας που έσερνε τα ατμόπλοια, απ’ το λιμάνι της ποιητικής στα ανοιχτά της επιπλέουσας φιλολογίας.
Χρυσόσκονη στα γένια του Μαγγελάνου. Εισαγωγή στον Νίκο Καββαδία – Δημήτρης Καλοκύρης
Λένε πως όταν ο Ιούλιος Βερν γνώρισε τον Αλέξανδρο Δουμά (πατέρα), αποφάσισε: “Ό,τι κάνει αυτός με την Ιστορία θα κάνω εγώ με τη Γεωγραφία”.
Κάπως ανάλογα αντιμετώπισε και ο Νίκος Καββαδίας τη γενιά του: Ό,τι έκαναν εκείνοι με τη Ρωμιοσύνη έκανε αυτός με τη θάλασσα.
Ο Καββαδίας, έτσι κι αλλιώς δεν αποπειράθηκε να καταγράψει πουθενά ναυτική (ή πολιτική) ηθογραφία, ούτε να περιγράψει βάσανα και καημούς. Το ταξίδι στο έργο του είναι το αυτονόητο -και τελικά αναμενόμενο- σκηνικό. Το πλοίο είναι το ονειρώδες αφροδίσιο σώμα, το νερό η πλήρης ερωτική φαντασίωση. Η δράση είναι μια ασύνδετη, χαλαρή διαδοχή λεκτικών εικόνων με ελαστικό ιστό, οι οποίες διαμόρφωσαν έναν “ναυτικό” αφηγητή, που καταγράφει την Ποιητική του με θαλασσί μελάνι.
Μήπως όλο το ποιητικό του έργο είναι, τελικά, ένα ποίημα εν προόδω και η “Βάρδια” (σχηματικά) ο υπομνηματισμός του; Μία τεράστια διαχρονική ρυμοτομία του υγρού ψυχισμού; Ο.Ε.Δ.
Μπεθ – Δημήτρης Καλοκύρης
Ένα αρχείο για τον Μπόρχες: Κείμενα, μεταφράσεις, φωτογραφίες, κριτικές
Η παράδοση υποστηρίζει ότι ο Πύργος της Βαβέλ δεν τελείωσε ποτέ. Σκοπός της λογοτεχνίας υπήρξε πάντοτε να αποδείξει το αντίθετο. Ή, τουλάχιστον, ότι το χτίσιμο του ακόμα δεν άρχισε. Ο Κάφκα έγραφε ότι “αν ήταν δυνατόν ο πύργος να χτιστεί χωρίς ν’ ανέβει κανένας απάνω του, το χτίσιμό του θα είχε επιτραπεί”. Ο Μπόρχες, ένας από τους αρχιτέκτονες, έμπαινε στη ζωή μας βιωματικά, συνδεδεμένος με ακρόπρωρα και ταβερνεία, θνησιγενείς περιπέτειες σε βραχώδη ακρωτήρια και σεληνόφωτα υδραγωγεία, ως αντίποδας του ελλαδικού Αρχιπελάγους που αποστηθίζαμε σε ερείπια Δωδεκανήσων λατινογενή, τα οποία εικονογραφούσαν τη μυστηριώδη πολεοδομία του Μπουένος Άιρες. Μελτέμια του Μυρτώου ευδοκιμούσαν κατανυκτικά στο σκοτεινό αλφαβητάριο της Νοτιαμερικάνικης γεωγραφίας. Το Δέλτα του ποταμού Λα Πλάτα, με το Άλφα του Μπόρχες (το αρχέτυπο Άλεφ, του μεσογειακού αλφαβήτου), σαν ακραία σημεία ενός αοράτου ορίζοντα, μας εκπαίδευαν στο συλλαβισμό ταχύπλοων ονομάτων, μοιραίων ακροβατισμών στην πυξίδα του ακέραιου λόγου. Σατιρικές καταδύσεις στα επεισόδια κάποιας απώτερης “γεω-λογοτεχνίας”.
– Μπεθ: όπως Μπόρχες
Δεκαπέντε χρόνια μετά την πρώτη έκδοση, το “Μπεθ” επανεκδίδεται με προσθήκες, βελτιώσεις και αναθεωρήσεις. Στην έκδοση αυτή περιλαμβάνονται κείμενα του Δ. Καλοκύρη για τον Μπόρχες, το προσωπικό του ημερολόγιο από το ταξίδι του στο Μπουένος Άιρες, την Πρώτη Διεθνή Συνάντηση για τον Μπόρχες, γραπτά άλλων συγγραφέων που είναι, άμεσα ή έμμεσα, συνδεδεμένα με τον μεγάλο Αργεντινό συγγραφέα, κριτικές της πρώτης έκδοσης, φωτογραφίες και σχέδια. Προστίθενται δύο επίμετρα με τη βασική μπορχική βιβλιογραφία και μία σειρά πεζογραφήματα του Μπόρχες που απασχόλησαν τον μεταφραστή επί 35 χρόνια.
Μια πολυσχιδής μελέτη, και ταυτόχρονα ταξίδι και παιχνίδι στο χρόνο και στη λογοτεχνία.
Άτρακτος – Δημήτρης Καλοκύρης
Ποιήματα 1966-2001
Όχι τόσο απανθίσματα επισφαλούς σοφίας, όσο αποστάγματα εκ σταφυλής παλαιών. Φράσεις διάσπαρτες στα περιθώρια τριάντα πέντε χρόνων στιχουργικής ανεπάρκειας, με κάποια χρονολογικά σήμαντρα εδώ κι εκεί. Λόγοι ανακατεργασμένοι και άλλοτε αυτοφυείς. Σοφίσματα, γραφίτες, διασκελισμοί, παρωδίες ρητορικών σχημάτων και υδροχαρή ψευδοθεωρήματα. Εν γένει υποθήκες προς ναυτιλλομένους του ανθοσπάρτου.
Το χέρι του σημαιοφόρου – Δημήτρης Καλοκύρης
“Το χέρι του σημαιοφόρου” θεωρείται “χρονοδιάγραμμα” με όψη μυθιστορήματος, από το οποίο διαρρέουν διάφορα επουσιώδη ερωτήματα όπως: ποιος είναι ο σημαιοφόρος; Είναι ο Ιάγος; Ο σημαιοφόρος του εχθρού; Ο σκοτωμένος Μάλτε Λάουριτς Μπρίγκε ή ένα πρόσωπο παροδικό στη ρέμβη κάποιας εναλλασσόμενης γυναίκας; Μήπως είναι μια καταβύθιση στην αρχαιολογία της ιστορίας όπου η ανοησία των ανδρών και η αδιαφορία των γυναικών επινοούν την πλοκή της; Και το χέρι του; Μήπως κι αυτό είναι απλώς μια γυναικεία εφεύρεση;
Πλήθη ανθρώπων σε πλήρη σύγχυση από την αρχαία Κίνα ως την απόλυτη πολιτισμική σύγκρουση του εγγύς μέλλοντος συσσωρεύονται στις σελίδες του διασχίζοντας μελανόπτερα όνειρα και πολλαπλά επίπεδα: κείμενα, υπερκείμενα, υποκείμενα και διακείμενα, εικόνες, ειδήσεις, αλληλογραφίες, αποκαλύψεις και συγκαλύψεις διχάζουν την κοινή γνώμη.
Με δομή ηλεκτρονικής εφημερίδας, παράλληλες δράσεις και παρεμβολές, σχηματίζεται ένα σώμα που τα κρύβει όλα λέγοντας τα πράγματα με το όνομά μας. Μια σάγκα της ανυπαρξίας, γι’ αυτούς που δεν συγκινούνται με τη νεοελληνική μεγαλοπρέπεια και τη λογογραφία των υποτασικών ευωνύμων. Για κείνους που δεν παραδίδονται σε καμιάς μορφής “αγιότητα” ή παράδοση – ούτε καν της λογοτεχνικής.
Το βιβλίο της Μελανθίας – Δημήτρης Καλοκύρης
Κατάστιχο διαρκές, εμφανώς ψευδεπίγραφο με νύξεις όμως ανεμολογίων, μουσικές εγκάρσιες, δυτικές και βλακώδεις εικασίες και λυρικές παρατηρήσεις της ανατολής περί των πετρωμάτων.
Φαίνεται γραμμένο από γυναίκα μεσίστια, ικανού αναστήματος, καστανή και φιλόστοργη ενδεχομένως.
Περιλαμβάνει επίσης “Επίμετρα” με εξηγήσεις από συγγράμματα παλαιά που συσκοτίζουν λαμπρότατα τα εν καιρώ πεπραγμένα.
Τα ελιξήρια της φωνής τους – Δημήτρης Καλοκύρης
“Το πρώτο ζωντανό που συνάντησαν ήταν ένα πουλί που πετούσε προς τα πίσω. Ο οιωνός τούς φάνηκε καλός και προχώρησαν με ενθουσιασμό. Όσο βάθαιναν όμως, τα πάντα έμοιαζαν να οπισθοχωρούν. Και όταν συνάντησαν τα ρόδινα πουλιά που βλασταίνουν στις όχθες των δύο λιμνών και μιλούν το ιδίωμα της πεταλούδας, κατάλαβαν ότι πλησίαζαν το στόχο τους.”
Το μεγαλείο της ζωής έγκειται στο ότι τελειώνει. Όχι εξαρχής, αλλά καθ’ οδόν. Όπως η άμμος αλλάζει απότομα σε μια υγρή, νεόνυμφη Παφλαγονία· η κόψη της μεταμορφώνεται σε τύψη· η έξαψη της αϋπνίας της χλομιάζει την έναστρη όψη. Και ο κόσμος πλημμυρίζει, ερήμην μας, με αόρατες πεταλούδες σαν ελεύθερες σιωπές. Όπου μια λάμψη πέφτει λοξά στη φτερούγα της νύχτας και απλώνουν τα χρώματα σ’ έναν κύκλο κενού· και μονάχα με τα γυάλινα γράμματα ξαναμπαίνεις στο φως. Αλλά μέχρι τους νοτίους της νήσου αναβλύζουν θρύλοι εφίππων από τα ερείπια της μονής του Χαρακηνού και καλπάζουν σύσωμοι προς τα οχυρά, σκιαμαχώντας στα κενά οροπέδια του Μαΐου. Ο ουρανός είναι γεμάτος απυρόβλητα ζώα, αλλά μην ανησυχείς… κάπου στα βάθη άναψαν συλλαβιστά, τα ελιξήρια της φωνής τους.
Σκυλιά του αέρα – Δημήτρης Καλοκύρης
Δύο μισές αλήθειες δεν κάνουν, λένε, μία ολόκληρη, δύο μισές ιστορίες συρράβονται, όμως, σε μία αληθινή. Δεν θα δίσταζα να προσθέσω ότι και τα λόγια μπορεί να είναι πάντοτε αληθινά, η αλήθεια τους όμως διαρκώς αμφισβητείται· όπως τα πρόσωπα. Έτσι, όταν συνάντησα τον Μοντεσάντο απογευματάκι, τυχαία, στο λεωφορείο, δυσκολεύτηκα να τον γνωρίσω μετά από τόσα χρόνια. Τότε είχε γένια και πλούσια μαλλιά… Τώρα έδειχνες μάλλον θαμπός, ελαφρά οξειδωμένος. Με αναγνώρισε εκείνος, ευτυχώς. Κατεβήκαμε δυο στάσεις παρακάτω, καθίσαμε σε μια καφετέρια κοντά στο πάρκο και πιάσαμε τα παλιά νήματα.
“Από πού να ξεκινήσει κανείς… Βλέπω συχνά στον ύπνο μου ασπρόμαυρες εικόνες”, άρχισε να μου λέει.
– Οι γυναίκες έχουν όνειρα· οι άνδρες οράματα, του απάντησα, προσπαθώντας να γενικεύσω την αφηγηματική του αμηχανία. Ο Μοντεσάντος συνέχισε, σαν να μην με άκουσε.
“Βλέπω ένα παιδικό χέρι να ζωγραφίζει με στυλό διαρκείας ένα ρολόι στον καρπό του αριστερού μου χεριού. Η καμπύλη του ρολογιού γίνεται ύστερα γέφυρα κοντά σ’ έναν χείμαρρο. Πουλιά σηκώνονται στον αέρα…”
Τα σύνεργα της πλοιαρχίας – Δημήτρης Καλοκύρης
ήτοι, Η άλλη όχθη του Ανδρέα Εμπειρίκου
“Ο Εμπειρίκος έμοιαζε και με τον οιονεί εξόριστο πατέρα μας, που η απουσία του ανέδιδε ένα κλίμα ανταρσίας το οποίο δεν παρέπεμπε όμως σε Εμφύλιο και βουνό, ούτε καν στο επίκαιρο, τότε, στην Ευρώπη “αντάρτικο των πόλεων” ή τους μητροπολιτικούς ινδιάνους και τα συναφή, αλλά σε ένα μυστικό ξέσπασμα, μια έσω Ανταρσία κατά πάντων και πασών. -Έμοιαζε φορέας μιας φιλοσοφίας άμεσης, εύληπτης για τα μειράκια που υπερυψώνονταν εντός μας, μακριά αλλά και κοντά ταυτόχρονα στα παγανιστικά και συνάμα αριστερόστροφα ενδιαφέροντά μας”.
Στο βιβλίο αυτό περιγράφεται “η ύστατη ενεργός συμμετοχή του Εμπειρίκου στην ελληνική πρωτοπορία, που οφείλεται εξ’ ολοκλήρου στον θαυμασμό που ο νεαρός τότε Δημήτρης Καλοκύρης, με την ευρύτητα των ιδεών και τα ανοίγματά του στα νεότερα ρεύματα, ενέπνευσε στον εβδομηντάχρονο ποιητή”.
(από τον πρόλογο του Λεωνίδα Α. Εμπειρίκου)
Παρασάγγες – Δημήτρης Καλοκύρης
Ονομαστικόν
“έχω επαναλάβει πλειστάκις ότι διηγούμαι εικονογραφίες λόγου, το έπος των ανύπαρκτων ανθρώπων και το πάθος των ιλαρών αισθημάτων”
Τα κείμενα που παρελαύνουν εδώ σχηματίζουν ένα είδος φιλολογικής αυτοβιογραφίας με πρόσχημα (συνήθως) κάποιο βιβλίο, ένα λογύδριο, έναν κατά παραγγελία πρόλογο ή μια αιφνίδια ιδέα. Συμπολεμιστές του ρέοντος συλλογικού, σύμμαχοι εν λόγοις, συμπαραταγμένοι στο μέτωπο του κενού, πόσο απέχουμε εν τέλει “ανάμεσό μας”; Ο συγγραφέας προσπαθεί απεγνωσμένα, πίσω από τη διατύπωση Παρασάγγες (φαρσάγκ: λέξηπερσική, 30 στάδια= 5.350 μέτρα) να αποκαλύψει -ή μήπως να συγκαλύψει- τα σκάνδαλα της προσέγγισης με αναφορές σε μια στρατιά (νυν ή πρώην) φίλων, αλλά ο αναγνώστης δε θα χάσει την ευκαιρία να τον αγνοήσει και να διακλαδιστεί στους πλαταγισμούς των κατεσπαρμένων του βεγγαλικών απογειώσεων.
“Το βιβλίο δεν περιλαμβάνει τί μου είπαν εκείνοι, ή τί λέω εγώ για τους ανθρώπους που θα ήθελα να έχω γνωρίσει, αλλά τι ψιθυρίζουν μεταξύ τους καμιά φορά στα όνειρά σας”.
Παρασάγγες, τόμ, Β΄ Ευρετήριο προσωπικών χρόνων – Δημήτρης Καλοκύρης
Ο δεύτερος τόμος του έργου αυτού αποτυπώνει σε εγκυκλοπαιδική και πάλι μορφή το κυκλοφοριακό χάος που προκάλεσε η έκδοση του πρώτου.
Παραδόξως, ο συγγραφέας του εξακολουθεί να μην έχει εμπιστοσύνη στην κρίση του σοφού λαού και σε όσα πρεσβεύει συνήθως η κοινή γνώμη.
Τα κείμενα που παρελαύνουν εδώ σχηματίζουν ένα είδος φιλολογικής αυτοβιογραφίας με πρόσχημα (συνήθως) κάποιο βιβλίο, ένα λογύδριο, έναν κατά παραγγελία πρόλογο ή μια αιφνίδια ιδέα. Συμπολεμιστές του ρέοντος συλλογικού, σύμμαχοι εν λόγοις, συμπαραταγμένοι στο μέτωπο του κενού, πόσο απέχουμε εν τέλει “ανάμεσό μας”; Πίσω από τη διατύπωση “Παρασάγγες” (φαρσάγκ: λέξη περσική, 30 στάδια= 5.350 μέτρα) αποκαλύπτονται – ή μήπως συγκαλύπτονται;- τα σκάνδαλα της προσέγγισης με κρυπτικές αναφορές σε μια στρατιά (νυν ή πρώην) φίλων, όπου ο αναγνώστης δεν θα χάσει την ευκαιρία να διακλαδιστεί συνειδητά στους πλαταγισμούς των κατεσπαρμένων βεγγαλικών του απογειώσεων. Με δεδομένο δε ότι ο κύριος λόγος που γράφει κανείς είναι γιατί βαριέται να μιλά, διαπιστώνει κάποτε πως “ό,τι ήταν να γράψω το έγραψα”, οπότε αποφασίζει να σταματήσει το γράψιμο, ακόμα και με τους μηχανισμούς (ή να τα ξαναγράψει όλα από την αρχή;) και να ανατοκίζει το μέλλον στο διαδίκτυο ανακεφαλαιώνοντας πλέον τα παρόντα με τη σβηστήρα.
Πηγές: Biblionet, authors.gr, Εκδόσεις Ύψιλον, Άγρα, Νεφέλη, Ελληνικά Γράμματα