Ιωάννα Καρυστιάνη

Ψιλά γράμματα – Ιωάννα Καρυστιάνη

Το βρόμικο κόλπο, να ξεχάσεις μόνον τα άσχημα αλλά να θυμάσαι τα ωραία, δεν πετυχαίνει, η μνήμη διεκδικεί τα νόμιμα, δηλαδή όλα ή τίποτε, δηλαδή ας μείνει κάποιος να θυμάται, να θυμάται και τα ψιλά γράμματα. Υπάρχουν κάμποσα που αλίμονο αν τα θάψει κι αυτά ο νους, δεν πρόκειται για φανταχτερά ενσταντανέ και σκατοπασαλειμμένες αναμνήσεις, πρόκειται για άυλα τιμαλφή. Ευτυχώς ο εγκέφαλος του Μιχάλη Τσιούλη τα είχε κλειδώσει και ασφαλίσει.

Δεν είμαι υποχρεωμένος να μην ονειροπολώ, είπε, ούτε ντε και καλά να αισιοδοξώ και να ευτυχώ, αφού όλα πιο ρηχά, ούτε μύχια της ύπαρξης, ούτε γιε μου, σπλάχνο των σπλάχνων μου, ούτε πού έδυ σου το κάλλος.

Δοκίμασα, συνέχισε, να αρκεστώ στο μικρομεσαίο μου μερτικό καθημερινότητας, να μοιάσω με την πλειοψηφία των πιο νορμάλ, να γίνω και λίγο ζαμανφουτίστας, όμως δεν μου είπε πολλά η πραγματικότητα, δεν ήξερα πώς να κινηθώ άνετα σ’ αυτήν.

Η νύχτα στο θρόνο της, με το αεράκι να περιοδεύει σε όλο το λεκανοπέδιο, σε όλο τον κόλπο του Σαρωνικού και τα άστρα ψηλά να σπιθίζουν ακατάστατα, να κάνουν του κεφαλιού τους.

Τύχη αγαθή, ο Τσιούλης είχε ιδεί το φεγγάρι σε πενήντα, μπορεί και παραπάνω, παραλλαγές. Ολόχρυσο. Ασημένιο. Άσπρο, πελώριο και οριζοντιωμένο σαν αιώρα. Χορτάτο μωρό να αποκοιμιέται στην αγκαλιά ενός κοκκινωπού σύννεφου. Αγέρωχο και ανοξείδωτο να κοντρολάρει την έξαρση της νύχτας. Απόψε δε, μπλαβογκριζοκίτρινο σαν τα μάτια σου, χαζομηχανικέ, κατά τη Σαλονικιά νοσηλεύτρια, κάποτε.

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2022, 320 σελ.

Μικρά Αγγλία – Ιωάννα Καρυστιάνη

H ιστορία διαθέτει ναυτικό φυλλάδιο και ταξιδεύει επί μία εικοσαετία μεταφέροντας θαλασσοφαγωμένους άντρες και θαλασσοφαγωμένες γυναίκες στους μεγάλους ή ασήμαντους πλόες της ζωής, από τη Σουραμπάγια στα βυσσινοχώραφα της Άνδρου, από τα τζενεραλάδικα και τα υπερωκεάνια στη χρυσαφένια αμμουδιά του Nειμποριού και στις ασκήσεις μελαγχολίας μιας παρέας κοριτσιών, από ένα ντοματοπίλαφο στο Mπουένος Άιρες στις πιστές λαρδομούνες που κρέμονται από το στόμα της Mούραινας κι από τις συμμαχικές νηοπομπές κατά τη διάρκεια του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου στη Pίβα και στο λευκό διώροφο των Σαλταφέρων με το τσιγκούνικο ταβάνι, που σαν απλωμένο τουλπάνι έσταζε τους ήχους τού απάνω σπιτιού και μαζί τους ήχους του έρωτα στο πανομοιότυπο κάτω σπίτι, είκοσι τέσσερις λεπτές κυπαρισσοσανίδες που ρήμαξαν ζωές.

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2018, 368 σελ.

Χίλιες ανάσες – Ιωάννα Καρυστιάνη

Κουμπί, κούτελο, τάφος, Βράχος ασκήσεις για δυνατούς λύτες. Ήταν όντως αινίγματα ή ο άγριος θάνατος την είχε κλονίσει τόσο που έχανε το νόημα του τετέλεσται και το μέτρο των τετελεσμένων;

Άγγιξε το άσπρο πουκάμισο του Στέλιου, άπλυτο από το καλοκαίρι. Μύρισε λαίμαργα τις κιτρινίλες του ιδρώτα του στις μασχάλες, φίλησε τον γιακά σαν να φιλούσε τον λαιμό του.

Εσένα, δεν έχω σκοπό να σε μπουγαδιάσω, ψιθύρισε κι αμέσως μετά κόλλησε στον καθρέφτη.

Λαχταρούσε να βρει κατάφατσα εκεί το πρόσωπο του άντρα της, να δει τα ματόκλαδά του να παίζουν, τις φλέβες του λαιμού να φουσκώνουν και να ξεφουσκώνουν ολοζώντανες.

Θα ακουμπούσε τα δάχτυλά της στο κεφάλι του, θα μετρούσε σωστά το πλάτος του μετώπου, την απόσταση από τα φρύδια ως τις ρίζες των μαλλιών του.

Περίμενε, περίμενε, στο τζάμι υπήρχε μόνο το σπασμένο μούτρο της και το θολωμένο βλέμμα της.

Αυτή, η Πηγή Βογιατζή, αυτή που διάβαζε τα μάτια των άλλων, καρφώθηκε εκεί για είκοσι λεπτά και δεν μπορούσε να διαβάσει τα δικά της.

Ένιωσε το στήθος και το κεφάλι της να καίνε την ίδια στιγμή που τα πόδια της είχαν ολότελα ξυλιάσει, άλλος άνθρωπος από τη μέση και πάνω, άλλος από τη μέση και κάτω.

Έκλεισε τα μάτια και ψιθύρισε πέντε λέξεις κοφτά.

Δεν ξέρω πού να είμαι.

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2018, 320 σελ.

Το φαράγγι – Ιωάννα Καρυστιάνη

Ο Αργύρης Λιόδης ούτε στη μέση του πουθενά, δίχως ξένα αφτιά παρόντα, μπορούσε να φωνάξει τα ονόματα των έξι, να τους σιμώσει μαζεμένους, να τους κοιτάξει επιτέλους κατάματα, για να λάβει τη δύναμη και να τολμήσει έστω δυο λόγια για τα ξερά γεγονότα.

Δυο λόγια για τα ξερά γεγονότα δεν επιχείρησε ούτε σε αργοπορημένες επιστολές, γιατί στο παρελθόν όποτε λιποψυχούσε και ήθελε νατους τα γράψει, τελικά λιποψυχούσε και στην ιδέα του γραμμένου χαρτιού.

Θα του έλειπαν και τα βλέμματά τους μόλις μάθαιναν, κι αυτός είχε την ελπίδα και την ανάγκη να κουρνιάσει στα μάτια τους.

Αλλά επί είκοσι εννιά χρόνια έξι άλλα ζευγάρια μάτια τον εμπόδιζαν, όλα σκοτεινές κόπιες του συμβολαίου με τις εφτά, μαζί με τη δική του, υπογραφές, να μην πατηθεί ο όρκος σιωπής εκείνης της νύχτας.

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2015, 272 σελ.

Μικρά Αγγλία – Ιωάννα Καρυστιάνη

Η ιστορία διαθέτει ναυτικό φυλλάδιο και ταξιδεύει επί μία εικοσαετία μεταφέροντας θαλασσοφαγωμένους άντρες και θαλασσοφαγωμένες γυναίκες στους μεγάλους ή ασήμαντους πλόες της ζωής, από τη Σουραμπάγια στα βυσσινοχώραφα της Άνδρου, από ένα ντοματοπίλαφο στο Μπουένος Άιρες κι από τις συμμαχικές νηοπομπές κατά τη διάρκεια του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου στη Ρίβα και στο λευκό διώροφο των Σαλταφέρων με το τσιγκούνικο ταβάνι, που σαν απλωμένο τουλπάνι έσταζε τους ήχους του απάνω σπιτιού και μαζί τους ήχους του έρωτα στο πανομοιότυπο κάτω σπίτι, είκοσι τέσσερις λεπτές κυπαρισσοσανίδες που ρήμαξαν ζωές.

Το πολυδιαβασμένο μυθιστόρημα της Ιωάννας Καρυστιάνη μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Παντελή Βούλγαρη, πάνω σε δική της σεναριακή διασκευή, με πρωταγωνιστές τους Πηνελόπη Τσιλίκα, Μάξιμο Μουμούρη, Ανδρέα Κωνσταντίνου, Βασίλη Βασιλάκη, Ανέζα Παπαδοπούλου και Χρήστο Καλαβρούζο (1η προβολή: Δεκέμβριος 2013).

Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος (1998)

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2013, 365 σελ.

Καιρός σκεπτικός – Ιωάννα Καρυστιάνη

Ο Μπάρδο γίνεται χριστουγεννιάτικο δέντρο. Η Σούλα, που δεν το βάζει κάτω, φιλάει ένα ζυμωτό ψωμί με ωραίο πρόσωπο. Ο Γαρύφαλλος τριγυρίζει στο θεσσαλικό κάμπο και του φαίνεται μια τσέπη τόπος. Η χήρα Αρτεμισία λαχταράει κάποια σωματική επαφή. Ο Διονύσης αποχαιρετά το βασανισμένο μοναχογιό του, που ταξιδεύει στο γαλαξία των ωραίων ψυχών. Ο Αργύρης για μια φορά στη ζωή του κάνει κάτι πίσω από την πλάτη της Φραντζέσκας. Η Βούλα και ο Μάκης επινοούν με σθένος θέματα συζήτησης. Η κυρία Σοφία γράφει ένα μεγάλο γράμμα για να περνά τα βράδια της. Ο Τόλης και ο Μίλτος ζουν αποτραβηγμένοι στην Κινέττα για να γλυτώνουν τα σχόλια των νταγκλαράδων.

Άνθρωποι που τους χωρίζουν οι τόποι και τους ενώνει ο χρόνος, μοναχικοί ήρωες που παίρνουν το τιμόνι αλλιώς, με ρυτίδες-μαχαιριές που κόβουν τη φόρα στο χαμόγελο, αλλά και με μια καλοσύνη που κάποιες φορές τους ξελασπώνει.

Διηγήματα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2011, 208 σελ.

Τα σακιά – Ιωάννα Καρυστιάνη

“Τι έχουν, μωρέ, τα δικά σας σακιά; Μια χρεωκοπία, έναν ξενιτεμένο, κατραπακιές της εφορίας, αποτυχία στον ΑΣΕΠ, μια κακιά πεθερά, έναν νευρασθενικό προϊστάμενο, ένα παιδί που πετάει μολότοφ, ένα τζάκι που ντουμανιάζει το λιβινγκρούμ, οισοφαγική παλινδρόμηση, υψοφοβία, κερατλίκια, ραγάδες στον πισινό. Για περάστε να ρίξετε μια ματιά στο δικό μου, να σας κοπεί ο βήχας.”

Στο νέο μυθιστόρημα της Ιωάννας Καρυστιάνη η Βιβή Χολέβα, η κεντρική ηρωίδα του βιβλίου, εργάζεται ως “αποκλειστική κατ’ οίκον”. Περιποιείται ηλικιωμένους ανθρώπους που έχουν ανάγκη τη φροντίδα της. Έχει έναν γιο, τον Λίνο, ο οποίος βαδίζει σε “περίεργα και σκοτεινά μονοπάτια”. Μια ολιγοήμερη άδεια γίνεται αφορμή να φύγουν οι δυο τους για ένα ταξίδι στους Δελφούς. Εκεί, στον ιερό χώρο της ελληνικής αρχαιότητας, μάνα και γιος θα έρθουν κοντά, αν και τους χωρίζει χάσμα βιωμάτων, ένα κενό που μοιάζει να είναι από παλιά αγεφύρωτο. Στις πέντε μέρες που διαρκεί η εκδρομή, ξετυλίγεται το παρελθόν τους ενώ ο αναγνώστης, μέσα από την ορμητική γραφή της συγγραφέως, ανακαλύπτει σταδιακά τι είναι τα σακιά του τίτλου: τα ηθικά και ψυχικά φορτία που κουβαλούν οι ήρωες, αλλά κυρίως τα βάρη που επωμίζεται εδώ και χρόνια ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας, το οποίο παρακολουθεί αδύναμο την ιστορία να χαράσσεται ερήμην του και τη ζωή να διαδραματίζεται μακριά του.

Ένα βιβλίο που “ζυγίζει” τα άχθη των ανθρώπων των λαϊκών περιοχών και μας ανοίγει διάπλατα τις πόρτες στις απαγορευμένες ζώνες της καθημερινότητάς μας.

Βραβείο Μυθιστορήματος – Περιοδικό “Διαβάζω” (2011)

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2010, 356 σελ.

Σουέλ – Ιωάννα Καρυστιάνη

– Ό,τι κι αν είναι αυτό, πες μου τι συμβαίνει.
– Το σουέλ μου ‘βαλε μπελά στο μυαλό.
– Ποιος είναι ο πραγματικός λόγος που δε γυρίζεις;
– Η θάλασσα δεν με επιστρέφει.
– Τι γυρεύεις τώρα πια;
– Δεν έχω θέληση για στεριά.
Δώδεκα χρόνια μακριά από την οικογένειά του. Μακριά από τη στεριά, από τα αγαπημένα αλλά και λησμονημένα του πρόσωπα. Σπίτι του είναι πλέον το ATHOS III. O τόπος όπου αναμετριέται με τις μνήμες του. Το καταφύγιο όπου διαφυλάσσει ερμητικά κλεισμένα τα μυστικά του. Το μόνο μέρος απ’ το οποίο μπορεί και παρακολουθεί -όπως εκείνος θέλει- τη σιωπηλή πορεία του να χαράσσεται ερήμην του· τη μοναξιά του συντροφιά με το σουέλ: το βουβό κυματισμό του ωκεανού.

Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος (2007)

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2006, 305 σελ.

Νύφες – Ιωάννα Καρυστιάνη

Το 1922 εφτακόσιες γυναίκες αφήνουν την Ανατολή και στοιβάζονται στην Γ’ θέση του ποντοπόρου πλοίου που θα τις πάει στην Αμερική, εκεί που τις περιμένουν άγνωστοι άντρες. Στο μπαουλάκι τους ένα οικογενειακό νυφικό και η φωτογραφία του γαμπρού για την αναγνώριση. Στις είκοσι μέρες του ταξιδιού συμβαίνουν πολλά. Στη ζωή για όλους μας υπάρχει ένας έρωτας που δε θα ξεχάσουμε ποτέ.
Οι “Νύφες” είναι ένα ταξίδι με πολλές σημασίες.
Βίωμα βάναυσης αποκοπής από τη θερμή φωλιά των παιδικών και νεανικών χρόνων. Βίωμα απώλειας του ελάχιστου αλλά και μέγιστου αγαθού, ο άνθρωπος να μιλάει και να ακούει γύρω του τη μητρική του γλώσσα. Είναι όμως και προσδοκία για καθημερινό μεροκάματο και καθημερινό φαΐ. Είναι και σωσίβιο για το φτωχόκοσμο που ναυάγησε στις φουρτούνες της πολύπαθης εποχής και περιοχής.

Σενάριο, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2004, 198 σελ.

Ο άγιος της μοναξιάς – Ιωάννα Καρυστιάνη

Η Στέλλα Σαλαγιά θέλει να “σπάει” χωρίς θεατές. Ο Σίμος Σεμερτζίδης διορίστηκε στη ζωή με ρουσφέτι. Η Κλαίρη κάνει πέρα όσους χαφιεδίζουν τις δυστυχίες του σπιτιού της. Ο Λεόντιος αφιερώνεται στους πολλούς αγίους της μοναξιάς. Η ακούραστη Μόρφω πιστεύει πως η τρέλα είναι σαλόνι. Ο Ιορδάνης σέρνει στα στενάκια την εργαλειοθήκη του και το πιστεύω του, κανένα ενθύμιο, καμία ανάμνηση, κανένας δικός. Η κατεψυγμένη lady Giannoula ξαναζωντανεύει την πόλη με τα ξεκούρδιστα πιάνα και τις ανεμοφαγωμένες πινακίδες. Μια ερωτική ιστορία της εποχής μας με σκηνικό και ουσία την παραίτηση και τη μοναχικότητα, που οδηγούν στον εσωτερικό εγκλεισμό σαν το μόνο ασφαλές καταφύγιο του καθενός. Ένας κόσμος που έχει ανάγκη να αγαπήσει ξανά, με κάθε τίμημα, τη ζωή, τον τόπο του, κάτι.

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2003, 272 σελ.

Κουστούμι στο χώμα – Ιωάννα Καρυστιάνη

Ο Κυριάκος Ρουσιάς πήγε στην Αμερική στα δεκαπέντε του. Στα σαραντατρία του δουλεύει στο Φρέντερικ, ερευνητής στο Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας. Το καλοκαίρι του ’98, απροειδοποίητα, επιστρέφει στο χωριό του για πρώτη φορά. Και πέφτει πάνω στον άλλο Κυριάκο Ρουσιά. Ακούει εκείνη τη φωνή που τρυπούσε το ρόδι και ξεφλούδιζε το πετραμύγδαλο. Ψάχνει κάποια Μάρω με μια ελιά σα δάκρυ στην πίσω μεριά της γάμπας. Αναρωτιέται πώς είναι το βλέμμα του ανθρώπου τη στιγμή που παίρνει μια μοιραία απόφαση.

Βραβείο Μυθιστορήματος – Περιοδικό “Διαβάζω” (2001)
Βραβείο Βραβείο Ιδρύματος Κώστα & Ελένης Ουράνη Ακαδημίας Αθηνών (2001)

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2001, 377 σελ.

Μικρά Αγγλία – Ιωάννα Καρυστιάνη

H ιστορία διαθέτει ναυτικό φυλλάδιο και ταξιδεύει επί μία εικοσαετία μεταφέροντας θαλασσοφαγωμένους άντρες και θαλασσοφαγωμένες γυναίκες στους μεγάλους ή ασήμαντους πλόες της ζωής, από τη Σουραμπάγια στα βυσσινοχώραφα της Άνδρου, από τα τζενεραλάδικα και τα υπερωκεάνια στη χρυσαφένια αμμουδιά του Nειμποριού και στις ασκήσεις μελαγχολίας μιας παρέας κοριτσιών, από ένα ντοματοπίλαφο στο Mπουένος Άιρες στις πιστές λαρδομούνες που κρέμονται από το στόμα της Mούραινας κι από τις συμμαχικές νηοπομπές κατά τη διάρκεια του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου στη Pίβα και στο λευκό διώροφο των Σαλταφέρων με το τσιγκούνικο ταβάνι, που σαν απλωμένο τουλπάνι έσταζε τους ήχους τού απάνω σπιτιού και μαζί τους ήχους του έρωτα στο πανομοιότυπο κάτω σπίτι, είκοσι τέσσερις λεπτές κυπαρισσοσανίδες που ρήμαξαν ζωές.

Το πολυδιαβασμένο μυθιστόρημα της Ιωάννας Καρυστιάνη μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Παντελή Βούλγαρη, πάνω σε δική της σεναριακή διασκευή, με πρωταγωνιστές τους Πηνελόπη Τσιλίκα, Μάξιμο Μουμούρη, Ανδρέα Κωνσταντίνου, Βασίλη Βασιλάκη, Ανέζα Παπαδοπούλου και Χρήστο Καλαβρούζο (1η προβολή: Δεκέμβριος 2013).

Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος (1998)

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 1997, 365 σελ.

Η κυρία Κατάκη – Ιωάννα Καρυστιάνη

“Η Ιωάννα Καρυστιάνη, με την προφορικότητα της αφήγησής της και τους καίριους πυρήνες ζωής που επιλέγει, παρασύρει σε μία περιπέτεια αυτογνωσίας μέσα από το γέλιο, το σαρκασμό και το δάκρυ των ηρώων της.

Γράφοντας, αν όχι καταγράφοντας πιστά, ζωές και ιστορίες, αναπλάθει πρόσωπα που βλέπουμε καθημερινά, πρόσωπα που δεν μπορούμε ή δεν αντέχουμε να δούμε. Κι αυτές οι εικόνες, αυτά τα πρόσωπα ζωντανεύουν, μιλούν, εξομολογούνται, λένε ιστορίες που ξετυλίγονται επιδέξια για να μας τυλίξουν στη μαγεία τους.
(Πέπη Ρηγοπούλου)

“Ο αρχαιολόγος λάτρης των μικρών και ταπεινών, ο θαυμαστής των αεροπόρων, η πιστή και αταλάντευτη οραματίστρια της επανάστασης, άνθρωποι σπασμένοι και σπαραχτικοί μας παρασέρνουν στην χαμηλότονη απελπισία τους. Οι λύσεις που δίνουν είναι γνώριμες: ένα παιδί, το Κόμμα, η τεχνολογία, η τέχνη, το όνειρο, τα όνειρα… Είναι άνθρωποί μας, που μπορούμε να τους αγκαλιάσουμε και να κλάψουμε μαζί τους.”
(Γιώργος Παυλάκης)

Διηγήματα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 1995, 141 σελ.