Μελανία Δαμιανού

Λιτανεία του χρόνου – Μελανία Δαμιανού

Μιὰ καμένη πόλη ρημάζει. Πρώην κάτοικοι καὶ στρατιῶτες τριγυρνοῦν ἀνάμεσα στὰ ἐρείπια. Φασματικὲς σκιές περιφέρονται σ᾽ ἕνα τοπίο ἄδειο ἀπὸ κάθε ἴχνος ζωῆς· ὅταν, σπανίως, διασταυρώνονται μὲ κάποιο ἄλλο πλάσμα, ἄνθρωπο ἤ ζῶο, ἡ ἐπαφὴ εἶναι ἀνέφικτη. Ἀπομένει ὁ λόγος· διηγοῦνται ἀποσπασματικὰ τὴν ἱστορία τους, προσπαθώντας νὰ ἀνακτήσουν τὸ χαμένο παρελθόν. Ἀνάμεσα στοὺς μονολόγους παρεμβάλλονται θραύσματα σημειώσεων, τὰ ἀποτυπώματα μιᾶς ψυχικῆς ἐνδοχώρας, ὅπου ὅλα σιγὰ σιγὰ παγώνουν καὶ ἀκινητοποιοῦνται. Ἡ ἀφήγηση κινεῖται σὲ τρεῖς διαφορετικοὺς χρόνους: τὴ ζωὴ πρὶν ἀπὸ τὴν καταστροφή, τὶς μέρες τῆς πολιορκίας καὶ τὴ βασανιστικὴ διάρκεια τοῦ ἐφιάλτη ποὺ ἀκολούθησε.
Μέσα σ’ αὐτὸ τὸ ἰδιότυπο Καθαρτήριο τὰ πρόσωπα τῆς Λιτανείας καταφεύγουν στὸ μοναδικὸ πράγμα ποὺ τὰ συνδέει μὲ τὸν κόσμο, τὴ μνήμη. Ὡστόσο οἱ μνῆμες ἀναδύονται τραυματικὲς καὶ ἡ ἀπώλεια τοῦ νοήματος εἶναι ὁλοκληρωτική. Δὲν ὑπάρχει διαφυγή, μόνο μιὰ ἀτελείωτη ἐπανάληψη ἐπιθυμιῶν, διαψεύσεων, παθῶν καὶ φόβων. Καὶ ἡ λιτανεία τοῦ χρόνου συνεχίζει τὴν ἀέναη πορεία της χωρὶς ἀφετηρία, χωρὶς προορισμό, ἀφήνοντας πίσω της ἱστορίες ποὺ δείχνουν πὼς ἡ ἔρημος εἶναι ἡ ἄλλη πλευρὰ τοῦ μαγεμένου καθρέφτη.
«Ὅ,τι ὀνομάζουν ὕπαρξη εἶναι ἕνα ἵζημα μνήμης ποὺ βουλιάζει στὸν βυθὸ τοῦ χρόνου, ἀδρανὴς ὕλη ξεχασμένη κι ἀπὸ τὸν ἴδιο της τὸν ἑαυτό. Δὲν ξέρουν ὅτι μάταια φοβοῦνται· γιατὶ εἶναι ἤδη κάτι ποὺ δὲν μποροῦν νὰ τὸ ὁρίσουν».

Eίσοδος
Εδώ απλώνεται η εγκαταλειμμένη πόλη των πύργων. Κατάξερη, σαν δέρμα ζώου που πέθανε στην έρημο. Χάρτης θεμελίων χωρίς κανένα υπόμνημα, καρφωμένος πάνω σε ανεξήγητα σημάδια. Μ’ ένα ελάχιστο βήμα γκρεμίζεται ακόμη ένα πηγάδι, θρυμματίζεται άλλη μια πύλη.

Ο χάρτης βουλιάζει αργά, πέτρες και χώματα σκεπάζουν τη μισοφωτισμένη του μνήμη. Νεογέννητα φιδάκια σέρνονται μέσα στα χάσματα. Τυφλά σαρκοφάγα ζώα οσμίζονται τον σταματημένο αέρα.

Εδώ σαπίζουν ιστορίες που δεν ειπώθηκαν ποτέ, κείτονται άταφες στις αυλές του χρόνου, αιώνες και χρόνια στοιβαγμένες στις κρύπτες των πανικόβλητων τοκογλύφων, στις σκοτεινές στοές της αρένας.

Κανείς δεν γνωρίζει πιά το όνομα της πόλης. Σπασμένες πέτρες κι αγριόχορτα ορίζουν τις συνοικίες και τις αγορές. Ερειπιώνες μέχρι την άκρη του ορίζοντα, σπαράγματα δωματίων, ταβάνια σωριασμένα στη γή. Υποταγή στην βαρύτητα, από τότε που έγινε η καταστροφή και τα θαύματα αποκεφαλίστηκαν, από τότε που άρχισε η παράφορη πτώση και η καταβύθιση του φωτός.

Κανένας ειρμός, μόνο αυτό το υπόγειο ακατάληπτο βουητό, συντρίμμια από ανεξήγητες εικόνες, φράσεις που θάφτηκαν μαζί με τα σώματα των νεκρών. Τις νύχτες οι σκιές σπρώχνουν τις μνήμες ανάμεσα απ΄του σκοταδιού τις γλιστερές πλάκες. Το άνυδρο τοπίο ανοίγει προς τα πίσω, φτάνει μέχρι τα πετρωμένα βλέμματα των πολιορκημένων. Άνθρωποι που ξύπνησαν έντρομοι στη μέση της νύχτας και κανείς δεν τους καθησύχασε. Κάποιοι έφυγαν ξυπόλητοι κι άλλοι ρίχτηκαν σε λάκκους ενώ ήταν ακόμα ζωντανοί. Ο θάνατός τους δεν άφησε ίχνη, χάθηκαν οι γραφές. Η οδύνη ξεχάστηκε για άλλη μια φορά.

Έρχεται κάποτε η γαλήνη. Φυσάει ανάμεσα στα χόρτα ένα αεράκι ευγενικό κι αδιάφορο. Οι μνήμες σιγοτρέμουν ασταθείς, τσαλακωμένες από του καιρού τ’αδιάκοπα περάσματα.
Παράξενη γαλήνη, τόσο παραπλανητική. Δώσε πίσω στους ξεχασμένους τα κομμάτια του καθρέφτη, δώσε τους τα φαγωμένα χρώματα της χαράς, τα ταξίδια και τις ολονύχτιες γιορτές.
Δώσε τους πίσω την αρχή του χρόνου.

Νουβέλα, Κίχλη, 2019, 88 σελ.

Συνηχήσεις – Μελανία Δαμιανού

Φωτογραφίες_1


Αθέατα σκηνικά

Ζω ανάμεσα στις πανταχού παρούσες εικόνες ενός κόσμου που συνεχώς μεταβάλλεται. Χάρτινες εικόνες, αφίσες και διαφημίσεις μπερδεύονται μεταξύ τους και συνυπάρχουν ως θραύσματα ενός εφήμερου παζλ που ανανεώνεται επίμονα και κάποιες φορές ακατανόητα. Καθώς ο φακός πλησιάζει, γίνεται αντιληπτή μια άλλου είδους πραγματικότητα, σιωπηλή, περίπλοκη και αινιγματική. Όλα εξαρτώνται από τον τρόπο που πέφτει το φως, από τις τυχαίες λάμψεις των χρωμάτων που μισοκρύβονται κάτω από τη σκόνη κι από τα ίχνη που αφήνουν πίσω τους βροχές, μπογιές και ριπές ανέμων. Ανάμεσα στις αμέτρητες εικόνες που είναι εκτεθειμένες στη διαβρωτική επίδραση του χρόνου και στην αδιαφορία των περαστικών αναδύονται λεπτομέρειες που κατά απροσδόκητο τρόπο διηγούνται ιστορίες, νοήματα που αποκαλύπτονται αιφνίδια και συνειρμικά. Διασχίζοντας την πόλη, στρέφω συχνά τον φακό μου προς αυτές τις σχεδόν ανεπαίσθητες ιστορίες που διαγράφονται στις παρυφές των εικόνων – η μοναδικότητά τους είναι φθαρτή, η ομορφιά τους ατελής και συγκινητική. Το παλίμψηστο των τοίχων αλλάζει από μέρα σε μέρα, από σελίδα σε σελίδα. Έχω πάντα μαζί μου μια φωτογραφική μηχανή κι ένα μικρό τετράδιο – διαπιστώνω συχνά ότι οι λέξεις τείνουν να γίνονται εικόνες και οι εικόνες λέξεις.

Προσπαθώ να διασώσω τη μνήμη ενός εκθαμβωτικού αθέατου κόσμου, έστω κι αν αυτό σημαίνει ότι τελικά μπορεί και να τον ονειρεύτηκα.
Μ. Δ

Φωτογραφίες, Κίχλη, 2019, 96 σελ.