O Νικόλαος Κασομούλης είναι ένας από τους σπουδαιότερους αγωνιστές καί χρονογράφους της Επανάστασης του ’21.
Γεννήθηκε στη Σιάτιστα της Μακεδονίας το 1792 καί πέθανε ογδόντα χρονών το 1872.
Με τον πατέρα του καί τ’ αδέλφια του έλαβαν μέρος στην επανάσταση της Δυτικής Μακεδονίας, κι ύστερα στσ Νότια Ελλάδα.
Eλαβε μέρος σε πολλές μάχες, στην πολιορκία του Μεσολογγίου καί στην «έξοδό» του. Πολέμησε ως καπετάνιος σε διάφορες μάχες στην Αττική από το 1827. Στη στρατιωτική υπηρεσία έμεινε και μετά την Επανάσταση. Διατέλεσε έκτακτος στρατοδίκης στην εποχή του Καποδίστρια καί φρούραρχος Αθηνών καί άλλων πόλεων επί Οθωνα.
Τίμιος, σεμνός, ενάρετος, στοχαστικός καί γενναίος, είχε επί πλέον το χάρισμα να γράφει. Τα πολύτιμα απομνημονεύματά του, αποτελούνταν από 2.701 χειρόγραφες σελίδες, παρ’ όλη την άγονη προσπάθειά του να πλησιάσει την καθαρεύουσα, που έτσι κατάστρεψε κάπως το ύφος του λόγου, διασώζουν ολοζώντανη την ατμόσφαιρα του ξεσηκωμού καί πλουτίζουν τη σχετική βιβλιογραφία.
Η αφήγησή του έχει το χάρισμα της λαϊκής αυθορμησίας καί μολονότι το χαλάει κάπου-κάπου η τάση του γιά «ελληνικούρες», ώστε να καταλήγει σε σολοικισμούς καί ασυνταξίες, με όλα αυτά το κείμενό του διατηρεί τη δροσιά του καί τη χάρη του.
Τα απομνημονεύματα του Νικολάου Κασομούλη έφερε στο φως καί τα προλόγισε ο θαυμαστός ιστοριοδίφης του Αγώνα Γιάννης Βλαχογιάννης, σε τρείς τόμους με τον τίτλο: Ενθυμήματα στρατιωτικά της Eπαναστάσεως των Eλλήνων του 1821.
Ο πρώτος τόμος αποτελεί θαυμάσια μελέτη γιά τους αρματολούς καί κλέφτες. Ο δεύτερος τόμος αναφέρεται στην περίοδο 1820-1827 καί ο τρίτος στην περίοδο 1828-1833.
Ενα δεύτερο έργο του, είναι το Ημερολόγιο. Σε αυτό περιγράφει τα γεγονότα σχετικά με τη δίωξη της ληστείας στα τότε σύνορα της χώρας, όταν υπηρετούσε στη Φθιώτιδα σαν λοχαγός του πεζικού, από το 1830 έως το 1837.
Απομνημονεύματα
Ενθυμήματα στρατιωτικά (Εκδόθηκαν το 1939)
Ημερολόγιο
Βιβλιογραφία
Θ.Καλοδήμου, Νικόλαος Κασομούλης, 1977
Β.Βαρίκας, Συγγραφείς καί κείμενα, 1975
Πηγές: Θ.Ροδάνθης, Μαλλιάρης Παιδεία, Υδρία, Δομή και Πάπυρος Larousse Britannica
