Εντγκαρ Αλαν Ποε

Εντγκαρ Αλαν Ποε (1809-1849)

Ξένοι λογοτέχνες
Ο Edgar Allan Poe γεννήθηκε στη Βοστώνη το 1809, από γονείς θεατρίνους. Πριν κλείσει τα δύο του χρόνια, οι γονείς του πέθαναν, και ο Έντγκαρ βρέθηκε στο Ρίτσμοντ, στο σπίτι του εμπόρου Τζων Άλλαν, που όμως δεν τον υιοθέτησε ποτέ. Οι σχέσεις του με τον πατριό του δεν ήταν ποτέ καλές, αλλά επιδεινώθηκαν όταν ο Άλλαν ανάγκασε τον Έντγκαρ να διακόψει τις σπουδές του στο πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια, επειδή δεν ήταν διατεθειμένος να αναλάβει τα έξοδά του. Το 1830 ο Έντγκαρ μπήκε στη Στρατιωτική Ακαδημία του Γουέστ Πόιντ, απ’ όπου αποπέμφθηκε τον επόμενο χρόνο προκαλώντας επίτηδες σκάνδαλο για να εκδικηθεί τον πατριό του.
Δούλεψε έπειτα για ένα μεγάλο διάστημα σε διάφορες εφημερίδες του Ρίτσμοντ, της Φιλαδέλφειας και της Νέας Υόρκης, για λόγους βιοποριστικούς, αλλά κατακτώντας παράλληλα τη φήμη του έγκυρου κριτικού. “Το Κοράκι και άλλα ποιήματα”, που κυκλοφόρησε το 1845, τον καθιέρωσε εν μια νυκτί ως συγγραφέα, χωρίς όμως να του ανακουφίσει τη φτώχεια στην οποία είχε ζήσει όλη την ως τότε ζωή του. Το 1836 παντρεύτηκε τη δεκατετράχρονη εξαδέλφη του Βιρτζίνια, που πέθανε φυματική έντεκα χρόνια αργότερα. Πέθανε το 1849, αλκοολικός και οπιομανής κυνηγώντας διαρκώς το όραμα της χαμένης Βιρτζίνια, και τάφηκε δίπλα της στη Βαλτιμόρη, όπως το επιθυμούσε.

Η αφήγηση του Άρθουρ Γκόρντον Πιμ από το Ναντάκετ
The Narrative of Arthur Gordon Pym of Nantucket
Μια συναρπαστική ναυτική περιπέτεια, ένα ταξίδι στα βάθη της ανθρώπινης ψυχής: το πρώτο πεζογράφημα του Πόε, το “σημαντικότερο έργο του” κατά τον Μπόρχες, που επηρέασε πλήθος συγγραφέων.
Ο νεαρός Άρθουρ Γκόρντον Πιμ σαλπάρει, κρυφά από τους γονείς και με συντροφιά τον φίλο του Αύγουστο, για ένα ταξίδι στο άγνωστο που οδηγεί όλο και “βαθύτερα μέσα στην καρδιά του ζόφου”: ο ίδιος βρίσκεται κλειδωμένος σε ένα αμπάρι, ένας σκύλος μεταμορφώνεται σε “αφρίζουσα τίγρη” έτοιμη να τον κατασπαράξει, εξεγερμένοι ναύτες απειλούν τη ζωή του, ένας δουλοπρεπής νέγρος μεταλλάσσεται σε διάβολο με τσεκούρι, η εξωτική παραλία μετατρέπεται σε “νησί της σφαγής”… Δράση καταιγιστική και συγχρόνως ένα “κρυπτογραφικό παιχνίδι σε άσπρο μαύρο”, όπως εξηγεί στον πρόλογο του ο Χάρολντ Μπίβερ.
Μέσα από φουρτουνιασμένες θάλασσες, ανταρσίες, ναυάγια, κανιβαλισμούς και απομονωμένα νησιά με επικίνδυνους κατοίκους, ο ιδιοφυής συγγραφέας προσεχτικά οδηγεί τον αναγνώστη του σε μια κάθοδο στο ασυνείδητο για να αντιμετωπίσει τα πρωταρχικά στοιχεία της πραγματικότητας και να πλησιάσει τη θεμελιώδη αλήθεια που βρίσκεται πίσω από τον σύμπαντα χρόνο και μέσα στις διάνοιες όλων των ανθρώπων.
Η “Αφήγηση του Άρθουρ Γκόρντον Πιμ από το Ναντάκετ” πρωτοεκδόθηκε το 1838. Αρχικά ο Πόε προσπάθησε να το παρουσιάσει σαν αληθινή ιστορία και αργότερα να το υποβαθμίσει χαρακτηρίζοντάς το “κουτό βιβλίο”. Πλήθος όμως λαμπρών συγγραφέων στα χρόνια που ακολούθησαν εμπνεύστηκαν από την αφήγηση του Πιμ και εξέφρασαν τον θαυμασμό τους για το μυθιστόρημα. Ανάμεσά τους: ο Μέλβιλ, ο Μποντλέρ, ο Βερν, ο Κόναν Ντόιλ, ο Τζέιμς, ο Περέκ, ο Κέσλερ, ο Μπόρχες, ο Όστερ.
Ο πρόλογος και τα δοκίμια στο παράρτημα της νέας ελληνικής έκδοσης του μυθιστορήματος διευκολύνουν τον αναγνώστη να σχηματίσει μια πλήρη άποψη για το σημαντικότατο αυτό έργο: Εξηγούν τις αναφορές του Πόε· ερευνούν το πόσο επηρεάστηκε από την Αφήγηση ο Μέλβιλ για να γράψει το δικό του αριστούργημα, τον Μόμπι Ντικ· παρουσιάζουν τη συνέχεια των περιπετειών του Πιμ όπως τη φαντάστηκε ο Ιούλιος Βερν στη Σφίγγα των Πάγων· εξετάζουν το μυθιστόρημα από την πλευρά της ψυχολογίας· αναλύουν όλες τις πτυχές αυτής της ιστορίας “μύησης, παραβίασης και αποκάλυψης”. Ένα εργαλείο μελέτης για τους φιλομαθείς αναγνώστες.

Λιγεία
Ligeia
“Μα την ψυχή μου, δεν θυμούμαι πως και πότε πρωτογνώρισα την Λαίδη Λίγεια, μήτε που ακριβώς. Χρόνοι πολλοί έχουν κυλήσει πια, και η μνήμη εξασθένησε από βάσανα πλήθος. Όμως, μπορεί και να ‘ναι αδύνατον να ξαναφέρω τα καθέκαστα στον νου μου τώρα, γιατί, αλήθεια, τα χαρίσματα της ακριβής μου, η σπάνια παιδεία, η απαράμιλλη κι όμως γαλήνια καλλονή της, η σαγηνευτική και συναρπαστική ευφράδεια της σιγανής, μελωδικής μιλιάς της, πέρασαν λίγο-λίγο στην καρδιά μου, με βήμα τόσο αθόρυβο και μυστικό, που δεν τα πρόσεξα, μήτε και πρόλαβα να τα γνωρίσω. Πιστεύω πάντως ότι την συνάντησα πρώτη φορά, κι αμέσως έπειτα πολλές, σε κάποια μεγάλη, παλαιή, ξεπεσμένη πόλη κοντά στον Ρήνο. Για την οικογένειά της – το δίχως άλλο θα την άκουσα να μου μιλεί. Και για τις ρίζες της που, δεν χωρεί αμφιβολία, χάνονταν στα βάθη μιας πανάρχαιας εποχής. Ω, Λίγεια, Λίγεια! Θαμμένος καθώς είμαι στις σπουδές αυτές, που η φύση τους τις έχει τάξει να νεκρώνουν, προπαντός, τις εντυπώσεις του έξω κόσμου, μόνο με την γλυκειά ετούτη λέξη -Λίγεια- ξαναβλέπω με τα μάτια της φαντασίας την εικόνα εκείνης που δεν υπάρχει πια. Και τώρα που το γράφω, εντός μου, σαν αστραπή ανάβει η σκέψη, ότι “ποτέ δεν έμαθα” το πατρικό όνομα εκείνης που υπήρξε φίλη και μνηστή μου, εκείνης που έγινε σύντροφος των σπουδών μου, και τέλος της καρδιάς μου η σύζυγος. Να ήταν άραγε ένα χρέος που μου είχε επιβάλει, παίζοντας, η Λίγειά μου; ή μήπως μια δοκιμασία, τίποτε να μη ρωτώ, για ν’ αποδείξω πόσο δυνατά την αγαπούσα; να ήταν πάλι ιδιοτροπία δική μου – μια θυσία παράφορη, ρομαντική, στον βωμό της παθολογικής μου αφοσίωσης; Το γεγονός καθεαυτό μόλις και μετά βίας το θυμούμαι – είναι λοιπόν επόμενο να έχω λησμονήσει εντελώς τις συνθήκες που το γέννησαν ή το έθαλψαν”…

Η πτώση του οίκου των Άσερ
The Fall of the House of Usher
Η πτώση του οίκου των Άσερ είναι ένα αριστούργημα του Εντγκαρ Άλλαν Πόε, ένα αφήγημα, στο οποίο συμπυκνώνονται όλα σχεδόν τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τον αξεπέραστο συγγραφέα, στοχαστή, ποιητή Πόε. Αποτέλεσε -και ακόμα αποτελεί – σημείο αναφοράς για εκείνους του λογίους, που προσπαθούν να συλλάβουν και να αποδώσουν ιδέες και έννοιες φευγαλέες, που σχετίζονται με τη φύση του ανθρώπου και του σύμπαντος.

Γουίλιαμ Γουίλσον
William Wilson
Ας πούμε, προς το παρόν, πως τ’ όνομά μου είναι Ουίλιαμ Ουίλσον. Την άσπιλη σελίδα, που είναι απλωμένη μπροστά μου, δεν είναι ανάγκη να τη ρυπάνει το πραγματικό μου όνομα. Αυτό το όνομα έχει γίνει κιόλας, με το παραπάνω, το αντικείμενο της περιφρόνησης, της φρίκης, της απέχθειας των ομοίων μου. Μήπως οι αγαναχτισμένοι άνεμοι δε σκόρπισαν, ως τα πέρατα της γης, την ανήκουστη ατίμωσή του; Ε, απόβλητε των αποβλήτων, μήπως δεν είσαι, μια για πάντα, πεθαμένος για τον κόσμο, για τις χαρές του, για τα λουλούδια του, για τα χρυσά του όνειρα; – κι ένα σύννεφο απέραντο, πυκνό και σκοτεινό, μήπως δεν κρέμεται αιώνια ανάμεσα στους ουρανούς και στις ελπίδες σου;

Το ημερολόγιο του Ιούλιου Ρόντμαν
The Journal of Julius Rodman
Το ημιτελές μυθιστόρημα του Έντγκαρ Άλλαν Πόε για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα. Το “Ημερολόγιο του Ιούλιου Ρόντμαν” πρωτοδημοσιεύθηκε στο περιοδικό Burton’s Gentlemen’s, σε έξι συνέχειες, από τον Ιανουάριο μέχρι τον Ιούνιο του 1840. Το μυθιστόρημα φέρει τον υπότιτλο “Διήγηση του πρώτου πολιτισμένου ανθρώπου που διέσχισε τα Βραχώδη Όρη της βόρειας Αμερικής” και δεν έχει ανάλογο στο έργο του Αμερικανού: Ένας ασυνήθιστός Πόε περιδιαβαίνει την αχαρτογράφητη αμερικανική ενδοχώρα, αναζητώντας τη γαλήνη που η παράξενη διάθεση του χαρακτήρα του δεν του επέτρεπε να απολαύσει ανάμεσα στους ανθρώπους.
Την έκδοση πλαισιώνουν επτά ξυλογραφίες του σπουδαίου Αμερικανού χαράκτη Mallette Dean.

Η μάσκα του κόκκινου θανάτου
The Masque of the Red Death
Ο αναγνώστης που για πρώτη φορά διαβάζει τις ιστορίες του Πόε, παρατηρεί αμέσως την πρωτοτυπία και την ευφυΐα τους. Ο Πόε ήταν ένας εξαιρετικά έξυπνος άνθρωπος. Η ταχύτητα με την οποία μπορούσε να καταλάβει φιλοσοφικές και μεταφυσικές ιδέες ήταν τόσο αξιοσημείωτη όσο και η ικανότητα του να αφομοιώνει θεωρίες της γραμματικής, νέες τυπογραφικές μεθόδους και πρόσφατες επιστημονικές ανακαλύψεις.
Κι όμως, η πρωτοτυπία και η ευφυΐα είναι το λιγότερο απ’ αυτά που προσφέρει ο Πόε στον αναγνώστη. Οι καλύτερες ιστορίες του ξεπηδούν χωρίς αμφοβολία από μια ψυχοπαθή πλευρά της προσωπικότητάς του, αλλά κι αυτό είναι λίγο, γιατί κανένας άλλος ψυχοπαθής διανοούμενος δεν έγραψε σαν τον Πόε. Είναι μάταιο να προσπαθήσουμε να τον εκτιμήσουμε με τα κριτήρια που συνήθως εφαρμόζονται στη φιλολογία: μας μεταδίδει κάτι που είναι ουσιαστικά ένας προσωπικός τρόμος και πόνος, και αντιδρούμε κατ’ ουσία προσωπικά, όχι όπως αντιδρούμε στον Τολστόι και τον Τρόλοπ…

Το πηγάδι και το εκκρεμές
The Pit and the Pendulum
Η μακριά επιθανάτια αγωνία μ’ είχε τσακίσει, είχε καταστρέψει πέρα για πέρα τη ζωή μου, κι όταν έλυσαν τα δεσμά μου και μ’ άφησαν να καθήσω, ένιωσα τις αισθήσεις μου να χάνονται. Η καταδίκη, η φοβερή καταδίκη σε θάνατο, ήταν ο τελευταίος διαυγής ήχος που έφτασε ως τ’ αφτιά μου. Έπειτα οι φωνές των ανακριτών μου μπερδεύτηκαν σ’ ένα συγκεχυμένο βουητό, που μέσα στην ψυχή μου συμπυκνώθηκε στην ιδέα μιας περιστροφής – ίσως επειδή γέννησε στη φαντασία μου την εικόνα ενός μυλοτροχού. Αυτό όμως κράτησε πολύ λίγο, γιατί ξαφνικά έπαψα να ακούω οτιδήποτε.

Ο χρυσός σκαραβαίος
The Gold Bug
Όποιος αναρωτηθεί γιατί διαβάζεται στην εποχή μας και στον τόπο μας ο Έντγκαρ Άλλαν Πόε, θα δεχθεί ότι αυτό συμβαίνει για τον ίδιο λόγο που διαβάζεται κάθε μεγάλος συγγραφέας. Το έργο του περιέχει συστατικά που αφορούν όλους τους ανθρώπους, καλύπτει ολόκληρο το φάσμα των συναισθημάτων, καθώς και σκέψεις, ζητήματα και ιδέες που απασχολούν πάντοτε τις κοινωνίες. Η παρούσα μετάφραση του “Χρυσού Σκαραβαίου” (1843) έγινε από το οριστικό κείμενο του συγγραφέα, όπως προέκυψε από αντίτυπο με ιδιόχειρες διορθώσεις και προσθήκες που έκαμε λίγους μήνες πριν πεθάνει (1849): Ορισμένες προσθήκες ειδικά το συνδέουν με το Εύρηκα (1848), κείμενο αποκαλυπτικό για το σύνολο του έργου του.
Ο “Σκαραβαίος”, κατά τον συγγραφέα, ανήκει στην κατηγορία των αφηγημάτων λογικής αναλύσεως και παραπλανήσεως. Γενικώς θεωρείται ανιχνευτικό αφήγημα (detective story). O κεντρικός ήρωας, ο Λεγκράν, έχει πολλές ομοιότητες με τον ντετέκτιβ Ντυπέν των άλλων παρόμοιων αφηγημάτων του Πόε.
Η έκδοση συνοδεύεται από σχόλια και εκτενές επίμετρο του μεταφραστή με πληροφορίες και κριτική ανάλυση.

Ο μαύρος γάτος
The Black Cat
Την τόσο φριχτή και όμως τόσο απλή ιστορία που αρχίζω να γράφω, ούτε περιμένω ούτε ζητώ να την πιστέψετε. Θα ήμουν, αλήθεια, τρελός αν περίμενα κάτι τέτοιο για μια υπόθεση, όπου οι ίδιες οι αισθήσεις μου αρνούνται τη μαρτυρία τους. Και όμως δεν είμαι τρελός – και ασφαλώς δεν ονειρεύομαι. Αλλά αύριο πρόκειται να πεθάνω και θα ‘θελα να ξαλαφρώσω σήμερα την ψυχή μου. Σκοπός μου είναι να εκθέσω στον κόσμο, απέριττα και δίχως κανένα σχόλιο, μια σειρά κοινότατα γεγονότα που έχουν σχέση με το σπίτι μου. Αυτά τα γεγονότα, στις συνέπειές τους, με τρομοκράτησαν, με βασάνισαν, με κατάστρεψαν. Ωστόσο, δε θα επιχειρήσω να τους δώσω μια εξήγηση. Για μένα, παρουσίαζαν κάτι φριχτό – σε πολλούς θα φανούν μάλλον αλλόκοτα παρά τρομερά. Ίσως να βρεθεί κάποιο μυαλό, που θα μεταβάλει τα φαντάσματά μου σε κοινοτοπίες – κάποιο μυαλό πιο ήρεμο, πιο λογικό, και πολύ λιγότερο ευέξαπτο απ’ το δικό μου, που στα περιστατικά που θα εξιστορώ με δέος, δε θα δει τίποτα περισσότερο από μια συνηθισμένη και πολύ φυσική διαδοχή αιτίων και αιτιατών.

Κουβεντιάζοντας με μια μούμια
Some Words with a Mummy
“Το πνεύμα του οικουμενικό, έχει πάντα την ικανότητα να περνά άνετα από τη στερεομετρία στις Θεωρίες του Επίκουρου, να περιγράφει τους δρόμους του Παρισιού, να αποκρυπτογραφεί γρίφους, να μελετά την εσωτερική λογική παιχνιδιών, όπως στο σκάκι, στη ντάμα και στο ουίστ. Στο διήγημά του «Κουβεντιάζοντας με μια μούμια» συνδυάζει την Αιγυπτιολογία με τις θεωρίες για το ζωικό μαγνητισμό, τον υπνωτισμό κι όλα αυτά διανθισμένα μ’ ένα λεπτό χιούμορ. Ακόμα κι αυτός ο προφήτης των επιστημών, ο Ιούλιος Βερν, υπήρξε ένθερμος θαυμαστής του Πόε και έδωσε διάλεξη μπροστά σε πλατύ κοινό για το έργο του μεγάλου αυτού συγγραφέα. Επομένως δεν είναι τυχαίο που σήμερα τα έργα του τα απολαμβάνουν εκατομμύρια αναγνώστες σ’ όλο τον κόσμο. Κρίμα μόνο που όσο ζούσε δεν είχε αυτή τη δικαίωση”.
Ο κόμης είπε πως λυπόταν που δε μπορούσε, εκείνη ακριβώς τη στιγμή, να θυμηθεί τις διαστάσεις που είχε ένα πολύ σπουδαίο κτίριο στην πόλη Αζνάη, που τα θεμέλιά του βρισκόντουσαν στη νύχτα του Χρόνου, μα που τα ερείπιά του έμεναν ακόμα όρθια, την εποχή της ταφής του, σε μια μεγάλη έρημο, δυτικά της Θήβας. Θυμόταν όμως (μια και μιλούσαν για εισόδους) την είσοδο που είχε ένα απ’ τα ασήμαντα ανάκτορα σε κάποιο προάστιο που λεγόταν Καρνάκ. Είχε εκατόν σαράντα κολόνες, σαρανταεφτά πόδια περιφέρεια η καθεμιά και εικοσιπέντε πόδια απόσταση η μια από την άλλη.
Για να φτάσεις σ’ αυτή την είσοδο απ’ το Νείλο, διέσχιζες μια λεωφόρο δύο μίλια μήκος γεμάτη σφίγγες, αγάλματα κι οβελίσκους, είκοσι, εξήντα κι εκατό πόδια ύψος. Το παλάτι (αν θυμόταν καλά) είχε μια πλευρά που ήταν δυο μίλια μακριά και θα είχε, όλο μαζί, γύρω στα εφτά μίλια περίμετρο. Οι τοίχοι του ήταν από πάνω μέχρι κάτω, και απέξω και από μέσα, ζωγραφισμένοι με ιερογλυφικά.

Το σύστημα του δρος Πίσσα και του καθηγητού Φτερά
The System of Doctor Tarr and Professor Fether
Δεν αντιλέγαμε σε καμιά φαντασιοπληξία που έμπαινε στο μυαλό των τρελών. Απεναντίας, όχι μόνο τις ανεχόμασταν, αλλά και τις ενθαρρύναμε -αυτή τη θεραπεία είχαμε εφαρμόσει σε πολλούς τροφίμους μας επί χρόνια.
-Είχαμε άλλοτε κάποιον εδώ, ειπ’ ένας παχουλός κοντούλης, που καθότανε στα δεξιά μου, που φανταζόταν πως ήταν τσαγιέρα, και, μια που το ‘φερε ο λόγος, δεν είναι περίεργο, αλήθεια, πόσο συχνά μπαίνει αυτή η λόξα στο κεφάλι των τρελών; Δεν υπάρχει τρελοκομείο στη Γαλλία, που να μη διαθέτει μια ανθρώπινη τσαγιέρα. Ο δικός μας ήταν μια μετάλλινη τσαγιέρα, μάρκα «Μπριτάνια», και φρόντιζε να γυαλίζει τον εαυτό του κάθε πρωί μ’ ένα πετσί και με ασημόσκονη.
-Κι έπειτα ήταν ο Ζυλ Ντεζουλιέρ, που ήταν πολύ περίεργος, αλήθεια, κι είχε την ιδέα πως ήταν νεροκολοκύθα. Έτρεχε πίσω από το μάγερα ζητώντας του να τον κάνει κολοκυθόπιτα, μα εκείνος αγανακτούσε και αρνιότανε.

Οι φόνοι της οδού Μοργκ
The Murders in the Rue Morgue
Οι “Φόνοι της οδού Μοργκ” είναι το πρώτο δείγμα του λογοτεχνικού είδους που συνηθίσαμε να το ονομάζουμε Αστυνομική Ιστορία, μια υποκατηγορία της Πεζογραφίας Μυστηρίου καταπώς θεωρούν οι ειδικοί. Συνεπώς εκτός από την μεγάλη λογοτεχνική της αξία, η ιστορία αυτή του Έντγκαρ Άλλαν Πόε έχει και μνημειακό χαρακτήρα.
Στην οδό Μοργκ των Παρισίων συμβαίνει μια μυστηριώδης και βάναυση δολοφονία δύο γυναικών. Πολυάριθμοι μάρτυρες δηλώνουν ότι άκουσαν τη φωνή του πιθανού δολοφόνου, κανείς όμως δεν μπόρεσε να καταλάβει ποια γλώσσα ήταν αυτή που μιλούσε. Έτσι, οι έρευνες της αστυνομίας βρίσκονται μπροστά σε ένα απόλυτο αδιέξοδο οπότε ο Αύγουστος Ντυπέν, αυτός ο ευφυής, εκκεντρικός, περιθωριακός διανοούμενος ερευνητής εγκληματικών ενεργειών, αναλαμβάνει να διαλευκάνει το μυστήριο των Φόνων της οδού Μοργκ, και από την πένα του μεγάλου Αμερικανού συγγραφέα κάνει την εμφάνισή του, στον χώρο της παγκόσμιας λογοτεχνίας, για πρώτη φορά, ο ιδιώτης αστυνομικός ντετέκτιβ, τα ίχνη του οποίου ακολούθησαν και όλοι οι επόμενοι διάσημοι συνάδελφοί του, ίχνη που χαράχτηκαν από την ιδιοφυΐα του Έντγκαρ Άλλαν Πόε.

Το μυστήριο της Μαρί Ροζέ
The Mystery of Marie Rogêt
Και ποιός ευθύνεται για το θάνατο της ωραίας Μαρί Ροζέ, που βρίσκεται να πλέει στον Σηκουάνα; Όσο η παρισινή αστυνομία πελαγοδρομεί ή προσπαθεί να κατασκευάσει ενόχους, ο Ντυπέν, με το αλάθητο ένστικτο ενός πρωταθλητή του ουίστ, θ ακολουθήσει τον συντομότερο δρόμο -και θα βρει τις απαντήσεις.

Το κλεμμένο γράμμα
The Purloined Letter
Μέσα από τα βασιλικά διαμερίσματα εκλάπη κάποια επιστολή υψίστης σημασίας. Το πρόσωπο που έκλεψε το γράμμα είναι γνωστό. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία. Τον είδαν να το κάνει. Είναι ο υπουργός Ντ., που τολμά τα πάντα: τόσο τα ανάρμοστα όσο και τα προσήκοντα στον άνθρωπο. Η μέθοδος της κλοπής ήταν ευφυής και τολμηρή, και το συγκεκριμένο έγγραφο βρίσκεται ακόμη στην κατοχή του. Ο επιθεωρητής Γκ. της αστυνομίας παρόλη την κινητοποίηση αδυνατεί να βρει το γράμμα και έτσι αναλαμβάνει ο Αύγουστος Ντυπέν, ένας ευφυής, εκκεντρικός -περιθωριακός στην κυριολεξία- διανοούμενος που βρίσκει ευχαρίστηση μόνον όταν λύνει αστυνομικά προβλήματα. Και το λύνει.
Το “Κλεμμένο γράμμα” του Έντγκαρ Άλλαν Πόε, παρόλη την φαινομενικά απλή πλοκή του ευτύχησε να συγκαταλεχθεί στον εκλεκτό κύκλο των λογοτεχνικών κειμένων που διαθέτουν στοχαστική δυναμική πολύ μεγαλύτερη από αυτήν που τους εκχωρεί η “λογοτεχνικότητά τους”. Δύο από τους σπουδαιότερους στοχαστές του 20ού αιώνα ανέπτυξαν εξαιρετικές απόψεις για τη σχέση της σκέψης με την πραγματικότητα που κλείδωσε ο Πόε στην συγκεκριμένη ιστορία του.

Η πρόωρη ταφή
The Premature Burial
Κλασσικό διήγημα τρόμου. Πρόκειται για μια ιστορία φρίκης σχετικά με το θέμα της ζωντανής ταφής, που ήταν μεγάλος φόβος εκείνη την εποχή. Ο αφηγητής σε πρώτο πρόσωπο περιγράφει τον αγώνα του ενάντια στις “επιθέσεις της μοναδικής διαταραχής που οι γιατροί συμφώνησαν να ονομάσουν “καταληψία”, μια κατάσταση όπου τυχαία πέφτει κανείς σε θανάσιμη έκσταση. Αυτό οδηγεί στο φόβο του να νοιώθει οτι κάποτε θα θαφτεί ζωντανός (“Είναι αληθινή αθλιότητα”, λέει “να ταφεί κανείς ζωντανός”). Κι έτσι ξυπνάει ένα πρωί για να βρει τελικά τους χειρότερους φόβους του να επαληθεύονται!

Στη Δίνη του Μάελστρομ
A Descent into the Maelstrom
«Δεν θα ξεχάσω ποτέ μου τον τρόμο, την ανατριχίλα, το σάστισμά μου, καθώς κοίταξα τριγύρω. Το καΐκι, λες και κρεμότανε, σα να’ τανε μπηγμένο, στα μισά της κατηφοριάς, μέσα σ’ ένα χωνί με πελώριο περίγυρο, τεράστιο βάθος, που τ’ ολόστρωτο εσωτερικό του θα το ‘παιρνες για στέρεο έβενο, αν δεν ήταν αυτό το δαιμονισμένο κλωθογύρισμα κι η ωχρή λάμψη που ανάδινε, καθώς τ’ ολόγιομο φεγγάρι, από κείνη τη στρογγυλή τρύπα μες στα σύννεφα, πλημμυρούσε μ’ ολόχρυσο φως τους κατάμαυρους τοίχους ώς τα τρίσβαθα, κάτω, στην ατελείωτη άβυσσο»…

Το κοράκι
The Raven
… Το “Κοράκι” μέχρι σήμερα παραμένει το γνωστότερο και πιο δημοφιλές ποίημα της αμερικάνικης λογοτεχνίας.
Μολονότι ο Πόε, χαρακτηρίζοντας το έργο του είχε γράψει: “η ποίηση για μένα δεν υπήρξε σκοπός, αλλά πάθος”, έγραψε μόνο πενήντα ποιήματα…
Το κοράκι δεν είναι ένα ακόμη πουλί, δεν είναι απλά ένα είδος ανάμεσα στ’ άλλα. Σύμβολο πανάρχαιο, είναι πουλί που τρώει πτώματα, αλλά και κάτι περισσότερο· οσφραίνεται τον θάνατο, και μαζεύεται σε σμήνος κοντά στο πλάσμα που πρόκειται να πεθάνει. Στη φαντασία του αρχαϊκού ανθρώπου -και ασφαλώς όχι μόνον αυτού- οσφραίνομαι τον θάνατο σημαίνει ότι ειδοποιούμαι από τον θεό του θανάτου, τον οποίο και αναμένω. Έτσι το κοράκι έγινε σύμβολο του θανάτου. Έτσι το καρφώσαμε στον ουρανό, ένα σμάρι άστρων, και ο αστερισμός του βλέπει προς τη Δύση – “ο Κόραξ βλέπων εις δυσμάς”, καθώς εξηγεί ο Ερατοσθένης στους Καταστερισμούς του, έχει το μάτι καρφωμένο στο άστρο του Άδη.

Ουλαλούμ και άλλα ποιήματα
Ulalume
Στέκομαι ακούω κύματα να ωρύονται το μαρτύριο κάποιας ακτής· κοιτάζω το χέρι μου: κρατάω μια
φούχτα άμμο χρυσή… Ασήμαντο απόκτημα! Και πώς γλιστράει ανάμεσα στα δάχτυλα, πώς χάνεται·
βουλιάζει κι εγώ θρηνώ· θρηνώ, βουλιάζει!
Θεέ μου, αν έσφιγγα γερά το χέρι, θα την έσωζα;
Θα την κρατούσα μακριά απ’ τ’ ανελέητο κύμα;
Όνειρο μέσα σε όνειρο είναι ό,τι ζούμε; Αυτό;

21 ιστορίες και “Το κοράκι”
Μια έκδοση που δίνει μια όσο γίνεται πληρέστερη εικόνα του πολυσύνθετου και πολυώνυμου
πεζογραφικού έργου του Έντγκαρ Άλαν Πόε, του μεγάλου παρεξηγημένου των αμερικανικών
γραμμάτων. Συγκεκριμένα στην έκδοση περιλαμβάνονται πεζογραφήματα που εντάσσονται στις
εξής θεματικές ενότητες:
1. Τρόμος (“Ο μαύρος γάτος”, “Η πτώση του οίκου των Άσερ”)
2. Φανταστικό (“Ελεονόρα”, “Λιγεία”, “Ερωτική συνάντηση”)
3. Μυστήριο (“Γουίλιαμ Γουίλσον”, “Οι δολοφονίες της οδού Μοργκ”)
4. Περιπέτεια (“Χειρόγραφο σε μπουκάλι”)
5. Επιστημονική φαντασία (“Μέλλοντα ταύτα”)
6. Σάτιρα (“Ο Άγγελος του Παραδόξου”, “Απώλεια αναπνοής”)
7. “Το κοράκι” (το γνωστό ποίημα)

Διηγήματα – Νουβέλες – Μυθιστορήματα
Χειρόγραφο σε ένα μπουκάλι – MS. Found in a Bottle (1833)
Η αφήγηση του Άρθουρ Γκόρντον Πιμ από το Ναντάκετ – The Narrative of Arthur Gordon Pym of Nantucket (1838)
Λιγεία – Ligeia (1838)
Η πτώση του οίκου των Άσερ – The Fall of the House of Usher (1839)
Γουίλλιαμ Γουίλσον – William Wilson (1839)
Το ημερολόγιο του Ιούλιου Ρόντμαν – The Journal of Julius Rodman (1840)
Η μάσκα του κόκκινου θανάτου – The Masque of the Red Death (1842)
Το πηγάδι και το εκκρεμές – The Pit and the Pendulum (1842)
Ο χρυσός σκαραβαίος – The Gold Bug (1843)
Ο μαύρος γάτος – The Black Cat (1843)
Κουβεντιάζοντας με μια μούμια – Some Words with a Mummy (1845)
Το σύστημα του δρος Πίσσα και του καθηγητού Φτερά – The System of Doctor Tarr and Professor Fether (1845)
Το βαρέλι του Αμοντιλάδο – The Cask of Amontillado (1846)
Οι φόνοι της οδού Μοργκ – The Murders in the Rue Morgue (1841)
Το μυστήριο της Μαρί Ροζέ – The Mystery of Marie Rogêt (1842)
Το κλεμμένο γράμμα – The Purloined Letter (1844)
Η πρόωρη ταφή – The Premature Burial (1844)
Στη Δίνη του Μάελστρομ – A Descent into the Maelstrom (1850)

Ποίηση
Ταμερλάνος – Tamerlane (1827)
Αλ Ααραάφ – Al Aaraaf (1829)
Το Κοράκι – The Raven (1845)
Ουλαλούμ – Ulalume (1847)
Άνναμπελ Λη – Annabel Lee (1849)

Δοκίμια – Μελέτες
Η φιλοσοφία της Σύνθεσης – The Philosophy of Composition (1846)
Εύρηκα – Eureka (1848)

Πηγές: BIBLIONET, Wikipedia, Εκδόσεις Πατάκη, Αιγόκερως, Γράμματα, Πελεκάνος, Ερατώ, Gutenberg – Γιώργος & Κώστας Δαρδανός, Μεταίχμιο, Τυφλόμυγα, Εκδόσεις Καστανιώτη, Κέδρος, Σοκόλη, Νέα Εστία, Άγρα