Σπούδασε βιολογία στην Αθήνα και στη Στουτγάρδη. Είναι διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Βρότσλαβ στην ανθρωπολογία. Δίδαξε στο Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης εξέλιξη της ανθρώπινης σεξουαλικότητας (το θέμα της διδακτορικής διατριβής του) και συγκριτική ψυχολογία. Παράλληλα με την επιστήμη του ασχολήθηκε διαδοχικά με το θέατρο, την κινηματογραφική κριτική και τη λογοτεχνία, ως συγγραφέας, κριτικός και μεταφραστής (έχει μεταφράσει ώς τώρα περίπου 60 βιβλία από οκτώ ξένες γλώσσες). Έχει δοκιμαστεί σε όλα τα είδη του πεζού λόγου (μυθιστόρημα, διήγημα, δοκίμιο, αφορισμοί, λογοτεχνική κριτική κ.λπ.). Μυθιστορήματα και διηγήματά του έχουν μεταφραστεί σε δέκα ξένες γλώσσες.
Ο τελευταίος σεισμός (1985)
Το ελληνικό φθινόπωρο της Εβα-Ανίτα Μπένγκτσον (1987)
Η σκόνη του γαλαξία (1991), Βιβλιοπωλείον της Εστίας
Το ελληνικό φθινόπωρο της Έβα-Ανίτα Μπένγκτσον (1997), Βιβλιοπωλείον της Εστίας
Η νοσταλγία των δράκων (2000), Βιβλιοπωλείον της Εστίας
Τι ζητούν οι βάρβαροι (2008), Ελληνικά Γράμματα
Τι ζητούν οι βάρβαροι (2012), Βιβλιοπωλείον της Εστίας (Ε)
Διηγήματα
Τρεις χιλιάδες χιλιόμετρα (1980)
Το άλλο μονοπάτι (2007), Τόπος
Λαχανόρυζο του Σταυρού (2012), Βιβλιοπωλείον της Εστίας
Δοκίμια-Μελέτες-Κριτικές
Η ελληνική διανόηση στον κινηματογράφο (1979)
Η εξέλιξη της ανθρώπινης σεξουαλικότητας (1986)
Ημεδαπή εξορία (1991), Opera
Αντιλεξικό νεοελληνικής χρηστομάθειας (1994), Νεφέλη
Η εξέλιξη της ανθρώπινης σεξουαλικότητας (1994), Ελληνικά Γράμματα
Συγκριτική ψυχολογία (Ηθολογία) (1994)
Ελληνες μεταπολεμικοί συγγραφείς (1995), Εκδόσεις Πατάκη
Τετέλεσται (1996), Opera
Συγκριτική ψυχολογία (1998), Ελληνικά Γράμματα
Στις καθυστερήσεις του ημιχρόνου (1999), Εκδόσεις Καστανιώτη
Η θέα πέρα από τον ακάλυπτο (2002), Βιβλιοπωλείον της Εστίας
Ελληνικό hangover (2005), Νεφέλη
Η εξέλιξη της ανθρώπινης σεξουαλικότητας (2010), Ελληνικά Γράμματα
Η νοσταλγία της πραγματικότητας (2015), Βιβλιοπωλείον της Εστίας
Το νέο αντιλεξικό νεοελληνικής χρηστομάθειας (2019), Βιβλιοπωλείον της Εστίας
Η ελιά και η φλαμουριά (2021), Εκδόσεις Πατάκη
Συλλογικά έργα
Αφιέρωμα στον Αλέξανδρο Κοτζιά (1994), Κέδρος
Εργαστήριο Βαλκάνιων συγγραφέων και μεταφραστών: Πρακτικά διημερίδας (1999), Εθνικό Κέντρο Βιβλίου
Εργαστήριο Βαλκάνιων πεζογράφων (1999), Εθνικό Κέντρο Βιβλίου
Workshop for Balkan Authors and Translators (1999), Εθνικό Κέντρο Βιβλίου
Για τον Βαλτινό (2003), Αιγαίον
Η ελληνοτουρκική ανταλλαγή πληθυσμών (2006), Κριτική
Μετά το ’89 (2007), Γαβριηλίδης
Η κριτική για τα βιβλία του Τηλέμαχου Αλαβέρα (2007), Εταιρία Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης
Οικοεγκλήματα (2008), Κέδρος
40 χρόνια Μάης ’68 (2008), Μίλητος
Μ. Καραγάτσης: Ιδεολογία και ποιητική (2010), Μουσείο Μπενάκη
Ο κύκλος του βιβλίου: Ο συγγραφέας, ο επιμελητής-τυπογράφος, ο εκδότης, ο κριτικός, ο αναγνώστης (2011), Σχολή Μωραΐτη
Αστυνομική λογοτεχνία (2015), Σχολή Μωραΐτη
Λαϊκισμός στην ιστορία, την τέχνη, την πολιτική (2016), Σχολή Μωραΐτη
Η ελιά και η φλαμουριά – Δημοσθένης Κούρτοβικ
Ελλάδα και κόσμος, άτομο και ιστορία στην ελληνική πεζογραφία 1974-2020
Λίγες χρονολογίες στη νεότερη ελληνική ιστορία σημαδεύουν μια τόσο ξεκάθαρη και βαθιά τομή όσο το 1974. «Η Ελλάδα της Μεταπολίτευσης» μεταμορφώθηκε με πολύ γοργό ρυθμό. Γνώρισε μεγάλες κοινωνικές και πολιτισμικές αλλαγές, δέθηκε στενότερα με τον έξω κόσμο, βρέθηκε αντιμέτωπη με πρωτόγνωρες προκλήσεις, έχασε παλιές βεβαιότητες, αναζητεί καινούριες σταθερές, προσπαθεί να επαναπροσδιορίσει την ταυτότητά της. Η ελιά και η φλαμουριά εξετάζει το πώς συνομίλησε η ελληνική πεζογραφία με αυτή τη νέα πραγματικότητα, πώς είδε τις αλλαγές στην ελληνική κοινωνία, πώς επαναπραγματεύθηκε το ιστορικό παρελθόν, ποια ερωτήματα έθεσε για το υπαρξιακό καθεστώς και τη συνείδηση σύγχρονων ανθρώπων (ιδίως σύγχρονων Ελλήνων), ποιες καινούριες δυνατότητες ανακάλυψε και πώς τις αξιοποίησε. Η εικόνα που προκύπτει είναι σύνθετη και ανατρέπει αρκετές καθιερωμένες θεωρήσεις.
Ιστορία και κριτική, Εκδόσεις Πατάκη, 2021, σελ.
Το νέο αντιλεξικό νεοελληνικής χρηστομάθειας – Δημοσθένης Κούρτοβικ
Το βιβλίο αυτό είναι αφιερωμένο σε εκείνους που· δεν αμφιβάλλουν ποτέ για τις ιδέες τους, ούτε καν για το ότι είναι δικές τους· είναι βέβαιοι ότι η δημοκρατία δεν έχει αδιέξοδα· πιστεύουν (για τον εαυτό τους) ότι άλλοτε προοδευτικός = πάντα προοδευτικός· φρονούν ότι η ανοιχτή κοινωνία κινδυνεύει μόνο από όσους θέλουν να την κλείσουν· υπερασπίζονται με πάθος τη διαφορετικότητα, αλλά θέλουν να στομώσουν ό,τι την κάνει διαφορετική· απολαμβάνουν στη λογοτεχνία και την τέχνη ό,τι έχει πιστοποιηθεί ως απολαυστικό· θεωρούν ότι το σεξ είναι ζήτημα δικαιωμάτων και καλών τρόπων· έχουν παντού άκρες, αλλά πουθενά ρίζες.
Σε κάποιες από αυτές και άλλες τέτοιες κατηγορίες μπορεί να ανήκει, όπως φοβάται, και ο ίδιος ο συγγραφέας. Αυτός είναι ένας λόγος που τον ώθησε να γράψει το Αντιλεξικό.
Δοκίμιο, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2019, 136 σελ.
Η νοσταλγία της πραγματικότητας – Δημοσθένης Κούρτοβικ
Δοκίμια και κριτικές 2002-2003
Ο παρών τόμος περιέχει λογοτεχνικές κριτικές και δοκίμια του Δημοσθένη Κούρτοβικ που καλύπτουν την περίοδο 2002-2013. Τα δοκίμια είναι συγκεντρωμένα σε ξεχωριστή ενότητα: θέλησε ο συγγραφέας να διευκολύνει όσους αναγνώστες ενδιαφέρονται για τη λειτουργία της λογοτεχνίας και τον διάλογό της με τον κόσμο ή με άλλα πολιτισμικά φαινόμενα, αλλά όχι απαραίτητα για καθένα από τα βιβλία. Από τις κριτικές επέλεξε όσες αναφέρονται στην ελληνική πεζογραφία και από τα δοκίμια όσα συζητούν λογοτεχνικά φαινόμενα και επιδίωξε, γενικά, μιαν ισορροπία ανάμεσα στη λογοτεχνική αξία των βιβλίων, την αντιπροσωπευτικότητα τους για τα διάφορα ρεύματα ή τις τάσεις της ελληνικής πεζογραφίας κατά τη συγκεκριμένη περίοδο και το ενδιαφέρον που μπορεί να διατηρεί σήμερα ο δικός του λόγος γι’ αυτά τα βιβλία. Οι δύο ενότητες συνδέονται οργανικά η μία με την άλλη.
Ο Κούρτοβικ, με οξυμμένη ανθρωπολογική ματιά, τοποθετεί το λογοτεχνικό φαινόμενο στο ευρύτερο πλαίσιο της πολιτισμικής ζωής κι αυτή, με τη σειρά της, στο ακόμη ευρύτερο πλαίσιο της σύγχρονης, ελληνικής ή παγκόσμιας, πραγματικότητας. Ταυτοχρόνως, με αναφορές στην παγκόσμια λογοτεχνία -την περιεκτικότερη μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης- κι αναδρομές σ’ όλες τις εποχές, διερευνώντας τεχνικές, θεωρίες κι αισθητική, λειτουργεί ως αναγνώστης συγγραφέας και όχι ως βαθμολογητής.
Ερμηνεία και κριτική, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2015, 400 σελ.
Η σκόνη του γαλαξία – Δημοσθένης Κούρτοβικ
Ο Μάκης Κοντόψαλμος φτιάχνει μουσικές εκπομπές, ο Σπύρος Ιωάννου και ο Χάρης Φαμέλης (“Χάι Φάι”) κινηματογραφικές ταινίες, η Μπάρμπαρα Σάντερς θέλει να επιστρέψει στο σινεμά έπειτα από πολύχρονη απουσία. Όλοι αυτοί προσπαθούν να ξαναζωντανέψουν την “αξέχαστη δεκαετία του ΄60”, με τη μουσική της, τα τρελά πάρτι της, τους ρομαντικούς έρωτες και την ατμόσφαιρα χαρούμενης εξέγερσης. Αλλά ανάμεσα στα τραγούδια των Μπητλς και του Μπομπ Ντύλαν, του Αλ Μπάνο και του Σέρτζιο Εντρίγκο, του Καζαντζίδη και του Βογιατζή εκτυλίσσεται μια παράξενη ιστορία, που ακουμπάει στο χθες και το σήμερα. Αναπάντεχα, το γύρισμα της ταινίας φέρνει τους πρωτεργάτες της αντιμέτωπους όχι μόνο με τα απωθημένα όνειρά τους, αλλά κα με μια πραγματικότητα που δεν υποψιάζονταν.
Το ελληνικό φθινόπωρο της Εβα-Ανίτα Μπένγκτσον – Δημοσθένης Κούρτοβικ
“Στις 27 Ιουλίου 1985, ημέρα Σάββατο, γύρω στις 11.30 το βράδυ, ο Χρήστος Δεϊμέζης, 43 ετών, υπάλληλος διαφημιστικής εταιρίας, παντρεμένος και πατέρας ενός κοριτσιού 7 ετών, είπε στη γυναίκα του ότι θα πεταγόταν στην Ομόνοια για ν’ αγοράσει κυριακάτικες εφημερίδες, βγήκε απ’ το διαμέρισμά του, γωνία Ιουλιανού και Αριστοτέλους, και δεν γύρισε ούτε ξαναφάνηκε ποτέ… Η γυναίκα του, Έλσα Δεϊμέζη, ειδοποίησε την αστυνομία στις 29 Ιουλίου το απόγευμα, όταν βεβαιώθηκε ότι κανένας γνωστός δεν τον είχε δει ή ακούσει στο μεταξύ διάστημα. Η αστυνομία ανακοίνωσε απ’ το ραδιόφωνο την εξαφάνιση, μαζί με μια περιγραφή του εξαφανισμένου. Η ανακοίνωση δεν έφερε αποτέλεσμα. Δεν βρέθηκε ποτέ κανένα ίχνος απ’ τον Χρήστο Δεϊμέζη”.
H Έβα-Ανίτα Mπένγκστον, 34 ετών, σουηδέζα υπήκοος, δημοσιογράφος, μόνιμη ανταποκρίτρια της εφημερίδας “Dagens Nyheter” στην Αθήνα, από μια φωτογραφία που τυχαία βρίσκεται στα χέρια της αναμιγνύεται στην υπόθεση της εξαφάνισης του Χρήστου Δεϊμέζη. H Έβα-Ανίτα θα θελήσει να εξιχνιάσει το μυστήριο της εξαφάνισης, για να εμπλακεί σε μια περιπέτεια όπου τα όρια ανάμεσα στην αλήθεια και την αληθοφάνεια, στην πραγματικότητα και τα είδωλά της, διαρκώς μετατοπίζονται και όπου τα ντοκουμέντα χάνουν την αξία τους.
Η νοσταλγία των δράκων – Δημοσθένης Κούρτοβικ
ΕΚΕΙΝΟΣ: Ιων Δρακάς, ένας εξηντάρης, ιδιότροπος και αψίθυμος καθηγητής, ειδικός στην προϊστορία. Παλιός και πολύπαθος κομμουνιστής, διευθύνει σήμερα ένα σκιώδες μουσείο στην Αθήνα και ζει αποξενωμένος από τον κόσμο.
ΕΚΕΙΝΗ: Ανδρομάχη Κουτρουμπά, μια νέα, όμορφη και δυναμική υπαστυνόμος, που συμβαίνει να είναι η κόρη του βασανιστή του Δρακά τον καιρό της Χούντας.
Οι δυό τους είναι αναγκασμένοι να συνεργαστούν, παρά την αμοιβαία αντιπάθειά τους, και να γυρίσουν μαζί όλη την Ευρώπη, αναζητώντας μια πανάρχαια μούμια που κλάπηκε από το μουσείο του Δρακά. Ταυτόχρονα καλούνται να διαλευκάνουν το πρώτο έγκλημα στην ιστορία της ανθρωπότητας, αφού η μούμια ανήκει στο αρχαιότερο πιστοποιημένο θύμα δολοφονίας. Το ταξίδι τους, γεμάτο κινδύνους, απρόσμενες τροπές, παράξενες συναντήσεις, φοβερές αποκαλύψεις, θα φέρει τη βαθμιαία αλλαγή της σχέσης τους.
Ενα “φιλοσοφικό θρίλερ” και επίσης μια αλληγορία για τη σύγχρονη Ελλάδα, τη σχέση ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν της, τη θέση της στον σημερινό κόσμο.
Πηγές: Biblionet, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Εκδόσεις Καστανιώτη, Ελληνικά Γράμματα, Εκδόσεις Πατάκη
