Ζωρζ Σαρή (1925-2012)

Νινέτ – Ζωρζ Σαρή

Μήπως ο καθένας μας δε θα ήθελε να ζήσει στην Κωνσταντινούπολη, στην Οδησσό, στην Αθήνα, στο Παρίσι, η στο Σαιν Λουί της Σενεγάλης;
Ποιος δε θα ζήλευε τη Νινέτ, που έζησε σε τόσα μέρη; Η Νινέτ, κορίτσι ατίθασο και γεμάτο ερωτήματα, μοιάζει να έχει “σηκώσει μπαϊράκι” από τη στιγμή σχεδόν που γεννήθηκε.
Τι ψάχνει να βρει στις πόλεις και στις χώρες όπου έζησε; Τι είναι εκείνο που κάνει τις αδερφές της να τη θαυμάζουν, τις θείες της ν’ απορούν, τους φίλους της να στέκουν αμήχανοι μπροστά της; Το μυστικό της Νινέτ θα μας αποκαλυφθεί άραγε;

Το ψέμα – Ζωρζ Σαρή

Δεν πρέπει να λέμε ψέματα. Δεν πρέπει… δεν πρέπει. Κι όταν λέμε; Όταν νομίζουμε πως πρέπει να πούμε; Όταν αισθανόμαστε την ανάγκη; Η Χριστίνα είχε λόγους να σκαρώνει ψέματα. Το κορίτσι των δεκαπέντε χρονών, που βρίσκεται στο τέλος της παιδικής ηλικίας και στο κατώφλι των μεγάλων, με τα ψέματα θέλει να κρύψει κάτι που τη βασανίζει. Θέλει να απορρίψει την πραγματικότητα που την περιβάλλει, θέλει να ξεχάσει. Βρήκε έναν τρόπο… Είναι ο καλύτερος; Θα δημιουργήσει με τα ψέματά της ένα νέο κόσμο, που και πάλι δεν είναι αυτός που ονειρεύεται. Θα βρεθεί μπλεγμένη με τον ίδιο της τον εαυτό, με τον κόσμο, που θέλει να τον βλέπει διαφορετικό, όπως θέλουν να τον βλέπουν τα παιδιά της ηλικίας της… Τι θα κάνει; Πώς θα περάσει μέσα από τα μονοπάτια που βρίσκονται μπροστά της; Η Χριστίνα είναι δεκαπέντε χρονών. Όλα τα παιδιά των δεκαπέντε χρονών αισθάνθηκαν κάποτε σαν τη Χριστίνα. Χρειάστηκαν κι αυτά να πουν ψέματα, σε μια προσπάθεια να ξεφύγουν από το ψέμα. Αλλά ο δρόμος είναι ένας μπροστά της, μπροστά στη Χριστίνα, μπροστά σε όλα τα παιδιά…

Οταν ο ήλιος – Ζωρζ Σαρή

Η Ελλάδα μετά το θρίαμβο του Σαράντα, στην Κατοχή. Μια σκοτεινή εποχή για την ελληνική ιστορία. Μια τυραννική ζωή για τους Έλληνες που δέχτηκαν άδικα να ζήσουν κατά τις προσταγές του κατακτητή. Ο καθένας πασχίζει να βρει έναν τρόπο να επιβιώσει. Θα καταφύγει σε όλα τα μέσα, αλλά δε θα ξεχάσει ποτέ την ελευθερία του. Θα συνεχίσει να πολεμάει γι’ αυτήν. Και μέσα σ’ αυτή τη φρίκη τα παιδιά. Η Ζωή, η ηρωίδα άγνωστη, γνωστή από το βιβλίο αυτό, θα προσπαθήσει να καταλάβει. Θα μεγαλώσει στη φρίκη της πείνας, θα ελπίσει όταν οι μεγάλοι θα πάρουν τα όπλα να αποτινάξουν το ζυγό, θα κλάψει, θα θελήσει – παιδί δεν ήταν; – να χαρεί. Γύρω της, ένας κόσμος παράξενος, σκληρός, ανάλγητος, που τρέχει να γλιτώσει, που τρέχει να βρει ένα κομμάτι ψωμί, κι αυτό συχνά μόνο στα σκουπίδια, οι εκτελέσεις, η αισιοδοξία πως όλα θα τελειώσουν. Τα μάτια της θα δουν πολλά. Θα ακούσει περισσότερα. Θα υποφέρει. Θα γνωρίσει την ελπίδα. Θα ζήσει μ’ αυτήν ώσπου να έρθει το τέλος του Κακού. Και ήρθε. Και έγινε το ξέφρενο πανηγύρι της απελευθέρωσης. Η θεά της Αθήνας, η Αθηνά, κατέβηκε κι αυτή στους δρόμους να γιορτάσει με όλο τον κόσμο. Η Ζωή είναι είκοσι χρονών! Ένας νέος κόσμος την περιβάλλει. Μια νέα ζωή την περιμένει…

Η κυρία Κλοκλό – Ζωρζ Σαρή

Η κυρία Κλοκλό είναι μια γάτα με πολλές ανησυχίες και πολλά ελαττώματα! Είναι επιπόλαια, ζηλιάρα, ανυπόμονη. Θέλει να ξεχωρίζει και ν’ ακολουθεί την τελευταία λέξη της μόδας, ψωνίζει διαρκώς άχρηστα αντικείμενα, περιττά ρούχα, ξεχνώντας μόνιμα τα απαραίτητα. Κοκορεύεται στις φίλες της, πνίγεται σε μια κουταλιά νερό και τελικά βγαίνει πάντα χαμένη…
Πώς τα καταφέρνει όμως να είναι τόσο συμπαθητική και χαριτωμένη, ώστε όλοι να τη συγχωρούν και να την αγαπούν;

Ο Φρίκος, ο Κοντορεβυθούλης μου – Ζωρζ Σαρή

Είναι η σύγχρονη εκδοχή του γνωστού μας Κοντορεβυθούλη. Σ’ αυτή την ιστορία τον λένε Φρίκο. Κανονικά θα έπρεπε να τον λένε Φρικτό, με αυτά που κάνει, αλλά φαίνεται πως η συγγραφέας ξέρει κάτι παραπάνω. Παρασύρει, λοιπόν, ο Φρίκος τα άλλα 6 αδέρφια του σε μια περιπέτεια που τελικά θα τους βγει σε καλό. Γιατί, αν και θα περάσουν δυσκολίες, θα μάθουν ότι το ψέμα και η πονηριά, ενώ στην αρχή είναι αποτελεσματικά μέσα για να πετύχουμε ένα σκοπό, τελικά γυρνάνε μπούμεραγκ. Και ως μπούμεραγκ, κάνουν κακό σε αυτούς που το χρησιμοποιούν αλλά και σε όσους τα επιδοκιμάζουν.

Κρίμα κι άδικο… – Ζωρζ Σαρή

Η Κορτέσα, μάνα του Δημήτρη, μετανάστη στην Ολλανδία, έχει να διηγηθεί τόσα πολλά για τη ζωή της, για τις ελπίδες της, για τα όνειρα του γιου της: εκείνα που περίμενε να πραγματοποιηθούν, εκείνα που έμειναν στο δρόμο. Ποιος όμως μπορεί να είναι βέβαιος πως, όταν αρχίζει η διήγηση, ξέρει τι θα φέρει στο διάβα της και πόσα απρόοπτα θα ξεπροβάλουν!
Μήπως λοιπόν το παραμύθι του Δράκοντα με τις εφτά ουρές, το παραμύθι που με τόση προσοχή ακούει ο εγγονός της Ηλίας, είναι η κλωστή; Η μόνη κλωστή που πλέκει την ιστορία, έτσι που πραγματικότητα και όνειρο γίνονται ένα; Τότε, το καλό και το κακό, το ευχάριστο και το δυσάρεστο, η ευτυχία και η δυστυχία φτιάχνουν το κουβάρι του χτες ως το σήμερα.

Η τουλιπίτσα – Ζωρζ Σαρή

Λαϊκό παραμύθι
Στα κατάβαθα της γης, ζούσε μονάχη η Τουλιπίτσα. Μάταια ο Ήλιος και η Βροχή προσπαθούν να την πείσουν να βγάλει το κεφάλι της να αντικρίσει τον ουρανό. Μα πώς θα έρθει η άνοιξη αν δεν ανθίσει η τουλιπίτσα;

Η κόκκινη κοτούλα – Ζωρζ Σαρή

Λαϊκό παραμύθι
H κόκκινη κοτούλα σκαλίζει στην αυλή και ξαφνικά βρίσκει ένα σπυρί σιτάρι!
-Ποιος θα σπείρει το σπυρί; ρωτάει η κοτούλα.
-Όχι εγώ! λέει η γαλοπούλα. Γλου γλου γλου γλου…
-Oύτ’ εγώ! λέει η πάπια. Πα πα πα πα…
Θέλετε να μάθετε ποιος θα σπείρει το σπυρί, ποιος θα θερίσει, θ’ αλωνίσει και θ’ αλέσει το σιτάρι, για να φάει το ψωμί; H κόκκινη κοτούλα είναι η πιο εργατική, άραγε στο τέλος της ιστορίας θα είναι και χορτάτη;

Ο πόλεμος, η Μαρία και το αδέσποτο – Ζωρζ Σαρή

“Μα γιατί, γιατί να την πάρει μαζί του; Έπρεπε να την είχε αφήσει εκεί που τη βρήκε, με το ματωμένο σκύλο αγκαλιά… τόσα σπίτια γκρεμισμένα, τόσοι νεκροί, τόσα ορφανά…”
Η Μαρία είναι ένα θύμα της αγριότητας του πολέμου. Στην πατρίδα της, το Ιράκ, οι έξυπνες βόμβες των Αμερικανών τής στερούν γονείς, σπίτι, το αγαπημένο της σκυλάκι. Χωρίς κανέναν στον κόσμο, βουβή, βρίσκεται σε μια ξένη χώρα, την Ελλάδα, για να διεκδικήσει το δικαίωμα στην αγάπη, το δικαίωμα στη ζωή. Ένα ορφανό παιδί δεν είναι ένα αδέσποτο σκυλί…
Αυτό, όμως, που ο πόλεμος της στερεί άδικα θα καταφέρει να της το προσφέρει μια καινούρια οικογένεια, μια καινούρια πατρίδα;
“Μαρία μου, …ποτέ να μην ξεχάσεις τον πόλεμο… να μεγαλώσεις και να γίνεις φρουρός της ειρήνης!”

Σοφία – Ζωρζ Σαρή

Η παιδική εργασία, όπως εξηγεί σχετική έκθεση της UNICEF (1997), είναι ένα τεράστιο πρόβλημα που αφορά όλο τον κόσμο, κι όχι μονάχα τις αναπτυσσόμενες χώρες. Τα περισσότερα παιδιά εργάζονται σε φάρμες, φυτείες ή σπίτια, πολύ μακριά από τους επιθεωρητές εργασίας και τις έρευνες των ΜΜΕ.
Η εκπαίδευση είναι το κλειδί για να κρατηθούν τα παιδιά μακριά από τις επικίνδυνες δουλειές. Σήμερα, στις αναπτυσσόμενες χώρες, ο αριθμός των παιδιών που δεν πηγαίνουν σχολείο ξεπερνά τα 400 εκατομμύρια. Πολλά από αυτά τα παιδιά προσπαθούν να εξισορροπήσουν τις απαιτήσεις του σχολείου και της δουλειάς, ιδιαίτερα τα κορίτσια.
Η Σοφία, το κοριτσάκι απ’ το νησί, που μπήκε στο σπίτι της οικογένειας Πολυχρονιάδη για να δουλέψει, ήταν ένα παιδί εξαιρετικό, χαρισματικό. Δεν ξέρω αν ήταν αυτό μονάχα που έκανε τα πράγματα να πάρουν μια τροπή διαφορετική από τη συνηθισμένη σ’ αυτές τις περιπτώσες, ή “ευθύνονταν” λίγο και τα μέλη της οικογένειας Πολυχρονιάδη, ο Γιάννης, η Αγγελική, τα τρία κορίτσια τους, η Κρινιώ το Μαράκι και η Βιβή, ακόμη και το καινούργιο μωρό, που δεν μπόρεσαν να δουν σ’ ένα επτάχρονο κοριτσάκι το “δουλάκι”…

Τα Χέγια – Ζωρζ Σαρή

Η Μάτα τελειώνει το λύκειο στη Λαμία, ξέγνοιαστη, με τον πατέρα της και την ανύπαντρη θεία της. Ωστόσο, της κρύβουν κάποιο μυστικό.
Η μητέρα της ποια ήτανε; Ζει ή στ’ αλήθεια έχει πεθάνει; Πρέπει, θέλει να το μάθει. Και τελικά, άθελά της μαθαίνει ποιος ήτανε ο πατέρας της· θα σκοντάψει βίαια πάνω στο παρελθόν του. Θα συγκρουστεί μαζί του. Η Μάτα θα εγκαταλείψει τον πατέρα της;
Με την απαράμιλλη τέχνη της η Ζωρζ Σαρή μάς παίρνει μαζί της μέχρι το τέλος της ιστορίας αυτής. Ανιχνεύουμε μαζί της τα εφηβικά προβλήματα…

Γράμμα από την Οδησσό – Ζωρζ Σαρή

Τέλη 1914. Ο πόλεμος χωρίζει τον κόσμο στα δύο. Ο Χριστόφορος αναγκάζεται να αφήσει την οικογένειά του στη Γαλλία και να επιστρέψει στην Οδησσό, όπου εργάζεται ως καθηγητής γαλλικών. Ο χωρισμός οδυνηρός. Η επικοινωνία αδύνατη. Η καθημερινότητα σκληρή μακριά από πρόσωπα αγαπημένα. Αρχίζει να γράφει, γράμματα ερωτικά, γράμματα που γίνονται σανίδα σωτηρίας για κείνον που μένει μόνος, γράμματα που δε θα σταλούν ποτέ και ίσως να μη διαβαστούν ποτέ. Σκοπός του γίνεται η εκμάθηση ρωσικών για να μπορέσει να δώσει εξετάσεις στο δημόσιο. Όνειρό του να σμίξει και πάλι με τους δικούς του. Ο πόλεμος, όμως, καλά κρατεί.
Μια άλλη γυναίκα θα έρθει να αλλάξει τον κόσμο του. Κόλαση, παράδεισος, βότκα, Τσέχοφ, ρωσικά, γαλλικά. Μαθητής και δάσκαλος, μαθήτρια και δασκάλα θα γίνουν ένα. Έρωτας; Πάθος; Μοιραία σχέση;
“Η ζωή, όμως, πιο δυνατή κι από το θάνατο, σε σπρώχνει μπροστά”.

Το προτελευταίο σκαλοπάτι – Ζωρζ Σαρή

Ένα βιβλίο φόρος τιμής στη μνήμη της μητέρας. Τα πρόσωπα που έχουν ζωντανέψει, στοιχειώσει, παρελάσει μέσα στα βιβλία της Ζωρζ Σαρή όλα αυτά τα χρόνια μαζεύονται και πάλι όλα μαζί, αυτή τη φορά μονάχα για να κάνουν όλοι ένα βήμα πίσω και ν’ αφήσουν την Έμμα, τη μητέρα, τον αφανή στύλο των προσωπικών τους ιστοριών, να πρωταγωνιστήσει – αυτό είναι το δικό της βιβλίο, είναι το προτελευταίο σκαλοπάτι της Ζωρζ που, παραμερίζοντας, το μεταμορφώνει σε βήμα και το παραχωρεί στη μητέρα της.
Η Έμμα θα μπορέσει επιτέλους να πει η ίδια την ιστορία της και, από το βήμα αυτό που με τόση φροντίδα τής φύλαξε η Ζωρζ, θα καταφέρει κάτι που στην πραγματική ζωή στερήθηκε: Να ζήσει.
“Δεν κουραζόμουν γράφοντας τα βιβλία μου. Τους είχα πάντα όλους γύρω μου, ανθρώπους αληθινούς, ζωντανούς ακόμα κι όταν είχανε πια πεθάνει. Έτσι ήταν κι η μητέρα μου – νεκρή από χρόνια, όμως ολοζώντανη όταν έγραφα το πρώτο μου βιβλίο, και το άλλο, και το άλλο… Κι έτσι ολοζώντανη έμεινε στη μνήμη μου κι η τρέλα της, που πολύ αργότερα μάθαμε ότι δεν ήταν τρέλα αλλά μια νόσος γνωστή σήμερα στον καθένα – αλτσχάιμερ.
Στο τελευταίο μου βιβλίο, αισθάνθηκα την ανάγκη να χαρίσω στην Έμμα τη ζωή που δεν είχε, το τέλος μιας δυναμικής γυναίκας, ικανής να ξεπεράσει τον πόνο και να σταθεί στα πόδια της αυτάρκης κι αξιοπρεπής”.

Το κουμπί και μια βελόνα – Ζωρζ Σαρή

Μια φορά -δεν πάει καιρός- ένα κόκκινο κουμπί αποκόπηκε από την κουμπότρυπά του κι έπεσε στο πάτωμα. Βρέθηκε ολομόναχο, μακριά από τα πέντε αδερφάκια του, κόκκινα κι αυτά. Γύρω του κλωστές, κόπιτσες, πολλές καρφίτσες, ολόγυμνες κουβαρίστρες, πολύχρωμα πανάκια κι από δίπλα μια ραπτομηχανή που τη δούλευε ένα γρήγορο πόδι. Ήταν ένα δυστυχισμένο κουμπί. Τώρα πώς θα ζούσε χωρίς την κουμπότρυπά του, πρωί βράδυ να μπαίνει και να βγαίνει, χωρίς μια φωνή αποπάνω του να τραγουδάει; Αν είχε μάτια θα ‘βαζε τα κλάματα.

Τότε… – Ζωρζ Σαρή

Καλοκαίρι του 1946. Ελλάδα. Η Ζωρζ κάνει τα πρώτα της βήματα στο θέατρο. Το όνειρο παλεύει να γίνει πραγματικότητα. Παραμονές του Εμφυλίου. Ο εχθρός είναι παντού. Αυτός ο εχθρός κι ο φόβος θα την αναγκάσουν να εγκαταλείψει την Ελλάδα και να καταφύγει στο Παρίσι.
Καλοκαίρι του 1962. Η Ζωρζ αφήνει πίσω της το Παρίσι κι επιστρέφει στην Αθήνα με την οικογένειά της, με τα παιδιά της. Η νέα αρχή είναι δύσκολη για όλους. Για να σώσει την κατάσταση, φεύγει με το θίασο του Ροντήρη περιοδεία σε όλη την Ευρώπη. Εμπειρία ζωής. Η Ευρώπη παλεύει για δημοκρατία. Μαζί και η Ελλάδα.
Μάης του 1963. Η επιστροφή της στην πατρίδα σημαδεύεται από το θάνατο του Λαμπράκη. Το παρακράτος ανθεί. Ο αγώνας είναι σκληρός. Παραμονές δικτατορίας.
Σ’ αυτό το βιβλίο, η συγγραφέας χτίζει γέφυρες για να ενώσει τους δρόμους της ζωής της. Κλείνει κύκλους, κύκλους που έγιναν βιβλία.

Ζουμ – Ζωρζ Σαρή

Ένα φιλμ μυστηρίου γυρίζεται στο Γαλαξίδι. Πρωταγωνιστές ο δωδεκάχρονος Πέτρος και η μεγάλη ηθοποιός Ψαροπούλη. Mέσα στο φιλμ “γιαγιά” και “εγγονός” ζούνε μονοιασμένοι. Έξω, στην αληθινή ζωή, η γριά ηθοποιός ζηλεύει τον Πέτρο και ο Πέτρος δε χωνεύει τη γριά.
Συγκρούονται. Oι άλλοι ηθοποιοί και το συνεργείο παρακολουθούν με αγωνία τη διαμάχη τους.
Πώς να τελειώσουν ομαλά τα γυρίσματα του φιλμ, αν δε συμφιλιωθούν οι δύο πρωταγωνιστές;
Στη συμφιλίωση αυτή ίσως βοηθήσει ένα άλλο μυστήριο: το κεφάλι της αρχαίας Kόρης…

Παιδική και εφηβική λογοτεχνία, Εκδόσεις Πατάκη, 2017, 120 σελ.