Γεννημένος στο Μεσολόγγι, το 1869, γόνος εύπορης οικογένειας, ο ποιητής Μιλτιάδης Μαλακάσης ολοκληρώνει τις εγκύκλιες σπουδές του στη γενέτειρά του και το 1885 πηγαίνει στην Αθήνα, όπου τελειώνει το Γυμνάσιο και, κατόπιν, εγγράφεται στη Νομική Σχολή του εκεί Πανεπιστημίου. Δεν θα καταφέρει να πάρει το πτυχίο του. Στα 1897 χρονολογείται η πρώτη γνωριμία του με τον ποιητή Μωρεάς, ο οποίος θα τον επηρεάσει βαθύτατα στις ποιητικές του επιλογές, παρακολουθώντας μάλιστα από κοντά την πορεία του. Μαζί με τον Πορφύρα και τον Χατζόπουλο ίδρυσαν το 1904 την εταιρεία «Εθνική Γλώσσα».
Το 1908 ο Μαλακάσης παντρεύεται την πρώτη εξαδέλφη του Μωρεάς, τη νεαρή Δεληγιώργη, ενώ από το 1909 μέχρι το 1915 διαμένει στο Παρίσι, τόπο διαμονής και του Μωρεάς. Επιστρέφει στην Αθήνα και διατελεί διευθυντής της Βιβλιοθήκης της Βουλής, θέση την οποία θα διατηρήσει, με το διάλειμμα ενός έτους, ως το 1937, οπότε παραιτείται. Επίσης διατέλεσε Πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών. Το 1923 τιμήθηκε με το Εθνικό Αριστείο Γραμμάτων.
Ζει τα τελευταία του χρόνια αποτραβηγμένος στο σπίτι τον, στο Ψυχικό. Στη διάρκεια της κατοχής, στις 27 Ιανουαρίου 1943, πεθαίνει ύστερα από μακροχρόνια αρρώστια στο νοσοκομείο του Ευαγγελισμού.
Ο Μαλακάσης συγκαταλέγεται στους πρώτους επιγόνους του Παλαμά, και ιδιαίτερα σε κείνους που καλλιέργησαν ένα είδος ποίησης όπου κυριαρχεί ο λυρισμός και η μουσικότητα, χωρίς άλλες ιδιαίτερες απαιτήσεις. Η πρώτη του συλλογή, Συντρίμματα, εκδίδεται στα 1898. Eχουν προηγηθεί κάποιες δημοσιεύσεις του σε περιοδικά της εποχής (Δουμάς, Εστία. κ.ά.). Με την επίδραση του Μωρεάς να βαραίνει επάνω του, ο Μαλακάσης δείχνει ένα ποιητικό πρόσωπο με ευαισθησία που μπορεί να μην διαθέτει ιδιαίτερο βάθος, κατέχει όμως σίγουρα τα μέσα γιά να εκφραστεί σε στίχους κομψούς, με σπάνια μουσικότητα. Θα ακολουθήσουν οι Ασφόδελοι (1918), Ο Μπαταριάς, ο Τάκη – Πλούμας, Μπάυρον (1920), Αντίφωνα (1931), Ερωτικό (1939).
Σε όλην αυτή τη μακρά πορεία, οι προσανατολισμοί του ποιητή δεν θα αλλάζουν. H τεχνική του όμως, ήδη υψηλή στις πρώτες συλλογές, θα βελτιωθεί ακόμη περισσότερο, οι στίχοι θα σμιλεύονται ολοένα και πιο λεπταίσθητα, ενώ οι καλύτερες στιγμές του βρίσκονται στα ποιήματα που αναφέρονται στην ιδιαίτερη πατρίδα του, το Μεσολόγγι.
Παράλληλα όμως δεν αφήνει ανεκμετάλλευτα τα διδάγματα του Παλαμά και τα ερεθίσματα του Αθηναϊκού του περιβάλλοντος. Με αυτήν την έννοια, ο Μαλακάσης καθίσταται ένας από τους αντιπροσωπευτικότερους τελευταίους ρομαντικούς που δίχως να αντιστέκεται ή να αντιμάχεται στην συντελούμενη ποιητική ανανέωση της περιόδου, αποτελεί μια δεύτερη “χαμηλή φωνή”.
Μετά το θάνατο του ποιητή, το 1946, θα κυκλοφορήσει μια συγκεντρωτική έκδοση των ποιημάτων του που αφορούν το Μεσολόγγι με τίτλο Τα Μεσολογγίτικα, ενώ τα άπαντα της ποίησης του θα επιχειρήσει να εκδώσει σε δύο τόμους ο Γ.Βαλέτας υποπίπτοντας σε πολλά ολισθήματα.
Ο Μαλακάσης εξέδωσε το 1920 τη μετάφραση των Στροφών (Stances) του Μωρεάς.
Ποιήματα
Στον τόμο περιλαμβάνονται εφτά τυπωμένες συλλογές του Μιλτιάδη Μαλακάση καθώς και η μετάφραση της συλλογής “Στροφές” του Jean Moreas. Ο Μαλακάσης είναι ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους του συμβολισμού στη χώρα μας και εντάσσεται στη χορεία των Κ. Χατζόπουλου, Τέλλου ‘Αγρα, Λάμπρου Πορφύρα, Ρώμου Φιλύρα κ.ά. Το έργο του διακρίνει λυρισμός, ερωτική διάθεση, νοσταλγία και μια αδιόρατη μελαγχολία. ‘Αξια προσοχής είναι και τα ποιήματα, μέσω των οποίων αναδύονται παιδικά βιώματα και μνήμες (“Τα Μεσολογγίτικα”).
Πεζά
Αφηγήματα, αναμνήσεις, συνεντεύξεις
“Επί τα Ίχνη”… είναι ο τίτλος της νέας αυτής Σειράς. Στή Σειρά στεγάζονται άγνωστα, λανθάνοντα ή αθησαύριστα κείμενα. Τα κείμενα αυτά μπορεί να είναι μελέτες, μαρτυρίες κι ακόμη δυσεύρετα λογοτεχνικά έργα παλαιότερων εποχών. Φιλοδοξία της Σειράς είναι να συνδεθεί με τη λογοτεχνική παράδοση και παράλληλα να ανασύρει από τη λήθη έργα, τα όποια παρέμεναν απρόσιτα στον αναγνώστη, εμπλουτίζοντας, όσο αυτό είναι δυνατόν, την έρευνα. Ο τίτλος, άλλωστε, είναι ενδεικτικός του είδους και της φυσιογνωμίας της.
Ο τόμος αποτελεί ζωντανή μαρτυρία για τα λογοτεχνικά πράγματα της χώρας κατά τα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα και τις πρώτες δεκαετίες του εικοστού. Από τις “Αναμνήσεις” και τις “Συνεντεύξεις” του Μιλτιάδη Μαλακάση ζωντανεύει ένας ολόκληρος κόσμος και μια εποχή και μάλιστα από ένα άτομο που βρισκόταν στο κέντρο της πνευματικής ζωής είτε ως πρόεδρος της Λέσχης Καλλιτεχνών “Ατελιέ” είτε ως πρόεδρος της Εταιρείας Λογοτεχνών. Φωτίζονται πλευρές της πνευματικής μας ζωής, στις οποίες καμιά μελέτη δε θα μπορούσε να εισχωρήσει, ενώ παράλληλα διερευνώνται λογοτεχνικές τάσεις και ρεύματα. Με τη συγκέντρωση εξάλλου όλων των αφηγημάτων, δίνεται ολοκληρωμένη εικόνα του λογοτεχνικού έργου του Μιλτιάδη Μαλακάση.
Ασφόδελοι
Με τους “Ασφοδέλους”, ο ποιητής έχει πλέον αποκρυσταλλώσει τα γνωρίσματα της ποιητικής του τεχνοτροπίας (ερωτική μοναξιά, τονισμός των στοιχείων της φύσης, αλλά και του αστικού περιβάλλοντος, κερματισμός του χρόνου, εξομολογητικός χαρακτήρας).
Ποίηση
Συντρίμματα (1898)
Η κυρά του Πύργου (1904)
Ωρες (1905)
Πεπρωμένα (1909)
Ασφόδελοι (1918)
Ο Μπαταριάς (1919)
Τάκη – Πλούμας (1919)
Μπάυρον (1920)
Αντίφωνα (1931)
Το ερωτικό (1939)
Τα Μεσολογγίτικα (1946)
Απαντα
Μαλακάσης: Απαντα – Επιμ. Γ.Βαλέτα (1964)
Μεταφράσεις
Paul Verlaine, Νυχτερινή φαντασία (2003), Ποταμός
Heinrich Heine, Ποιήματα(2006), Κοροντζής
Heinrich Heine, Ποιήματα (2007), Σοκόλη
Βιβλιογραφία
Κλ.Β.Παράσχος, Δέκα Ελληνες Λυρικοί (1937)
Γ.Βαλέτας, Εισαγωγή στ’άπαντά του (1943)
Αλκης Θρύλος, Κριτικές Μελέτες (1943)
Μ.Παναγιωτόπουλος, Τα πρόσωπα και τα κείμενα (1949)
Κ.Βάρναλης, Αισθητικά – Κριτικά
Α.Καραντώνης, Από τον Σολωμό στον Μυριβήλη (1969)
Θεμ.Αθανασιάδης-Νόβας, Ηρωες (1969)
Α.Καραντώνης, Φυσιογνωμίες (1977)
Τέλλος Αγρας, Κριτικά (1981)
Πηγές: ΕΚΕΒΙ, BIBLIONET, Θ.Ροδάνθης, Ερμής, Εκδόσεις Πατάκη, Alter-Ego ΜΜΕ Α.Ε., Πελεκάνος
