Δημήτρης Τσαλίδης

Ο τουρκόσπορος – Δημήτρης Τσαλίδης

[γιοκ τζάνιμ-2]

Ο τουρκόσπορος αποτελεί, κατά κάποιον τρόπο τη συνέχεια του Γιοκ Τζάνιμ (Νεφέλη, 2005), μόνο που η ιστορία αυτή, σε μεγάλο βαθμό, διαδραματίζεται στην Ελλάδα, χωρίς να αγνοεί ορισμένα κρίσιμα στοιχεία από τη ζωή, στην Πόλη, τόσο του αφηγητή όσο και των προγόνων του, απαλλαγμένα πάντως από νοσταλγικές περιπλανήσειςή εμμονές. Και σ΄αυτό το μυθιστόρημα κυρίαρχος είναι ο ρόλος της μνήμης. Ο κεντρικός ήρωας εδώ, που χρησιμοποιεί και πάλι το πολίτικο γλωσσικό ιδίωμα, είναι απόγονος των πρωταγωνιστών του πρώτου αφηγήματος και προσπαθεί να περιγράψει και να αφηγηθεί εμπειρίες και βιώματα των Ρωμιών που ξεριζώθηκαν βιαίως ή μη από τη γενέτειρα και βρήκαν καταφύγιο στην Ελλάδα. Επιχειρεί ένα επίπονο ταξίδι στα παλιά και στα πιο νέα, και παραθέτει καταστάσεις και συνθήκες διαβίωσης τόσο στην Πόλη όσο και μετέπειτα στην Ελλάδα.

Η προσαρμογή των Ρωμιών στον ελλαδικό τρόπο ζωής συχνά ήταν επώδυνη, επειδή πάντα υπήρχε το στοιχείο της σύγκρισης ανάμεσα στο επικίνδυνο πολλές φορές, αλλά πάντως πλουσιοπάροχο και αρκούντως άνετο, παρελθόν και στη διεκδίκιση του δικαιώματος για επιβίωση και προκοπή στο νέο περιβάλλον, που δεν ήταν δεδομένη και εύκολη. Η αντιμετώπιση των ξεριζωμένων Ρωμιών δεν ήταν πάντα εχθρική, ίσως κάπως επιφυλακτική, αλλά σιγά σιγά οι σχέσεις έγιναν πιο στενές, αφου η προσαρμογή της νεότερης γενιάς ήταν πολύ πιο εύκολη και παραγωγική. Αντίθετα, για τους παλιότερους η προσαρμογή αυτή ήταν αρκετά δύσκολη, αφού κυριαρχούσε η ανάμνηση του εκεί ιδιόρρυθμου τρόπου ζωής με επικρατούσα συνήθως την έκφραση “Εμείς στην πόλη…”.

Μυθιστόρημα, Νεφέλη, 2016, 280 σελ.

Διαδρομές ερώτων, ο αμέτοχος – Δημήτρης Τσαλίδης

Ο Μιλτιάδης, φοιτητής του Οικονομικού στη Θεσσαλονίκη τη δεκαετία του ’60, ζει αποστασιοποιημένος από τα μαζικά κινήματα και τις πολιτικές ζυμώσεις της εποχής.

Παραμένει συνειδητά αμέτοχος γιατί πιστεύει ότι από την ενεργό ανάμειξη στα κοινά επωφελούνται μονάχα οι εξουσιαστές. Την ίδια στάση θα κρατήσει ακόμη και στην εξέγερση του Πολυτεχνείου.

Αλλά και στους έρωτές του δεν δίνεται ολόψυχα. Μέσα από την οπτική γωνία των προσώπων που ήταν σταθμοί στη ζωή του, τον βρίσκουμε συνταξιούχο τραπεζικό να ομολογεί ότι χωρίς πάθη ο άνθρωπος είναι μίζερος και άγευστος.

Το βιβλίο “Διαδρομές ερώτων”, με φόντο τα πολιτικά γεγονότα που σημάδεψαν την Ελλάδα από το ’60 ως τις μέρες μας, είναι ένα ακραίο ταξίδι στην αυτογνωσία.

Μυθιστόρημα, Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη, 2007, 284 σελ.

Το σπίτι με τις χήρες – Δημήτρης Τσαλίδης

Στο “Σπίτι με τις χήρες” μια παρέα γυναικών, που διανύουν τη μέση ηλικία, εξορκίζει τη φθορά του χρόνου μέσα από την αναζήτηση του έρωτα. Ο έρωτας πανταχού παρών κατακλύζει το βιβλίο, περισσότερο όμως ως επιθυμία ή ως ανάμνηση από το παρελθόν, ενώ στο παρόν προβάλλει κυρίως ως εμμονή γύρω από το σεξ, ως μανιώδης αναζήτηση του αρσενικού.
Το “Σπίτι με τις χήρες” συνιστά, επίσης, έναν ύμνο στη γυναικεία φιλία. Η θεματική του ύλη οργανώνεται με άξονα τη φιλία, το χρονικό τη οποίας παρακολουθούμε από τα πρώτα βήματα ως την ωρίμανση και τις δοκιμασίας που κατά καιρούς υφίσταται. Μια φιλία που δεν παρουσιάζεται με εξιδανικευτικό τρόπο, αλλά αποδεικνύεται δυνατή, στέρεη και αληθινή. Αν κάτι, τέλος, κατεξοχήν χαρακτηρίζει το “Σπίτι με τις χήρες”, είναι η ζωντάνια και η αυθεντικότητα των γυναικείων χαρακτήρων, οι οποίοι προβάλλουν σε πρώτο πλάνο χυμώδεις, αντιφατικοί, ακραίοι μερικές φορές, αθυρόστομοι, αυθεντικοί.
Ένα βιβλίο για τις γυναίκες της διπλανής πόρτας, για τα άγχη και τις νευρώσεις, για την καθημερινότητά τους, για την αιώνια αναζήτηση του αρσενικού πάνω απ’ όλα, δοσμένο με τρυφερότητα και χιούμορ. Ένα βιβλίο στο οποίο οι πικάντικες νότες εναλλάσσονται με στιγμές γνήσιας συγκίνησης, αφήνοντάς μας μια γλυκόπικρη αίσθηση.

Ευθύνη Σειράς: Γιώτα Κριτσέλη

Μυθιστόρημα, Νεφέλη, 2006, 344 σελ.

Γιοκ τζάνιμ – Δημήτρης Τσαλίδης

Το “γιοκ τζάνιμ” αφηγείται την ιστορία δυο οικογενειών που ζουν στα δυο άκρα της Πόλης, από τις αρχές του αιώνα έως τα τραγικά γεγονότα του ’55 και τον αφανισμό του ελληνισμού μετά το ’64. Η ιδιαιτερότητα του μυθιστορήματος συνίσταται στο ότι δεν τοποθετεί -ως συνήθως- στο κέντρο της αφήγησης τα αστικά στρώματα, αλλά τους ανθρώπους της εργατικής τάξης, με την πολύχρωμη και βουερή καθημερινότητά τους, τον χυμώδη λαϊκό λόγο, τη θερμότητα και την ειλικρίνεια των αισθημάτων. Ταυτόχρονα αναδύονται οι φόβοι, οι αγωνίες και τα όνειρα των Ρωμιών, οι οποίοι, αν και ζουν σε ένα εχθρικό περιβάλλον, κατορθώνουν να επιβληθούν και να επικρατήσουν, παρά τις όποιες αντιξοότητες.
Κεντρική μορφή του μυθιστορήματος είναι η Αγγέλκω, δεσποτική και ταυτόχρονα στοργική, αθυρόστομη, αλλά και ανοιχτή στις απολαύσεις της ζωής, εντελώς ξεχωριστή. Μέσα από τις συχνές περιπλανήσεις της προβάλλει ολοζώντανη η τοπογραφία της Κωνσταντινούπολης, με το Πέραν και τις εξοχές της, τα εξωτικά τοπωνύμια, τους κατοίκους και τα ήθη τους.
Το “γιοκ τζάνιμ” δεν έχει τη συνήθη για το παραδοσιακό μυθιστόρημα χρονολογική-αιτιακή πλοκή. Κυρίαρχος είναι εδώ ο ρόλος της μνήμης με τις αναμνήσεις να κατακλύζουν τους ήρωες και να ευρύνουν τον χρονολογικό και θεματικό ορίζοντα της αφήγησης, που τείνει να πάρει διαστάσεις τοιχογραφίας μιας εποχής. Δεν πρόκειται ωστόσο για ένα κείμενο νοσταλγίας. Αν κάτι κυρίως χαρακτηρίζει το “γιοκ τζάνιμ”, είναι η αποτύπωση της πραγματικής ζωής στην πιο αυθεντική εκδοχή της.

Μυθιστόρημα, Νεφέλη, 2005, 299 σελ.