Θωμάς Στεργιόπουλος

Στης Δερόπολης τον κάμπο – Θωμάς Στεργιόπουλος

Ένα πολυφωνικό τραγούδι για τη Δερόπολη


Υπάρχουν κάποιοι τόποι, µικρές πατρίδες των Ελλήνων πέρα απ’ τα σύνορα, όπου µοσχοβολάει το αµάραντο τριαντάφυλλο της γλώσσας µας. Αν είσαι Έλληνας, δεν γίνεται ν’ ακούσεις τα ονόµατά τους, να ταξιδέψεις στα χώµατα αυτά και να µην αισθανθείς κάτι απ’ την προσµονή, την µοναξιά και τον καηµό της ακριτικής αυτής Ρωµιοσύνης που σε πληγώνει.

Ένας τέτοιος τόπος είναι και η ∆ερόπολη. ∆εν έχει σηµασία εάν γεννήθηκες ή όχι στην Ήπειρο. Αρκεί ν’ ακούσεις µια φορά τη «∆εροπολίτισσα», να σε σαϊτέψει ο λυγµός του κλαρίνου, να σε πάρει στα φτερά του ο αχός απ’ τα πολυφωνικά τραγούδια της και η ψυχή σου θα σηµαδευτεί για πάντα από µια άλλη οµορφιά, ελληνική, που αγνοούσες. Που βρίσκεται κοντά σου και συνάµα τόσο µακριά..

Δοκίμιο, Νίκας/Ελληνική Παιδεία Α.Ε., 2021

Καρδάμυλα – Θωμάς Στεργιόπουλος

Ένα κατάρτι της Ελλάδας


Υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να ζήσουν σε όποιο μήκος και πλάτος της γης. Υπάρχουν όμως κι άλλοι, που ζουν με τη λαχτάρα του τόπου τους. Που νοιώθουν πως η γενέτειρα είναι ένα χρέος που δεν εξαντλείται, μια αγάπη που, περισσότερο απ’ τις πέτρες και το χώμα, στεριώνει τον τόπο. Η γεωγραφία των Καρδαμύλων αποτελείται από πέτρες, λιόδεντρα, αρμύρα και πολύ καρδαμυλίτικη αγάπη. Είναι μια αγάπη που πάει να γίνει παράδοση και μέτρο ηθικής αξίας. Ο καρδαμυλίτης, όσο ψηλά κι αν ανέβει, δεν ξεχνάει τον τόπο του. Το ξέρει πως εδώ απ’ τους απλούς ανθρώπους θα κριθεί η πραγματική του αξία, η ανθρωπιά του, το ανάστημά του…
Εδώ στα Καρδάμυλα νιώθεις περισσότερο από κάθε άλλη γωνιά της Ελλάδας πως ο μεγάλος πρόγονος της φυλής μας είναι ο Οδυσσέας. Ένδειξη: Ο πρώτος καπετάνιος που θα βρεις στα Καρδάμυλα! Πιάσε κουβέντα μαζί του, να σου πει για τις χιλιάδες δυσκολίες, τις φουρτούνες, τα εμπόδια που ξεπερνάει από λιμάνι σε λιμάνι. Ο πολυμήχανος νους του βασιλιά της Ιθάκης, ξαναζωντανεύει μέσα στο μυαλό και την ψυχή των Καρδαμυλιτών ναυτικών…

Διηγήματα, Άλφα Πι, 2019, 144 σελ.

Άνθρωποι – Θωμάς Στεργιόπουλος

Αφηγήματα


Το ανά χείρας βιβλίο αποτελεί προέκταση του πεζογραφικού μου έργου, στο επίκεντρο του οποίου βρίσκεται ο βορειοηπειρώτικος ελληνισμός και οι άνθρωποί του.

Στις σελίδες του, όπως σ’ ένα κοινό σπίτι, συγκατοικούν ποιητές, λαογράφοι, δάσκαλοι, γιατροί κι άλλοι ανώνυμοι άνθρωποι.

Η “ανθρωπογεωγραφία” του εκτείνεται απ’ τη Χιμάρα στα Ριζά κι απ’ τη Δερόπολη στα Πωγωνοχώρια: όπου μιλιέται η ελληνική γλώσσα – η πραγματική πατρίδα μας.

Κατά κάποιον τρόπο, οι προσωπογραφίες αυτές αποτελούν μια μικρή πινακοθήκη του ελληνισμού πέρα απ’ τα σύνορα κι ένα χρονικό των τελευταίων εβδομήντα χρόνων του τόπου μου, όταν δοκιμάστηκαν οι ρίζες μας, η αντοχή και οι δεσμοί μας με τον εθνικό κορμό.

Ροές, 2019, 160 σελ.

Η άγνωστη ρωμιοσύνη – Θωμάς Σ. Στεργιόπουλος

Λαϊκός πολιτισμός και παράδοση στη Βόρειο Ήπειρο
Πέρα από τις κοινές για όλο τον ελληνισμό καταβολές, ο βορειοηπειρωτικός ελληνισμός δημιούργησε μια δική του παράδοση, που προσδιορίζεται από το γεωγραφικό χώρο, τις αντίξοες συνθήκες όπου πορεύεται και την ψυχική του ιδιομορφία. Σημάδι της δημιουργικής δύναμης, ατράνταχτη απόδειξη της αυτοχθονίας του, η ντόπια αυτή παράδοση, που πιάνει όλο το φάσμα της λαογραφίας – δημοτικά τραγούδια, θρύλους, παροιμίες, λαϊκές φορεσιές -, έρχεται να πλουτίσει το λαϊκό μας πολιτισμό με ένα σημαντικό κεφάλαιο, δείχνει την ψυχική πολυμορφία της φυλής μας και τη ζωντάνια της ελληνικής γλώσσας που έχει τη δύναμη να φτιάχνει Ελλάδες…

Τροχαλία, 1997, 191 σελ.

Άνθρωποι στα σύνορα – Θωμάς Στεργιόπουλος

Εγκλωβισμένοι μέσα σ’ ένα σύστημα που τους ωθεί στα όρια, οι ήρωες των διηγημάτων αυτών, άνθρωποι της καθημερινότητας, προσπαθούν να ξεφύγουν αντιπαραθέτοντας τον δικό τους κώδικα συμπεριφοράς, κάτι που οδηγεί στη σύγκρουση και στη συντριβή τους.
Ακόμα κι όταν αλλάζουν πατρίδα, νιώθουν πάντα πιασμένοι στα δίχτυα μιας πραγματικότητας που δυσκολεύονται να κατανοήσουν και να αποδεχτούν. Παραμένουν ξένοι.
Τα δώδεκα αυτά διηγήματα -σε γραφή βιωματική, άμεση, με καταβολές στην πιο στιβαρή πεζογραφική μας παράδοση και δονούμενη από τον ζωντανό προφορικό λόγο-, διευρύνοντας τα σύνορα, χαρτογραφούν χώρους όπου η κοινή γλώσσα φέρνει τον αναγνώστη κοντά στα πάθη ενός ελληνισμού που παραμένει άγνωστος.

Ροές, 2004, 136 σελ.

Ο θάνατος του Κώστα Ταμπάνη – Θωμάς Στεργιόπουλος

Όπως και στην προηγούμενη συλλογή διηγημάτων του, ο χώρος στον οποίο κινείται ο Θωμάς Στεργιόπουλος είναι η ιδιαίτερη πατρίδα του, ο βορειοηπειρώτικος ελληνισμός. Οι ήρωες των διηγημάτων, άνθρωποι της υπαίθρου, αγρότες που πίστεψαν στη δικαιοσύνη και στα λόγια των αποστόλων της ισότητας και της ελευθερίας, άνθρωποι που έδωσαν το αίμα τους για να στεριώσει το νέο σύστημα, πριν καλοξυπνήσουν απ’ το όνειρο, βρίσκονται μέσα στη δίνη και το ανθρωποκυνηγητό της λεγόμενης ταξικής πάλης, όπου, στο όνομα του σοσιαλισμού και της πατρίδας,
διαπράττεται κάθε αυθαιρεσία και φιμώνεται η σκέψη και ο λόγος. Περισσότερο από τις οικονομικές δυσχέρειες, την κατάρρευση και την εξαθλίωση, η νέα ιδεολογία βαραίνει πάνω στη ζωή και τη μοίρα των ανθρώπων σαν ένα αδυσώπητο πεπρωμένο. Στην προσπάθειά τους, δε, να το αλλάξουν και να το αντιμετωπίσουν, συνθλίβονται και καταστρέφονται.

Ροές, 2010, 169 σελ.

Γραμμένα στο χώμα – Θωμάς Στεργιόπουλος

Ιστορίες
Ο χειμώνας εκείνος ήταν απ’ τους πιο σκληρούς. Η μαλέκω Βασίλω είχε πιάσει το κρεβάτι και ζούσε σαν τα πουλιά, με λίγο νερό και δυο μπουκιές ψωμί. Έξω η παγωνιά και ο άνεμος βασάνιζαν τα γυμνά δέντρα κι αυτή όλο αναστέναζε: “Πάν’ οι κυδωνιές μου”. Όμως ο φόβος της ήταν μάταιος. Η άνοιξη, που ‘ρθε ξαφνικά, μ’ έναν φουσκοδέντρη αγέρα, χάιδευε τα δέντρα και τ’ αγκάλιαζε ερωτικά. Οι κυδωνιές γέμισαν άσπρα λουλούδια.
Κρατούσε μέσα στο σεντούκι της πάντα μια καινούργια αλλαξιά ρούχα, που μύριζαν κυδώνι.
Μόλις γέμισε ο κήπος λουλούδια κι είδε το σύννεφο της μηλιάς να αιωρείται πάνω του, άλλαξε τα ρούχα της και κατέβηκε στον μπαξέ. Περπατούσε κοντανασαίνοντας και κρατιόταν από κλάρα σε κλάρα. Έφερε γυροβολιά απ’ το πρωί ως το μεσημέρι όλα τα δέντρα. Το απόβραδο έπεσε στο κρεβάτι και δεν ξανασηκώθηκε.
Την είδα λίγες μέρες αργότερα, με τα χέρια σταυρωμένα, πάνω στο κρεβάτι της. Η μάνα μου κατέβηκε στον κήπο, γέμισε την ποδιά της άνθη της μηλιάς και τα τίναξε πάνω της. Ήταν σαν να την είχε πάρει ο ύπνος κάτω απ’ τη μηλιά…

Ροές, 2012, 145 σελ.

Νυχτερινή επίσκεψη – Θωμάς Στεργιόπουλος

Και άλλα διηγήματα
Σε τούτο το -τέταρτο- βιβλίο του με διηγήματα, ο Βορειοηπειρώτης συγγραφέας συνεχίζει μια προσωπική πορεία γραφής και την ανάπτυξη της ιδιαίτερης θεματολογίας του. Με ήρεμο, ποιητικό λόγο και βαθιά ανθρώπινη ματιά, ξετυλίγει ιστορίες τόσο από την Ελλάδα όσο και από την εκτός συνόρων ιδιαίτερη πατρίδα του:
Ένας πρώην αξιωματικός της μεθορίου επιστρέφει στον τόπο απ’ όπου κάποτε περνούσε το συνοριακό συρματόπλεγμα του θανάτου και στη μνήμη του αναβιώνουν εφιαλτικές εικόνες…
Ένας γέρος, σ’ ένα ρημαγμένο απ’ την ξενιτιά χωριό της Βορείου Ηπείρου, συνεχίζει να φυτεύει λιόδεντρα…
Μια πεντάμορφη κοπέλα απ’ τη Θεσπρωτία, στα άγρια χρόνια του πολέμου, αποφασίζει να μην ακολουθήσει τους συμπατριώτες της στη φυγή, γιατί πιστεύει στην αγάπη…
Ένας παράξενος κυνηγός, χρόνια μετά το έπος του ’40, ψάχνει στις χαράδρες και τα βουνά του Τεπελενίου το στρατιώτη που γνώρισε όταν ήταν παιδάκι…
Μια φοιτήτρια ιατρικής στο πανεπιστήμιο των Τιράνων συγκλονισμένη αναγνωρίζει στο μάθημα της ανατομίας τον εκτελεσμένο γείτονά της…

Ροές, 2014, 144 σελ.

Ενθύμιον Χίου – Θωμάς Στεργιόπουλος

Να ξεκινάς λίγο μετά το μεσημέρι απ’ τα Μεστά
για το Λιθί και για τη Βολισσό.
Στ’ αριστερά σου η θάλασσα γεμάτη μενεξέδες
Τα πεύκα χτενισμένα, δροσερά
Κι εσύ που έκανες τόσες φορές αυτή τη διαδρομή
Να ορκίζεσαι πως είναι η πρώτη σου φορά!

Οροπέδιο, 2017, 70 σελ.