Γιώργος Ρουσόπουλος

Τα φραγκόσυκα της μνήμης – Γιώργος Ρουσόπουλος

Το απόγευμα έκαναν πάλι μια βόλτα στην πόλη. Περπάτησαν μέσα στα στενά δρομάκια και έφτασαν στο κάστρο· ανέβηκαν τις σκάλες, περπάτησαν κατά μήκος του κάστρου και μετά, από μια μικρή πόρτα, βρέθηκαν μπροστά στην παραλία. Η αμμουδιά απλωνόταν επί διακόσια, ίσως τριακόσια μέτρα, οι τουρίστες ήταν ακόμα εκεί. Έφτασαν στο τέρμα της παραλίας και τότε, δίπλα στα βράχια, πέσανε πάνω σε μια αποικία από φραγκοσυκιές. «Για δες, φραγκοσυκιές!», είπε ο Μανόλης. «Η αυλή μας ήταν γεμάτη φραγκοσυκιές», συμπλήρωσε ο πατέρας χαμογελώντας. Έφερε στον νου του τα ατελείωτα παιχνίδια με τα παιδιά στην αυλή και τον κίνδυνο που διέτρεχαν, σπρώχνοντας ο ένας τον άλλον, μην έπεφταν πάνω σε καμιά φραγκοσυκιά! «Και είναι τόσο νόστιμα τα ρημάδια!», είπε ο πατέρας. «Ο παππούς τα έκοβε με τα χέρια», είπε ο Μανόλης και άπλωσε τα χέρια του για να κόψει ένα-δυο. «Μη, θα αγκυλωθείς! Στάσου, έχω σουγιά!», του φώναξε ο πατέρας, αλλά ο Μανόλης είχε κιόλας κόψει το πρώτο φραγκόσυκο, χωρίς να αγκυλωθεί, και το έδωσε στον πατέρα.

Μυθιστόρημα, 24 γράμματα, 2023, 220 σελ.

Horex Regina – Γιώργος Ρουσόπουλος

Ο Γιώργος Ρουσόπουλος, ένας από τους σημαντικότερους Πανεπιστημιακούς Δασκάλους σχετικά με την φιλοσοφία της επιστήμης, οδηγεί, με την φαντασία του, μια θρυλική μοτοσικλέτα, την Χόρεξ ρεγγίνα, όνομα θρύλος στην προπολεμική και μεταπολεμική Ευρώπη. Μας ταξιδεύει σε μια άγνωστη Ελλάδα που βρίσκεται πάντα δίπλα μας μας αλλά ποτέ δεν την προσέξαμε και μας υποχρεώνει να χαρούμε, να λυπηθούμε, να αντιπαθήσουμε τους καθημερινούς ήρωες “της διπλανής πόρτας” που, επίσης, ποτέ δεν προσέξαμε.

Ένα μυθιστόρημα που αναδεικνύει τις γνώσεις και το ταλέντο του Γ. Ρουσόπουλου να βουτάει στα βάθη της ψυχής των ηρώων του και να αναδύεται μέσα από το μυαλό και την ψυχή του αναγνώστη. (Σωτ. Αθηναίος)

Μυθιστόρημα, 24 γράμματα, 2021, 260 σελ.

Γενική επιστημολογία – Γιώργος Ρουσόπουλος

Φιλοσοφία, γνώση, επιστήμη


Η ανά χείρας μελέτη εξετάζει το πρόβλημα των σχέσεων της φιλοσοφίας με τη γνώση και την επιστήμη εστιάζοντας στην επιστημολογία: προτείνει μια ενιαία σύλληψη της επιστημολογίας η οποία προκύπτει ως συνισταμένη τεσσάρων επιμέρους συνιστωσών – μιας επιστημονικής, μιας ανθρωπολογικής, μιας ιστορικής και μιας φιλοσοφικής. Η επιστημονική συνιστώσα αναδεικνύει τη σύνδεση της επιστημολογίας με τα σχέδια θεμελίωσης των διαφόρων επιστημών· η ανθρωπολογική φέρνει στο προσκήνιο τις συνθήκες υπό τις οποίες παράγεται, συντίθεται και ερμηνεύεται η γνώση από τα υποκείμενα (τους επιστήμονες)· η ιστορική συνιστώσα εστιάζει στην ανάδειξη της σημασίας των ιστορικών εξελίξεων των επιστημών στη διαμόρφωση της επιστημολογίας, ενώ η φιλοσοφική συνιστώσα διατρέχει κριτικά, αναστοχαστικά τη συνολική επιστημολογική σύλληψη, υπενθυμίζοντας τη βαθιά, συνεχή και αναγκαία σύνδεσή τους. Με αυτή την προοπτική, οι σχέσεις της φιλοσοφίας με τη γνώση και την επιστήμη φωτίζονται με νέους τρόπους που δεν ήταν σαφείς σε προηγούμενες συλλήψεις της επιστημολογίας. Ο πρώτος στόχος της ανά χείρας μελέτης είναι να αποφύγει την περιοριστική σύλληψη της επιστημολογίας που κυριαρχούσε μέχρι πρόσφατα (και συνεχίζει να κυριαρχεί σε ορισμένους κύκλους), σύμφωνα με την οποία η επιστημολογία είτε εστιάζει στη διαμόρφωση των σχεδίων θεμελίωσης των επιστημών είτε ενσωματώνεται στη φιλοσοφία της επιστήμης. Αναδεικνύοντας την ανθρωπολογική συνιστώσα και τη συμβολή τής κριτικής-αναστοχαστικής φιλοσοφίας στη διαμόρφωση της επιστημολογίας -που είναι ο δεύτερος στόχος της μελέτης μας-, διαμορφώνεται μια γενική επιστημολογική σύλληψη που αποσκοπεί να αναφερθεί όχι μόνο στα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες αλλά και στις κοινωνικές επιστήμες. Επιπλέον, η γενική αυτή σύλληψη της επιστημολογίας δίνει ιδιαίτερη έμφαση στον ρόλο του επιστήμονα-ερευνητή ως του υποκειμένου που παράγει και συνθέτει γνώση μέσω των πρακτικο-ερμηνευτικών διαδικασιών στις οποίες εμπλέκεται.

Φιλοσοφία, Οκτώ, 2018, 242 σελ.

Γνωσιολογία – Γιώργος Ρουσόπουλος

Φιλοσοφία, γνώση και επιστήμη


Το ανα χείρας βιβλίο εισάγει τους αναγνώστες στην γνωσιολογία, τον φιλοσοφικό κλάδο στην αρμοδιότητα του οποίου υπάγονται τα ζητήματα της γνώσης, ειδικά της γνώσης που παράγουν οι επιστήμες. Από τα χρόνια του Καντ και μετά, η γνωσιολογία επηρεάστηκε από τις εξελίξεις στις επιστήμες – αυτή η διαλεκτική των σχέσεων της γνωσιολογίας με τις επιστήμες διαμορφώνει το πλαίσιο μέσα στο οποίο η γνωσιολογία συγκροτείται και ανασυγκροτείται τις τελευταίες δεκαετίες. Παρακολουθούμε τις εξελίξεις στην γνωσιολογία, όπως αυτές αναπτύσσονται στο πλαίσιο τριών σχεδίων ανασυγκρότησης της φιλοσοφίας, μετά την κρίση της ύστερα από τον θάνατο του Έγελου. Αναφερόμαστε στο νεοκαντιανό, το νεοεμπειριστικό και το συστηματικό σχέδιο ανασυγκρότησης της φιλοσοφίας και υποστηρίζουμε ότι αυτά βρίσκονται αντιμέτωπα με σοβαρά αδιέξοδα, για την υπέρβαση των οποίων απαιτείται να διατυπώσουμε ένα νέο σχέδιο ανασυγκρότησης της φιλοσοφίας: χρειαζόμαστε ένα αναστοχαστικό, κριτικό σχέδιο το οποίο λαμβάνει υπόψη -πέρα από τα ανωτέρω σχέδια- την επιστημολογία, όπως αυτή διαμορφώνεται ως συνισταμένη των σχεδίων θεμελίωσης των επιστημών και της ανθρωπολογικο-ερμηνευτικής προσέγγισης της επιστημονικής γνώσης.

Φιλοσοφία, Εκδόσεις Παπαζήση, 2017, 280 σελ.

Καιρός για μυθιστόρημα – Γιώργος Ρουσόπουλος

Ένα πέπλο μυστηρίου κάλυπτε τη ζωή τού παππού, και ειδικά τις συνθήκες θα­νάτου του. Πέθανε ή σκοτώθηκε; «Πέθα­νε» μας εί­πε κάποια στιγμή η μάνα μου. Πώς πέθανε; Επέμεινα. Θέλαμε να μά­θου­με. Μετά από λίγο καιρό, άλλαξαν τρο­πά­ρι: «Σκοτώθηκε». Ναι, αλλά αν σκο­τώθη­κε, τι διάολο είχε συμ­βεί; Γιατί δεν μας έλεγαν; Με την πίεση των μεγαλύ­τε­ρων εγγονών, η μάνα μου αναγκά­στηκε μετά από καιρό να παραδεχτεί ότι δεν σκοτώ­θηκε αλλά τον σκότωσαν. Οπότε τα ερω­τή­ματα έγιναν ακόμη πιο βασανι­στι­κά: Ποιοι, πώς, και γιατί τον σκότω­σαν;

Αυτό πάντως δεν ήταν το μόνο ζήτημα για το οποίο είχαμε απορίες· είχαμε απο­ρίες και για το θείο Μάνθο, τον άντρα της θείας Φι­λί­τσας. Γιατί δεν είναι μαζί μας ο θείος Μάν­θος; Ο πατέρας μου είναι εδώ, ο πατέρας του Κωστή επίσης, ο πατέρας του Γρηγόρη όμως πού είναι; Εμείς οι νεό­τεροι δεν τον ξέραμε καν. Μήπως δεν ζει; Πού είναι τώρα; Μας πήρε καιρό να μά­θουμε.

Μυθιστόρημα, Λεξίτυπον, 2015, 250 σελ.

Καιρός για μυθιστόρημα – Γιώργος Ρουσόπουλος

Ένα πέπλο μυστηρίου κάλυπτε τη ζωή του παππού, και ειδικά τις συνθήκες θανάτου του. Πέθανε ή σκοτώθηκε; “Πέθανε” μας είπε κάποια στιγμή η μάνα μου. Πώς πέθανε; Επέμεινα. Θέλαμε να μάθουμε. Μετά από λίγο καιρό, άλλαξαν τροπάρι: “Σκοτώθηκε”. Ναι, αλλά αν σκοτώθηκε, τι διάολο είχε συμβεί ; Γιατί δεν μας έλεγαν; Με την πίεση των μεγαλύτερων εγγονών, η μάνα μου αναγκάστηκε μετά από καιρό να παραδεχτεί ότι δεν σκοτώθηκε αλλά τον σκότωσαν. Οπότε τα ερωτήματα έγιναν ακόμη πιο βασανιστικά: Ποιοι, πώς, και γιατί τον σκότωσαν;

Αυτό πάντως δεν ήταν το μόνο ζήτημα για το οποίο είχαμε απορίες, είχαμε απορίες και για τον θείο Μάνθο, τον άντρα τής θείας Φιλίτσας. Γιατί δεν είναι μαζί μας ο θείος Μάνθος; Ο πατέρας μου είναι εδώ, ο πατέρας του Κωστή επίσης, ο πατέρας του Γρηγόρη όμως πού είναι ; Εμείς οι νεότεροι δεν τον ξέραμε καν. Μήπως δεν ζει ; Πού είναι τώρα; Μας πήρε καιρό να μάθουμε.

Μυθιστόρημα, Απόπειρα, 2012, 217 σελ.

Η Φιλοσοφία της Επιστήμης – Γιώργος Ρουσόπουλος

Μια επιτομή


Η ανά χείρας μελέτη αποτελεί μια επισκόπηση των σημαντικότερων εξελίξεων στη γνωσιολογία, την επιστημολογία και τη φιλοσοφία της επιστήμης του 20ού αιώνα. Εδώ, δεν ακολουθούμε τη συνήθη εγχειριδιακή τακτική, όπου τα θέματα συζητιούνται από μια ανασυγκροτημένη σκοπιά, χωρίς κανένα ιστορικό υπόβαθρο μέσα στο οποίο εμφανίζονται, αλλά την αντιστρέφουμε: Παρουσιάζουμε τα θέματα μέσα στο ιστορικό πλαίσιο όπου αναδείχτηκαν και υποστηρίχτηκαν.

Κάθε κεφάλαιο συνοδεύεται από ένα χρονολόγιο και έναν μικρό βιβλιογραφικό οδηγό. Ο σκοπός του είναι να βοηθήσει τον αναγνώστη να τοποθετήσει τη φιλοσοφία και τα φιλοσοφικά συμβάντα στο ευρύτερο και στενότερο ιστορικό πλαίσιο – στο επιστημονικό και το κοινωνικό. Επίσης, στον βιβλιογραφικό οδηγό, που ακολουθεί την ανάπτυξη κάθε κεφαλαίου, περιλαμβάνονται κυρίως πηγές που είναι προσιτές στα ελληνικά.

Στο τέλος του βιβλίου δίνεται μια συνολική βιβλιογραφία, καθώς κι ένα γλωσσάρι όρων και ονομάτων που θα βοηθήσουν τον αναγνώστη να προσεγγίσει καλύτερα και ευκολότερα τα ζητήματα που θίγονται στο βιβλίο.

Περιέχει Βιβλιογραφία

Φιλοσοφία, Liberal Books, 2011, 181 σελ.

Ο Κύκλος της Βιέννης – Γιώργος Ρουσόπουλος

Η επιστημονική κοσμοαντίληψη


Η φιλοσοφία των μελών του Κύκλου της Βιέννης μας ενδιαφέρει σήμερα επειδή είναι γόνιμη και ανοιχτή για περαιτέρω προβληματισμό. Ο Κύκλος αποτελεί για μας -πέρα από το καθαρά ιστορικό ενδιαφέρον- σημείο αναφοράς της φιλοσοφικής πρακτικής που καθιέρωσε: με τα γραπτά του, τις δραστηριότητές του, τις εκδηλώσεις του και τις ευρύτερες κοινωνικές παρεμβάσεις του, ο Κύκλος διαμόρφωσε το ακαδημαϊκό φιλοσοφικό κοινό του 20ού αιώνα, ενώ ταυτόχρονα το κατέστησε απαιτητικό ως προς τους τρόπους άσκησης της φιλοσοφικής δραστηριότητας. Έδειξε έμπρακτα πώς συνεργαζόμαστε για να διαβάσουμε και να κάνουμε φιλοσοφία, πώς διαλεγόμαστε με τις άλλες παραδόσεις (έστω με τρόπο πολεμικό και συχνά “αγενή”): προσδιόρισε κανόνες και διαμόρφωσε κριτήρια, και έτσι επηρέασε τη φιλοσοφική πρακτική. Ζητούμενο της φιλοσοφικής πρακτικής είναι πάντοτε να εγκαθιδρύει μια στενή σχέση ανάμεσα στη φιλοσοφία, την κοινωνία και στην επιστήμη: αυτή τη σχέση θέλουμε να αποκαταστήσουμε και σήμερα.

Περιέχει Βιβλιογραφία

Φιλοσοφία, Οκτώ, 2010, 152 σελ.

Γνωσιολογία – Γιώργος Ρουσόπουλος

Φιλοσοφία και επιστήμη υπό το καθεστώς της παράστασης


Η γνωσιολογία, ως ακαδημαϊκός κλάδος της φιλοσοφίας που συστηματοποιεί και εξετάζει τα ζητήματα της γνώσης εν γένει και ειδικά τις σχέσεις επιστήμης-φιλοσοφίας, βρίσκεται, από το 1970 και μετά, αντιμέτωπη με δύσκολα ερωτήματα (“Τι είναι γνώση;”, “Τι είναι επιστημονική γνώση;”), τα οποία μάλιστα επιτείνονται όταν αναλογιστούμε τον κεντρικό και καθοριστικό ρόλο της παράστασης στην διαμόρφωση της νεότερης επιστήμης. Η παράσταση βέβαια δεν ανακαλύπτεται ούτε επινοείται κατά τους νεότερους χρόνους. Αυτό που αποτελεί επινόηση και κατάκτηση των νεότερων χρόνων και της νεότερη επιστήμης ειδικά είναι η διαμόρφωση ενός ιδιότυπου καθεστώτος, του καθεστώτος της παράστασης – υπό το οποίο αναπτύσσονται η επιστήμη και η φιλοσοφία. Τα αδιέξοδα όμως των γνωσιοθεωρητικών εξελίξεων (κατά τις τελευταίες δεκαετίες του εικοστού αιώνα) μας αναγκάζουν να θέσουμε ξανά τα ζητήματα των σχέσεων της επιστήμης με την γνώση και την φιλοσοφία, για την αντιμετώπιση των οποίων απαιτείται προηγουμένως να αναρωτηθούμε πώς έχει ασκηθεί η φιλοσοφική πρακτική στο γνωσιοθεωρητικό πεδίο από τον δέκατο αιώνα και μετά. Ειδικά σήμερα, ύστερα από τις σημαντικές διακυμάνσεις του όρου γνωσιολογία (ως επιστημολογία, θεωρία της γνώσης, επιστημονική φιλοσοφία, φιλοσοφία της επιστήμης, νατουραλισμός, κ.λπ.) – Τι είναι η γνωσιολογία; Ποιο είναι το αντικείμενό της; Μπορεί να νοηθεί ως αυτόνομος και διακριτός φιλοσοφικός κλάδος, όπως επιχειρήθηκε κατά καιρούς; Τέλος, ποιο είναι το μέλλον της (αν έχει καν μέλλον!);

Γνωσιολογία, Gutenberg – Γιώργος & Κώστας Δαρδανός, 2009, 414 σελ.

Μαθηματικός ρεαλισμός – Γιώργος Ρουσόπουλος

Στα προγράμματα θεμελίωσης των μαθηματικών στον εικοστό αιώνα ακολουθούνται δύο φιλοσοφικοί δρόμοι: ο μαθηματικός ρεαλισμός και ο μαθηματικός αντιρεαλισμός. Το πρόγραμμα θεμελίωσης των μαθηματικών, που υποστηρίζεται φιλοσοφικά από τον μαθηματικό ρεαλισμό, συνδέεται με το έργο και τις απόψεις του Hilbert, του Goedel, του Wang, του Quine και των επιγόνων του ενώ το πρόγραμμα θεμελίωσης των μαθηματικών, που υποστηρίζεται φιλοσοφικά από τον ιντουισιονισμό (αντιρεαλισμός), συνδέεται με το έργο και τις απόψεις του Brouwer, του Heyting, του Dummett κ.α. Στόχος της μελέτης είναι να αναδείξει το ρόλο του ρεαλισμού στην κατανόηση της διάστασης που υφίσταται μεταξύ κλασικών και ιντουισιονιστικών μαθηματικών: εστιάζοντας σε μια τοπική και ιστορική προσέγγιση του ρεαλισμού στα αντιμαχόμενα προγράμματα θεμελίωσης των μαθηματικών του εικοστού αιώνα, η μελέτη αποσκοπεί να διαμορφώσει ένα ευρύ και ανεκτικό φιλοσοφικό πλαίσιο (σημασιολογικός ρεαλισμός) μέσα στο οποίο μπορούν να συνυπάρξουν ταυτόχρονα τόσο τα κλασικά όσο και τα ιντουισιονιστικά μαθηματικά.

Περιέχει Βιβλιογραφία

Φιλοσοφία, Ελληνικά Γράμματα, 1999, 215 σελ.

Αναλυτική της παράστασης – Γιώργος Ρουσόπουλος

Η γνωσιοθεωρία του κύκλου της Βιέννης


Σήμερα δεν απαιτείται απλώς μια διευρυμένη κατανόηση του νεοθετικισμού ώστε να γίνει σαφής η σύνδεσή του με τις τρέχουσες γνωσιοθεωρητικές προβληματικές· απαιτείται, επιπλέον, μια βαθύτερη κατανόησή του διαμέσου μιας ανασυγκρότησης των αφετηριακών εννοιών του σχηματισμού του και των καταγωγικών συγκροτήσεων της μεταφυσικής του. Η παράσταση, η παραστασιο-κεντρικότητα της γνώσης και άλλα συστατικά ή παράγωγα στοιχεία του παριστάναι (όπως, λ.χ., το υποκείμενο, η αυτοστοχαστικότητα, η ιδεολογία και η ιδεολογικοποίηση της γνώσης) διαμορφώνουν το υπόστρωμα μέσα στο οποίο αναδύεται και ασκείται η γνωσιοθεωρητική δραστηριότητα του νεοθετικισμού γενικότερα και του Κύκλου της Βιέννης ειδικότερα. Η “Αναλυτική της παράστασης” προσεγγίζει την κατάσταση στην οποία περιέρχεται η γνωσιολογία του εικοστού αιώνα, αναδεικνύοντας και κατασκευάζοντας εννοιολογικά εργαλεία που λειτουργούν πριν από τη σύσταση και μέσα στη γνωσιοθεωρητική πρακτική του Κύκλου της Βιέννης (παραστασιο-κεντρικότητα, θεωρία συγκρότησης, ιδεολογικοποίηση).

Περιέχει Βιβλιογραφία

Φιλοσοφία, Ελληνικά Γράμματα, 1998, 340 σελ.

Ευρετική – Γ. Ρουσόπουλος

Μεθοδολογία επίλυσης προβλημάτων

Μαθηματικά, Έλλην, 1993, 196 σελ.

Επιστημολογία των μαθηματικών – Γιώργος Ρουσόπουλος

Αναλυτικο-αναφορικότητα και νομιμοποίηση στα νεότερα μαθηματικά


Τα ζητήματα που θίγονται σε τούτο το βιβλίο είναι ιστορικο-φιλοσοσφικά και αφορούν την περιοχή των μαθηματικών που συχνά ονομάζεται Θεμέλια των Μαθηματικών. Ο συγγραφέας επιχειρεί να αποτυπώσει τα στάδια διαμόρφωσης και εξέλιξης ενός κυρίαρχου προτύπου σκέψης στη μετα-αναγεννησιακή επιστήμη και να παρακολουθήσει τη συγκεκριμένη μορφή με την οποία τούτο εκδηλώνεται στα μαθηματικά του 19ου και 20ού αιώνα.

Περιέχει Βιβλιογραφία

Μαθηματικά-Φιλοσοφία, Gutenberg – Γιώργος & Κώστας Δαρδανός, 1991, 233 σελ.