Γιώργος Σκαμπαρδώνης

Γερνάω επιτυχώς – Γιώργος Σκαμπαρδώνης

Μια καθημερινή γυναίκα που γερνάει, μονολογεί. Στιγμές, βρυχάται.
Άλλοτε ψιθυρίζει. Τραυλίζει. Έχει φριχτές εμμονές, φοβίες για το νερό. Την τρέλα. Παραληρεί για την κλεμμένη αγάπη. Για τις γέννες της, τις ενοχές της, για το πεθαμένο της μωρό. Για τα βουβά, καθημερινά φονικά. Ξερνάει αληθινά και ψεύτικα ονόματα. Η παρανοϊκή πραγματικότητα περνάει στριφτά μέσα από το τυραννισμένο μυαλό της. Οι μέρες, οι μνήμες στρεβλώνονται από την έμμονη θηλυκότητα, το όνειρο, την αποξένωση, την απώλεια, την πρόσκαιρη ευτυχία. Μια γυναίκα χτισμένη μέσα στη Γέφυρα των άλλων, επιβιώνει. Επαναστατεί μέσα από ένα κίτρινο φόρεμα. Περνάει ξυστά μέσα από την τραγωδία. Γερνάει επιτυχώς.

Ουζερί Τσιτσάνης – Γιώργος Σκαμπαρδώνης

Γεννήθηκα το 1953 στη Θεσσαλονίκη. Μεγάλωσα μεταξύ Χαριλάου και Βούλγαρη, δίπλα στη γειτονιά όπου μεγάλωσε και η Ζωή Σαμαρά, γυναίκα του Τσιτσάνη κι όπου για ένα διάστημα έζησε κι ο συνθέτης. Περπατώ ακόμα στα ίδια χώματα. Μια Συννεφιασμένη Κυριακή του 1993 μου γίνεται έμμονη ιδέα να μπω, για λίγες σελίδες, στην ψυχή του κουνιάδου του Βασίλη Τσιτσάνη, Αντρέα Σαμαρά, με τον οποίο ο συνθέτης ανοίγει το 1942 ένα ουζερί, στην οδό Παύλου Μελά 22, στο κέντρο της Θεσσαλονίκης – δεν ζούσα τότε για να είμαι στην παρέα τους: μέρες γερμανικής κατοχής, αντίστασης, εμφυλίου, εξόντωσης των Εβραίων, πείνας και μέσα σ’ όλα αυτά ο Τσιτσάνης να γράφει τα καλύτερα τραγούδια του. Το “Ουζερί Τσιτσάνης” δουλεύει ακριβώς στο μάτι της καταιγίδας, κόντρα και ταυτόχρονα έξω απ’ αυτήν και συνεχίζει, μετά τη φυγή του συνθέτη στην Αθήνα το ’46, να ζει θρυλικά μέσα στο μυαλό μου, σε διάφορες παραλλαγές. Η ιστορία, επομένως, που ακολουθεί είναι τόσο πραγματική και τόσο φανταστική όσο κι ο τεκές του Σιδέρη και τα περιγιάλια της Παραγουάης του Τσιτσάνη – της δικής του Παραγουάης…

Πολύ βούτυρο στο τομάρι του σκύλου – Γιώργος Σκαμπαρδώνης

Ο διοικητής της ΚΥΠ, στρατηγός Κωνσταντίνος Δοβρόμηρος, αναλαμβάνει την προστασία του Ντε Γκωλ, κατά την επίσημη επίσκεψη του Γάλλου προέδρου στη Θεσσαλονίκη, στις 19 Μαΐου 1963 – τρεις μέρες πριν δολοφονηθεί ο Λαμπράκης. Είναι πολλοί που δεν θέλουν τον Ντε Γκωλ ζωντανό και ο Δοβρόμηρος επιστρατεύει 3.000 παρακρατικούς να τον βοηθήσουν – ο υπαρχηγός του, όμως, που συνδέεται με ξένες μυστικές υπηρεσίες και με την “Κόκκινη Προβιά” έχει άλλες εντολές κι άλλη άποψη.
Θα σωθεί ο Γάλλος πρόεδρος;
Και -εκτός του Δοβρόμηρου- ποιοι είναι όλοι αυτοί που περιδινίζονται ξαφνικά στον ζόφο μιας συγκυρίας που τους ξεπερνάει, με φόντο μια πόλη φωτισμένη ειρωνικά από τις αιματηρές ανταύγειες του Εμφυλίου; Τι θέλουνε ξαφνικά όλοι αυτοί οι φτωχοδιάβολοι που, για ένα τριήμερο, στην παρανοϊκή καθημερινότητα του ’63, γίνονται επικίνδυνοι κι αφελείς πρωταγωνιστές σε κάτι παγκόσμια σημαντικό, αναποδογυρισμένο και -για τους ίδιους- ακατανόητο;
Μια λοξή προσέγγιση εκείνων των ημερών; Μπορεί. Ανάποδη ματιά; Ίσως. Περισσότερο, η προσωπική μοίρα των πειραματικών ηρώων, κυρίως του Δοβρόμηρου, και η υπαρξιακή κρίση στην οποία τον οδηγούν, αίφνης, οι παγκόσμιοι καταναγκασμοί, τα ιδεολογήματα, οι μυστικές υπηρεσίες και το στοιχειωμένο παρελθόν που αναδύεται μαζί με το φονικό σκοτάδι των κοντινών του ανθρώπων.

Ολα βαίνουν καλώς εναντίον μας – Γιώργος Σκαμπαρδώνης

Ο φλογερός και νοσηρός έρωτας του Μάρκου για την πρώτη γυναίκα του Ζιγκοάλα, που συζούσε με τον παιδικό του φίλο και κουμπάρο τους, είναι η βασική, οδυνηρή πηγή έμπνευση του θεμελιωτή του ρεμπέτικου, στα χρόνια 1932-1940.
Το πάθος αυτό περνάει διάφορες φάσεις, κορυφώνεται τραγικά μέσα στη φθορά του και ξαναγεννιέται διαρκώς. Είναι η ίδια εποχή που ο Μάρκος, από άσημος εκδοροσφαγεύς, γνωρίζει τη δόξα: γίνεται ο πρωτοπόρος που θα ανοίξει νέους δρόμους στη λαϊκή μουσική και στη διασκέδαση, όντας συνέχεια σε σύγκρουση με τις μουσικές αντιλήψεις της εποχής, τη φτώχεια, τη στείρα παράδοση, τον καθωσπρεπισμό, την αστυνομία, την οικογένειά του, τη γυναίκα του που τον προδίδει, τη δικτατορία Μεταξά -σχεδόν με όλους, κι ενώ πλησιάζει, σαν αναπότρεπτο ρεφρέν, ο πόλεμος. Ο Μάρκος, σ’ αυτά τα οχτώ χρόνια, εξελίσσεται, ανεβαίνει, δημιουργεί, δοξάζεται, νικά, ενώ γύρω του τα πάντα, κάθε μέρα, επιδεινώνονται.
Ολα βαίνουν καλώς εναντίον του.

Νοέμβριος – Γιώργος Σκαμπαρδώνης

Μπήκα μέσα στο ναρκοπέδιο να πάρω ένα σκοτωμένο τρυγόνι. Βρήκα κι έναν σκαντζόχοιρο, τον βαλσάμωσα κι από τότε τον έχω για προσκέφαλο, ώστε να μην μπορώ να κοιμηθώ. Μόλις, όμως, κάπως λαγοκοιμάμαι, κάτι ξανοίγει -σπάζει η καλαμωτή του μυαλού. Και από εκεί βλέπω μέσα στα νερά μικρές ιστο­ρίες-γυρίνους να τοξεύονται ακτινωτά προς τον βυθό. Νεογέννητοι γυρίνοι με κεφάλια πιο μικρά κι απ’ της καρφίτσας, σαν εκείνα του αμάρανθου. Και πρόσωπα που ρέουν, χάνονται κι επανέρχονται. Χειρονομίες και κουβέντες, χέλια λέξεων που τρέχουνε στα βαθιά -βουβά τρέιλερ. Τι να κάνω, νταγιαντώ μ’ αυτά, τώρα που πέρασαν οι παλιές Παρασκευές. Τα ξαναγεννώ, τα ξαναπλάθω και παρακαλώ:
«Μούσα, ορυξόνμοι, ως δικέλλη, τη γλώττη διέξοδον».

Υπουργός νύχτας – Γιώργος Σκαμπαρδώνης

Ένας μοναχικός τυχοδιώκτης-χαρτοπαίκτης αναρριχάται σε μια κοινωνία διαλυμένων θεσμών,
προσωπείων, συμβατικότητας, κλισέ αντιλήψεων και ψεύδους. Γίνεται καταρχήν καθωσπρέπει
επαγγελματίας, ιδιοκτήτης γραφείου τελετών, και με αυτή τη βιτρίνα μπλέκει στον βαθύ υπόκοσμο. Αναλαμβάνει αρχηγός συμμορίας που ελέγχει όλες σχεδόν τις νυχτερινές, σκοτεινές συναλλαγές -τράφικινγκ, ναρκωτικά, τοκογλυφία, πορνεία, αρχαιοκαπηλία- και παίρνει τον τίτλο “υπουργός νύχτας”. Αποκεί διεισδύει στη μολυσμένη πολιτική τάξη και ανελίσσεται ραγδαία, γίνεται ένα από τα κορυφαία στελέχη της κυβέρνησης. Η τριπλή παράλληλη πορεία του, ως καθωσπρέπει επαγγελματία, μαφιόζου και πολιτικού, φωταγωγεί ειρωνικά, σαρκαστικά τον σαθρό περίγυρο, την ανατροπή των ιεραρχιών, την έλλειψη αντίστασης από την κοινωνία και τους θεσμούς, την κατάρρευση των ιδεολογιών, τη γενικευμένη παραφροσύνη, την αρπαγή και τον κυνισμό. Εμφανίζεται ως σωτήρας, αυτός που απεχθάνεται κάθε σωτηρία. Μόνο ένας δύσκολος, τυφλός έρωτας για μια αγγελική πόρνη έρχεται να εκτρέψει τη μοιραία διαδρομή του. Αλλά για πόσο, σε αυτή την πορεία όπου το τραγικό εναλλάσσεται με το κωμικό, ο θάνατος γίνεται γλέντι και η εξουσία έρμαιο;
Ο σκοτεινός τραγέλαφος ενός κόσμου που θα μπορούσε να είναι και ο δικός μας.

Τα δεδουλευμένα – Γιώργος Σκαμπαρδώνης

Οι πρώτες πέντε συλλογές διηγημάτων μου, που είχαν από χρόνια εξαντληθεί, επανεκδίδονται – περιέχονται μέσα στο καβούκι αυτού του τόμου.
Καταγράφεται έτσι η αρχική διαδρομή, οι διακυμάνσεις, οι σταθερές και οι μεταβλητές μιας πεζογραφικής πορείας – χελώνα που πασχίζει διαρκώς να επιταχύνει και να εκπτερωθεί.
Περιεχόμενα:
Μάτι φώσφορο, κουμάντο γερό
Η ψίχα της μεταλαβιάς
Ακριανή λωρίδα
Η στενωπός των υφασμάτων
Πάλι κεντάει ο στρατηγός

Ντεπό – Γιώργος Σκαμπαρδώνης

27 διηγήματα
Στη γραμμή, στην παραίσθηση μεταξύ ύπνου και ξύπνου μισοβλέπω ακόμα ιστορίες (κρύβε-μίλα) που μπλέκονται με άλλες, δικές μου, ή τρίτων, προηγούμενες κι επόμενες. Από τσιγάρο σε τσιγάρο μετακινούνται αυθαίρετα στα πίσω λατομεία του νου ως τακτικοί θαμώνες, ή κατάδικοι που χωρίζονται, χάνονται κι επανέρχονται ίδιες και διαφορετικές. Παλιά σκυλιά που κοπάδιασαν στη μνήμη και γαυγίζουν μετά θάνατον. Σαν να βγάζεις δυό, τρία τομάρια από ένα πρόβατο, ή σαν την υστεροφημία ενός φιλιού. Πέσε-σήκω αλλοιώνονται πάλι όλα, οπότε κρατώ συνάψεις και νήματα μπλέκοντάς τα με νέες, αιωρούμενες εικόνες και θαμμένα γεγονότα που μεταβάλλονται διαρκώς απ’ την επεξεργασία και την επινόηση, φτιάχνοντας ρευστούς τάπητες-απολυτίκια πεταμένα στο νερό. Ξαναγεννιέται ο πολφός των λέξεων και οι σπαστές αυτές αφηγήσεις γίνονται ντεπό, θυρίδες για το αύριο που θα έχω ένδεια φωσφόρου.
Αν και όλα, εντέλει, σπαργανώνονται στην περιοχή του απρόσληπτου.

Λεωφορείο: 19 στάσεις – Γιώργος Σκαμπαρδώνης

Παίρνω το λεωφορείο της Γραμμής “10” στη Θεσσαλονίκη, από την αφετηρία Χαριλάου ως το Τέρμα, ως τον Σιδηροδρομικό Σταθμό, και γράφω ό,τι θυμάμαι, επινοώ και φαντάζομαι από κάθε στάση. Δεκαεννιά στάσεις. Γράφοντας καταλαβαίνω πως το μυαλό είναι ένα ανοιχτό στρατόπεδο αιχμαλώτων. Ή, ένα πριονιστήριο γεμάτο ακρωτηριασμένες, λειψές μνήμες, επινοήσεις, φαντασιώσεις κι εμπειρίες που διαρκώς αλλάζουν νόημα, χάνονται, επανέρχονται, διασταυρώνονται και πάλι διαφεύγουν.
Ξέρω, δηλαδή, ότι δεν κοπαδιάζουν οι λαγοί, αλλά εδώ συνημμένως ψάλλονται. Έπειτα, κάθε λεωφορείο που ξεκινάει από μια συγκεκριμένη αφετηρία, κάνει μιαν απαρέγκλιτη διαδρομή και πάει προς ένα σταθερό Τέρμα, ποτέ δεν κάνει όντως το ίδιο δρομολόγιο – κυρίως για τον ίδιο επιβάτη, που βλέπει έξω και εντός του με το μέτωπο κολλημένο στο τζάμι. Κάθε επιβάτης, κάθε φορά, είναι κι ένα διαφορετικό λεωφορείο.

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Πατάκη, 2018, 246 σελ.

Casa Μπιάφρα – Γιώργος Σκαμπαρδώνης

Μέσα από την Casa Μπιάφρα, το πρώτο κοινόβιο της Θεσσαλονίκης, και από τα Καραγάτσια, τον φτωχοσυνοικισμό των καταραμένων, ξεπηδούν αυτοί οι αντιφατικοί τυχοδιώκτες που μπλέκονται σε άγριες περιπέτειες με τον άρχοντα της πόλης, τον πανίσχυρο εκδότη- ραματιστή Γιάννη (Γρύπα) Βεντήρη, και τελικά μετέχουν στο πιο κρίσιμο γεγονός της νεότερης Ελλάδας, την “αποστασία”, ή τα “Ιουλιανά” του 1965, που οδήγησαν τη χώρα στην άκρη του γκρεμού και επηρεάζουν τη μοίρα της μέχρι σήμερα.

Πρόκειται για αντιήρωες που κινούνται ανάμεσα στις Συμπληγάδες του Ψυχρού Πολέμου, στη φτώχεια, στον πλούτο, στη βιομηχανοποίηση, στις ανταύγειες του Εμφυλίου, στις παλιές αντιλήψεις, στις νέες αναζητήσεις και στους σπασμούς της κρίσιμης μετάβασης, πασχίζοντας με το πείσμα και την απάτη, την περηφάνια και τον συμβιβασμό, την τόλμη και την απόκρυψη να υπάρξουν, να επινοήσουν το πρόσωπό τους, να βρουν έναν δρόμο, μια διέξοδο.

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Πατάκη, 2019