Τάκης Θεοδωρόπουλος

Εμείς οι εξωφρενικότεροι των παλαβών της γης – Τάκης Θεοδωρόπουλος

Ο Περικλής Γιαννόπουλος μαζί με τον Ιωάννη Συκουτρή είναι οι δύο διασημότεροι αυτόχειρες του ελληνικού εικοστού αιώνα. Αυτοκτόνησε στον Σκαραμαγκά, έφιππος. Πυροβόλησε τον κρόταφό του αφήνοντας το άλογό του να επιστρέψει στην ακτή. Ήταν Απρίλιος του 1910. Δανδής των Αθηνών, δεν άφησε παρά μόνο μερικές σελίδες, γραμμένες στα ελληνικά του, που με την παραληρηματικότητά τους αναδεικνύουν τη δύναμη της γλώσσας μας. Τα κείμενά του προγραμμάτισαν την αισθητική της ελληνικής δημιουργίας από τη Γενιά του Τριάντα ως τον Ελύτη. Επηρέασαν ποιητές όπως ο Σικελιανός και όλη τη ζωγραφική που ακολούθησε.
Η αγάπη του Γιαννόπουλου για το ελληνικό τοπίο είναι δεμένη με τον έρωτά του για τη ζωγράφο Σοφία Λασκαρίδη. Τη συνάντησε τυχαία σ’ έναν δρόμο της Καλλιθέας, όμως έγινε η μοίρα του. Η ερωτική τους σχέση είναι η καρδιά του αφηγήματος.
Παρεξηγημένος, παραμελημένος, σήμερα ο Γιαννόπουλος είναι βορά ενός ελληνοκεντρικού εθνικισμού. Ο συγγραφέας προσπαθεί να τον δικαιώσει. Ο ελληνοκεντρισμός του είναι η απολογία μιας Ελλάδας που μέσα από την ταυτότητά της φιλοδοξούσε να πρωταγωνιστήσει στην Ευρώπη, άρα στον κόσμο, του καιρού του. Στράφηκε στο τοπίο όπως ο Πικάσο στράφηκε στις αφρικανικές μάσκες.

Ύπαρ ή όναρ, Περικλή; Το μόνο που σε ενδιαφέρει είναι να δεις το βλέμμα του σιδερόφρακτου. Ύστατες προσπάθειες να του αντισταθείς. Περιφέρεσαι στη νυχτερινή Αθήνα με μιαν άμαξα γεμάτη βιολέτες. Ο εξωφρενικότερος των παλαβών της γης ψάχνει τον εαυτό του. Καλεί φίλους του στον κινηματογράφο και μετά για μπίρα. Τους διαβάζει την ιστορία του Όσκαρ Ουάιλδ για το αηδόνι, που έχει μεταφράσει, και αποχωρεί. Έχει συνάντηση με τον σιδερόφρακτο πολεμιστή που έπεσε στη θάλασσα της Σαλαμίνας. Του χρειάζεται να δει το βλέμμα που εκείνος κρύβει.

Αφηγήσεις, Μεταίχμιο, 2022, 216 σελ.

Τα πρώτα διακόσια χρόνια είναι δύσκολα – Τάκης Θεοδωρόπουλος

Δύο αιώνες νευρικής κρίσης


Επιμένω στη λέξη θυμός και επίτηδες δεν χρησιμοποιώ τη λέξη οργή. Η οργή είναι η αποκρυστάλλωση του θυμού. Τα υλικά της είναι σκληρά και απαιτούν δικαίωση. Ο θυμός είναι ευάερος και ευήλιος. Δεν ζητάει να δικαιωθεί. Ζητάει να ξεθυμάνει.

Στη σκιά των ιστορικών γεγονότων που σημάδεψαν την ιστορία αυτών των «πρώτων» διακοσίων ετών, στο υπόβαθρο της ελληνικής κοινωνίας, το ρεύμα του θυμού δεν έπαψε ποτέ να παρασύρει με την ορμή του τη συλλογική μας συμπεριφορά.

Πώς επηρέασε τις εμφύλιες συγκρούσεις που ξεκίνησαν από την εμβρυακή κιόλας ηλικία του νεοελληνικού κράτους; Πώς λειτούργησε ως κινητήρια δύναμη της Μεγάλης Ιδέας που αποδείχθηκε αυτοκτονική; Πώς οι «θυμωμένες πληγές» του Μακρυγιάννη έγιναν ο συναισθηματικός οδηγός της Τρίτης Ελληνικής Δημοκρατίας; Και πώς ο «θυμός», που σήμαινε ψυχή στον Όμηρο, έφτασε να σημαίνει για τους Νεοέλληνες οργή και να θεωρείται ως πιστοποιητικό γνησιότητας της εθνικής μας ταυτότητας, ταυτίζοντας υποσυνείδητα την ψυχή μας με την οργή;

Ο Τάκης Θεοδωρόπουλος στο σύντομο αυτό κείμενο συνθέτει το ψυχογράφημα των δύο πρώτων αιώνων της ιστορίας του νεοελληνικού κράτους. Ένα κράτος που παλεύει να βρει τα όρια ενός οργισμένου Έθνους.

Ιστορία,, Μεταίχμιο, 2020, 168 σελ.

Τα Ελγίνεια και τα πορτοκάλια – Τάκης Θεοδωρόπουλος

Επίγονοι ή κληρονόμοι;


Το ζήτημα της επιστροφής των μαρμάρων του Παρθενώνα έχει απασχολήσει την ελληνική κοινωνία από την πρώτη στιγμή της κλοπής τους από τον λόρδο Έλγιν. Ένα εθνικό ζήτημα που έχει οδηγήσει σε ατέρμονες διαμάχες με το Βρετανικό Μουσείο. Μήπως θα ήταν όμως πιο παραγωγικό αν οι Έλληνες ασχολούμασταν με το πώς να εκσυγχρονίσουμε τα μουσεία μας και να αναδείξουμε τους αρχαιολογικούς μας θησαυρούς καθώς και με τη βελτίωση των αγροτικών προϊόντων μας αντί να στηριζόμαστε στις ευρωπαϊκές αποζημιώσεις; Είναι ασύνδετα αυτά τα δύο ζητήματα ή μήπως κρύβουν μια βαθύτερη νοοτροπία επανάπαυσης;

Αρχαιότητες, Μεταίχμιο, 2020, 152 σελ.

Σελάνα – Τάκης Θεοδωρόπουλος

Το μυθιστόρημα του Παρθενώνα


Ο Παρθενώνας, όπως όλα τα μεγάλα αριστουργήµατα, κρύβει στη μορφή του και την εμπειρία ζωής του δημιουργού του, του Ικτίνου: τις επιθυμίες, τους έρωτες, τις απογοητεύσεις, τις αμφιβολίες, τις αγωνίες και τους φόβους του. Τη δίνη αυτής της εµπειρίας σαρώνει η μυθιστορηµατική αφήγηση ταξιδεύοντας στην άλλη άκρη του χρόνου, στην καρδιά μιας Αθήνας, όπου ο δήµος είναι “τύραννος”, όπως τον αποκαλεί ο Ευριπίδης, και οι θεοί εξακολουθούν να ενδιαφέρονται και να παρεμβαίνουν στο ανθρώπινο σύµπαν. Οδηγός στην περιπέτεια η δαιµονική και μαγευτική συγχρόνως Σελάνα, σύντροφος ζωής του αρχιτέκτονα του Παρθενώνα.

Ένα μυθιστόρημα για την περιπέτεια της δημιουργίας.

…µε το μυθιστόρημα αυτό γεύτηκα τα αποφάγια που άφησε στο τραπέζι της η ευωχία των μελετητών τόσων αιώνων. Πέρασα χρόνια διαβάζοντας τα έργα τους, άλλοτε µε περιέργεια, άλλοτε µε θαυµασµό, κι άλλοτε από υποχρέωση. Όµως άλλο έψαχνα, κι ας ήξερα πως δεν θα µπορέσω να το βρω στις σελίδες που καταγράφουν µε εξαιρετική ακρίβεια αριθµούς, διαστάσεις, αποστάσεις και όσα άλλα µέσα διαθέτει ο ανθρώπινος νους για να περιγράψει το ορατό. Οι πειρασμοί ήσαν πολλοί. Σκέφτηκα µια Bιογραφία του Παρθενώνα που θα στηριζόταν αποκλειστικά σε ιστορικές μαρτυρίες, από τον Κέκροπα ως τον Μανόλη Κορρέ. Όµως τελικά υπέκυψα στην έξη µου -την έξη του μυθιστοριογράφου- διότι αυτή υπηρετεί καλύτερα το ζητούμενο. Επειδή όµως το “Μυθιστόρημα του Παρθενώνα” δεν τελειώνει µε τη δημιουργία του, ευελπιστώ να συνεχίσω µε τα επόµενα επεισόδια του μακραίωνος βίου του.

Τάκης Θεοδωρόπουλος

Μυθιστόρημα, Μεταίχμιο, 2018, 363 σελ.

Το μυθιστόρημα του Ξενοφώντα – Τάκης Θεοδωρόπουλος

Το “Μυθιστόρημα του Ξενοφώντα” είναι το μυθιστόρημα της εποχής που ο ελληνικός κόσμος πνέει τα λοίσθια. Οι πόλεις επιδίδονται σ’ έναν ασταμάτητο πόλεμο μεταξύ τους, ο Πέρσης βασιλιάς παρακολουθεί και παρεμβαίνει, και η Ιστορία εγκυμονεί.

Στην ηττημένη Αθήνα του Πελοποννησιακού Πολέμου, ο Σωκράτης καταδικάζεται σε θάνατο και μερικά από τα καλύτερα παιδιά της αναρωτιούνται για την αξία της δημοκρατίας, της μεγάλης εφεύρεσης του προηγούμενου αιώνα. Ο Πλάτων ιδρύει την Ακαδημία, ενώ ο Ξενοφών παίρνει τη δική του μοναχική πορεία. Ωραίος σαν τον Αλκιβιάδη, γόνος της παλιάς καλής Αθήνας, θα γίνει μισθοφόρος του Κύρου πριν τον εξορίσουν οι συμπολίτες του κατηγορώντας τον για φιλολακωνισμό. Το υπόλοιπο της ζωής του θα το περάσει εξόριστος στην Πελοπόννησο, γράφοντας ένα έργο που κατάφερε να φτάσει ακέραιο ως τις μέρες μας. Κι αυτό μοιάζει με θαύμα: χωρίς φιλοσοφική σχολή να τον υποστηρίζει, χωρίς μαθητές να φροντίζουν για την υστεροφημία του, ελλειμματικός φιλόσοφος κατά πολλούς, μειονεκτικός ιστορικός κατ’ άλλους, ο Ξενοφών κατόρθωσε να διασχίσει τους αιώνες και να φτάσει ως το δικό μας παρόν αρθρώνοντας τον μοναχικό του λόγο, διεκδικώντας την ειλικρίνεια αυτής της μοναξιάς που τον κάνει να μοιάζει παράξενα σύγχρονός μας.

Μυθιστόρημα, Μεταίχμιο, 2017, 352 σελ.

Το αδιανόητο τοπίο – Τάκης Θεοδωρόπουλος

Τι είναι αυτό που ψάχνει ο ζωγράφος Γιώργος Γαλανός όταν τα εγκαταλείπει όλα και πηγαίνει να εγκατασταθεί στην ορεινή Πελοπόννησο; Και πώς η μαγεία του τόπου τον παρασύρει για να εμπνευσθεί το έργο που θα τον οδηγήσει ως τα πρόθυρα της τρέλας, γιατί είναι καταδικασμένο να μείνει απραγματοποίητο; Το αδιανόητο τοπίο όμως δεν είναι απλώς μια ιστορία που έχει να κάνει με τη ζωγραφική. Είναι πάνω απ’ όλα η ιστορία μιας ανθρώπινης ζωής που θυσιάστηκε για την τέχνη, η ιστορία αυτής της μοναχικής Ελλάδας, που ακόμη κι αν δεν κατάφερε να αφήσει πίσω της μεγάλα έργα, γέννησε μοναδικές ανθρώπινες περιπέτειες.

Η πτώση του νάρκισσου – Τάκης Θεοδωρόπουλος

Όταν πλησιάζεις τα σαράντα κι ανακαλύπτεις πως είσαι έτοιμος για όλα -λες και δεν κουβαλάς στην πλάτη σου τόσα χρόνια ζωής-, το λιγότερο που μπορεί να σου συμβεί είναι να κάνεις μια μεγαλοπρεπή βουτιά στην εικόνα του εαυτού σου. Όπως ακριβώς ο Νάρκισσος…
Το περισσότερο είναι να ερωτευτείς όσο δεν πάει άλλο, να τινάξεις στον αέρα τη ζωή σου και να κάνεις ό,τι μέχρι χθες σου φαινόταν αδιανόητο, να περάσεις λαθραία από τα σύνορα μερικά αρχαία αγαλματίδια, να πυροβολήσεις κάποιον που σε κυνηγάει σ’ έναν δρόμο στο Παρίσι και να διακτινιστείς στην άλλη άκρη του κόσμου, στο παγωμένο Ντιτρόιτ…
Ο Νάρκισσος, για να καταλάβει πως ζει, πρέπει να πέσει.

Μαλρώ: οι μεταμορφώσεις της κρυφής Ελλάδας – Τάκης Θεοδωρόπουλος

“Εξ’ ονόματος της γαλλικής κυβέρνησης για την πρώτη φωταγώγηση της Ακρόπολης”
Αθήνα, 28 Μαΐου 1959
Για άλλη μια φορά, η ελληνική νύχτα μας αποκαλύπτει τους αστερισμούς που κοιτούσε ο φρουρός του Άργους καθώς περίμενε το σήμα για την πτώση της Τροίας, ο Σοφοκλής όταν έγραφε την “Αντιγόνη” – και ο Περικλής όταν σιγούσαν τα εργοτάξια του Παρθενώνα… Για πρώτη φορά όμως ξεπροβάλλει μπροστά μας, μέσα από τούτη τη χιλιόχρονη νύχτα, το σύμβολο της Δύσης. Σε λίγο όλα αυτά θα είναι καθημερινό θέαμα, ενώ η νύχτα αυτή δεν θα ξανάρθει ποτέ. Μπροστά στο πνεύμα σου που αποσπάστηκε από τη νύχτα της γης, χαιρέτισε, λαέ της Αθήνας, την άσβεστη φωνή που υψώθηκε εδώ κι από τότε στοιχειώνει τη μνήμη των ανθρώπων: “Ολα τα πράγματα είναι προορισμένα να παρακμάσουν, μακάρι όμως να μπορούσατε να πείτε για μας, μελλοντικοί αιώνες, ότι φτιάξαμε την πιο ξακουστή και την πιο ευτυχισμένη πόλη του κόσμου….”

Η δύναμη του σκοτεινού θεού – Τάκης Θεοδωρόπουλος

Παραμονές της τελευταίας παράστασης της ζωής του, ο σκηνοθέτης Λεωνίδας Κ. Ζητά από τον ιδιόμορφο Αλβανό βοηθό του να κάψει τα σκηνικά για να αναβληθεί η πρεμιέρα. Παρ’ ότι καταξιωμένος, επίλεκτος πολίτης της καλλιτεχνικής δημοκρατίας των Αθηνών, φοβάται την αποτυχία. Αντιμέτωπος με τα γηρατειά, την αρρώστια, τον θάνατο, αρπαγμένος από τον έρωτά του για την Αννα Μελαχρινού, τη νέα και γοητευτική, πλην ατάλαντη πρωταγωνίστριά του, αισθάνεται να τον συντρίβει το βάρος μιας μετριότητας που κάνει τη συνείδησή του να ασφυκτιά. Στο σπίτι του με θέα την Ακρόπολη, στην Επίδαυρο και στο Ορεστικόν σκέφτεται τους φόβους του και την απελπισία του, ώσπου για να λυτρωθεί αφήνεται να χαθεί σ’ έναν χρόνο που θα τον οδηγήσει ως τη μακρινή εκείνη εποχή που ο Ευριπίδης έγραφε τις Βάκχες του.

Η τρέλα του μεσημεριού – Τάκης Θεοδωρόπουλος

Μεσημέρι Ιουλίου, στο δωμάτιο ενός ξενοδοχείου σ’ ένα ελληνικό νησί, ένας άντρας παλεύει να κλείσει τους λογαριασμούς του με το αίσθημα της αθωότητας, με το οποίο βόλευε για μια ολόκληρη ζωή τις ενοχές του. Το τέλος δεν είναι μακριά. Το ναυάγιο της ενδοσκόπησης εξιλεώνεται σ’ ένα πυροτέχνημα παροξυσμού και πικρού γέλιου. Και οι οργιαστικές σκηνές υπό το φως της πανσελήνου λυτρώνονται στους κραδασμούς μιας συνείδησης, που παρότι υπήρξε αδίστακτη δεν έχασε το δικαίωμα στην ανθρωπιά.

Το αδιανόητο τοπίο – Τάκης Θεοδωρόπουλος

Τι είναι αυτό που ψάχνει ο ζωγράφος Γιώργος Γαλανός όταν τα εγκαταλείπει όλα και πηγαίνει να εγκατασταθεί στην ορεινή Πελοπόννησο; Και πώς η μαγεία του τόπου τον παρασύρει για να εμπνευσθεί το έργο που θα τον οδηγήσει ως τα πρόθυρα της τρέλας, γιατί είναι καταδικασμένο να μείνει απραγματοποίητο;
“Το αδιανόητο τοπίο” όμως δεν είναι απλώς μια ιστορία που έχει να κάνει με τη ζωγραφική. Είναι πάνω απ’ όλα η ιστορία μιας ανθρώπινης ζωής που θυσιάστηκε για την τέχνη, η ιστορία αυτής της μοναχικής Ελλάδας, που ακόμη κι αν δεν κατάφερε να αφήσει πίσω της μεγάλα έργα, γέννησε μοναδικές ανθρώπινες περιπέτειες.

Οι εφτάψυχες των Αθηνών – Τάκης Θεοδωρόπουλος

Παρότι οργώνουν όλη νύχτα τους δρόμους για να ταΐζουν τις αγαπημένες τους Εφτάψυχες, δεν είναι απλές γατούδες. Το έχουν φιλοσοφήσει. Τις βοηθάει βέβαια και ο πνευματικός τους ταγός, ο ώριμος πλην όμως γοητευτικός γκουρού τους, που έχει ανακαλύψει ότι οι κεραμιδόγατοι που κυκλοφορούν ελεύθεροι ακόμη στην Αθήνα είναι μετεμψυχωμένοι αρχαίοι φιλόσοφοι. Μόνο που η ζωή μας έχει τόσο πολύ απομακρυνθεί από τη σοφία τους, που η φωνή τους ακούγεται σαν απλό νιαούρισμα, εκφραστικό, τρυφερό, εν τέλει ακατανόητο. Και οι κυρίες του ομίλου “Οι Εφτάψυχες των Αθηνών” έχουν βαλθεί να μάθουν τη γλώσσα των κεραμιδόγατων λίγο πριν από την οριστική τους εξαφάνιση από τους δρόμους της Αθήνας. Γιατί πάνω απ’ την πόλη κυκλοφορεί ένα φάντασμα, το φάντασμα της προόδου, τα έργα για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, που απειλούν, περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο, την ελευθερία του κεραμιδόγατου. Όμως αυτές, εννοείται, ότι δεν πρόκειται να μείνουν με σταυρωμένα τα χέρια…

Το μυθιστόρημα του Ξενοφώντα – Τάκης Θεοδωρόπουλος

“Το μυθιστόρημα του Ξενοφώντα” είναι το μυθιστόρημα της εποχής που ο ελληνικός κόσμος πνέει τα λοίσθια. Οι πόλεις επιδίδονται σ’ έναν ασταμάτητο πόλεμο μεταξύ τους, ο Πέρσης βασιλιάς παρακολουθεί και παρεμβαίνει, και η Ιστορία εγκυμονεί.
Στην ηττημένη Αθήνα του Πελοποννησιακού Πολέμου, ο Σωκράτης καταδικάζεται σε θάνατο και μερικά από τα καλύτερα παιδιά της αναρωτιούνται για την αξία της δημοκρατίας, της μεγάλης εφεύρεσης του προηγούμενου αιώνα. Ο Πλάτων ιδρύει την Ακαδημία, ενώ ο Ξενοφών παίρνει τη δική του μοναχική πορεία. Ωραίος σαν τον Αλκιβιάδη, γόνος της παλιάς καλής Αθήνας, θα γίνει μισθοφόρος του Κύρου πριν τον εξορίσουν οι συμπολίτες του κατηγορώντας τον για φιλολακωνισμό. Το υπόλοιπο της ζωής του θα το περάσει εξόριστος στην Πελοπόννησο, γράφοντας ένα έργο που κατάφερε να φτάσει ακέραιο ως τις μέρες μας. Κι αυτό μοιάζει με θαύμα: χωρίς φιλοσοφική σχολή να τον υποστηρίζει, χωρίς μαθητές να φροντίζουν για την υστεροφημία του, ελλειμματικός φιλόσοφος κατά πολλούς, μειονεκτικός ιστορικός κατ’ άλλους, ο Ξενοφών κατόρθωσε να διασχίσει τους αιώνες και να φτάσει ως το δικό μας παρόν αρθρώνοντας τον μοναχικό του λόγο, διεκδικώντας την ειλικρίνεια αυτής της μοναξιάς που τον κάνει να μοιάζει παράξενα σύγχρονός μας.
«Αυτό που με γοήτευσε περισσότερο στην προσωπικότητα του Ξενοφώντα και με κάνει να τον αισθάνομαι σύγχρονό μας είναι οι αντιφάσεις του, η μοναχικότητά του», λέει ο συγγραφέας Τάκης Θεοδωρόπουλος. «Όσο για την εποχή του, είναι η εποχή της παρακμής του ελληνικού κόσμου, κι αυτοί οι άνθρωποι έζησαν την πρώτη μεγάλη κρίση της Δημοκρατίας. Δεν με ενδιαφέρει μονάχα ο αρχαίος κόσμος, η δύναμή του και η αδυναμία του, αλλά και η σχέση του με τον δικό μας κόσμο».

Με την ανάσα της Αθήνας και της Ρώμης – Τάκης Θεοδωρόπουλος

Πόσο δυνατό είναι το πνεύμα της Αθήνας και της Ρώμης και πώς μπορεί να θεραπεύσει την πλήξη της σημερινής Ευρώπης;
Χωρίς το πνεύμα του Θουκυδίδη ίσως ο Θερβάντες να μην είχε γράψει ποτέ τον Δον Κιχώτη του. Χωρίς τον Ηρόδοτο ο Κάφκα μοιάζει ξεκρέμαστος. Η ανάσα της Αθήνας, έτσι όπως τη ρύθμισε η Ρώμη, υπήρξε η ανάσα μιας παράλληλης πορείας που παρακολούθησε τον ευρωπαϊκό πολιτισμό ως τον 20ό αιώνα. Αυτή έδινε τον ρυθμό στην ευρωπαϊκή ευαισθησία, αυτή προγραμμάτισε τη μεγάλη πορεία της καλλιτεχνικής και συγγραφικής δημιουργίας που κάλυπτε την Ιστορία με τη θαλπωρή της σκιάς της. Οι Άραβες διάβασαν τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, όμως δεν κατάλαβαν ποτέ τον Ευριπίδη ή τον Φειδία.
Και τώρα που η ανάσα της Αθήνας και της Ρώμης ακούγεται λαχανιασμένη, η Ευρώπη έχει χάσει τον ρυθμό της, τρικλίζει παραπαίοντας στα όρια της κατάθλιψης, της πλήξης που αναδίδει η γραφειοκρατία των Βρυξελλών.
“Αν είναι κάτι που με τρομάζει στη σημερινή Ευρώπη”, λέει ο Τάκης Θεοδωρόπουλος, “δεν είναι η πλήξη των Βρυξελλών, ούτε η θεαματική αδυναμία των πολιτικών της. Είναι η συστηματική αποδυνάμωση των πολιτιστικών της αντισωμάτων, η απονέκρωση μιας ευαισθησίας η οποία, ως τον 20ό αιώνα, συνόδευε την ύπαρξή της”.

Το αριστερό χέρι της Αφροδίτης – Τάκης Θεοδωρόπουλος

Κανείς δεν την έψαχνε, κανείς δεν την περίμενε, κανείς δεν γνώριζε την ύπαρξή της, όμως μόλις την είδαν την αναγνώρισαν σαν “έτοιμοι από καιρό”, σαν να υπήρχε μια θέση κενή γι’ αυτήν στον κόσμο της σύγχρονης εποχής που την υποδέχθηκε.
Η τυχαία ανακάλυψή της τον Απρίλιο του 1820 από τον Έλληνα Γιώργο Κεντρώτα, η απαγωγή της από τους Γάλλους μνηστήρες της και η μεταφορά της στο Λούβρο αποκαλύπτουν ένα μόνον μέρος του μυστικού της Αφροδίτης της Μήλου, της ντίβας που συνεχίζει δύο αιώνες μετά την αναγέννησή της να σαρώνει τις προτιμήσεις του κοινού.
Ποιος και γιατί την πρωτοβάφτισε Αφροδίτη; Ποια ήταν η τύχη των απαγωγέων της; Ποιος ο ρόλος του Έλληνα συλλέκτη αρχαιοτήτων Νικολάκη Μουρούζη; Και αν όντως βρέθηκε το αριστερό χέρι της με το «μήλον της έριδος», τότε ποιος το πήρε και πού χάθηκε;
Το πραγματικό μυστικό της Αφροδίτης το κρύβει η ίδια της η μορφή. Η ιστορία της είναι η ιστορία της αναγέννησης ενός αριστουργήματος λίγους μήνες πριν ξεκινήσει ο αγώνας για την Αναγέννηση της νέας Ελλάδας, στην Ευρώπη της Ιεράς Συμμαχίας.

Η μελαγχολία της Δευτέρας – Τάκης Θεοδωρόπουλος

Από την ευφορία του 2004 στην κατάθλιψη του 2008
Την επομένη των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 η ελληνική επικράτεια είχε μετατραπεί σε εργοστάσιο αισιοδοξίας. Τα ταμπλό βιβάν του αιώνιου ελληνισμού κατά τη διάρκεια της τελετής έναρξης, τα μετάλλια, κυρίως όμως η επιτυχία μιας επιχείρησης πολύ μεγάλης για τα «δικά» μας μέτρα είχαν έρθει να προστεθούν στην επιτυχία του Euro.
Τέσσερα μόλις χρόνια μετά τα γήπεδα και οι λοιπές εγκαταστάσεις, χορταριασμένα, σε αχρηστία, απολαμβάνουν το καθεστώς της πρόωρης συνταξιοδότησης που ονειρεύεται ο κάθε δημόσιος υπάλληλος, το DNA έχει επανειλημμένως συλληφθεί ντοπαρισμένο και η διάθεσή μας θυμίζει ερειπιώνα.
Οι ταραχές του περασμένου Δεκεμβρίου, όπως και όσα ακολούθησαν, δείχνουν, αν μη τι άλλο, πως η ελληνική κοινωνία δεν απέχει πολύ από το καθεστώς του πολέμου «όλων εναντίον όλων». Και μπροστά στο φάντασμα του κοινωνικού κραχ, της ακύρωσης κάθε αντανακλαστικού κοινωνικής αλληλεγγύης, η οικονομική κρίση δεν είναι παρά μια τεχνική λεπτομέρεια.
Τι έγινε σ’ αυτά τα τέσσερα χρόνια και περάσαμε από την ευφορία του 2004 στην κατάθλιψη του 2008; Και η μελαγχολία της Δευτέρας το πρωί που ακολούθησε το σαββατοκύριακο εκείνο του 2004 μοιάζει τώρα πια να κρατάει ολόκληρη εβδομάδα…

Το ξυπόλητο σύννεφο – Τάκης Θεοδωρόπουλος

Η ιστορία μιας κωμωδίας
Οι θεοί, συνταξιούχοι εδώ και πολλούς αιώνες, ξέχασαν τον Δαίμονα που είχαν στείλει στην Αθήνα για να καθοδηγήσει τον Σωκράτη. Κι αυτός, λίγο πριν εγκαταλείψει το σύμπαν των ανθρώπων, αποφασίζει να αφηγηθεί την ιστορία των καιρών εκείνων. Πώς έφτασε στην πόλη στα χρόνια του Πελοποννησιακού Πολέμου, πώς συνάντησε τον αλλόκοτο προστατευόμενό του, και για ποιο λόγο ο Αριστοφάνης αποφάσισε να γράψει τις “Νεφέλες” του, όπου παρουσιάζει έναν Σωκράτη αιθεροβάμονα, ο οποίος διδάσκει στους μαθητές του πώς να γλιτώνουν από τα χρέη τους χωρίς να τα πληρώσουν. Τα πράγματα περιπλέκονται, αφού ο κωμωδιογράφος διασύρει τον ήρωά του την ίδια στιγμή που τον κάνει διάσημο στην πόλη του, όπου ως τότε ζούσε στο περιθώριο, γνωστός μόνο στην ομήγυρη των φίλων του.
Μια κωμικοτραγική ιστορία με πρωταγωνιστές τον “πατέρα πάσης φιλοσοφίας”, τον κωμωδιογράφο του, την ώριμη πλην όμως πάντοτε γοητευτική Ασπασία, τον αυτάρεσκο Αλκιβιάδη και τη συνέλευση των θεών που κυβερνούν, όχι πάντα αποτελεσματικά, το ανθρώπινο σύμπαν. Και όλα αυτά σε μιαν Αθήνα που ακολουθεί τον δρόμο της μοίρας της ανάμεσα στον πολεμικό ηρωισμό, στην πολιτική αλαζονεία, στο μεγαλείο των αισθημάτων και στην καθημερινή της ποταπότητα.

Η επιδημία – Τάκης Θεοδωρόπουλος

Οι θεοί ανάμεσά μας
Ήταν θεός τρίτης-κατηγορίας, κάπου τριακοστός έκτος στην κατάταξη του Δωδεκάθεου. Επέστρεψε στα μέρη μας απ’ την Υποσαχάριο Αφρική, όπου τον είχαν εξορίσει οι υπόλοιποι θεοί εδώ και κάτι αιώνες γιατί τον έτρωγε η νοσταλγία. Στο έλεος του συναισθηματικού αναβρασμού -καθότι δεν του έφταναν όλα τα άλλα, ερωτεύθηκε κιόλας- απελευθέρωσε όλη του την ποιητική διάθεση, με αποτέλεσμα να μεταδώσει στον πληθυσμό τον ιό του ατάλαντου και μέτριου λυρισμού του. Τα υπόλοιπα είναι λίγο ως πολύ γνωστά: Η ανάγκη του πληθυσμού να εκφράσει τον δικό του συναισθηματικό αναβρασμό προκάλεσε πρωτοφανείς κοινωνικές εκρήξεις και η επιδημία της ποιητικής έκφρασης, που σάρωσε τους πάντες και τα πάντα, κατέστρεψε κάθε οικονομική δραστηριότητα στη χώρα. Διότι καμιά κρίση, όσο βαθιά κι αν είναι, δεν μπορεί να σου αναιρέσει το δικαίωμα στην παρωδία.

Το τελευταίο Τέταρτο – Τάκης Θεοδωρόπουλος

Ένα ελληνικό χρονικό
Σκέφτηκα να γράψω το χρονικό της περιπέτειας του “Τέταρτου”, που για μένα κράτησε από τις αρχές του καλοκαιριού του 1984 ως τα τέλη του καλοκαιριού του 1985, όχι επειδή το περιοδικό σημάδεψε τα πνευματικά πράγματα του τόπου, όπως άλλα που έγραψαν Ιστορία. Ή όπως το Τρίτο Πρόγραμμα του Χατζιδάκι, στη δεκαετία του ’70, έγραψε τη δική του Ιστορία. Σκέφτηκα να το γράψω επειδή η περιπέτεια αυτή σημαδεύτηκε από δύο πρόσωπα, εμβληματικά δύο εντελώς διαφορετικών αντιλήψεων για τον τόπο, τον Μάνο Χατζιδάκι και τον Γιώργο Κοσκωτά. Σημάδεψε επίσης και τη χρονική περίοδο κατά την οποία τα συμπτώματα της ελληνικής μετάλλαξης, αυτής που μας οδήγησε στη σημερινή μας ήττα, άρχισαν να αναδύονται στην επιφάνεια. Ήταν μια μετάλλαξη που είχε να κάνει με την πολιτική, όμως σίγουρα δεν φτάνει η πολιτική για να την περιγράψεις, πολλώ μάλλον να την ερμηνεύσεις. Είναι ζήτημα ανθρώπινων υλικών και ποιότητας, αυτής της ποιότητας που σήμερα έχει αποδεκατιστεί.
Πριν από καιρό έγραψα ένα χρονογράφημα στα Νέα, όπου υποστήριζα πως ανάμεσα στους μεγάλους ηττημένους του 2012 είναι και ο Μάνος Χατζιδάκις. Όχι γιατί δεν εκτιμούν πια τη μουσική του. Το αντίθετο, σήμερα την εκτιμούν πολύ περισσότερο από τότε που οι περισσότεροι τον ήξεραν απ’ τα μεγάλα του σουξέ. Αλλά γιατί η νοοτροπία του έχει ηττηθεί. Το θάρρος μιας ατομικότητας που αντλεί την ορμή της, όχι από την αυθαιρεσία των όποιων απόψεων, αλλά από το κεφάλαιο της ευαισθησίας που κατατίθεται στο δημιουργικό έργο. Αυτή η νοοτροπία στη σημερινή Ελλάδα βρίσκεται στην παρανομία. Τη νομιμότητα την ορίζει η δημοκρατικά μοιρασμένη αταλαντοσύνη της μετριότητας, που πάσχει από ακράτεια απόψεων και υποστηρίζεται, εννοείται, από το απύθμενο θράσος. Ό,τι αντιμετωπίζαμε τότε ως εξαίρεση έγινε ο κανόνας.

Βερονάλ – Τάκης Θεοδωρόπουλος

Ένα χρησιμοποιημένο φιαλίδιο του βαρβιτουρικού σκευάσματος Βερονάλ βρέθηκε ανάμεσα στα προσωπικά αντικείμενα του Ιωάννη Συκουτρή την ημέρα του θανάτου του. Παρά ταύτα ο ιατροδικαστής διέγνωσε ότι πέθανε από καρδιακή προσβολή, εκδοχή που υιοθετήθηκε και από τις εφημερίδες. Στην Ελλάδα του 1937 κανείς δεν τολμούσε να ομολογήσει πως ένα δημόσιο πρόσωπο αυτοκτόνησε. Και ο Ιωάννης Συκουτρής ήταν δημόσιο πρόσωπο. Αν και μόλις τριάντα έξι ετών είχε ήδη αναγνωρισθεί ως ένας από τους σημαντικότερους μελετητές της κλασικής αρχαιότητας όχι μόνον στην Ελλάδα αλλά και στον ευρωπαϊκό χώρο. Πάλεψε να βγάλει την κλασική σκέψη από τα εργαστήρια ανατομίας όπου την είχε εγκλωβίσει η τυπολατρία των φιλολόγων. Οραματιστής της αναβίωσης των κλασικών γραμμάτων με στόχο μια σύγχρονη πολιτισμική αναγέννηση προκαλούσε τρόμο στον απολιθωμένο πανεπιστημιακό μικρόκοσμο της Αθήνας.

Στη χώρα του περίπου. Περίπου σύγχρονη, περίπου ευρωπαϊκή, περίπου πλούσια – Τάκης Θεοδωρόπουλος

Πώς από το γλωσσικό φτάσαμε στη σημερινή αγλωσσία;
Γιατί οδηγηθήκαμε στην καταστροφή του κέντρου της Αθήνας;
Μια πρωτεύουσα χωρίς κέντρο είναι μια περίπου πόλη.
Γιατί μέσα σε 200 χρόνια η εκπαίδευση δεν κατάφερε να επεξεργαστεί δημιουργικά το συστατικό ιδεολόγημα της σύγχρονης Ελλάδας: τη σχέση μας με την κλασική αρχαιότητα;
Πώς όλα αυτά τα περίπου μας οδηγούν στις περίπου ταυτότητες που αποδίδουμε στον εαυτό μας;
Περίπου Έλληνες, περίπου Ευρωπαίοι, περίπου Ανατολίτες, περίπου Βαλκάνιοι, περίπου Μεσογειακοί.
Μια περιήγηση στην ενδοχώρα της ελληνικής κοινωνίας και στα μεγάλα κεφάλαια του συλλογικού μας ασυνείδητου.
Μια προσπάθεια να ξεφύγουμε από τις δουλείες της οικονομικής ανάλυσης και τα πολιτικά στερεότυπα που καθοδηγούν τη σκέψη μας.