Σπούδασε φυσιογνωσία και γεωγραφία στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και απέκτησε τον τίτλο του διδάκτορα Βιολογικών Επιστημών από το Πανεπιστήμιο της Πάτρας το 1976. Εργάστηκε στο ίδιο πανεπιστήμιο από το 1978. Εξελέγη καθηγητής Φυσιολογίας Φυτών το 1993. Εκτός από το Πανεπιστήμιο Πατρών, εργάστηκε ερευνητικά στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών “Δημόκριτος”, στον Πειραματικό Σταθμό “Abisco” της Λαπωνίας και στα Πανεπιστήμια Stirling (Σκωτία), Goteborg (Σουηδία), Essen και Karlsruhe (Γερμανία). Θεωρεί ως σημαντικότερα επιτεύγματα της σταδιοδρομίας του τη συστηματική αποφυγή της πανεπιστημιακής γραφειοκρατίας, την άρνηση διεκδίκησης οποιαδήποτε διοικητικής θέσης και τη διατήρηση στενής φιλίας με πολλούς μαθητές του. Στη διαδρομή του άλλαξε αρκετά ερευνητικά αντικείμενα. Παρότι τα αγάπησε όλα με πάθος, δεν κατάφερε να μείνει πιστός σε κανένα για πάνω από μερικά χρόνια, επειδή αντελήφθη ότι του ταίριαζε περισσότερο μία ολιστική αντιμετώπιση των πραγμάτων παρά η υπερβολική εξειδίκευση.
Τη νύχτα που αγκάλιασε το Ginkgo biloba (2017), Αιώρα
Η στιγμή και το στίγμα (2022), Κέδρος
Δοκίμια-Μελέτες-Βοτανική-Φυτά-Βιολογία
Τί θα έβλεπε η Αλίκη στη χώρα των φυτών (2010), Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
Περί φυτών αφηγήματα (2014), Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
Η ζωή σήμερα, άλλοτε, αλλού και στο μέλλον (2018), Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
Η στιγμή και το στίγμα – Γιάννης Μανέτας
Γιατί ο γερο-Μοσχονάς, καθηγητής παλαιάς κοπής, έστειλε φοιτητές του να μελετήσουν τις ορμόνες της απάθειας και της επιθετικότητας των ανθρώπων του περιθωρίου στην κατάληψη της Αλκυονίδας;
Tι έψαχνε, άραγε, ο νεαρός ανθρωπολόγος στο γκέτο των αστέγων του κέντρου; Πώς η Μακρόνησος έγινε η Silicon Valley της Ελλάδας; Τι σχέση έχουν όλα αυτά με την αναδιάρθρωση των καλλιεργειών και την εισαγωγή της πολιτιστικής κληρονομιάς στο χρηματιστήριο; Ποιες συγκυρίες οδήγησαν τις τροχιές της ζωής του ανθρωπολόγου και των επενδυτών της Μακρονήσου (και κατοίκων του γκέτο των βορείων προαστίων) να συμπέσουν στο πανεπιστημιακό αμφιθέατρο, με κατάληξη έναν φόνο;
Μια ιστορία που αρχίζει το 2015 σε μια τράπεζα και τελειώνει το 2032, με τη φαιδρή εκκένωση του γκέτο των βορείων προαστίων της Αθήνας. Αλλά και μια ιστορία που θα μπορούσε να είχε αρχίσει και να τελειώσει αλλού, αλλιώς ή άλλοτε, μια ιστορία χωρίς αρχή και τέλος.
Μυθιστόρημα, Κέδρος, 2022, 248 σελ.
Η ζωή σήμερα, άλλοτε, αλλού και στο μέλλον – Γιάννης Μανέτας
Η λογική των βιολογικών συστημάτων
Γιατί το νερό και ο άνθρακας είναι τόσο απαραίτητα για τη ζωή; Πώς χρησιμοποιεί η ζωή την ηλιακή ενέργεια για να κρατά σε τάξη το κύτταρο; Γιατί είναι αδιανόητη μια ζωή χωρίς δαρβινική εξέλιξη; Από πού προήλθε η ζωή και ποια τα ορόσημα στην ιστορία της; Πώς περιπλέκει τα πράγματα η πολιτισμική εξέλιξη, όταν εμφανίζεται η ανθρώπινη νοημοσύνη; Τελικά, πώς επηρεάζει η πολιτισμική εξέλιξη τη βιολογία, την υγεία και τον ψυχισμό του Homo sapiens;
Υπάρχει ζωή αλλού στο Σύμπαν; Αν ναι, παρέμεινε απλή ή εξελίχτηκε μέχρι την εμφάνιση νοημοσύνης και τεχνολογικού πολιτισμού; Και, εντέλει, η νοημοσύνη τι είναι; Αν όντως υπάρχουν άλλοι πολιτισμοί, γιατί δεν δίνουν σημεία ζωής; Μήπως οι συμπτώσεις στην περίπτωση της Γης ευνοούσαν σκανδαλωδώς την εμφάνιση ευφυΐας; Μήπως είμαστε μια σπάνια, ιδιάζουσα, ίσως και μοναδική περίπτωση;
Ποιο το μέλλον της ζωής και της ανθρωπότητας; Πού μπορεί να οδηγήσει η αλληλεπίδραση πλανητικής, γεωλογικής, βιολογικής, πολιτισμικής και τεχνολογικής εξέλιξης; Άραγε ο υπερπληθυσμός, η εξάντληση των πόρων, η κλιματική αλλαγή και η μείωση της βιοποικιλότητας απειλούν τη ζωή, και ειδικά τον άνθρωπο; Ή μόνο τις κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές δομές της ανθρωπότητας, όπως αυτές διαμορφώθηκαν τις τελευταίες χιλιετίες; Έχουμε όλοι ημερομηνία λήξεως;
Αυτό το βιβλίο δεν προϋποθέτει ειδικές επιστημονικές γνώσεις. Απευθύνεται στον φιλοπερίεργο αναγνώστη που θέλει να καταλάβει τον κόσμο που τον περιβάλλει και να τοποθετήσει τον εαυτό του μέσα σ’ αυτόν. Απευθύνεται επίσης στον ειδικό που θέλει να ανακαλύψει πάλι τις θεμελιώδεις έννοιες της βιολογικής επιστήμης. Η διερεύνηση του φαινομένου της ζωής δεν θα πάψει ποτέ να είναι συναρπαστική!
Βιολογία, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2018, 376 σελ.
Τη νύχτα που αγκάλιασε το Ginkgo biloba – Γιάννης Μανέτας
Ο καθηγητής Αβραμέας εξηγεί με συγκίνηση τη γενετική σταθερότητα του Ginkgo biloba. Το ύφος του είναι επίσημο και σοβαρό, η γλώσσα του λόγια και εκλεπτυσμένη, τα χείλη και τα χέρια του τρέμουν ελαφρά. Προσπαθεί το ύφος και η γλώσσα του να αποδώσουν τη σημασία για την επιστήμη αυτού του ζωντανού απολιθώματος, αυτού του δέντρου που η μορφή του έχει παραμείνει αναλλοίωτη στους αιώνες των αιώνων…
Αυτή είναι η τελευταία παράδοση που παρακολουθεί στο πανεπιστημιακό αμφιθέατρο ο φοιτητής Φώτης Καραδήμος. Στη συνέχεια, κυνηγημένος από τη χουντική Ασφάλεια, φυγαδεύεται με τη βοήθεια δύο καθηγητών του στο εξωτερικό. Γρήγορα αναδεικνύεται σε λαμπρό επιστήμονα στην Ευρώπη, μέχρι που οι εκεί πανεπιστημιακές μεταρρυθμίσεις, ο επιστημονικός του ρομαντισμός, το πάθος για την έρευνα και η εμμονή σε αξίες που φθίνουν τον αφήνουν άνεργο. Μετά από 25 χρόνια, επιστρέφει ως καθηγητής στο ελληνικό πανεπιστήμιο σε μια εποχή που το δέντρο της μεταπολίτευσης, ποτισμένο με φανατική αισιοδοξία από όλο το πολιτικό σύστημα, αρχίζει να δίνει τους πικρούς καρπούς του.
Μέσα από τη γεμάτη χιούμορ και τόλμη αφήγηση της προσωπικής και επαγγελματικής διαδρομής του ήρωα, αναδύεται απτό το πρόσωπο της πανεπιστημιακής κοινότητας και της ελληνικής κοινωνίας των τελευταίων σαράντα χρόνων. Ο βίος και η πολιτεία του πάθους και της αφέλειας σ’ έναν κόσμο που γλιστρά προς την απάθεια και τον κυνισμό. Χωρίς απαραίτητα το τέλος να είναι τόσο δυσοίωνο.
Μυθιστόρημα, Αιώρα, 2017, 384 σελ.
Περί φυτών αφηγήματα – Γιάννης Μανέτας
Μικρές ιστορίες για φυτά που άλλαξαν τον κόσμο
Πώς η μικρή παπαρούνα επηρέασε μεγάλες αυτοκρατορίες και πώς το ζαχαροκάλαμο καθόρισε τη διαδρομή του δουλεμπορίου στους νέους χρόνους; Γιατί η μπανάνα συνδέεται με τις “μπανανίες” και τα γενετικώς τροποποιημένα φυτά με τον Δρα Φρανκενστάιν; Πώς μερικά φυτά καταφέρνουν και επιβιώνουν σε θερμοκρασίες δεκάδων βαθμών Κελσίου κάτω απ’ το μηδέν, ενώ άλλα σε σχεδόν απόλυτη ξηρασία; Γιατί ο κρίνος και ο κινέζικος λωτός έχουν συνδεθεί με το άσπιλο και το αμόλυντο; Πώς ήταν τα πρώτα φυτά που εποίκησαν την ξηρά και πώς ενδέχεται να είναι τα φυτά σε άλλους κατοικήσιμους κόσμους; Το βιβλίο αυτό περιλαμβάνει 37 μικρά και μεγάλα αφηγήματα για φυτά που επηρέασαν την ιστορία, και επηρεάστηκαν απ’ αυτήν, ή για άλλα που οι εξαιρετικές επιδόσεις τους εξάπτουν τη φαντασία όχι μόνο των επιστημόνων αλλά και του ευρύτερου κοινού. Η ανάγνωσή του δεν προϋποθέτει παρά μόνο πολύ βασικές γνώσεις βιολογίας. Το βιβλίο απευθύνεται στον ανήσυχο αναγνώστη που με όπλα την κοινή λογική και την απλή ανθρώπινη περιέργεια προσπαθεί να αντιληφθεί και να κατανοήσει τον κόσμο που μας περιβάλλει. Και τα φυτά αποτελούν την ιδεώδη αφορμή για μια τέτοια συναρπαστική περιπέτεια.
Eικονογράφηση: Μυρσίνη Μανέτα
Φυτά, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2014, 476 σελ.
Τί θα έβλεπε η Αλίκη στη χώρα των φυτών – Γιάννης Μανέτας
Γιατί η κίνηση είναι περιττή στα φυτά; Πώς κάνει σεξ και πώς αμύνεται ένας ακίνητος οργανισμός; Γιατί τα φυτά είναι ασύμμετρα και χωρίς σταθερό μέγεθος; Γιατί μερικά είναι πρακτικώς αθάνατα; Γιατί στον φυτικό κόσμο η δημιουργία κλώνων είναι καθημερινό φυσικό φαινόμενο; Με ποιον μηχανισμό καταφέρνουν τα φυτά να εκμεταλλεύονται μια πρακτικά ανεξάντλητη, εξωγήινη ενεργειακή πηγή; Με ποιον τρόπο ρυθμίζουν τη σύσταση της γήινης ατμόσφαιρας, τον υδρολογικό κύκλο, τη ροή της ύλης και της ενέργειας και, τελικά, το κλίμα; Γιατί τα φυτά δεν υπέστησαν στο παρελθόν μαζικές εξαφανίσεις, όπως τα ζώα; Πώς αντιλαμβάνονται τα φυτά τον έμβιο και άβιο κόσμο και πώς επικοινωνούν μεταξύ τους; Είναι, εν τέλει, τα φυτά ευφυείς οργανισμοί;
Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που πραγματεύεται τούτο το βιβλίο, σε μια προσπάθεια να πεισθεί ο αναγνώστης ότι κακώς τα φυτά θεωρούνται απλοί οργανισμοί χωρίς εμφανή συμπεριφορά και ευφυία, άρα και χωρίς ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Στην πραγματικότητα θα εκπλαγεί τόσο ευχάριστα όσο η Αλίκη όταν έπεσε στη λαγότρυπα για να βρεθεί σ’ έναν κόσμο τόσο διαφορετικό από τον δικό μας.
Βοτανική, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2010, 368 σελ.
Πηγές: Biblionet, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Αιώρα, Κέδρος
