Περιπέτειες στη χώρα των κανιβάλων – Typee: A Peep at Polynesian Life (1846)
Mardi (1849)
Redburn (1849)
Γουάιτ Τζάκετ: ο ασπροφόρης ή Ο κόσμος σ’ ένα πολεμικό πλοίο – White-Jacket ή The World in a Man-of-War (1850)
Μόμπι Ντικ ή Η φάλαινα – Moby Dick ή The Whale (1851)
Pierre (1852)
Israel Potter (1855)
The Confidence-Man (1857)
Νουβέλες
Τα μαγεμένα νησιά – The Encantadas or Enchanted Isles (1854)
Μπενίτο Σερένο – Benito Cereno (1855)
Διηγήματα
Μπάρτλεμπυ ο γραφιάς – Bartleby the Scrivener (1853)
Κουκουρίκου ή Το λάλημα του εκλεκτού πετεινού Μπενεβεντάνο – Cock-A-Doodle-Doo! (1853)
Ο Βιολιστής – The Fiddler (1854)
Ο άνθρωπος με το αλεξικέραυνο – The Lightning-Rod Man (1854)
Τζίμυ Ρόουζ – Jimmy Rose (1855)
Το καμπαναριό – The Bell-Tower (1855)
Η πλατεία – The Piazza (1856)
Τζον Μαρ – John Marr and Other Sailors (1888)
Timoleon (1891)
Μπίλυ Μπαντ – Billy Budd (1924)
Μπίλλυ Μπάντ, ναύτης – Χέρμαν Μέλβιλ
Ο Μπίλλυ Μπαντ, ένας νεαρός ναύτης, στρατολογείται σε ένα αγγλικό πολεμικό πλοίο την εποχή της Γαλλικής Επανάστασης. Εκεί μπλέκεται άθελά του στα δίχτυα ενός μοχθηρού οπλονόμου, που τον κατηγορεί ενώπιον του καπετάνιου για υποκίνηση ανταρσίας. Το τελευταίο έργο του Χέρμαν Μέλβιλ, η πνευματική του παρακαταθήκη, είναι μια ιστορία για τη μάχη του καλού με το κακό, για την αθωότητα και την αδικία, για την ομορφιά και τον πόθο· είναι συγχρόνως ένας βαθύς στοχασμός για την ελευθερία και την εξουσία, για την πολιτική και τη δικαιοσύνη, για την αποδοχή και την αντίσταση.
Μετάφραση: Παναγιώτης Κεχαγιάς
Μετάφραση: Κώστας Σπαθαράκης
Τίτλος πρωτοτύπου: Billy Budd, Sailor
Επίμετρο: Θοδωρής Δρίτσας
Μυθιστόρημα, Αντίποδες, 2021, 216 σελ.
Μόμπι Ντικ, Η φάλαινα – Herman Melville
Το αδιαμφισβήτητο αριστούργημα της αμερικανικής λογοτεχνίας στην πρώτη πλήρη ελληνική του μετάφραση.
Για να γράψεις ένα μεγάλο βιβλίο, πρέπει να διαλέξεις ένα μεγάλο θέμα… Αυτό που, άπαξ και το ‘βρισκε κανείς, ξεκαθάριζαν και όλα τα υπόλοιπα” (H. Melville)
“Λέγε με Ισμαήλ. Πριν από μερικά χρόνια -δεν έχει σημασία πόσο ακριβώς- έχοντας λίγα ή καθόλου χρήματα στο πουγκί μου και τίποτα ιδιαίτερο που να με ενδιαφέρει στη στεριά, σκέφτηκα να ταξιδέψω λίγο στη θάλασσα και να δω το υδάτινο μέρος του κόσμου. Είναι ένας τρόπος που έχω να διώχνω το σπλήνιασμα και να ρυθμίζω το κυκλοφοριακό. Όταν πιάνω τον εαυτό μου να στραβώνει το στόμα όταν μες στην ψυχή μου είναι Νοέμβρης υγρός, που ψιλοβρέχει όταν πιάνω τον εαυτό μου να σταματάει άθελα μπρος σε φερετροπωλεία και να γίνεται ουραγός κάθε κηδείας που συναντώ και ειδικά όταν οι υποχονδρίες μου με κυβερνούν τόσο, που χρειάζεται ένας δυνατός ηθικός φραγμός να με εμποδίσει να βγω επίτηδες στο δρόμο και μεθοδικά να ρίξω χάμω τα καπέλα του κόσμου – τότε θεωρώ πως ήρθε πια η ώρα να μπαρκάρω, όσο πιο γρήγορα μπορώ. Είναι το δικό μου υποκατάστατο του πιστολιού και της σφαίρας. Με μια φιλοσοφική χειρονομία όλο μεγαλοπρέπεια, ο Κάτων ρίχνεται πάνω στο σπαθί του εγώ παίρνω ήσυχα το πλοίο. Δεν υπάρχει τίποτα το εκπληκτικό σ’ αυτό. Αν το ήξεραν έφτανε όλοι σχεδόν οι άνθρωποι, με τον τρόπο τους, αργά ή γρήγορα, θα έτρεφαν πάνω-κάτω τα ίδια αισθήματα με μένα για τον ωκεανό…
Μετάφραση: Αθανάσιος Κ. Χριστοδούλου
Τίτλος πρωτοτύπου: Moby Dick, or the Whale
Σειρά: ORBIS LITERAE
Μυθιστόρημα, Gutenberg, 2006, 1024 σελ.
Περιπέτειες στη χώρα των κανιβάλων
Μια πραγματική ιστορία που μοιάζει με παραμύθι βγαλμένο από τον πιο ευφάνταστο νου είναι ό,τι αφηγείται ο συγγραφέας στο βιβλίο αυτό. Είναι η προσωπική του περιπέτεια σε μια φυλή κανιβάλων στα νησιά Μαρκήζες στις Νότιες θάλασσες τον περασμένο αιώνα.
Δυο φίλοι ναυτικοί εγκαταλείπουν το πλοίο τους κι ύστερα από πολλές περιπέτειες φτάνουν στην κοιλάδα της Ταϊπίι. Η αγωνία και ο φόβος τους για τη ζωή τους εναλλάσσονται με τις παραδεισένιες ομορφιές του νησιού και τη φιλοξενία των κατοίκων. Ωστόσο, οι κάτοικοι της Ταϊπίι είναι κανίβαλοι και με τους κανίβαλους δεν μπορεί να είναι κανείς σίγουρος για τη ζωή του…
Ο ένας από τους δυο φίλους χάνεται στην προσπάθειά του να βρει βοήθεια. Απομένει μονάχα ο ένας -ο συγγραφέας- για να ζήσει όλα τα γοητευτικά παράδοξα που περιγράφει στο βιβλίο του.
Γουάιτ-τζάκετ
Ο ασπροφόρης ή ο κόσμος σ’ ένα πολεμικό πλοίο
Μια φρεγάτα που μεταφέρει στα καταστρώματα, τους θαλάμους, τους κοιτώνες και τα μυστικά ή φανερά αμπάρια της τον κόσμο· ένα ετερόκλητο πλήθος ανθρώπων που ο καθένας τους έχει τον δικό του λόγο γι’ αυτό το συγκεκριμένο ταξίδι· και μια αφήγηση κεντημένη με θαλασσόνερο και σοφία – ο Melville, δύο χρόνια πριν εκδώσει τον Μόμπι-Ντικ, μιλάει για τις ωκεάνιες εμπειρίες του σ’ ένα συγκλονιστικό στην κρυστάλλινη απλότητά του κείμενο.
Μόμπι Ντικ
Το κλασικό έργο του Χέρμαν Μέλβιλ, Μόμπι Ντικ, ένα από τα αριστουργήματα της αμερικανικής λογοτεχνίας, κυκλοφόρησε αρχικά στην Αγγλία το 1851 με τίτλο “Η φάλαινα” και ακολούθως στις ΗΠΑ με τον γνωστό πλέον τίτλο του. Πρόκειται -φαινομενικά- για μια περιπέτεια στις θάλασσες όλου του κόσμου, όπου ένας μανιακός καπετάνιος φαλαινοθηρικού πλοίου, ο Έιχαμπ, έχει βάλει σκοπό της ζωής του να σκοτώσει μια φάλαινα τεραστίων διαστάσεων, τον Μόμπι Ντικ, από τον οποίο είχε χάσει το πόδι του σε κάποια προηγούμενη αναμέτρησή τους. Όμως το επικό αυτό έργο αποτελεί ουσιαστικά μια μάχη του ανθρώπου με τις δυνάμεις της φύσεως, περιέχει πλήθος λεπτομερειών (πολλές φορές αρκετά σχοινοτενείς) σχετικά με τις φάλαινες που κυνηγήθηκαν αγρίως από τους ανθρώπους τους προηγούμενους αιώνες και, παράλληλα, κάνει πληθώρα φιλοσοφικών αναφορών σε σημαντικά ιστορικά γεγονότα όλου του κόσμου με εκπληκτικούς συμβολισμούς. Αναμφισβήτητα πρόκειται για ένα από τα κορυφαία έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.
Λέγε με Ισμαήλ. Πριν από μερικά χρόνια -δεν έχει σημασία πόσο ακριβώς- έχοντας λίγα ή καθόλου χρήματα στο πουγκί μου και τίποτα ιδιαίτερο που να με ενδιαφέρει στη στεριά, σκέφτηκα να ταξιδέψω λίγο στη θάλασσα και να δω το υδάτινο μέρος του κόσμου. Είναι ένας τρόπος που έχω να διώχνω το σπλήνιασμα και να ρυθμίζω το κυκλοφοριακό. Όταν πιάνω τον εαυτό μου να στραβώνει το στόμα· όταν μες στην ψυχή μου είναι Νοέμβρης υγρός, που ψιλοβρέχει· όταν πιάνω τον εαυτό μου να σταματάει άθελα μπρος σε φερετροπωλεία και να γίνεται ουραγός κάθε κηδείας που συναντώ· και ειδικά όταν οι υποχονδρίες μου με κυβερνούν τόσο, που χρειάζεται ένας δυνατός ηθικός φραγμός να με εμποδίσει να βγω επίτηδες στο δρόμο και μεθοδικά να ρίξω χάμω τα καπέλα του κόσμου – τότε θεωρώ πως ήρθε πια η ώρα να μπαρκάρω, όσο πιο γρήγορα μπορώ. Είναι το δικό μου υποκατάστατο του πιστολιού και της σφαίρας. Με μια φιλοσοφική χειρονομία όλο μεγαλοπρέπεια, ο Κάτων ρίχνεται πάνω στο σπαθί του· εγώ παίρνω ήσυχα το πλοίο. Δεν υπάρχει τίποτα το εκπληκτικό σ’ αυτό. Αν το ήξεραν έφτανε· όλοι σχεδόν οι άνθρωποι, με τον τρόπο τους, αργά ή γρήγορα, θα έτρεφαν πάνω-κάτω τα ίδια αισθήματα με μένα για τον ωκεανό…
Τα μαγεμένα νησιά
Ιστορίες από τις Νότιες Θάλασσες, θρύλοι και αφηγήσεις από τον καιρό των φαλαινοθήρων και των κουρσάρων του Ειρηνικού, περιγραφές εξωτικών όσο και σκληρών τόπων, ψυχογραφίες ανθρώπων σημαδεμένων από την περιπλάνηση και τη μοναξιά… Τα “Μαγεμένα νησιά” του Χέρμαν Μέλβιλ, σπονδυλωτή νουβέλα του 1854, μας ξαναφέρνουν στον οικείο κόσμο του μεγάλου Αμερικανού συγγραφέα, τον κόσμο που τρία χρόνια πριν, το 1851, είχε ήδη βαλθεί να σκιαγραφήσει στον Μόμπυ-Ντικ.
Οι θαυμαστές του Μέλβιλ θα βρουν κι εδώ τη γνωστή δεξιότητα με την οποία σκηνοθετεί την πλοκή, την εμμονή του στην απόδοση του αλλότριου, την έφεσή του προς το ανοίκειο και το δαιμονικό. Μορφές όπως η Χουνίλα, η χαροκαμένη χήρα, και ο Όμπερλους, ο μισάνθρωπος και τυραννικός γέρος, ανήκουν στην πινακοθήκη των ηρώων του που όσα χρόνια κι αν περάσουν μένουν ανεξίτηλοι στη μνήμη του αναγνώστη.
Μπενίτο Σερένο
Ο Μπενίτο Σερένο είναι μια νουβέλα -ή ένα σύντομο μυθιστόρημα- που έγραψε ο Χέρμαν Μέλβιλ το 1855, λίγο μετά τον Μόμπυ Ντικ. Η νουβέλα επικεντρώνεται σε μια εξέγερση σκλάβων σ’ ένα ισπανικό εμπορικό πλοίο το 1799 και λόγω της αμφισημίας της έχει ερμηνευτεί από μερικούς κριτικούς παλαιότερα ως ρατσιστική και υπέρ του θεσμού της σκλαβιάς και από άλλους ως κείμενο αντιρατσιστικό και υπέρ της κατάργησης της δουλείας. Άλλοι βέβαια δεν είδαν τίποτα από τα παραπάνω και θεώρησαν ότι η ιστορία αυτή πρωταρχικά ανιχνεύει την ανθρώπινη έκπτωση και δεν ασχολείται διόλου με το φυλετικό ζήτημα.
Η πρωταρχική πηγή της πλοκής αλλά και μέρος του κειμένου είναι ένα επεισόδιο από την αφήγηση των ταξιδιών του πλοιάρχου Αμεσσάι Ντηλέηνο (1817), όπου με θεατρική δεξιοτεχνία αποκρύπτεται η αλήθεια των τεκταινόμενων μιας εξέγερσης σκλάβων στο ακινητοποιημένο μυστηριώδες ισπανικό πλοίο του Μπενίτο Σερένο, το οποίο πλευρίζει για να προσφέρει τη βοήθειά του ο Αμεσσάι Ντηλέηνο. Με αριστοτεχνικό τρόπο ο Μέλβιλ μετατοπίζει το κέντρο βάρους της νουβέλας σε ένα παιχνίδι με τον αναγνώστη ο οποίος παρακολουθεί τα τεκταινόμενα μέσα στα όρια των λεγομένων του αφηγητή, στα πράγματα που βλέπει αυτός (ή που δεν βλέπει).
Ο πλοίαρχος Ντηλέηνο είναι άλλος ένας από τη σειρά των ηρώων του Μέλβιλ που η αθωότητα τους τούς εμποδίζει να αντιληφθούν το κακό στο οποίο εκτίθενται.
Πολλοί θεωρούν τον “Μπενίτο Σερένο” ως μια από τις πιο θαυμαστές ιστορίες του συγγραφέα και μιλούν για την “ακραία πυκνότητα και τελειότητα της φόρμας”. Η νουβέλα φέρνει στο προσκήνιο έναν κόσμο που βρίσκεται σαβανωμένος στη σκιά και αυτή η αφήγηση είναι ένα ντοκουμέντο της πνευματικής εξάντλησης, γεμάτο εικόνες κατάπτωσης και αδιεξόδων. Ο Μέλβιλ προσπαθεί να δώσει έμφαση στην αχαρτογράφητη γεωγραφία του ανθρώπινου μυαλού, ως προδρομικός συγγραφέας του Φρόυντ αλλά και των μοντερνιστών του 20ου αιώνα όπως ο D.H. Lawrence, ο Joyce και η Virgina Woolf.
Μπάρτλμπυ, ο γραφιάς
Μια ιστορία της Ουώλλ Στρητ
“Ο Μπάρτλμπυ είναι ένας γραφέας της Ουώλλ Στρητ που δουλεύει σε ένα δικηγορικό γραφείο και αρνείται, με ταπεινό πείσμα, να εκτελέσει οποιαδήποτε δουλειά του αναθέτουν…
Ο Μπάρτλμπυ είναι κάτι παραπάνω από τέχνασμα ή αποκύημα της ονειρικής φαντασίας είναι κυρίως ένα βιβλίο θλιβερό και αληθινό που μας δείχνει την ουσιώδη αλυσιτέλεια η οποία αποτελεί μία από τις καθημερινές ειρωνείες του σύμπαντος”.
(Jorge Luis Borges)
“Ως γραφέας, ο Μπάρτλμπυ ανήκει σ’ έναν λογοτεχνικό αστερισμό. Ο πολικός του αστέρας είναι ο Ακάκι Ακακίεβιτς [Ντοστογιέφσκι]. Το επίκεντρό του διαμορφώνεται από τους δίδυμους αστέρες Μπουβάρ και Πεκυσέ [Φλωμπέρ]. Και το άλλο του άκρο φωτίζεται από τα λευκά φώτα του Ζίμον Τάννερ [Ρόμπερτ Βάλζερ] και του πρίγκιπα Μίσκιν. Λίγο πιο κάτω βρίσκεται η ζώνη των αστεροειδών των δικαστικών υπαλλήλων του Κάφκα.”
(Giorgio Agamben)
“O Μπάρτλμπυ δεν είναι μια μεταφορά για τον συγγραφέα ούτε το σύμβολο κάποιου. Είναι ένα βίαια κωμικό κείμενο, και το κωμικό είναι πάντοτε κυριολεκτικό. Είναι σαν μια νουβέλα του Κλάιστ, του Ντοστογιέφσκι, του Κάφκα ή του Μπέκετ, μαζί με τους οποίους σχηματίζει μια υπόγεια γενεαλογική γραμμή αίγλης. […] Ένας λιγνός χλομός άντρας είπε τη συνταγή για να τρελάνεις τους πάντες. […] Αυτό που μετράει για έναν μεγάλο μυθιστοριογράφο, τον Μέλβιλ, τον Ντοστογιέφσκι, τον Κάφκα ή τον Μούζιλ, είναι τα πράγματα να παραμένουν αινιγματικά, όχι όμως και αυθαίρετα: με λίγα λόγια, μια νέα λογική, μια άρτια λογική, που δεν μας επαναφέρει όμως στον ορθό λόγο και που συλλαμβάνει την οικειότητα ζωής και θανάτου. Ο μυθιστοριογράφος έχει το μάτι του προφήτη, όχι το βλέμμα του ψυχολόγου.”
(Gilles Deleuze)
H έκδοση συνοδεύεται από πλούσιο Επίμετρο, που περιλαμβάνει και το διάσημο δοκίμιο του Ζιλ Ντελέζ “Μπάρτλμπυ, ή η φόρμουλα”.
Τρεις απόκληροι
Μπάρτλεμπυ, ο γραφιάς. Ο βιολιστής. Τζίμυ Ρόουζ
“… Άραγε τι ενώνει αυτές τις τρεις ιστορίες; Μία παράμετρος είναι σίγουρα η σκληρότητα και η αναλγησία της κοινωνίας απέναντι στους απόκληρους της ζωής. Κι εάν στο “Μπάρτλεμπυ” είναι η ματιά και η φωνή του ηλικιωμένου δικηγόρου που απονέμουν μια κάποια δικαιοσύνη στον ανέστιο γραφιά, στον “Βιολιστή” υπάρχει η αναγνώριση της ωριμότητας και η δικαίωση της ανωνυμίας στην οποία έχει περιέλθει ο ήρωας. Ένας παρηγορητικός μύθος και μια εύγλωττη αλληγορία για την όποια αποθέωση γνωρίζουν οι “επώνυμοι”. Όσο για τον άλλοτε πλούσιο και σήμερα πένητα “Τζίμυ Ρόουζ”, το στωικό χαμόγελο που επιμένει να διατηρεί, σε πείσμα κάθε καταδρομής της μοίρας, είναι αυτό που τον σώζει και τον διατηρεί στα κακά γεράματά του.
Σήμερα, ύστερα από είκοσι και πλέον χρόνια, ξαναγυρίζοντας στις τρεις αυτές μεταφράσεις, είναι σαν να κάνω ένα προσκύνημα στις αξίες που έμαθα από μικρός να υπηρετώ, και που η απόσταση ανάμεσα σ’ αυτές και τις σημερινές ισοπεδωτικές συνθήκες κάνουν την επιστροφή μου ακόμα πιο επιτακτική”.
Το καμπαναριό – Η πλατεία
Ο Μέλβιλ είναι κυρίως γνωστός για το μυθιστόρημα του Μόμπι Ντικ. Το Καμπαναριό δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1885. Είναι μια σκοτεινή ιστορία μυστηρίου, σχετικά με μια διάνοια, τον Μπαναντόνα, που όμως διολισθαίνει στην παράνοια. Ο Μπαναντόνα ήθελε να χτίσει το ψηλότερο καμπαναριό σε όλη την Ιταλία και πήρε γι’ αυτό την άδεια των τοπικών αρχών. Για μήνες το καμπαναριό του υψωνόταν όλο και περισσότερο. Όταν έφτασε τα 100 μέτρα και τελείωσε ως κτίσμα, ο δημιουργός του επέμεινε να φτιάξει όλο το εσωτερικό μόνος του. Αυτό κίνησε την περιέργεια των κατοίκων που έψαχναν να βρουν τι πραγματικά συνέβαινε…
Πηγές: Biblionet, Wikipedia, Εκδόσεις Παπαδόπουλος, Gutenberg – Γιώργος & Κώστας Δαρδανός, Κάκτος, Susaeta, Μίνωας, Modern Times, Κέδρος, Ζαχαρόπουλος Σ. Ι., Άγρα, Ποικίλη Στοά, Εκδόσεις Καστανιώτη
