Δημήτρης Πετσετίδης

Δημήτρης Πετσετίδης (1940-2017)

Ελληνες λογοτέχνες
Ο Δημήτρης Πετσετίδης γεννήθηκε στη Σπάρτη το 1940.
Σπούδασε μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και εργάστηκε στην ιδιωτική εκπαίδευση ως φροντιστής. Από το 1964 μέχρι το 1983 άρχισε να δημοσιεύει γελοιογραφίες του σε περιοδικά και εφημερίδες της Αθήνας (“Ταχυδρόμος”, “Επίκαιρα”, “Τα Νέα”, “Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία”, “Εξόρμηση”, “Ποντίκι”, κ.α.). Αργότερα συνεργάστηκε με το “Αντί” (από το 2001 μέχρι το τελευταίο τεύχος του, στις 11.4.2008) και πιο πρόσφατα με την εφημερίδα “Εποχή”. Το 1973 υπήρξε υπεύθυνος ύλης του περιοδικού της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας (ΕΜΕ), “Ευκλείδης Β'”. Τα πρώτα του διηγήματα δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα “Τα Νέα” το 1977. Παράλληλα άρχισε να συνεργάζεται με τα λογοτεχνικά περιοδικά “Το Δέντρο”, “Γιατί”, “Η Λέξη” κ.ά. με διηγήματα, σχόλια και σκίτσα, δραστηριότητα την οποία σχολίασε αργότερα στην ιστοσελίδα του, www.petsetidis.gr. Το διήγημά του με τίτλο “Σιδηροδρομικός σταθμός Σπάρτης”, τιμήθηκε με έπαινο στον 2ο Πανελλήνιο διαγωνισμό της εφημερίδας “Η Καθημερινή”, το 1981. Από το 1983 εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Σπάρτη. Το 1986 εκδόθηκε η πρώτη συλλογή διηγημάτων του, “Δώδεκα στο δίφραγκο” (εκδ. “Το Δέντρο”, β’ έκδ. “Νεφέλη”, 1999). Ακολούθησαν οι συλλογές διηγημάτων: “Το παιχνίδι”, εκδ. “Νεφέλη”, 1991, “Επίλογος στα χιόνια”, εκδ. “Νεφέλη”, 1993, “Ο Σαμπατές ζει”, εκδ. “Νεφέλη” 1998, “Σε ξένο γήπεδο”, εκδ. “Πατάκη”, 2003, “Λυσσασμένες αλεπούδες”, εκδ. Κέδρος, 2007, “Εν οίκω”, εκδ. Μεταίχμιο, 2012, “Επί τέσσερα”, εκδ. Εστία, 2014, και η νουβέλα “Τροπικός του Λέοντος”, εκδ. “Νεφέλη”, 2001, που τον ανέδειξαν ως έναν από τους σημαντικότερους σύγχρονους πεζογράφους στον τομέα της μικρής φόρμας. Ήταν μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. Το 2011 τιμήθηκε με το βραβείο Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του λογοτεχνικού έργου του. Διηγήματά του μεταφράστηκαν στα αγγλικά και στα γερμανικά. Έφυγε από τη ζωή στη Σπάρτη 14 Απριλίου 2017, σε ηλικία 76 ετών.
Μυθιστορήματα
Τροπικός του Λέοντος (2001), Νεφέλη

Διηγήματα
Το παιχνίδι (1991), Νεφέλη
Επίλογος στα χιόνια (1993), Νεφέλη
Ο Σαμπατές ζει – 14 διηγήματα (1998), Νεφέλη
Δώδεκα στο δίφραγκο (1999), Νεφέλη
Σε ξένο γήπεδο (2003), Εκδόσεις Πατάκη
Λυσσασμένες αλεπούδες (2007), Κέδρος
Εν οίκω – 15 διηγήματα (2012), Μεταίχμιο
Επί τέσσερα – 25 διηγήματα (2014), Βιβλιοπωλείον της Εστίας
Μακριά από το ποτάμι (2019), Εκδόσεις Καστανιώτη

Βραβεία-Διακρίσεις
Βραβείο Ιδρύματος Κώστα & Ελένης Ουράνη Ακαδημίας Αθηνών 2011

Συλλογικά έργα
Κύμινο και κανέλα (1998), Εκδόσεις Πατάκη
Μια πόλη, ένας συγγραφέας (2001), Μίνωας
Νάνι, τ’ άνθι των ανθώ. Ωδή στην μητέρα (2005), Ίνδικτος
Το ελληνικό φανταστικό διήγημα (2012), Αίολος
Βίοι παράλληλοι (2015), Εταιρεία Συγγραφέων

Μακριά από το ποτάμι – Δημήτρης Πετσετίδης

Μακριά από


“Εκεί, δίπλα στη μεγάλη φραγκοσυκιά, πελέκησε και κάρφωσε στο χώμα εκείνο τον ξύλινο σταυρό. Κι όταν περνούσε από το μονοπάτι για να πάει στο χωράφι του ή όταν πήγαινε να κοιτάξει το μυλαύλακο -τώρα αυτός ήταν ο μυλωνάς-, άφηνε ένα ματσάκι αγριολούλουδα που τα μάζευε απ’ το δρόμο.

Κάποτε, όταν πια οι μύλοι έπαψαν να δουλεύουν, γιατί είχαν γίνει εργοστάσια για το άλεσμα ή και γιατί δεν έσπερνε πια κανένας στάρια, ο Χρίστος ξενιτεύτηκε στην Αυστραλία.

Οι άλλοι κάτοικοι του οικισμού δίπλα στο γεφύρι σιγά σιγά αραίωσαν μέχρι που δεν έμεινε κανένας. Άλλος πέθανε, άλλος ξενιτεύτηκε στο εξωτερικό, άλλος έφυγε για τα αστικά κέντρα μετανάστης.

Όμως ο μικρός εκείνος σταυρός υπάρχει ακόμη. Δεν σάπισε το ξύλο του και παραμένει σταθερός λες και έχει ρίζες.

“Ένας σπουδαίος συγγραφέας στο κύκνειο άσμα του. Στην τελευταία αυτή συλλογή του ο Δημήτρης Πετσετίδης προσεγγίζει με ευαισθησία και ανθρωπιά ατομικά και συλλογικά τραύματα της Κατοχής, του Εμφυλίου αλλά και της Χούντας. Προσωπικά βιώματα, μνήμες που ξεκινούν από τα παιδικά ακόμη χρόνια, γίνονται επεισόδια ενός μεγάλου δράματος. Το “Μακριά από το ποτάμι” είναι η μυθοπλασία της μνήμης. Ένα βιβλίο για την αγριότητα και τον παραλογισμό μιας εποχής που στοίχειωσε ανεπανόρθωτα την ελληνική κοινωνία και τις γενιές που ακολούθησαν”.

Διηγήματα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2019, 160 σελ.

Επί τέσσερα – Δημήτρης Πετσετίδης

Επί τέσσερα


Είκοσι πέντε νέα διηγήματα του Δημήτρη Πετσετίδη έρχονται να προστεθούν με αυτό το βιβλίο στα 115 που είχε ως τώρα συμπεριλάβει σε οκτώ συλλογές. Προέρχονται πάλι από την ιστορία, σε μια δύσκολη ως φοβερή εποχή, από τα πρώτα βιώματα και την ενηλικίωσή του. Η αφηγηματική τέχνη του Πετσετίδη κάνει την ανάμνηση να διατηρεί τη φρεσκάδα του βιώματος μαζί με την πατίνα της νοσταλγίας. Πραγματισμός και αθωότητα, πεζότητα και φαντασία, ανέκδοτο και ψυχισμός, παράδοση και ανατροπή είναι κάποια από τα αντιθετικά γνωρίσματά της.
Κάποιες από τις ιστορίες αυτές μοιάζουν να ανατρέπουν την ηλικιακή τάξη της αφήγησης: ένα παιδί επιστρέφει στον ενήλικο αφηγητή τα παραμύθια του διορθωμένα.

Διηγήματα, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2014, 156 σελ.

Εν οίκω – Δημήτρης Πετσετίδης

Εν οίκω


Δεκαπέντε ιστορίες, γραμμένες σε μικρή φόρμα, οι οποίες ξετυλίγονται με αφορμή λογιών λογιών δωμάτια: άλλα που σαν περίκλειστο όστρακο παγιδεύουν τους ήρωες, άλλα στα οποία έζησαν επί χρόνια και σηματοδοτούν την ύπαρξή τους, άλλα στα οποία βρήκαν καταφύγιο και αγκαλιά, άλλα που τους άφησαν την ιλαρυντική γεύση μιας ανάμνησης, άλλα τα οποία έγιναν το σκηνικό της ίδιας της Ιστορίας.

“Και σκέφτομαι ότι μόνο στον Παράδεισο δεν υπάρχουν δωμάτια και όλοι οι κάτοικοί του αιωρούνται μετέωροι, έτσι όπως τους βλέπουμε στις ζωγραφιές. Και μόνο οι άγγελοι δεν έχουν πια την ανάγκη να ονειρευτούν μέσα στους τέσσερις τοίχους ενός δωματίου, ούτε να αγναντέψουν από τα παράθυρά του, ούτε να ξαπλώσουν στο κρεβάτι του.”

Ευθύνη Σειράς: Ελένη Μπούρα

Διηγήματα, Μεταίχμιο, 2012, 137 σελ.

Λυσσασμένες αλεπούδες – Δημήτρης Πετσετίδης

Λυσσασμένες


Ο Δημήτρης Πετσετίδης ανήκει στην -μάλλον σπάνια, σήμερα- ομάδα των πεζογράφων που καλλιεργούν συστηματικά το διήγημα. Από τις συλλογές “Δώδεκα στο δίφραγκο” (1986), “Το παιχνίδι” (1991), “Επίλογος στα χιόνια” (1993) ως την “Ο Σαμπατές ζει” (1998) ακολούθησε με συνέπεια την προσωπική του διαδρομή: σπαράγματα της παιδικής και εφηβικής του ηλικίας σε χρόνους παλαιότερους, σε μια τυπική ελληνική επαρχία, κυρίως (όμως) αναφορές στα άγρια χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίου: μικρά, λιτά διηγήματα, σκληρά (αλλά, περιέργως τρυφερά), μελαγχολικά και κάπως απόκοσμα (ενίοτε σαφώς υπερβατικά) – διηγήματα που αποπνέουν πάντα μιαν άδολη αυθεντικότητα.

Μετά τη συλλογή “Τροπικός του Λέοντος” (2001), βιβλίο όπου διακωμωδούνται σχεδόν τα πάντα, ο Πετσετίδης επανέρχεται στον οικείο του χώρο του Εμφυλίου, για να μας παραδώσει με τις “Λυσσασμένες αλεπούδες” ένα σκοτεινό, σκληρό και ακατανόητο σήμερα τοπίο θανάτου.

Διηγήματα, Κέδρος, 2007, 237 σελ.

Σε ξένο γήπεδο – Δημήτρης Πετσετίδης

Σε ξένο


Η ζωή μοιάζει με μια παρτίδα σκάκι, μόνο που νικάει πάντα ο αντίπαλος. Όπως στο σκάκι το πιο δύσκολο μέρος του παιχνιδιού είναι το τρίτο, το φινάλε, και εκεί, δυσκολεύουν οι κινήσεις, χάνεσαι σε λαβυρίνθους. Είναι σαν να παίζεις πλέον σε ξένο γήπεδο.
Κι ενώ οι ψυχές μας κάθονται -κωμικοτραγικές- μες στα παλιά των τα πετσιά τ’ αφανισμένα, ακούγονται, καμιά φορά, φωνές αγαπημένες – σαν μουσική, τη νύχτα, μακρινή, που σβήνει.

Διηγήματα, Εκδόσεις Πατάκη, 2003, 141 σελ.

Τροπικός του Λέοντος – Δημήτρης Πετσετίδης

Τροπικός


“Ο υποσμηναγός Ράλεϋ χτυπήθηκε, κύριε σμηναγέ”, είπε ο σμηνίας. Ο σμηναγός Μίτι τον κοίταξε. “Στείλε τον στο νοσοκομείο”, είπε κουρασμένος. “Θα πετάξω μόνος”.
Έξω από το χαράκωμα χαλούσε ο κόσμος. “Το φράγμα πυρός πυκνώνει, κύριε σμηναγέ”, είπε ο σμηνίας.”Μια φορά ζούμε, φίλε μου!” είπε ο Μίτι. Έβαλε κονιάκ και ήπιε, ύστερα σηκώθηκε και πήρε το αυτόματο. “Είναι σαράντα ολόκληρα χιλιόμετρα μέσα από μια κόλαση” είπε ο σμηνίας. Ο Μίτι τελείωσε το κονιάκ του. “Τι σημασία έχει; Όλη η ζωή έτσι δεν είναι”;

Μυθιστόρημα, Νεφέλη, 2001, 139 σελ.

Δώδεκα στο δίφραγκο – Δημήτρης Πετσετίδης

Δώδεκα


“… Ο δημοσιογράφος άλλαξε κουβέντα. Άρχισε να ρωτάει για το πρόβλημα της ύδρευσης και άλλα τέτοια. Έδειξε, μάλιστα, μεγάλο ενδιαφέρον για το υπόγειο ποτάμι που φαίνεται να περνάει κάτω από το χωριό. Υπάρχουν βράχοι που μέσα στις σπηλιές τους το καλοκαίρι παγώνεις κι ακούγεται ένας μακρινός θόρυβος σα νερά που κυλάνε.”

1η έκδοση: “Το Δέντρο”, 1986

Διηγήματα, Νεφέλη, 1999, 145 σελ.

Ο Σαμπατές ζει – Δημήτρης Πετσετίδης

Ο ΣαμπατέςΚαι άλλες ιστορίες του γλυκού νερού


Δεκατέσσερις μικρές ιστορίες που άλλες μοιάζουν αληθινές, χωρίς να είναι, άλλες θέλουν να φαίνονται μύθοι. Στο βάθος όλων τους και μια απώλεια, όπως όταν λέει κανείς χάνω το χρόνο μου ή έχασε τη ζωή μου. Υπερβαίνουν τα όρια τους; Σχοινοβατούν ισορροπώντας στο μεταίχμιο του αληθινού και του ονειρικού; Ενδεχομένως. Πάντως όλες τις καλύπτει ο “προλαλήσας” υπότιτλος. Είναι του γλυκού νερού.

Διηγήματα, Νεφέλη, 1998, 156 σελ.

Επίλογος στα χιόνια – Δημήτρης Πετσετίδης

Επίλογος


“… Μου λένε πως μοιάζω του παππού – Θωμά. Έχουμε το ίδιο λακκάκι στο σαγόνι, βρίζω και εγώ όπως έβριζε εκείνος χωρίς να βλαστημάει ποτέ. Η γιαγιά Κατερίνα, από το σόι του πατέρα μου, δεν θέλει να ακούει ότι μοιάζω του παππού-Θωμά, σιγά μην είσαι σαν το γέρο-μπεκρή, μου λέει. Εσύ έχεις πάρει από το δικό μας το σόι, επιμένει, είσαι φτυστός ο μακαρίτης ο αδελφός μου ο Γιάννης, τον θυμάμαι τότε που γύρισε από την Αμερική, τόσο πολύ σου έμοιαζε. Κουβάλησε μαζί του ένα κάρο λεφτά, είχε παράνομο αποστακτήριο στο Σικάγο, μέσα στο μαγαζί του, θησαύρισε. Τότε όλοι ήθελαν τη φιλία του και ζητούσαν να τον κάνουν κουμπάρο, αν του άρεσε μέχρι και δήμαρχος μπορούσε να γίνει, όλους του δάνειζε, ας είναι αναπαυμένη η ψυχή του, και του τα επέστρεφαν στην Κατοχή, τότε που με ένα εκατομμύριο αγόραζες ένα αβγό. Μόνο η γιαγιά η Κατερίνα βουλώνει τα αφτιά της όταν λένε ότι μοιάζω του παππού-Θωμά. Όλοι οι άλλοι επιμένουν ότι έχουμε τον ίδιο χαρακτήρα, τα ίδια κουσούρια, την ίδια κόψη. Έχουμε και το ίδιο όνομα και ίσως αυτό είναι μια επί πλέον αιτία να επηρεάζονται…”.

Διηγήματα, Νεφέλη, 1993, 123 σελ.

Το παιχνίδι – Δημήτρης Πετσετίδης

Το παιχνίδι


Δεν είχε τύχει ποτέ να συναντηθούμε με την Κλάρα και κόπηκε η ανάσα μου ένα κυριακάτικο πρωινό όταν την αντίκρισα στον φοιτητικό σύλλογο του νομού μας, την ημέρα των εκλογών για ανάδειξη του διοικητικού συμβουλίου, που κύριο – αν όχι μοναδικό – μέλημα ήταν η διοργάνωση του ετήσιου χορού μας. Βέβαια το καταστατικό του συλλόγου μιλούσε για ένα σωρό δραστηριότητες πολιτιστικές, καλλιτεχνικές και τα συναφή, γίνονταν κάθε χρόνο άγρια πολιτική αντιπαράθεση των αντίπαλων παρατάξεων, ακούγονταν σφοδρές και παθιασμένες αγορεύσεις, κάμποσοι νεοσσοί της πολιτικής έκαναν τα πρώτα βήματα τους εκεί μέσα. Με τον Αντρέα πήγαμε περισσότερο για να συναντήσουμε κανένα συμπατριώτη ή παλιό συμμαθητή, να χαζέψουμε καμιά γκόμενα, όλο και κάποιο καινούργιο φιντάνι θα ξεπεταγόταν, και λιγότερο για να υποστηρίξουμε τους ομοϊδεάτες μας στην πολιτική. Άλλωστε η παράταξη που συμπαθήσαμε, στο σύλλογο του νομού μας όπως και στις βουλευτικές εκλογές, ήταν χαμένη από χέρι.

Διηγήματα, Νεφέλη, 1991, 149 σελ.

Πηγές: Biblionet, Εκδόσεις Καστανιώτη, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Μεταίχμιο, Κέδρος, Εκδόσεις Πατάκη, Νεφέλη