Νίκος Μπακόλας

Νίκος Μπακόλας (1927-1999)

Ελληνες λογοτέχνες
Ο Νίκος Μπακόλας γεννήθηκε το 1927 στη Θεσσαλονίκη, όπου πέρασε όλη σχεδόν τη ζωή του, γιος του Χριστόφορου Μπακόλα και της συζύγου του Δέσποινας.
Σπούδασε στο μαθηματικό τμήμα της Φυσικομαθηματικής Σχολής Θεσσαλονίκης (αποφοίτησε το 1956) και υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία στην αεροπορία (1947-1950). Από τα φοιτητικά του χρόνια στράφηκε στη δημοσιογραφία με πρώτη εμφάνιση στην εφημερίδα “Νέα Αλήθεια” το 1951. Η δημοσιογραφία αποτέλεσε τη βασική επαγγελματική του δραστηριότητα. Συνεργάστηκε με τις περισσότερες εφημερίδες της συμπρωτεύουσας (“Ελεύθερος Κήρυξ”, “Μακεδονία”, “Ελεύθερος λόγος”, “Θεσσαλονίκη”, “Νέα Αλήθεια”, “Ελληνικός Βορράς”, “Δράσις”), όπου δημοσίευσε μεταφράσεις, άρθρα και φιλολογικά δοκίμια και υπήρξε κατά καιρούς υπεύθυνος σύνταξης και αρχισυντάκτης. Διετέλεσε επίσης προϊστάμενος του τμήματος τύπου της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης (1959-1967) – και υπ’ αυτή την ιδιότητα άτυπος γραμματέας του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης κατά την περίοδο 1960-1965 -, πρόεδρος της καλλιτεχνικής επιτροπής, εισηγητής δραματολογίου και καλλιτεχνικός διευθυντής του Κ.Θ.Β.Ε. Από τη δημοσιογραφία συνταξιοδοτήθηκε το 1986. Στα γράμματα πρωτοεμφανίστηκε το 1952 με το έργο “Παραλλαγή στο πένθιμο εμβατήριο”, για το οποίο τιμήθηκε με τον β’ έπαινο στο διαγωνισμό νουβέλας του περιοδικού “Μορφές” και τρία χρόνια αργότερα άρχισε να δημοσιεύει πεζογραφήματά του στο περιοδικό “Φοιτητικά Γράμματα” και την εφημερίδα “Παμφοιτητική”. Το 1958 εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο, με τίτλο “Μην κλαις, αγαπημένη”. Τιμήθηκε με το βραβείο Plotin του περιοδικού “Τομές” (1978 για το έργο του “Μυθολογία”), το α΄ κρατικό βραβείο μυθιστορήματος (1988 για τη “Μεγάλη πλατεία”), ενώ διακρίσεις πήρε επίσης για τα έργα του “Όλοι οι άνθρωποι της γης” και “Μην κλαις, αγαπημένη”. Εκτός από την πεζογραφία ο Νίκος Μπακόλας ασχολήθηκε επίσης με τις λογοτεχνικές μεταφράσεις, κυρίως από έργα αμερικανών συγγραφέων, καθώς και με τη θεατρική κριτική (σημειώνεται πως ο Νίκος Μπακόλας έγραψε και ένα θεατρικό έργο το -ανέκδοτο και άπαιχτο- “Ο κόκκινος φάκελος του 1960”). Ο Νίκος Μπακόλας ανήκει στους έλληνες πεζογράφους της μεταπολεμικής γενιάς, ειδικότερα στους λογοτέχνες της λεγόμενης μοντερνιστικής παράδοσης της σχολής της Θεσσαλονίκης. Με επιρροές από το ρεύμα του εσωτερικού μονολόγου και αμερικανούς πεζογράφους όπως οι W. Faulkner, H. James και F.S. Fitzgerald, το σύνολο του μυθιστορηματικού του έργου κινείται στα πλαίσια της προσωπικής μυθολογίας του συγγραφέα για τη γενέτειρά του και την ιστορία της κατά την περίοδο από το 1880 ως τις μέρες μας. Έργα του μεταφράστηκαν στα σουηδικά, γερμανικά, ολλανδικά, αγγλικά, γαλλικά και φιλανδικά.
Έφυγε αιφνίδια από τη ζωή στις 13 Νοεμβρίου του 1999.

Χρονιές άγιες και άγριες
Τα πρώτα πεζά
“Τα πεζά που περιλαμβάνονται σ’ αυτό το βιβλίο έχουν γραφτεί στα νιάτα μου, κάπου γύρω στο 1953 ως το 1959, κι έχουν όλη την αφέλεια των πρωτόλειων. Τα πιο πολλά από αυτά υποβλήθηκαν τότε σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς του Δήμου Θεσσαλονίκης. Τα πρώτα που υπέβαλα δεν πήραν καμιάν απολύτως διάκριση. Αργότερα, όταν το 1955 βγάλαμε τα “Φοιτητικά Γράμματα”, ένα αξιόλογο φοιτητικό περιοδικό της εποχής, δημοσίευσα τα περισσότερα από τα διηγήματα εκεί, σε μια σειρά τευχών. Ένα (“Τα χρυσόψαρα”) δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “Παμφοιτητική”, την ίδια εποχή, ενώ ένα άλλο (“Ο κόκκινος φάκελος”) δεν δημοσιεύτηκε πουθενά, γιατί, στο μεταξύ, το διασκεύασα σε θεατρικό έργο που βραβεύτηκε στο διαγωνισμό του Δήμου, μιαν επόμενη χρονιά…
Να διευκρινίσω πως τα κείμενα αυτής της έκδοσης δεν δίνονται με τη σειρά που γράφτηκαν, αλλά με μια λογική που ακολουθεί χρονικά τα γεγονότα που περιγράφονται. Το πρώτο κείμενο επισημαίνει την οπισθοχώρηση του στρατού μας από το μέτωπο στην Αλβανία, τα τελευταία προσπαθούν να ζωντανέψουν μετεμφυλιακές καταστάσεις.”
Νίκος Μπακόλας, 1999
Περιλαμβάνονται τα διηγήματα: “Φιλοξενία”, “Το πεύκο”, “Τα χρυσόψαρα”, “Ο φίλος μου ο Ελληνας”, “Η τελευταία”, “Ο κόκκινος φάκελος”, “Οι καταδικασμένοι”, “Πέντε ψάρια και δύο καρβέλια”.

Μην κλαις αγαπημένη
Μέσα από τη σύντομη ερωτική ιστορία μιας κοπέλας του καμπαρέ και ενός νέγρου ναυτικού που έχει μπλέξει με τον υπόκοσμο, ο συγγραφέας περιγράφει την αποτυχημένη απόπειρα δύο ανθρώπων να ξεφύγουν από τον αδιέξοδο κόσμο στον οποίο “εκόντες-άκοντες” ανήκουν. Υπόθεση και αφήγηση έχουν ίσως τις καταβολές τους στο αμερικανικό μυθιστόρημα και στο φιλμ νουάρ, δύο “είδη” που αγαπούσε ο Θεσσαλονικιός συγγραφέας.

Η μεγάλη πλατεία
Ιστορία των μέσων και νέων χρόνων
Η “Mεγάλη πλατεία αφηγείται την ιστορία τεσσάρων προσώπων: του ρέμπελου Φώτη, του δημοσιογράφου Χρίστου, της προσφυγοπούλας Αγγέλας και του αμφιλεγόμενου και φιλόδοξου Γιάννη. Μαζί με τους άλλους δύο Βασικούς χαρακτήρες του μυθιστορήματος, τους νεότερους σε ηλικία Άγγελο και Αντιγόνη, οι ήρωες του Βιβλίου ανή-κουν στις γενιές του Μεσοπολέμου, της Κατοχής και του Εμφυλίου. Στις σελίδες του Βιβλίου συναντώνται, εσκεμμένα ή τυχαία, ένα πλήθος από πρόσωπα και γεγονότα που συνθέτουν μια τοιχογραφία της μεταπολεμικής Θεσσαλονίκης. Βαθιά πολιτικό στον πυρήνα του, το βιβλίο ανατέμνει τη σύγχρονη ιστορία της συμπρωτεύουσας, θέτει καίριους προβληματισμούς και αναμετράται μετωπικά με τα ιδεολογήματα που καλλιεργήθηκαν στην περίοδο μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο.
Γραμμένη με νεωτερικό τρόπο, δοσμένη σε τρία αφηγηματικά επίπεδα που το καθένα αποτελεί και μια ξεχωριστή διάσταση, η “Μεγάλη πλατεία” συνταιριάζει αριστοτεχνικά το μυθοπλαστικό, το βιωματικό και το ιστορικό στοιχείο. Ενα εμβληματικό έργο της μεταπολεμικής ελληνικής πεζογραφίας, που το 1988 τιμήθηκε με το Α’ Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος.

Μυθιστορήματα
Ο κήπος των πριγκήπων (1966)
Η μεγάλη πλατεία – Ιστορία των μέσων και νέων χρόνων (1987)
Καταπάτηση (1990)
Η ατέλειωτη γραφή του αίματος (1996)
Μπέσα για μπέσα – ή Ο άλλος Φώτης (1998)

Νουβέλες
Μην κλαις, αγαπημένη (1958)
Εμβατήρια (1972)
Υπνος θάνατος (1974)

Διηγήματα
Το ταξίδι που πληγώνει (1995)
Χρονιές άγιες και άγριες (1999)

Αφηγήματα
Ατέλειωτη ιστορία (1977)
Μυθολογία (1977)
Η Κεφαλή (1994)

Βραβεία
Η μεγάλη πλατεία – Α΄ Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος (1988)

Συλλογικά έργα
“Σε κλαίει λαός…” (1995)
Σπουδή στον ποιητή Γ. Θ. Βαφόπουλο (1996)
Ιστορική πραγματικότητα και νεοελληνική πεζογραφία 1945-1995 (1997)
Η πορεία της ποιήτριας Ζωής Καρέλλη (1997)
Εν Θεσσαλονίκη: 13 σύγχρονοι πεζογράφοι (2001)
Για τον Χριστιανόπουλο (2003)
Η κριτική για τα βιβλία του Τηλέμαχου Αλαβέρα 2007)

Μεταφράσεις
Γ. Φώκνερ, Η βουή και το πάθος (1963)
Ιβάν Τουργκένιεφ, Ρούντιν (1970)
Φ.Σ. Φιτζέραλντ, Ο μέγας Γκάτσμπυ (1971)
Χένρυ Τζαίημς, Το στρίψιμο της βίδας (1973)
Γ. Φώκνερ, Ενα ρόδο για την Εμιλυ (1995)

Πηγές: Biblionet