Μετέωροι ταξιδιώτες
“Ανάμεσα στα χωριουδάκια, κάτω από τις κεραίες των ραντάρ που κλωθογύριζαν στον ουρανό, στέκονταν στρατιώτες. Εδώ ήταν τα σύνορα της άλλης χώρας. Η απόκρημνη ακτή που έφτανε ως τα μισά του ουρανού, τα χαμόκλαδα, τα αρμυρίκια, είχαν γίνει για την Ιρένε η εσχατιά της άλλης χώρας.”…
Δύο οι χώρες, μια η γλώσσα και θεώρηση διέλευσης ένας έρωτας -το πρώτο βιβλίο που έγραψε η Χέρτα Μύλλερ στην Ομοσπονδιακή Γερμανία. Στην πατρίδα, τα πράγματα είχαν όνομα. Στην καινούργια χώρα, τα πράγματα βρίσκονταν αντίκρυ σε ονόματα που αρνούνται να ταιριάξουν μαζί τους, που αυτονομούνται, που κατανικούν τη μετανάστρια Ιρένε και αποτελούν πια μόνο κρυπτογραφικούς κώδικες της μαγείας παλιών επιθυμιών. Ο έρωτάς της για τον φοιτητή Φραντς, λαμπερός ακόμη στη Μαύρη Θάλασσα, ξεθωριάζει γρήγορα στη Γερμανία. Από το περιθώριο της καινούργιας χώρας, προβάλλει ακροβατώντας στη σκηνή, ονειρικός χορευτής, ο ομοφυλόφιλος Τόμας.
Η αλεπού ήταν και τότε ο κυνηγός
Ρουμανία, τέλη της δεκαετίας του ’80: Η Αντίνα είναι μια μελαγχολική αλλά αποφασιστική δασκάλα, η Κλάρα μια ωραία, ξέγνοιαστη εργάτρια σ’ ένα εργοστάσιο συρμάτων, και οι δυο τους κάτι περισσότερο από στενές φίλες. Τυχαίνει όμως να ζουν σε μια από τις σκληρότερες δικτατορίες της Ευρώπης, όπου η φιλία μετατρέπεται σε εργαλείο της Σεκουριτάτε, ο έρωτας αποτελεί συνώνυμο του άγχους και οι καλύτεροι αναγνώστες της ποίησης τελικά είναι οι πράκτορες του Τσαουσέσκου, που ψάχνουν ανάμεσα στις γραμμές για απαγορευμένα μηνύματα. Κάτι όμως συνδέει τους συνταξιούχους που προσπαθούν να ξεχάσουν την πείνα τους, τους γιατρούς που μιλούν για αυτοκτονίες ασθενών τους και τους πράκτορες της Σεκουριτάτε στις μικροαποτυχίες τους: η φράση «δε βαριέσαι» συνοψίζει τον φόβο, την κρυφή απειλή και την παραίτηση, και πλαισιώνει ολόκληρο το μυθιστόρημα, από το μότο της αρχής μέχρι το καταληκτικό του κεφάλαιο. Κι όταν το καθεστώς θα καταρρεύσει, κάποιοι από τους φίλους θα παραμείνουν εξαφανισμένοι, ο διευθυντής θα γίνει αρχιεργάτης και ο αρχιεργάτης διευθυντής, φυσικός υπεύθυνος για την αλλαγή και τον εκδημοκρατισμό: η αλεπού θα παραμείνει ο κυνηγός…
Το αγρίμι της καρδιάς
Ένα κορίτσι από μια φτωχή επαρχία του Νότου, που τις νύχτες εκδίδεται στο πάρκο και βρίσκεται με τη ζώνη της αφηγήτριας περασμένη στο λαιμό του: αυτοκτονία ή δολοφονία; Τρεις φοιτητές, που τους ενώνει ο φόβος μπροστά στον παντοδύναμο και πανταχού παρόντα δικτάτορα και που κάποια στιγμή γίνονται αναπόφευκτα θύματά του: παρακολουθούνται, ανακρίνονται, εκβιάζονται, χάνουν τη δουλειά τους και τελικά καταλήγουν άλλοι να αυτοκτονήσουν και άλλοι να φύγουν. Μια νεαρή γυναίκα, που συνεργάζεται με τη Σεκουριτάτε – μια σχέση στον αστερισμό της προδοσίας και του θανάτου. Και, τέλος, η αφηγήτρια, με το βλέμμα στραμμένο στα παιδικά της χρόνια, στον κόσμο της επαρχίας των γονιών της, σε έναν κόσμο όπου κυριαρχεί η κατάρρευση και η παρακμή, η στενότητα, η παγωνιά, η θλίψη.
Ένα βιβλίο για το φόβο, την αντίσταση, τη φιλία, την αδιαπραγμάτευτη θέληση για ζωή, αλλά και τον έρωτα σε συνθήκες απόλυτου ολοκληρωτισμού. Ένα μυθιστόρημα κατά μεγάλο μέρος αυτοβιογραφικό, που με τη λιτή αλλά γεμάτη σύμβολα και εικόνες γλώσσα της πρωτοπρόσωπης αφήγησης συγκαταλέγεται στα σημαντικότερα έργα της σύγχρονης παγκόσμιας λογοτεχνίας.
Ο άγγελος της πείνας
Ρουμανία 1945. Ο 17χρονος Γερμανός Λέοπολντ Άουμπεργκ από την Τρανσυλβανία εκτοπίζεται σε ένα σοβιετικό στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας για πέντε ολόκληρα χρόνια. Αρχικά, θέλοντας να ξεφύγει από τον ασφυκτικό κλοιό της οικογένειας και της κωμόπολης όπου ζει, αναγκασμένος να καλύπτει την ομοφυλοφιλία του, η ιδέα ότι θα εκτοπιστεί δεν τον τρομάζει καθόλου – το αντίθετο μάλιστα. Σύντομα όμως θα έρθει αντιμέτωπος με την αμείλικτη πραγματικότητα του στρατοπέδου, όπου οι ταπεινωτικές συνθήκες εργασίας και η εξευτελιστική καθημερινή μάχη για την επιβίωση θα σημαδέψουν την ψυχή του και θα τον συνοδεύουν για όλη την υπόλοιπη ζωή του. Οι εμπειρίες της σκληρής, αδιάκοπης πείνας, ο εγωκεντρισμός, η χυδαιότητα και η μοναξιά απαιτούν μια γλώσσα ιδιαίτερη, μια γλώσσα που να μπορεί να περιγράψει τη μοναδικότητα μιας τέτοιας κατάστασης.
Η Χέρτα Μύλερ, με μεγάλη γλωσσική δεξιοτεχνία και δύναμη, με ύφος γεμάτο εικόνες, μεταφορές και υπαινιγμούς, με μια γλώσσα καθαρά αλληγορική, περιγράφει συχνά το απερίγραπτο. Επινοώντας λέξεις και γλωσσικές δομές πρωτόγνωρες, μετατρέποντας συχνά τον πεζό λόγο σε ποιητικό, καταφέρνει να αποδώσει την απάνθρωπη και ζοφερή ζωή των ανθρώπων εκείνων που βρέθηκαν τότε στα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας.
Μυθιστορήματα
Druckender Tango (1984)
The Passport (1986)
Der Mensch ist ein grosser Fasan auf der Welt (1986)
Barfüßiger February (1987)
Μετέωροι ταξιδιώτες – Reisende auf einem Bein (1989)
Der Teufel sitzt im Spiegel (1991)
Η αλεπού ήταν και τότε ο κυνηγός – Der Fuchs war damals schon der Jäger (1992)
Το αγρίμι της καρδιάς – Herztier (1994)
In der Falle (1996)
Der fremde Blick oder das Leben ist ein Furz in der Laterne (1999)
Heimat ist das, was gesprochen wird (2001)
Ο άγγελος της πείνας – Atemschaukel (2009)
Διηγήματα
Νιντερούνγκεν – Niederungen (1982)
Nadirs (1999)
Ποίηση
Im Haarknoten wohnt eine Dame (2000)
Die blassen Herren mit den Mokkatassen (2005)
Este sau nu este Ion (2005)
Vater telefoniert mit den Fliegen (2012)
Δοκίμια
Hunger und Seide (1995)
Der König verneigt sich und tötet (2003)
Immer derselbe Schnee und immer derselbe Onkel (2011)
Πηγές: BIBLIONET, Wikipedia, Ηρόδοτος, Εκδόσεις Καστανιώτη
