Ντάνιελ Ντεφόε

Ντάνιελ Ντεφόε (1660-1731)

Ξένοι λογοτέχνες
Ο Daniel Defoe γεννήθηκε το 1660 στο Λονδίνο με το όνομα Ντάνιελ Φόου (Daniel Foe), αλλά το άλλαξε το 1695 σε Ντιφόου, προσθέτοντας το “De” ως ένδειξη αριστοκρατικής καταγωγής. Ακολούθησε τις εγκύκλιες σπουδές στην πρεσβυτεριανή Ακαδημία του Stoke Newington. Ο πατέρας του, που ήταν κρεοπώλης και θρήσκος, τον προόριζε για το ιερατικό αξίωμα, αλλά ο ίδιος προτιμούσε το εμπόριο. Και αυτή τη δουλειά την εγκατέλειψε όμως, γιατί δεν ήταν γεννημένος για επιχειρηματίας. Ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία και την πολιτική (εξέδωσε την πολιτική εφημερίδα “Review of the Affairs of France”, μεταξύ 1704-1714, με την υποστήριξη των μαρκησίων -“Earls”- Robert Harley και Sidney Godolphin· υπήρξε μυστικός πράκτορας του Ουίλιαμ του Γ’ στη Σκοτία και τη Γαλλία· θεωρείται πρωτοπόρος της οικονομικής δημοσιογραφίας), μέσω των οποίων απέκτησε φήμη και κύρος. Το 1697 έγραψε το σατιρικό ποίημα “The True-Born Englishman” (“Ο γνήσιος Άγγλος”), στο οποίο υπερασπιζόταν τον βασιλιά Ουίλιαμ Γ’ της Οράγγης, σατιρίζοντας, ταυτόχρονα, τις υπερβολές των συμπατριωτών του σε σχέση με τα θέματα φυλετικής καθαρότητας.

Η λογοτεχνία τον κέρδισε μάλλον αργά: εξέδωσε το μυθιστόρημα “Ροβινσώνας Κρούσος” (“Robinson Crusoe”) μόλις το 1719, το οποίο διαβάστηκε ως αλληγορία του πολιτισμού, του οικονομικού ατομικισμού και της βρετανικής αποικιοκρατίας και άσκησε πολύ μεγάλη επίδραση -ακολούθησαν δύο συνέχειες του ίδιου του Ντιφόου, “Farther Adventures”, 1719 και “Serious Reflections”, 1720, το έργο του Johann Wyss, “Οικογένεια Ελβετών Ροβινσώνων” (“The Swiss Family Robinson”, 1812), ενώ και τα “Ταξίδια του Γκάλιβερ” (“Gulliver’s Travels”) του Τζόναθαν Σουίφτ (1726), μπορούν να διαβαστούν, ως ένα βαθμό, σαν παρωδία του μυθιστορήματος του Ντιφόου. Ακολούθησαν τα μυθιστορήματα “Κάπτεν Σίνγκλετον” (“Captain Singleton”), το 1720, “Συνταγματάρχης Τζακ” (“Colonel Jack”), “Μολ Φλάντερς” (“Moll Flanders”) και “Ημερολόγιο της χρονιάς της πανούκλας” (“A Journal of the Plague Year”), το 1722, καθώς και το τελευταίο του μυθιστόρημα, “Ροξάνα” (“Roxana: The Fortunate Mistress”), το 1724.

Ο Ντάνιελ Ντιφόου υπήρξε πολυγραφότατος, με περίπου 545 έργα στο ενεργητικό του, τα οποία ασχολούνται με διάφορα θέματα (πολιτική, γεωγραφία, οικονομία, εμπόριο, θρησκεία, δίκαιο, ψυχολογία, παραψυχολογία, ταξίδια, σάτιρα, κ.ά.). Σ’ αυτά συγκαταλέγονται: “An Essay upon Projects”, με προτάσεις κοινωνικο-οικομικών μεταρρυθμίσεων, 1697, “The Storm”, χρονικό της θύελλας του Λονδίνου, 1704, “Appeal to Honour and Justice”, 1715, “The Family Instructor”, 1715,”Religious Courtship”, 1722, “The Complete English Tradesman”, 1726, “The New Family Instructor”, 1727, “The Great Law of Subordination Considered”, 1724, “Everybody’s Business is Nobody’s Business”, 1725, “The Political History of the Devil”, 1726, “A System of Magick”, 1726, “An Essay on the History and Reality of Apparitions”, 1727, “A General History of Discoveries and Improvements”, 1727, “Atlas Maritimus and Commercialis”, 1728, καθώς και το ταξιδιωτικό χρονικό “A Tour thro’ the Whole Island of Great Britain”, 1724-1727. Πέθανε το 1731 από ληθαργικό πυρετό. Θεωρείται από τους θεωρητικούς της λογοτεχνίας ως ένας από τους πρώτους συγγραφείς μυθιστορήματος με τη σύγχρονη έννοια, από τους πρωτοπόρους του είδους στη Μ. Βρετανία.

Ροβινσώνας Κρούσος
Robinson Crusoe
Παρακινημένος από τα όνειρά του για ταξίδια στις μακρινές θάλασσες, ο Ροβινσώνας Κρούσος, αγνοεί τις ορμήνιες των δικών του, τους αποχαιρετά και μπαρκάρει σε ένα καράβι. Όμως, θα πληρώσει ακριβά αυτή τη λαχτάρα του. Το καράβι ναυαγεί και ο Κρούσος σώζεται και βρίσκεται σε ένα ερημικό, ανεξερεύνητο νησί, όπου θα μείνει μόνος του για πάρα πολλά χρόνια. Ωστόσο, τρανό παράδειγμα για τις δυνατότητες του ανθρώπου, θα καταφέρει να ξεπεράσει όλες τις δυσκολίες, παλεύοντας όχι μόνο με όλα τα στοιχεία της φύσης, αλλά και με άλλους ανθρώπους που φτάνουν αναπάντεχα στο νησί του.
Πώς θα τελειώσει, άραγε, αυτή η ιστορία;
Διαβάστε τούτο το υπέροχο, διαχρονικό βιβλίο, κι αφήστε τη μαγική πένα του σπουδαίου συγγραφέα, Ντ. Ντεφόε, να σας οδηγήσει μέχρι το απρόσμενο τέλος…

“Ροβινσώνα, αν γίνεις ναυτικός, θα είσαι δυστυχισμένος”, του έλεγε συχνά ο πατέρας του. Όταν η νύχτα έφτανε όμως, ο μικρός Ροβινσώνας ονειρευόταν πάλι καράβια τρικάταρτα που αρμένιζαν τις θάλασσες του κόσμου και άραζαν σε τόπους αλλοτινούς. Την 1η Σεπτεμβρίου 1651, το όνειρό του γίνεται πραγματικότητα. Σαλπάρει μ’ ένα ιστιοφόρο από τη Βρετανία, διασχίσει τα μανιασμένα κύματα και καταλήγει στα παράλια της Νότιας Αμερικής. Η περιπέτεια μόλις έχει αρχίσει… Οκτώ χρόνια αργότερα, ξεκινά το μοιραίο ταξίδι. Το πλοίο του, ενώ κατευθύνεται προς την Αφρική, χτυπιέται ανελέητα από την οργή της θάλασσας· ο Ριβινσώνας ναυαγεί στις ακτές ενός ακατοίκητου νησιού της Καραϊβικής. Εκεί, ολομόναχος, με ελάχιστα εφόδια και με μοναδικό σύντροφό του τον Παρασκευά -τον ιθαγενή που έσωσε από τα χέρια των ανθρωποφάγων-, ανακαλύπτει τη δύναμη της φιλίας, ενώ παλεύει ενάντια σ’ όλες τις αντιξοότητες για να επιβιώσει…

Η χρονιά της πανούκλας
Ημερολόγιο της Χρονιάς της Πανούκλας
Journal of the Plague Year
“Τα έργα του Ντιφόου, του εμπόρου που έγινε συγγραφέας, έχουν γοητεύσει γεννεές αναγνωστών. Ο ηθικολογικός τόνος που συνοδεύει την πολύ συγκεκριμένη άποψη που έχει για τη ζωή έρχεται, είναι αλήθεια, σε διάσταση με τη χρεωκοπία του στο εμπόριο και με την αμφίβολη πολιτική του δράση. Μα ο Ντιφόου ήταν ένας ρεαλιστής. Στη θέση των λεπταίσθητων αισθημάτων της λογοτεχνίας της εποχής του, τοποθέτησε την κοινή λογική της ανερχόμενης μεσαίας τάξης και με τα έργα του Ροβινσώνας Κρούσος και Μολ Φλάντερς αναδείχτηε σε πρώτο μυθιστοριογράφο της Αγγλικής Γλώσσας.
Η Χρονιά της Πανούκλας (1722), όπως και τόσα άλλα από τα έργα του, είναι μια μυθοπλαστικής ανάπλαση βασισμένη πάνω σε πραγματικά γεγονότα. Αποτελεί το πρότυπο και υπόδειγμα κάθε απόπειρας ν’ αποδοθεί η “πόλις”, ο τρόμος μάλιστα της “πόλεως”, του “άστεος”, σε στιγμές επιδημίας, πολιορκίας, ή εχθρικής κατοχής.

Μολ Φλάντερς
Moll Flanders
Στο πρόσωπο της Μολ Φλάντερς συναντάμε μία από τις πιο ζωντανές, πειστικές και απολαυστικές απατεώνισσες της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Από τη γέννησή της στην περίφημη φυλακή του Νιούγκεϊτ μέχρι το αίσιο τέλος της ιστορίας της, η Μολ Φλάντερς επιδεικνύει ένα πολυμήχανο πνεύμα και μια αδάμαστη θέληση. Η Μολ κρίνει την κλοπή, την πορνεία και τη διγαμία μόνο σε σχέση με τα πιθανά οφέλη πο μπορούν να της αποφέρουν, γιατί είναι αποφασισμένη να μην αφήσει τίποτα να σταθεί εμπόδιο στην προσπάθειά της να ξεφύγει από τη φτώχεια.
Ο Ντιφόε, συγγραφέας του Ροβινσώνα Κρούσου, δεν πλάθει εδώ μια κλασική ηρωίδα αλλά μια θαρραλέα γυναίκα με σάρκα και οστά, αποφασισμένη να επιβιώσει με κάθε μέσον στο εχθρικό, σκοτεινό περιβάλλον του Λονδίνου του 17ου αιώνα, προσπερνώντας με επιδεξιότητα τα ηθικά διλήμματα με τα οποία έρχεται αντιμέτωπη.
Έργο μεγάλο ειρωνεία, γραμμένο σε απλό, λιτό και ευκολοδιάβαστο λόγο, η Μολ Φλάντερς είναι ένα λογοτεχνικό επίτευγμα, το οποίο πολλοί μεγάλοι συγγραφείς, ανάμεσά τους και η Βιρτζίνια Γουλφ, παραδέχονται ως ακρογωνιαίο λίθο στην εν γένει εξέλιξη του μυθιστορήματος.

Η Ρωξάνη
Roxana: The Fortunate Mistress
Η Ρωξάνη (1724), το τελευταίο και πιο σκοτεινό μυθιστόρημα του Ντεφόε, είναι η αυτοβιογραφία μιας γυναίκας που πούλησε την τιμή της, στην αρχή για να καταφέρει να επιβιώσει και μετά για να αποκτήσει δόξα και χρήματα. Η αφηγήτρια διηγείται την προσωπική της ιστορία σαν μαιτρέσσα πλούσιων και ισχυρών αντρών. Πολυμήχανη και τυχοδιώκτρια, καυτηριάζει ωστόσο με πάθος τις αδυναμίες της και εξηγεί το τίμημα που πλήρωσε για τις επιτυχίες της. Προικισμένη με γοητευτικές ιδιότητες, γοητεύεται η ίδια από το χρήμα, ονειρεύεται τίτλους ευγενείας και αυταπατάται πιστεύοντας ότι μπορεί να ξεφύγει από το παρελθόν της. Σε αντίθεση με τους άλλους αντιήρωες του Ντεφόε, αυτή μετανοεί για τις αδυναμίες της, αλλά δεν καταφέρνει να τις κατανικήσει. Διηγείται τα επεισόδια της περιπετειώδους ζωής της και κρατά το ενδιαφέρον μας αμείωτο, ενώ συγχρόνως αναλύει τις αιτίες που την οδήγησαν στις πράξεις της και είναι αμείλικτη στις κρίσεις για τον εαυτό της. Αν και γραμμένο από άντρα, σχεδόν τριακόσια χρόνια πριν, οι ιδέες της Ρωξάνης για τον γάμο και την κοινωνική θέση της γυναίκας, μπορούν να χαρακτηριστούν φεμινιστικές. Ο Ντεφόε, σκαπανέας του μυθιστορήματος στην ιστορία της αγγλόφωνης λογοτεχνίας, δημιούργησε με την ΡΩΞΑΝΗ μια γοητευτική αφηγήτρια που περιγράφει μια ζωή γεμάτη περιπέτειες.

Μυθιστορήματα
Ροβινσώνας Κρούσος – Robinson Crusoe (1719)
The Farther Adventures of Robinson Crusoe (1719)
Κάπτεν Σίνγκλετον – Captain Singleton (1720)
Ημερολόγιο της Χρονιάς της Πανούκλας – Journal of the Plague Year (1722)
Συνταγματάρχης Τζακ – Colonel Jack (1722)
Μολ Φλάντερς – Moll Flanders (1722)
Ρωξάνη – Roxana: The Fortunate Mistress (1724)

Ποίηση
Ο Γνήσιος Άγγλος – The True-Born Englishman (1701)

Ταξιδιωτικά
Περιήγηση σε όλο το νησί της Μεγάλης Βρετανίας – (A tour thro’ the whole island of Great Britain (1724-1727)
Λονδίνο, η Πιο Ακμάζουσα Πόλη στο Σύμπαν – London, the Most Flourishing City in the Universe (1728)

Δοκίμια
An Essay Upon Projects (1697)
Serious Reflections of Robinson Crusoe (1720)
Ο Πλήρης Άγγλος Έμπορος – The Complete English Tradesman (1726)
Ένα Δοκίμιο Πάνω στη Λογοτεχνία – An Essay Upon Literature (1726)
Mere Nature Delineated (1726)
Συζυγική Ασέλγεια – Conjugal Lewdness (1727)
Ένα Σχέδιο του Αγγλικού Εμπορίου – A Plan of the English Commerce (1728)

Αφηγήσεις – Μαρτυρίες
Η Καταιγίδα (The Storm, 1704)
The Consolidator or, Memoirs of Sundry Transactions from the World in the Moon (1705)
Atlantis Major (1711)
Ο Οικογενειακός Εκπαιδευτής – The Family Instructor (1715)
Memoirs of the Church of Scotland (1717)
Ο Βασιλιάς των Πειρατών – The King of Pirates (1719)
Αναμνήσεις ενός Καβαλάρη – Memoirs of a Cavalier (1720)
Serious Reflections During the Life and Surprising Adventures of. Robinson Crusoe: With his Vision of the Angelick World (1720)
Ημερολόγιο της Χρονιάς της Πανούκλας – A Journal of the Plague Year (1722)
Γενική Ιστορία των Πειρατών – A General History of the Pyrates (1724)
Ο Πειρατής Γκόου – The Pirate Gow
The History of the Remarkable Life of John Sheppard (1724)
A Narrative of All The Robberies, Escapes, &c. of John Sheppard (1724)
A tour thro’ the whole island of Great Britain, divided into circuits or journies (1724–1727)
The Political History of the Devil (1726)
The Complete English Tradesman (1726)
A treatise concerning the use and abuse of the marriage bed… (1727)
A Plan of the English Commerce (1728)

Πεζά δοκίμια
The Poor Man’s Plea (1698)
The History of the Kentish Petition (1701)
The Shortest Way with the Dissenters (1702)
The Great Law of Subordination Consider’d (1704)
Giving Alms No Charity, and Employing the Poor (1704)
An Appeal to Honour and Justice, Tho’ it be of his Worst Enemies, by Daniel Defoe, Being a True Account of His Conduct in Publick Affairs (1715)
Every-body’s Business, Is No-body’s Business (1725)
The Protestant Monastery (1726)
Parochial Tyranny (1727)
Augusta Triumphans (1728)
Second Thoughts are Best (1729)
An Essay Upon Literature (1726)
Mere Nature Delineated (1726)
Conjugal Lewdness (1727)

Δοκίμια σε στίχους
The True-Born Englishman: A Satyr (1701)
Hymn to the Pillory (1703)
An Essay on the Late Storm (1704)

Πηγές: BIBLIONET, Wikipedia, Μίνωας, DeAgostini Hellas, Εκδόσεις του Φοίνικα, Άγκυρα, Ρέκος, Μάτι, Πατάκης, Διώνη, Εκδόσεις Καστανιώτη, Ύψιλον, Εκδόσεις Παπαδόπουλος, Κριτική, Αιγόκερως, Modern Times, Πελεκάνος, Ατλαντίς, Δαμιανός, Κέδρος, Αλκυών, Καλοκάθη, Σύγχρονοι Ορίζοντες, Οξύ, Διάπλαση, Susaeta