Νίκος Καζαντζάκης

Πρώτες εκδόσεις των έργων του

Μυθιστορήματα
Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά (1946)
Ο Καπετάν Μιχάλης (1953)
Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται (1954)
Ο Τελευταίος Πειρασμός (1955)
Ο φτωχούλης του Θεού (1956)
Τόντα Ράμπα (1956)
Αναφορά στον Γκρέκο (1961)
Οι αδερφοφάδες (1963)

Παιδική λογοτεχνία
Μέγας Αλέξανδρος (1979)
Στα παλάτια της Κνωσσού (1981)

Δοκίμια
Ο Φρειδερίκος Νίτσε εν τη Φιλοσοφία του Δικαίου και της Πολιτείας (1909)
H.Bergson (1912)
Ασκητική – Salvatores Dei (1927)
Ιστορία της Ρώσικης λογοτεχνίας Α΄ (1930)
Ιστορία της Ρώσικης λογοτεχνίας Β΄ (1930)
Συμπόσιο (1971)

Ποιήματα
Οδύσσεια (1938) (33333 ιαμβικοί δεκαπεντασύλλαβοι στίχοι, 24 ραψωδίες απο το Α – Ω)
Τερτσίνες (1960)

Πεζογραφία
Όφις και Κρίνο (ως Κάρμα Νιρβανή) (1906)
Τόντα Ράμπα (1956)

Θεατρικά έργα
Πέτρος Ψειλορείτης, Ο Πρωτομάστορας (1910)
Νικηφόρος Φωκάς (1927)
Χριστός (1928)
Οδυσσέας (1928)
Μέλισσα (1939)
Ιουλιανός (1945)
Ο Καποδίστριας (1946)
Σόδομα και Γόμορα (1949)

Θεατρικά συγκεντρωτικά
Τόμος Α: Προμηθέας, Κούρος, Οδυσσέας, Μέλισσα
Τόμος Β: Χριστός, Ιουλιανός ο Παραβάτης, Νικηφόρος Φωκάς, Κωνσταντίνος ο Παλαιολόγος
Τόμος Γ: Καποδίστριας, Χριστόφορος Κολόμβος, Σόδομα και Γόμορα, Βούδας

Ταξιδιωτικά
Ταξιδεύοντας – Ισπανία, Ιταλία, Αίγυπτος, Σινά, Αλεξάνδρεια (1927)
Τι είδα στη Ρουσία Α΄ (1928)
Τι είδα στη Ρουσία Β΄, Γ΄ (1928)
Ταξιδεύοντας Α΄ Ισπανία (1937)
Ταξιδεύοντας Β΄ Ιαπωνία – Κίνα (1938)
Ταξιδεύοντας Γ΄ Αγγλία (1941)
Ο Βραχόκηπος (1960)
Ταξιδεύοντας – Ιταλία, Αίγυπτος, Σινά, Ιερουσαλήμ, Κύπρος (1961)

Μεταφράσεις
William James , Η θεωρία της Συγκινήσεως (1911)
Φρειδερίκου Νίτσε, Η γέννησις της τραγωδίας (1912)
Φρειδερίκου Νίτσε, Τάδε έφη Ζαρατούστρας (1913)
T.P. Eckermann, Συνομιλίαι Έκκερμανν με τον Γκαίτε (1913)
C.A. Laisant, Η Αγωγή επί τη βάσει της επιστήμης (1913)
Μ.Μαίτερλιγκ, Ο θησαυρός των ταπεινών (1913)
Ch. Darwin, Περί της γενέσεως των ειδών (1915)
Louis Bόchner, Δύναμις και Ύλη (1915)
H. Bergson, Το γέλιο (1915)
Δάντης, Η θεία Κωμωδία (1934)
Νικολό Μακιαβέλλι, Ο Ηγεμόνας (1961)
Johanes Joergensen, Ο Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης (1951)
Πλάτων, Αλκιβιάδης δεύτερος (1912)
Πλάτων, Ίων, Μίνως, Δημόδοκος, Σίσυφος, Κλειτοφών
Όμηρος, Ιλιάδα (1955) (μετάφραση Ν.Καζαντζάκη – Ι.Θ.Κακριδή)
Όμηρος, Οδύσσεια (1965) (μετάφραση Ν.Καζαντζάκη – Ι.Θ.Κακριδή)

Πρόσφατες εκδόσεις των έργων του

Κωνσταντίνος ο Παλαιολόγος (1979), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Χριστόφορος Κολόμβος (1991), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Επιστολές προς Γαλάτεια (1993), Δίφρος
Griechische Passion (1995), Ευσταθιάδης Group
Alexis Sorbas (1995), Ευσταθιάδης Group
Freiheit oder Tod (1995), Ευσταθιάδης Group
Θέατρο: Καποδίστριας, Χριστόφορος Κολόμβος, Σόδομα και Γόμορρα, Βούδας (1998), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Θέατρο: Προμηθέας Πυροφόρος, Προμηθέας Δεσμώτης, Προμηθέας Λυόμενος, Κούρος, Οδυσσέας, Μέλισσα (1998), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Θέατρο: Χριστός, Ιουλιανός ο Παραβάτης, Νικηφόρος Φωκάς, Κωνσταντίνος ο Παλαιολόγος (1998), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Ιστορία της ρωσικής λογοτεχνίας (1999), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Ταξιδεύοντας: Αγγλία (2000), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Όφις και κρίνο (2002), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Ταξιδεύοντας: Ιταλία, Αίγυπτος, Σινά, Ιερουσαλήμ, Κύπρος, ο Μοριάς (2004), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Ο βραχόκηπος (2005), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Όφις και κρίνο (2005), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Τόντα-Ράμπα (2005), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Ο Φρειδερίκος Νίτσε εν τη φιλοσοφία του δικαίου και της πολιτείας (2006), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Οδύσεια (2006), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Μέγας Αλέξανδρος (2007), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Σπασμένες ψυχές (2007), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Στα παλάτια της Κνωσού (2007), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Τερτσίνες (2007), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Ο τελευταίος πειρασμός (2008), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Ο φτωχούλης του Θεού (2008), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Αναφορά στον Γκρέκο (2009), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Ασκητική (2009), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Οι αδερφοφάδες (2009), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Συμπόσιον (2009), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Ταξιδεύοντας: Ιαπωνία, Κίνα (2009), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Ταξιδεύοντας: Ισπανία (2009), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Από το ποιητικό έργο του Νίκου Καζαντζάκη (2010), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά (2010), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Ο καπετάν Μιχάλης (2010), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Ο Χριστός ξανασταυρώνεται (2010), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Ταξιδεύοντας (2010), Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη
Ταξιδεύοντας: Ρουσία (2010), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Λήμματα του Νίκου Καζαντζάκη στο Εγκυκλοπαιδικόν λεξικόν Ελευθερουδάκη (2011), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Οδύσεια (2011), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Ο πρωτομάστορας (2012), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Ο Χριστός ξανασταυρώνεται (2012), Alter – Ego ΜΜΕ Α.Ε.
Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά (2013), Έθνος
Επιστολές του Νίκου Καζαντζάκη προς την οικογένεια Αγγελάκη (2013), Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη
Ξημερώνει (2013), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Ο καπετάν Μιχάλης (2013), Έθνος
Οι αδερφοφάδες (2013), Έθνος
Ταξιδεύοντας: Αγγλία (2013), Έθνος
Ταξιδεύοντας: Ισπανία (2013), Έθνος
Ταξιδεύοντας: Ρουσία (2013), Έθνος
Αναφορά στον Γκρέκο (2014), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Ασκητική (2014), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά (2014), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Ο τελευταίος πειρασμός (2014), Έθνος
Ο φτωχούλης του Θεού (2014), Έθνος
Ο Χριστός ξανασταυρώνεται (2014), Έθνος
Zorba (2016), Literatus
Ταξιδεύοντας: Ισπανία (2016), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Ο καπετάν Μιχάλης (2017), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Άγιον Όρος. Ν/βρης-Δ/βρης 1944 (2020), Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη
Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά (2020), Ελευθερία του Τύπου Α.Ε.
Ασκητική (2020), Ελευθερία του Τύπου Α.Ε.
Ο καπετάν Μιχάλης (2020), Ελευθερία του Τύπου Α.Ε.
Ο Χριστός ξανασταυρώνεται (2020), Ελευθερία του Τύπου Α.Ε.
Ο φτωχούλης του Θεού (2020), Ελευθερία του Τύπου Α.Ε.
Αναφορά στον Γκρέκο (2020), Ελευθερία του Τύπου Α.Ε.
Ο τελευταίος πειρασμός (2020), Ελευθερία του Τύπου Α.Ε.
Μέγας Αλέξανδρος (2020), Ελευθερία του Τύπου Α.Ε.
Ο βραχόκηπος (2020), Ελευθερία του Τύπου Α.Ε.
Οι αδερφοφάδες (2020), Ελευθερία του Τύπου Α.Ε.
Στα παλάτια της Κνωσού (2020), Ελευθερία του Τύπου Α.Ε.
Όφις και Κρίνο (2020), Ελευθερία του Τύπου Α.Ε.
Σπασμένες ψυχές (2021), Ελευθερία του Τύπου Α.Ε.
Τόντα Ράμπα (2021), Ελευθερία του Τύπου Α.Ε.
Ασκητική (2022), Διόπτρα
Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά (2022), Διόπτρα
Ο Χριστός ξανασταυρώνεται (2022), Διόπτρα
Ο ανήφορος (2022), Διόπτρα
Ο φτωχούλης του Θεού (2022), Διόπτρα
Ο βραχόκηπος (2022), Διόπτρα
Ο καπετάν Μιχάλης (2023), Διόπτρα
Ασκητική (2023), Διόπτρα
Αναφορά στον Γκρέκο (2023), Διόπτρα

Συλλογικά έργα
Σύγχρονοι Κρητικοί ποιητές (1982), Μπαρμπουνάκης Χ.
Τετρακόσια γράμματα του Καζαντζάκη στον Πρεβελάκη (1984), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Το Εικοσιένα (1993), Ευθύνη
Modern Greek Poetry (1999), Ευσταθιάδης Group
Ανθολογία λογοτεχνικών κειμένων για το Άγιον Όρος (2000), Ιωλκός
Greece in Poetry (2003), Libro
Ο Νίκος Καζαντζάκης και η Ισπανία (2005), Instituto Cervantes
Νίκος Καζαντζάκης (2007), Ελευθεροτυπία
Μανώλης Καλομοίρης: Ο πρωτομάστορας (2008), Εθνική Λυρική Σκηνή
Ανθολογία της ελληνικής ποίησης (20ός αιώνας) (2009), Κότινος
Η νεοελληνική ερωτική ποίηση (2010), Ελευθεροτυπία
Λογοτεχνικό ημερολόγιο 2013 (2012), Εκδόσεις Πατάκη
Μέρες του 2013 (2012), Γαβριηλίδης
Κύπρος: νησί του πάθους και των μαρτυρίων (2013), Alter – Ego ΜΜΕ Α.Ε.
Το δικό μας Πάσχα (2016), Νάρκισσος
Αλληλογραφία με τη Μουντίτα (2018), Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης

Μεταφράσεις
Friar, Kimon, Τα πέτρινα μάτια της Μέδουσας (1981), Κέδρος
Verne, Jules, Η πλωτή πολιτεία (1990), Παπαδημητρίου
Verne, Jules, Μιχαήλ Στρογκώφ (1992), Παπαδημητρίου
Verne, Jules, Ροβύρος ο κατακτητής (1993), Παπαδημητρίου
Verne, Jules, Από τον Καύκασο στο Πεκίνο (1994), Παπαδημητρίου
Verne, Jules, Άνω Κάτω (1994), Παπαδημητρίου
Όμηρος, Ιλιάδα (1997), Βιβλιοπωλείον της Εστίας
Lorca, Federico García, Ανθολογία ποιημάτων (2006), Κοροντζής
Dante Alighieri, Η θεία κωμωδία (2006), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Machiavelli, Niccolo, Ο ηγεμόνας (2006), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Όμηρος, Οδύσσεια (2008), Βιβλιοπωλείον της Εστίας
Dante Alighieri, Η θεία κωμωδία (2010), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Hauptmann, Gerhart, Πριν απ’ το ηλιοβασίλεμα (2011), Εκδόσεις Καζαντζάκη
Verne, Jules, Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες (2011), Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη
Όμηρος, Ομήρου Ιλιάδα (2015), Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών. Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη
Όμηρος, Ομήρου Οδύσσεια (2015), Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών. Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη

Ο ανήφορος – Νίκος Καζαντζάκης

Σκλάβοι γεννηθήκαμε και πολεμούμε όλη μας τη ζωή να γίνουμε ελεύτεροι.

Στα μέσα της δεκαετίας του ’40, αμέσως μετά τον Ζορμπά, ο Καζαντζάκης γράφει τον Ανήφορο, ένα κείμενο εσωτερικό, που το διακρίνει μελαγχολία βαθιά και λυτρωτική.

Η δράση του εκτυλίσσεται αμέσως μετά τον πόλεμο, σε Κρήτη και Αγγλία.
Ο Κοσμάς, έπειτα από απουσία είκοσι χρόνων και την ενεργή συμμετοχή του στον πόλεμο, επιστρέφει στην πατρίδα του, το Μεγάλο Κάστρο, μαζί με την Εβραία γυναίκα του, τη Νοεμή, η οποία κουβαλάει την πανανθρώπινη μνήμη του Ολοκαυτώματος, και μαζί της την ερώτηση για την αξία της ζωής.

Έχουν περάσει μόλις μερικές μέρες από τον θάνατο του πατέρα του κι η Κρήτη μετράει τις πληγές της αναβιώνοντας προσωπικές ιστορίες θάρρους και πόνου.

Ο άνθρωπος που βγαίνει από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είναι ένας άνθρωπος που δεν μπορεί να στοχαστεί, ένας άνθρωπος που δεν έχει σωθεί, που κινδυνεύει, και ο Κοσμάς μεταβαίνει στη μεταπολεμική Αγγλία για να τον σώσει.
Το προσωπικό κόστος της επιλογής του είναι τεράστιο.
Όμως αυτό είναι το χρέος, αυτός είναι ο ανήφορος που όλοι πρέπει να διαβούμε.

Ο Ανήφορος, το ανέκδοτο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη, είναι ένα κλασικό έργο που θέτει ερωτήματα που διαρκώς κατατρέχουν τον άνθρωπο, δεν αποτελεί απλώς μια πολύ μεγάλη λογοτεχνική στιγμή για τη χώρα μας αλλά και ένα πολιτιστικό γεγονός.

«Δε με νοιάζει ο θάνατος», συλλογίζουνταν, «με νοιάζει η φθορά, αυτή εξευτελίζει τον άνθρωπο. Αυτήν πρέπει να νικήσω…» Είχε γεράσει η πολιτεία της παιδικής του ηλικίας και της νιότης, θρύβουνταν κι αυτή, άρχιζε να γίνεται κουρνιαχτός και να σκορπίζεται στον άνεμο. Μπορούσε άλλη πολιτεία να χτιστεί αποπάνω της μα δε θα ’ταν η δική του, θα ξαναγέμιζαν πάλι οι δρόμοι με νέους μα δε θα ’ταν η δική του νιότη… «Αγαπημένο Κάστρο», μουρμούριζε κοιτάζοντάς το με τρυφερότητα, «γεράσαμε…»

Μυθιστόρημα, Διόπτρα, 2022, 280 σελ.

Τόντα Ράμπα – Νίκος Καζαντζάκης

Το μυθιστόρημα «Τόντα-Ράμπα» είναι έργο ρεαλισμού και οράματος. Αποτελεί το προϊόν μιας δεκαετίας θεωρητικής αντίκρισης στην αρχή και μερικής βίωσης εν συνεχεία των δογμάτων και των διακηρύξεων της Οκτωβριανής Επανάστασης του 1917 κατά την εφαρμογή τους στον τόπο της καθώς και των πειραματισμών και προσπαθειών για μεταφορά τους πέρα από τα σύνορά της. Άντεξε το καθεστώς αυτής της Επανάστασης για εβδομήντα περίπου χρόνια μέσα στην κοιτίδα της και σε όμορες ή και μακρινές χώρες, όμως η επήρεια και επίδρασή του υπήρξε και συνεχίζει να είναι παγκόσμια.

Μυθιστόρημα, Ελευθερία του Τύπου Α.Ε., 2021, 192 σελ.

Ο καπετάν Μιχάλης – Νίκος Καζαντζάκης

“Ο Καπετάν Μιχάλης” είναι η σύγχρονη “Ιλιάδα” του Καζαντζάκη. Κρήτη, τέλη του 19ου αιώνα. Ένας επικός αγώνας εκτυλίσσεται ανάμεσα στους Έλληνες και τους Τούρκους, ανάμεσα στο Χριστιανισμό και το Ισλάμ.

Ελευθερία ή Θάνατος! Η Κρήτη είναι ένα νησί στο οποίο καίει μια φλόγα. Ακόμη και σε καιρό ειρήνης, οι περισσότεροι ήρωες αυτού του βιβλίου κινούνται από μια δαιμονική φωτιά. Δεν φοβούνται το θάνατο και αγαπούν τη ζωή με έναν τρόπο αισθησιακό.

“Ο Καπετάν Μιχάλης” πολύ απέχει από το να είναι ένα τοπικιστικό μυθιστόρημα. Αντιθέτως, απεικονίζει λαμπρά την ορμή του ανθρώπου προς τη δικαιοσύνη και την ελευθερία, ενάντια στην τυραννία.

Είναι λοιπόν ένα ψηφιδωτό από χαρακτήρες που βράζουν από πάθος, από κουλτούρες που συγκρούονται και ταυτόχρονα προσπαθούν να βρουν κοινό έδαφος, μια γλαφυρή αναπαράσταση ενός ολόκληρου κόσμου που δεν μπορεί πια να μείνει ο ίδιος.

Στο επίμετρο υπάρχουν κείμενα από τον δρα Πάτροκλο Σταύρου και τους Ομότιμους Καθηγητές Θεοχάρη Δετοράκη και Μιχάλη Γ. Μερακλή, καθώς και από τον Επιστημονικό Σύμβουλο των Εκδόσεων Καζαντζάκη, Νίκο Μαθιουδάκη.

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καζαντζάκη, 2017, 632 σελ.

Ασκητική – Νίκος Καζαντζάκης

Salvatores dei


Το βιβλίο “Ασκητική [Salvatores Dei]” είναι μια φιλοσοφική ποιητικά πραγματεία στην οποία περιέχεται η κοσμοθεωρία του Καζαντζάκη, συνοψίζοντας ιδεαλιστικά την ενσάρκωση του νέου Οδυσσέα. Η “Ασκητική” είναι ο Νίκος Καζαντζάκης. Και ο Νίκος Καζαντζάκης είναι η “Ασκητική”. Μια ελβετική εφημερίδα έγραψε πως το έργο τούτο είναι “το κατά Καζαντζάκην ευαγγέλιο”. Ο ίδιος ο δημιουργός της έγραψε ότι η “Ασκητική” είναι “η πιο σπαραχτική Κραυγή της ζωής του” και πως όλο το έργο του είναι σχόλιο στην Κραυγή αυτή. Ουσιαστικά στο φιλοσοφικό δοκίμιο διαφαίνεται η ανάγκη του συγγραφέα να εκφράσει τον αέναο αγώνα των ψυχικών δυνάμεων του ανθρώπου στην προσπάθειά του να μετουσιωθεί η Ύλη σε Πνεύμα, απελευθερωμένος από το δέος και τον φόβο, προκειμένου να φτάσει στην εσωτερική αποκορύφωση της απόλυτης αίσθησης της ελευθερίας.
Το φιλοσοφικό πόνημα του Νίκου Καζαντζάκη δομείται με αρχιτεκτονική ακρίβεια, δημιουργώντας ένα ισχυρό οικοδόμημα ιδανικών ιδεών προκειμένου να αναδείξει και να περικλείσει ολόκληρη την καζαντζακική σκέψη και τις αέναες αναζητήσεις του κρητικού συγγραφέα. Συγκεκριμένα, το βιβλίο χωρίζεται σε έξι βασικά κεφάλαια: α) ΠΡΟΛΟΓΟΣ, β) Η ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ, γ) Η ΠΟΡΕΙΑ, δ) ΤΟ ΟΡΑΜΑ, ε) Η ΠΡΑΞΗ και στ) Η ΣΙΓΗ. Στο τέλος του καταληκτικού κεφαλαίου ο μεγάλος στοχαστής αποτυπώνει με σαφήνεια το φιλοσοφικό του ΠΙΣΤΕΥΩ.
Η παρούσα έκδοση εντάσσεται στη Νέα Αναθεωρημένη Σύγχρονη Έκδοση των απάντων του Νίκου Καζαντζάκη, στην οποία γίνεται επανεπιμέλεια των έργων του κλασικού συγγραφέα. Το βιβλίο κυκλοφορεί με επιστημονική εισαγωγή του νεοελληνιστή Kimon Friar, ενώ στο Επίμετρο παρατίθενται ένα κείμενο του Πάτροκλου Σταύρου, καθώς και ένα σημείωμα επιμέλειας του Νίκου Μαθιουδάκη.

Νεοελληνική πεζογραφία, Εκδόσεις Καζαντζάκη, 2014, 184 σελ.

Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά – Νίκος Καζαντζάκης

Ένας διανοούμενος συναντά στον Πειραιά ένα γέρο μιναδόρο μακεδονικής καταγωγής, και επιστρέφει στο γενέθλιο νησί του για να εκμεταλλευτεί ένα λιγνιτωρυχείο. Επιθυμεί να αφιερωθεί σε μιαν εργασία χειρωνακτική, με την ελπίδα να γιατρευτεί από τη θεωρητική του αδράνεια. Αλλά σύντομα αλλάζει στόχους, γιατί ο γερο-Αλέξης Ζορμπάς αποκαλύπτει ένα ανεξάντλητο θησαυρό από εμπειρίες, που μαγεύουν τον διανοούμενο. Η εκμετάλλευση του ορυχείου γίνεται έτσι ένα πρόσχημα, που τους επιτρέπει να χαρούν ατέλειωτες συζητήσεις και αλήτικες περιπέτειες, που προκαλούνται από την παρουσία μιας γερασμένης Γαλλίδας σαντέζας, ιδιοκτήτριας του κοντινού πανδοχείου. Ο Ζορμπάς είναι μια ύπαρξη αχόρταγη, χωρίς προκαταλήψεις, και δέχεται ατάραχα τη φτώχια και την πραγματικότητα του νησιού, που καταβάλλουν τον νέο του σύντροφο. Ωστόσο, οι δυο φίλοι έχουν κάτι κοινό: την ανησυχία, στον Ζορμπά παράφορη, στον αφηγητή υποταγμένη, μπροστά στο μυστήριο της ζωής. Το ύφος, άκρως πλούσιο και τολμηρό, καθώς απεικονίζει ανάγλυφα την έντονη διαφορά ανάμεσα σε δύο χαρακτήρες και σε δύο αντίθετες αντιλήψεις τού κόσμου, καθιστά τον Ζορμπά ένα από τα καλύτερα έργα τού Καζαντζάκη.
(Από την ιταλική έκδοση Nikos Kazantzakis “Zorba il greco”, Arnoldo Mondadori Editore, Milano 1976.)

Πολλές φορές πεθύμησα να γράψω το βίο και την πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά, ενός γέρου εργάτη πού πολύ αγάπησα.

Στη ζωή μου, οι πιο μεγάλοι μου ευεργέτες στάθηκαν τα ταξίδια και τα όνείρατα· από τους ανθρώπους, ζωντανούς και πεθαμένους, πολύ λίγοι βοήθησαν τον αγώνα μου. Όμως, αν ήθελα να ξεχωρίσω ποιοι άνθρωποι άφησαν βαθύτερα τ’ άχνάρια τους στην ψυχή μου, ίσως να ξεχώριζα τρεις τέσσερεις: τον ‘Όμηρο, τον Μπέρξονα, το Νίτσε και το Ζορμπά.

Ο πρώτος στάθηκε για μένα το γαληνό κατάφωτο μάτι -σαν το δίσκο του ήλιου- που φωτίζει με απολυτρωτικιά λάμψη τα πάντα· ο Μπέρξονας με αλάφρωσε από άλυτες φιλοσοφικές αγωνίες που με τυραννούσαν στα πρώτα νιάτα· ο Νίτσε με πλούτισε με καινούριες αγωνίες και μ’ έμαθε να μετουσιώνω τη δυστυχία, την πίκρα, την αβεβαιότητα σε περηφάνια· κι ο Ζορμπάς μ’ έμαθε ν’ αγαπώ τη ζωή και να μη φοβούμαι το θάνατο.
(από τον πρόλογο του συγγραφέα)

Βραβείο Prix du Meilleur Livre Étranger (1954)

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καζαντζάκη, 2010, 315 σελ.

Ο Χριστός ξανασταυρώνεται – Νίκος Καζαντζάκης

“Στη Λυκόβρυση, ένα χωριό τής Ανατολίας, ένα παμπάλαιο έθιμο απαιτεί από τους κατοίκους να αναβιώσουν το Πάθος τού Χριστού κατά τη Μεγάλη Εβδομάδα. Η άφιξη μιας ομάδας Ελλήνων, κυνηγημένων από τους Τούρκους, μοιράζει τη Λυκόβρυση στα δύο: ενώ ο ιερέας και οι προύχοντες αποδιώχνουν τους απόκληρους, εκείνοι που υποδύονται τους Αποστόλους και τον Χριστό προσπαθούν να τους βοηθήσουν. Μια άγρια πάλη αρχίζει να εξελίσσεται ανάμεσα στους πρόσφυγες, που έχουν εξαγριωθεί από την μακρά λιμοκτονία, και τους κατοίκους τού χωριού. Μια ιστορία με πολύ σύγχρονους απόηχους. Αυτό το επικό μυθιστόρημα του μεγάλου Έλληνα συγγραφέα Νίκου Καζαντζάκη (1883-1957) επανατοποθετεί την ουσία τού ευαγγελικού μηνύματος στην καρδιά τής εποχής μας.”
(Από τη γαλλική έκδοση Nikos Kazantzaki, “Le Christ Recrucifie”, Plon, Paris 1988)

Στο αριστουργηματικό μυθιστόρημα “Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται” βασίστηκε η κλασσική ταινία τού Ζυλ Ντασσέν “Celui qui doit mourir” (“Εκείνος που Πρέπει να Πεθάνει”, γνωστή και με τον αγγλικό τίτλο “He who must die”), που προβλήθηκε στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών τον Απρίλιο του 1957. Επίσης, η επιτυχημένη όπερα “The Greek Passion” (“Το Ελληνικό Πάθος”), του Τσέχου Μποχουσλάβ Μαρτινού.

“Μετά την επιτυχία του “Ζορμπά”, η αναγγελία ενός νέου μεγάλου μυθιστορήματος από τον Νίκο Καζαντζάκη θα εισπραχθεί με μεγάλες προσδοκίες από τους αγγλόφωνους αναγνώστες του. Δεν θα απογοητευτούν. Το μυθιστόρημα “Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται” έχει όλες τις αρετές του μεγαλείου που έκαναν διάσημο τον “Ζορμπά”: “την ποίηση, το όραμα, τη φιλοσοφική κατανόηση των βασικών ανθρώπινων προβλημάτων”. Αλλά φτάνει πολύ πιο μακριά. Μέσα στα στενά όρια ενός Ελληνικού χωριού, που βρίσκεται υπό Τουρκική κατοχή, ολόκληρη η ιστορία τής ανθρωπότητας και του Υιού του Θεού αντικατοπτρίζεται σαν σε καθρέφτη.

Οι χωρικοί, που σχεδιάζουν να διαδραματίσουν τη ζωή τού Χριστού σε ένα μυστηριακό θεατρικό δρώμενο, καταποντίζονται από την αποστολή τους. Ταυτίζονται με τους ρόλους που τους έχουν δοθεί· και, όταν μια ομάδα προσφύγων, που άφησαν τα ερείπια των λεηλατημένων σπιτιών τους, φτάνει στο χωριό ελπίζοντας να βρει προστασία, το δράμα τού Θείου Πάθους γίνεται πραγματικότητα.

Αφηγούμενος αυτή την ιστορία αγάπης και μίσους, ζήλιας και κακίας, θάρρους και εγκαρτέρησης, ο Καζαντζάκης αποδεικνύει για άλλη μια φορά πως είναι ένας αριστοτέχνης τής ρεαλιστικής περιγραφής και της δημιουργίας χαρακτήρων. Όμως, ο αμείλικτος ρεαλισμός του διαποτίζεται από ένα βαθύ ποιητικό αίσθημα, το οποίο του επιτρέπει από το χάος να δημιουργεί αρμονία, από ένα μικρό χωριό να χτίζει το σύμπαν.”
(Από την αγγλική έκδοση “Christ Recrucified” by Nikos Kazantzakis, αρχικά Bruno Cassirer – Oxford και κατόπιν Faber and Faber, London – Boston, 1990.)

“Το μυθιστόρημα “Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται” είναι αναμφίβολα ένα έργο υψηλής καλλιτεχνικής τάξεως, δημιουργημένο από ένα τρυφερό και σταθερό χέρι, και χτισμένο με έντονη δυναμική ισχύ.
Ιδίως θαύμασα την ποιητική διακριτικότητα στη διατύπωση των, λεπτών αλλά αλάθευτων, νύξεων στην ιστορία του Χριστιανικού Πάθους. Δίνουν στο βιβλίο το μυθικό υπόβαθρό του, το οποίο αποτελεί
ένα τόσο ζωτικό στοιχείο στη σημερινή επική φόρμα…”
(Τόμας Μανν, Νόμπελ Λογοτεχνίας 1929)

“Από τότε που ήμουν μικρό παιδί, κανένας συγγραφέας δεν μου έχει κάνει τόσο βαθειά εντύπωση,
όσο ο Νίκος Καζαντζάκης. Το έργο του έχει βάθος και διαχρονική αξία, επειδή [ο Καζαντζάκης] έχει βιώσει πολλά και επειδή, μέσα στην ανθρώπινη κοινότητα, έχει υποφέρει πολλά και προσφέρει πολλά.”
(Άλμπερτ Σβάιτσερ, Νόμπελ Ειρήνης 1952)

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καζαντζάκη, 2010, 452 σελ.

Αναφορά στον Γκρέκο – Νίκος Καζαντζάκης

Πρόκειται για τη μυθιστορηματική αυτοβιογραφία του Νίκου Καζαντζάκη, την οποίαν ο θάνατος δεν του επέτρεψε να ολοκληρώσει. Γεγονότα και θρύλοι, βιώματα και ελπίδες, όνειρα και απογοητεύσεις, οράματα και χίμαιρες, ιδέες, εμπνεύσεις και έργα, ταξίδια φυσικά και πνευματικά, η πατρίδα και ο κόσμος, πρόγονοι και σύγχρονοι, το πρότυπο του «μελλούμενου ανθρώπου», αναδύονται από τις σελίδες αυτής της πνευματικής αναφοράς που ο Νίκος Καζαντζάκης ένιωσε την ανάγκη να απευθύνει στον μεγάλο Κρητικό «παππού» του: τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο, τον Ελ Γκρέκο.
Στη νέα έκδοση της “Αναφοράς στον Γκρέκο” (Απρίλιος 2009), με ανατύπωση του μυθιστορήματος όπως στοιχειοθετήθηκε με μονοτυπία το 1982 στη Λευκωσία, για πρώτη φορά το κείμενο του Καζαντζάκη συνοδεύεται από Επίμετρο, με Ενημερωτικό Σημείωμα του Εκδότη-Επιμελητή και με εικόνες.

«…Θα βρεις, λοιπόν, αναγνώστη, στις σελίδες ετούτες την κόκκινη γραμμή, καμωμένη από στάλες αίμα μου, που σημαδεύει την πορεία μου ανάμεσα στους ανθρώπους, στα πάθη και στις ιδέες. … Τέσσερα στάθηκαν τ’ αποφασιστικά σκαλοπάτια στο ανηφόρισμά μου, και το καθένα φέρνει ένα ιερό όνομα: Χριστός, Βούδας, Λένιν, Οδυσσέας. Αυτή την αιματερή πορεία μου, από τη μια από τις μεγάλες αυτές ψυχές στην άλλη, τώρα που ο ήλιος βασιλεύει, μάχουμαι στο Οδοιπορικό μου ετούτο να σημαδέψω…”
»Κάτι περισσότερο και καλύτερο από αυτοβιογραφία, η Αναφορά στον Γκρέκο είναι λοιπόν η ιστορία ενός εσωτερικού οδοιπορικού, κάτω από το σημάδι τού Γκρέκο, γιατί αυτός ο ζωγράφος, Κρητικής καταγωγής, μας άφησε πλάσματα που διατρέχονται από φλόγα, που δεν είναι άλλο παρά φλόγα. Είναι, επίσης, η διαθήκη τού Καζαντζάκη, το ύστατο έργο του, όπου εξηγεί τη γένεση των μεγάλων έργων του -μυθιστορημάτων, θεατρικών, και πάνω απ’ όλα της “Οδύσειας”- και, με ακρίβεια, τη φιλοσοφική, ηθική ή θρησκευτική σημασία τους. Ακόμη, μας καθίσταται κατανοητός ο τρόπος με τον οποίον ο Καζαντζάκης χρησιμοποίησε κάποιες περιπέτειες των οποίων υπήρξε ο δράστης ή ο μάρτυρας, όπως επίσης και κάποια διαβάσματά του. Όλα ετούτα δίδουν το μέτρο αυτού τού σπουδαίου έργου, που είναι ταυτόχρονα λογοτεχνικό ντοκουμέντο και πνευματική εξομολόγηση ενός από τους μεγαλύτερους συγγραφείς που γέννησε ποτέ η Ελλάδα.»
(Από τη γαλλική έκδοση Nikos Kazantzaki, “Lettre Au Greco”, Bilan d’une Vie, Plon, Paris 1961.)

«Στο ίδιο επίπεδο με τον κόσμο των φυσικών στοιχείων και, πάνω απ’ όλα, ξέροντας σε κάθε πράγμα, σε κάθε τι που υπάρχει, να αναγνωρίζει το ιερό, όταν το συναντά, είχε, για ό,τι είναι ζωντανό,
αυτή την ευλάβεια που υπήρξε ένα από τα ουσιώδη χαρακτηριστικά -τα πολύ συχνά ξεχασμένα, για τα οποία ο Πεγκύ έγραψε εξαίσιες σελίδες- του αρχαίου παγανισμού…
Ο Τόμας Μανν παραλλήλισε τον Καζαντζάκη με τους μεγάλους Έλληνες ποιητές τής αρχαιότητας, τους προγόνους του· είπε ότι το πνεύμα τού Ομήρου αναβίωσε σ’ αυτά τα βιβλία, που κοχλάζουν από εξαιρετική ζωτικότητα, που εγείρονται από ένα πανθεϊστικό συναίσθημα όπου όλη η φύση, μέχρι το ταπεινότερο φυτό τού λόφου, είναι καθαγιασμένη.»
(Marcel Brion, της Γαλλικής Ακαδημίας) “Le Monde”

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καζαντζάκη, 2009, 507 σελ.

Οι αδερφοφάδες – Νίκος Καζαντζάκης

Θέλει, λέει, να’ ναι λεύτερος. Σκοτώστε τον


«Οι “Αδερφοφάδες” μιλούν για την αδελφοκτόνο σύγκρουση σε ένα χωριό κατά τον Ελληνικό Εμφύλιο στα τέλη τής δεκαετίας τού 1940. Πολλοί από τους χωριανούς, μαζί και ο Καπετάν Δράκος, ο γιος τού εφημέριου, ο παπα-Γιάνναρος, πήραν τα βουνά και ενώθηκαν με τους κομμουνιστές αντάρτες. Είναι Μεγάλη Εβδομάδα και, με τον φόνο, τον θάνατο και την καθημερινή καταστροφή, ο παπα-Γιάνναρος αισθάνεται ότι κουβαλάει στους ώμους του τις αμαρτίες τού κόσμου.»
(Από τη γαλλική έκδοση Nikos Kazantzaki, “Les freres enemis”, Plon, Paris 1978.)

Η έκδοση 2009 των “Αδερφοφάδων” περιέχει, για πρώτη φορά, Επίμετρο (του Εκδότη-Επιμελητή Δρος Πατρόκλου Σταύρου), με πραγματολογικά σχόλια και ιστορικές πληροφορίες για τα δραματικά γεγονότα που ενέπνευσαν το έργο, το οποίο υπερβαίνει τα τοπικά δεδομένα του και προσλαμβάνει οικουμενικούς συμβολισμούς επώδυνων και καταστροφικών ανθρώπινων παθών.

«Ένα χωριό τραχύ, στο χρώμα τής στάχτης, μαυρειδερά σπίτια κάτω από τον ανήλεο ήλιο των νησιών τής Μεσογείου, κάτοικοι καμένοι από τη μιζέρια και τα πάθη. Σήμερα, το κυρίαρχο πάθος είναι το μίσος. Ένα πολιτικό μίσος φονικό, που ρίχνει τον αδερφό ενάντια στον αδερφό του. Και μπροστά σ’ αυτή τη θύελλα των ανομιών, στέκει ένας ηλικιωμένος άντρας, απελπισμένος, γιατί η φωνή του είναι “φωνή βοώντος εν τη ερήμω”. Για τον παπα-Γιάνναρο αυτό το κύμα φρίκης δεν μπορεί παρά να σημαίνει την ίδια την ανικανότητα της ιερωσύνης του: ο διάβολος κυβερνά τον κόσμο. Ή ο διάβολος ή ο Λένιν. Γιατί για τον δάσκαλο, που ξεσηκώνεται με ενθουσιασμό από τις νέες ιδέες, η πάλη έχει νόημα. Βαριά άρρωστος, σχεδόν ετοιμοθάνατος, κρατάει την ψυχή του με όλες του τις δυνάμεις, γιατί θέλει να προφτάσει να δει την άφιξη της Ελευθερίας.

»Αυτό το επιθανάτιο μυθιστόρημα του Καζαντζάκη είναι, ανάμεσα σε όλα τα έργα του, το πιο κοντινό στον κόσμο μας, που σπαράζεται από αδελφοκτόνες μάχες.»
(Από τη γαλλική έκδοση Nikos Kazantzaki, “Les freres enemis”, Plon, Paris 1978)

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καζαντζάκη, 2009, 266 σελ.

Ο τελευταίος πειρασμός – Νίκος Καζαντζάκης

Το συναρπαστικό μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη, στο οποίο βασίστηκε η πολύκροτη ταινία τού Μάρτιν Σκορσέζε “The Last Temptation of Christ”, σε σχολιασμένη έκδοση. Οι προηγούμενες εκδόσεις του “Τελευταίου πειρασμού” στα ελληνικά -και δεν μπορεί κανείς να ξέρει επακριβώς πόσες έγιναν- περιείχαν μόνο το κείμενο του συγγραφέως. Στην 20ή επανεκτύπωση (Ιανουάριος 2008) του έργου, όπως αυτό, με βάση την πρώτη έκδοσή του το 1955, ξαναστοιχειοθετήθηκε και τυπώθηκε το 1984, προσθέσαμε επίμετρο με ενημερωτικό σημείωμα του εκδότη-επιμελητή δρος Πατρόκλου Σταύρου και Παράρτημα με αποσπάσματα από την επίσημη Εφημερίδα των Συζητήσεων τής Βουλής, των συζητήσεων κατά το 1955 στη Βουλή των Ελλήνων για τον Νίκο Καζαντζάκη, κατόπιν τής καταφοράς τής Ιεράς Συνόδου τής Εκκλησίας τής Ελλάδος εναντίον του. Δίδονται στοιχεία για την αναγραφή τού βιβλίου στον Κατάλογο Απαγορευμένων Βιβλίων τού Βατικανού (Index) και για τις διώξεις τού Καζαντζάκη στην Ελλάδα από Εκκλησία και Πολιτεία, και φωτίζεται η ανθρώπινη, συγγραφική, εκδοτική και κοινωνικο-πολιτική περιπέτεια του επίμαχου αριστουργήματος.

“Από τον αξέχαστο συγγραφέα του Ζορμπά, ένα μυθιστόρημα μεγαλειώδες και με βαθύ συναισθηματικό αντίκτυπο, που αφηγείται την αγάπη και το πάθος ενός ανθρώπου: του Ιησού από τη Ναζαρέτ. Γιος ενός ξυλουργού, ο άνθρωπος Ιησούς θα ‘θελε να αγαπήσει μια γυναίκα και να αποκτήσει οικογένεια, αλλά η φωνή τού Θεού αντηχεί εκρηκτικά μέσα στην ψυχή του, τον οπλίζει με μια δύναμη ανώτερη από χίλιους στρατούς, του επιβάλλει θυσίες και μαρτύρια. Η εσωτερική σύγκρουση του ανθρώπου, η πάλη μεταξύ σάρκας και πνεύματος, το ένστικτο της ανταρσίας και η ακαταμάχητη επιθυμία του να ενωθεί με τον Θεό, αναδύονται εδώ σε μιαν αφηγηματική τοιχογραφία που δοξάζει την υπέρτατη θυσία τού Χριστού. Επάνω στον σταυρό, ετοιμοθάνατος πια, ο Ιησούς έχει ένα όραμα: πώς θα ήταν η ζωή του αν δεν είχε ακολουθήσει το κάλεσμα του Θεού. Είναι πράγματι ο τελευταίος πειρασμός, ο πειρασμός που ο Χριστός αποκρούει, πεθαίνοντας για ολόκληρο το ανθρώπινο γένος.

Ο Νίκος Καζαντζάκης, γεννημένος το 1883 στην Κρήτη, θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους συγγραφείς τής εποχής μας. Πέθανε στη Γερμανία το 1957.”
(από την ιταλική έκδοση Nikos Kazantzakis, “L’ Ultima Tentazione”, Euroclub, Edizioni Frassinelli, Bergamo 1989.)

“Ο “Τελευταίος Πειρασμός” είναι η καζαντζακική αναδημιουργία τής ζωής και του Πάθους τού Χριστού. Είναι ένα βαθιά πνευματικό πόνημα και ταυτόχρονα ένα ασυνήθιστα ζωντανό και συναρπαστικό μυθιστόρημα.

Σ’ αυτό ο Νίκος Καζαντζάκης εναλλάσσεται ανάμεσα σε στιγμές ύψιστου ευφάνταστου λυρισμού και στιγμές αφόρητου σχεδόν ρεαλισμού, όταν η όλη αίσθηση του πλήθους, των ανθρώπων και της ατμόσφαιρας της Ιουδαίας ζωντανεύει, και όταν το σύνορο του χρόνου που μας διαχωρίζει από εκείνα τα σπουδαία γεγονότα μοιάζει να εξαφανίζεται.

Αυτό δεν είναι ένα “βιβλικό” μυθιστόρημα με τη συνηθισμένη έννοια. Οι χαρακτήρες δεν είναι σύγχρονοι άνθρωποι μασκαρεμένοι με τους χιτώνες τής αρχαιότητας. Ο Καζαντζάκης γράφει για αληθινούς ανθρώπους: ο Χριστός του είναι ένας άνθρωπος, ένας άνθρωπος του λαού, που τίθεται οδυνηρά στον πειρασμό να εγκαταλείψει την αφοσίωσή του σε ένα υπερ-ανθρώπινο ιδανικό και να βολευτεί ήσυχα σε μια ζωή ευτυχίας με την αγαπημένη του Μαρία. Είναι ένας άνθρωπος με ακραία πάθη και μεγάλο θάρρος και είναι ικανός -όπως όλοι οι άνθρωποι- να ενδώσει στον θυμό, στη θλίψη και σε στιγμές δειλίας.

Οι Απόστολοι είναι, επίσης, αληθινοί άνθρωποι, διστακτικοί, αβέβαιοι για τον εαυτό τους και για τον Χριστό, γρήγορα εγκαταλείπουν όταν οι περιστάσεις στρέφονται εναντίον τους. Εκτός από έναν: τον Ιούδα.

Ο Ιούδας είναι ο πολεμιστής, ο άνθρωπος της δύναμης, ο άνθρωπος που βλέπει στον Χριστό τον Μεσσία αυτού του κόσμου, έναν αυτοκράτορα που θα νικήσει τη Ρώμη στο ίδιο της το παιχνίδι. Και, σε τελική ανάλυση, μόνον ο Ιούδας είναι που μπορεί να καταστήσει δυνατό τον θρίαμβο του Χριστού.

Γιατί είναι ο Χριστός που ζητάει από τον Ιούδα να εκτελέσει την ύστατη πράξη αφοσίωσης: να τον προδώσει. Ο Χριστός συνειδητοποιεί ότι μπορεί να εδραιώσει τη Βασιλεία του μόνο αν ανέβει στον σταυρό. Και ο Ιούδας, ο άνθρωπος από ατσάλι, ο μόνος φερέγγυος μαθητής, παραδίδει τον Δάσκαλό του στους σταυρωτές του.

Πρόκειται για ένα σπουδαίο βιβλίο, ένα έπος βίας, αγάπης και πίστης. Είναι ένα βαθιά σημαντικό βιβλίο, από έναν άνθρωπο τον οποίο τόσον ο Τόμας Μαν όσο και ο Άλμπερτ Σβάιτσερ αποκάλεσαν ένα από τους Μεγάλους συγγραφείς τού αιώνα μας.

Είναι, στην πραγματικότητα, ένα από τα πιο δυνατά και συγκινητικά βιβλία τού Νίκου Καζαντζάκη”.
(από την αγγλική έκδοση “The Last Temptation of Christ: A Novel” by Nikos Kazantzakis, Simon and Schuster, New York 1960)

Eπιμέλεια: Πάτροκλος Σταύρου

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καζαντζάκη, 2008, 587 σελ.

Ο φτωχούλης του Θεού – Νίκος Καζαντζάκης

Το υπερβατικό πορτραίτο του φλογερού και φυσιολάτρη Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης από τον Νίκο Καζαντζάκη, για πρώτη φορά σε σχολιασμένη έκδοση (Μάρτιος 2008). Στην ανατύπωση του μυθιστορήματος προστίθεται επίμετρο, όπου ο εκδότης-επιμελητής δρ. Πάτροκλος Σταύρου σκιαγραφεί τη σχέση τού Καζαντζάκη με τον Άγιο Φραγκίσκο, και με τον μεγάλο ανθρωπιστή Άλμπερτ Σβάιτσερ, τον οποίον θεωρεί ως τον “Άγιο Φραγκίσκο του καιρού μας”. Περιλαμβάνεται, ακόμη, άρθρο του Καζαντζάκη για τον Σβάιτσερ, στον οποίον αφιερώνει το βιβλίο.

“Αυτός ο βίος τού Αγίου Φραγκίσκου τής Ασσίζης, αφηγούμενος από τον αδελφό Λέοντα, τον ταπεινό του σύντροφο της πρώτης και της τελευταίας του ώρας, χρειάστηκε όλο το βαθιά ανθρώπινο ταλέντο και τη χριστιανική ζέση τού Νίκου Καζαντζάκη για να τον επικαλεσθεί με αυτή την απλότητα και με αυτή τη μυστηριακή αίσθηση, κάποτε τρομακτική, άλλοτε ακτινοβόλα. Ορίστε, μπροστά μας, η ιταλική ύπαιθρος, οι δρόμοι που καίγονται από τον ήλιο, τα δάση κάτω από τη βροχή, οι μεσαιωνικές πολιτείες που αντηχούν ολόκληρες από τη βουή τού πλήθους και τις κωδωνοκρουσίες των εκκλησιών. Ορίστε ο δρόμος τής Ρώμης, η θάλασσα, οι Άγιοι Τόποι, κι έπειτα η επιστροφή τού Φραγκίσκου στη γη που τον γέννησε, σ’ αυτή τη γη που τόσο αγαπά και στην οποία τόσο λίγο ανήκει αφότου ο Θεός τον θέλησε ολόκληρο για λογαριασμό Του.
Η τέλεια φτώχια, η περιπέτεια στην οποίαν ανεπιφύλακτα αφήνεται ο Φραγκίσκος, έχει κάτι το ιλιγγιώδες – ιλιγγιώδες όπως η αγάπη που ο Φραγκίσκος ανακαλύπτει προοδευτικά, μέχρι να την ενσαρκώσει ο ίδιος: η ανεξάντλητη και απρόβλεπτη αγάπη τού Θεού.
Ο αναγνώστης θα ξαναβρεί στο φλογερό αυτό βιβλίο, του οποίου ο τόνος είναι εκείνος των πιο ευγενών και πιο οικείων συναξαριών, όχι μόνο τον λυρισμό ενός ποιητή παθιασμένα κυριευμένου από την ομορφιά τού κόσμου, αλλ’ επίσης όλα τα βαθιά θέματα της σκέψης τού Καζαντζάκη, του πιστού και εξεγερμένου, του ανήσυχου και γαλήνιου, του μοναχικού κι ωστόσο σε ενότητα με όλους τούς συνανθρώπους του.”
(από τη γαλλική έκδοση Nikos Kazantzaki, “Le Pauvred’ Assise, Plon, Paris 1970)

“Η σεραφική γλυκύτητα του Αγίου Φραγκίσκου μπαίνει σε μιαν ακατάπαυστη μάχη κόντρα στον πατέρα, κόντρα στην πολιτεία, κόντρα στη λοιδορία, την κακότητα και την αδιαφορία, κόντρα στις διαβολικές παγίδες, που γλιστρούν μέχρι και μέσα στον περίβολο του μοναστηριού, όπου οι αδελφοί προσεύχονται στα καλυβάκια τους τα φτιαγμένα από κλαδιά.”
(Μαρσέλ Μπριόν της Γαλλικής Ακαδημίας – La Revuede Paris)

“Δεν πρόκειται εδώ για ένα μυθιστόρημα, αλλά για ένα γνήσιο πάθος, που το ζει σε όλη του την ένταση ο συγγραφέας του… Ο συγγραφέας δικαιολογείται: χαρακτηρίζει το βιβλίο του ως “μυθιστόρημα”, αλλά το αποκαλεί Ο δικός μου “Άγιος Φραγκίσκος της Ασσίζης”. Πράγματι, ο Φραγκίσκος είναι αυτός, ο Καζαντζάκης, ο οποίος έζησε την “Ασκητική” ως τα άκρα και επέζησε.”
(Αζίζ Ιζέτ, από το βιβλίο του “Nikos Kazantzaki”)

Eπιμέλεια: Πάτροκλος Σταύρου

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καζαντζάκη, 2008, 366 σελ.

Τόντα-Ράμπα – Νίκος Καζαντζάκης

Ο Τόντα-Ράμπα είναι καρπός της βαθειάς, συγκλονιστικής γνωριμίας του Νίκου Καζαντζάκη με τη Σοβιετική Ένωση, που έγινε σε τέσσερα ταξίδια: 1919, 1925-1926, 1927 και 1928-1929.
Τοπία εξωτικά, αστικά, βιομηχανικά, το καθένα με τα χρώματα και τις μυρωδιές του, ζωντανεύουν από την απαράμιλλη πέννα τού οικουμενικού μας συγγραφέα.
Η Οκτωβριανή Επανάσταση και ο παγκόσμιος αναβρασμός, οι αγώνες των λαών και των ατόμων, οι ελπίδες και οι ματαιώσεις, τα διλήμματα, ο ηρωισμός και η παρακμή, οι οραματισμοί και οι κοσμοθεωρίες, οι εμπειρίες και οι διαπιστώσεις ιστορούνται μυθιστορηματικά, με ματιά κινηματογραφική και έμφαση στη διαχρονική πτυχή των πραγμάτων και των προσώπων.
Ο Τόντα-Ράμπα γράφτηκε το 1929 απ’ ευθείας στα γαλλικά. Μετά από περιπέτειες και παλινωδίες, εκδόθηκε το 1934 στο Παρίσι. Εκεί εκδόθηκε ξανά το 1962, με διαφωτιστική Εισαγωγή της Ελένης Ν. Καζαντζάκη. Η ελληνική μετάφραση του μυθιστορήματος, που έγινε από τον Γιάννη Μαγκλή, κυκλοφόρησε το 1956.
Τώρα για πρώτη φορά περιλαμβάνεται στην ελληνική έκδοση η Εισαγωγή τής Ελένης Ν. Καζαντζάκη (1962), μεταφρασμένη από το γαλλικό της πρωτότυπο από τη Μαρία Γιουρούκου, καθώς και Προεισαγωγικό ενημερωτικό σημείωμα του Δρος Πατρόκλου Σταύρου. Πρόκειται για κείμενα που απεικονίζουν, μέσα από ενδιαφέρουσες βιογραφικές και άλλες πληροφορίες, την αγωνιώδη πορεία τής έμπνευσης, συγγραφής και έκδοσης του προφητικού αυτού βιβλίου, το οποίο συγκίνησε «ανώνυμους» αναγνώστες και κορυφαία ονόματα των Γραμμάτων, όπως τον Stefan Zweig και τον Roger Martin du Gard (Νόμπελ Λογοτεχνίας 1937).

Mετάφραση: Γιάννης Μαγκλής

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καζαντζάκη, 2005, 228 σελ.