Ρήγας Φεραίος (από το όνομα της αρχαίας πόλης της Θεσσαλίας Φεραί) ή Βελεστινλής, από το Βελεστίνο, δεύτερο όνομα της γενέτειράς του.
Το πραγματικό του όνομα, ωστόσο, ηταν Αντώνιος Κυριαζής. Υπόγραφε πάντα ως Ρήγας Bελεστινλής ο Θεσσαλός (το Φεραϊος ούδέποτε το χρησιμοποίησε ο ίδιος ως παράνομα. Το Φεραίος του το έδωσαν οι σύγχρονοί του λόγιοι από προγονοπληξία).
Γεννήθηκε το 1757 καί γνώρισε τραγικό θάνατο στο Βελιγράδι το 1798.
Δάσκαλος στην αρχή, αναγκάστηκε γρήγορα να έγκαταλείψει την περιοχή του Πηλίου καί να ασκήσει διάφορα έπαγγέλματα (καταστιχάριος, οικοδιδάσκαλος, γραμματικός), καί σε διάφορες περιοχές (Πόλη, Βλαχιά, Βιέννη).
Γνώριζε ιταλικά, γερμανικά, γαλλικά και διάβασε πολλά έργα του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού.
H Γαλλική Επανάσταση συγκλόνισε τον πατριωτισμό του, κι αποκλειστικό όνειρο καί προορισμός της ζωής του έγινε πιά η απελευθέρωση της πατρίδας του. Στο σκοπό του αυτό δούλεψε διπλά: καί γιά την προετοιμασία της εθνικής εξέγερσης καί γιά την πνευματική διαφώτιση των σκλάβων πατριωτων του.
Ως οργανωτής της Επαναστάσεως ανάπτυξε μιά καταπληκτική δραστηριότητα, κάτω από συνθήκες τόσο ενάντιες και με επιμονή καί πίστη τόσο ένθεη, ώστε ο γενναίος αυτός οραματιστής να κυριαρχήσει στην έποχή του ως μιά σημαίνουσα φυσιογνωμία, καί να ντυθεί την αίγλη καί το στεφάνι του εθνομάρτυρα.
Στις 19 Δεκεμβρίου 1797 πιάστηκε στην Τεργέστη από την άστυνομία της Αύστρίας, στις 3 Μαίου 1798, παραδόθηκε στους Τούρκους καί στις 24 Ιουλίοu του 1798 στραγγαλίστηκε και το πτώμα του πετάχτηκε στο Δούναβη.
O σπόρος όμως του Ρήγα είχε πέσει σε καλό έδαφος, κι είχε πλέον αρχίσει ν’ αποδίδει καρπούς. Τα «θούριά» του ήταν κοινό κτήμα στα στόματα όλων των υπόδουλων Ελλήνων, καί οι ποιητικές παραινέσεις του είχαν γίνει σύνθημα καί έναυσμα. Τόση απήχηση είχαν στο λαό, ώστε δεκάδες άλλοι ποιητές ή στιχουργοί σύνθεταν θούρια στο ίδιο μοτίβο.
Eκτός από το Θούριο καί τον Yμνο πατριωτικό o Ρήγας έγραψε, μετάφρασε, προλόγισε ή διασκεύασε καί διάφορα άλλα έργα, στα οποία βρίσκει την εύκαιρία να διαφωτίσει το Γένος.
Τα κυριότερα από τα έργα αυτά είναι: Σχολείο των ντελικάτων εραστών, Φυσικής απάνθισμα, Ηθικός τρίπους, Νέος Aνάχαρσις κ.ά.
Μεταφράσεις
Σχολείο των ντελικάτων εραστών (1790)
Φυσικής απάνθισμα (1790)
Νέος Ανάχαρσις (1797)
Ηθικός τρίπους (1797)
Πατριωτικά τραγούδια
Ο Θούριος (1796)
Πατριωτικός Υμνος
Επαναστατικά έντυπα
Επαναστατικό Μανιφέστο (1797)
Περιείχεν ένα τετρασέλιδο που τυπώθηκε σε 3.000 αντίτυπα και ξεκινούσε με το σύνθημα: “Ελευθερία – Ισοτιμία – Αδελφότης” και περιελάμβανε επίσης:
α) την “Προκήρυξη”, ένα ένθερμο διακηρυκτικό κείμενο,
β) το σύνταγμα με τίτλο “Νέα Πολιτική Διοίκησις και κατοίκων της Ρούμελης, της Μ. Ασίας, των Μεσογείων Νήσων και της Βλαχομπογδανίας”, το οποίο απαρτιζόταν από τα “Δίκαια του ανθρώπου και του πολίτου” (35 άρθρα), το κυρίως “Σύνταγμα” (124 άρθρα) και το “Παράρτημα”
γ) τον “Θούριο”
Στρατιωτικόν Εγκόλπιο (1797)
Χαρτογραφίες
Επιπεδογραφία της Κωνσταντινουπόλεως (1796)
Χαλκογραφία του Μεγάλου Αλεξάνδρου (1797)
Η νέα χάρτα της Βλαχίας (1797)
Γενική χάρτα της Μολδαβίας (1797)
Χάρτα της Ελλάδος (1797)
Βιβλιογραφία
Γιάννης Κορδάτος, Ρήγας Φεραίος και Βαλκανική Ομοσπονδία (1974)
C.M. Woodhouse, Ρήγας Βελεστινλής, ο πρωτομάρτυρας της Ελληνικής Επανάστασης (1997)
Λέανδρος Βρανούσης, Ρήγας Βελεστινλής (1998)
Ν. Πανταζόπουλος, Μελετήματα για τον Ρήγα Βελετσινλή (1998)
Δ. Απ. Καραμπερόπουλος, Η “Χάρτα της Ελλάδος” του Ρήγα (1998)
Δ. Απ. Καραμπερόπουλος, Ονομα και καταγωγή του Ρήγα Βελεστινλή (2000)
Ντούσαν Πάντελιτς, Η εκτέλεση του Ρήγα (2000)
Δ. Απ. Καραμπερόπουλος, Ο Ρήγας μεταφραστής των Ολυμπίων του Μεταστάσιο (2001)
Δ. Απ. Καραμπερόπουλος, Ρήγας και Ορθόδοξη πίστη (2005)
Δ. Απ. Καραμπερόπουλος, Οι χάρτες Βλαχίας και Μολδαβίας του Ρήγα Βελεστινλή (2005)
Πηγές πληροφοριών:
Θ.Ροδάνθης, Μαλλιάρης Παιδεία, Υδρία, Δομή και Πάπυρος Larousse Britannica