Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου

Ο θυρωρός των ημερών – Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου

Η Μ Ε Ρ Α    Π Ρ Ω Τ Η

Ώσπου απ’ τα μετόπισθεν των ασυνόδευτων νεκρών
– σαν αχνοχάραμα γραφής που αργοσαλεύει στα κτερίσματα –
κύκλοι ομόκεντροι σχημάτισαν αργά
μια προσομοίωση χώματος
όπως αλεύρι ολικής για την υγεία των ψυχών.
[Χρωστούσαμε μία χουφτίτσα απ’ την επάνω γη
που δεν τη ρίξαμε ποτέ στο κατευόδιό τους.]

Η Μ Ε Ρ Α    Δ Ε Υ Τ Ε Ρ Η

Βαρύθυμα η αλεπού διέσχισε τη γυάλινη οθόνη της
γυρεύοντας τα βήματα των γνώριμων φωνών
που θα την έβγαζαν απ’ την κρυψώνα.
Μια ηλιαχτίδα η εξημέρωση και τρεμοπαίζει άφοβα
πάνω από διατάγματα και κοφτερά ψαλίδια.
Αφήνει δώρα φτερωτά κι αγγίγματα
περιστεριού και κιτροσουσουράδας, είπε
κι ευθύς σαν ντόμινο κατέρρευσαν ξοπίσω της
τα megapixel της αφής
στοιβάζοντας σε άμορφη μάζα άτακτη
την άυλη παρέλαση των «φίλων».
Θρύψαλα το γλυκό του κουταλιού
μαζί με το βαζάκι του
μες στα σιρόπια της αιμορραγεί η γλώσσα.
Κι όμως δεν θραύεται το πρόσωπο.

Η Μ Ε Ρ Α    Τ Ρ Ι Τ Η

Τα μεγάφωνα έξω ειδοποιούν:
Να επιταχθούν οι ζέφυροι
να μοιραστούν ισομερώς
σε κλινικές και σε νοσοκομεία.
Ήσυχη διαβαίνει τώρα η αλεπού
στις λεωφόρους των πόλεων.
Βρέφη και νεοσσοί αναπνοών τη συνοδεύουν
στη θριαμβευτική της είσοδο
στη μόνη αδιαπραγμάτευτη περιοχή της υφηλίου
την άδεια αγκαλιά.

Ποίηση, Κέδρος, 2022, 96 σελ.

Στους πίσω κήπους μιας λέξης – Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου

Δοκίμια κριτικής


Τα κριτικά δοκίμια του παρόντος τόμου, γραμμένα κατά καιρούς με διάφορες αφορμές (αφιερώματα περιοδικών και παρουσιάσεις βιβλίων) επιχειρούν να φωτίσουν πτυχές του έργου 12 ποιητών και ποιητριών που το μόνο τους κοινό είναι η πόλη της Θεσσαλονίκης, ως τόπος όπου ζουν ή έζησαν για πολλά χρόνια.
Η συνάντησή τους στις σελίδες αυτού του βιβλίου δίνει το στίγμα της γραφής τους και λαμβάνει χώρα “στους πίσω κήπους μίας λέξης” καθώς εκεί διενεργείται μια ιδιότυπη ανάκριση, μήπως και αποκαλυφθεί η καταγωγή των λάμψεων μα και της στάχτης που πάντα θα εξέχει απ’ τα χαρτιά του ποιητή.

Ερμηνεία και κριτική, Ρώμη, 2019, 242 σελ.

Αφόρετα θαύματα – Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου

“τι ελάχιστο διάστημα
ανάμεσα στο “λείπουμε”
και στο “φριχτά πονούμε”
πόσο αθώος τελικά
ο κόσμος που ορίζεται απ’ τον θάνατο.”

Τα καταγεγραμμένα στην παιδική ηλικία της ποιήτριας παθήματα της οικογένειας – ο διωγμός από την Κωνσταντινούπολη, η σύντομη μετοίκηση στο Μόναχο (εκεί γεννήθηκε η ποιήτρια) και, τέλος, η μόνιμη εγκατάσταση στη Θεσσαλονίκη – φυσικό και αναμενόμενο είναι να αφήνουν λιγότερες ή περισσότερες αποτυπώσεις στο έργο της… Η ποιητική ατμόσφαιρα δείχνει να αποκτά ολοένα και περισσότερα θέλγητρα που δεν αφήνουν ανεπηρέαστο τον αναγνώστη, ο οποίος σταδιακά αισθάνεται ότι μεταβάλλεται σε συμμέτοχο κοινών εμπειριών και κοινού πάθους. Άλλωστε, ακόμη και ένα ελάχιστο ποσοστό κοινών βιωμάτων μπορεί και διαμορφώνει το απαραίτητο κλίμα εξοικείωσης του δέκτη με τα μηνύματα του πομπού, γεγονός που ενισχύει σημαντικά τον μηχανισμό πρόσληψης. Ακόμη και τα αδιέξοδα με το εύθραυστο κλίμα που προκαλούν, τροφοδοτούν το συναίσθημα και τη σκέψη. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα από το ποίημα “Ο μονόλογος του κλέφτη”:

Σας κλέβω μόνο την αφή
το άγγιγμα που αφήσατε
πάνω στις πορσελάνες
γιατί είν’ απόκρημνη η ζωή
δίχως το άλλο σώμα …
Φιλάργυρος της αφαίρεσης
δανείζομαι το παρελθόν
γυρεύω οικογένεια
συλλέγω από απόγνωση μεταξωτές αισθήσεις
(Από κείμενο του Μάριου Μιχαηλίδη στο bookpress.gr, 25/7/2017)

Ποίηση, Κέδρος, 2017, 112 σελ.

Πέραν της γραφής – Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου

Δοκίμια για την ποίηση


Τα 23 δοκίμια του παρόντος τόμου, αναφερόμενα στο έργο ισάριθμων ποιητών – από τη γενιά του ’30 μέχρι και τη γενιά του ’70 – γραμμένα κατά καιρούς με διάφορες αφορμές (αφιερώματα περιοδικών, ομιλίες σε ημερίδες ή παρουσιάσεις βιβλίων), επιχειρούν να φωτίσουν, συν τοις άλλοις, πτυχές των συγκεκριμένων έργων, που, κατά την κρίση της συγγραφέως, προσδίδουν στα έργα αυτά την ιδιαίτερη σημασία τους.
Έτσι, επισημαίνεται η ανάγκη του Γιώργου Θέμελη να υποδεχτεί τις περιφερόμενες ψυχές στον “Δενδρόκηπο”· η οδυνόμενη συνείδηση της Ζωής Καρέλλη· η διάλυση του ατομικού στην ποίηση του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη· η εξαϋλωμένη έλξη προς το αιώνιο που γοητεύει τον Γιώργο Σαραντάρη· ο νεορομαντισμός, η σάτιρα και η νεωτερικότητα στην ποιητική του Νίκου Καββαδία· το Θείο σε συνεχή όσμωση με την ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη· η συνύπαρξη του ερωτικού προσώπου και του πένθιμου προσωπείου στην άπεφθη ποίηση του Τάκη Βαρβιτσιώτη· η ελεγειακή ποίηση του Γιώργου Καφταντζή· η δυνατότητα του Δ. Π. Παπαδίτσα να αισθητοποιεί το πνευματικό και να νοηματοδοτεί το αισθησιακό· η διάψευση και η αυτοεξορία στην ποίηση του Άρη Αλεξάνδρου· η πικρία και η ματαίωση στην ποίηση του Σταύρου Βαβούρη· το πάθος που ξεπερνάει τη γραφή στη Μαρία Κέντρου Αγαθοπούλου· η νοσταλγία του απολεσθέντος Παραδείσου στην ποίηση του Ορέστη Αλεξάκη· η διαμαρτυρία της υλικότητας από την Κική Δημουλά· η συνομιλία με το Αμίλητο στην ποίηση της Μαρίας Λαμπαδαρίδου-Πόθου· το εφιαλτικό και το αγγελικό στον λόγο της Μαρίας Καραγιάννη· το θαύμα μαχόμενο την ουτοπία στον Τόλη Νικηφόρου· ο χρόνος του σώματος στην Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ· ο αποφθεγματικός λόγος του Γιώργου Γεωργούση· η χαρτογράφηση του άξενου αιώνα μας από τον Μανόλη Πρατικάκη· οι φωσφορισμοί του υποσυνείδητου στην ποίηση του Κώστα Παπαγεωργίου· τα προδομένα οράματα και οι έρωτες στον Γιάννη Καρατζόγλου, και, τέλος, το παρελθόν ως μελέτη θανάτου στην ποιητική του Γιάννη Βαρβέρη.

Ερμηνεία και κριτική, Κέδρος, 2015, 328 σελ.

Συρραπτική του προσώπου – Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου

Επίσκεψη στην ποίηση του Ορέστη Αλεξάκη


… Μέσα από επάλληλους κύκλους και διαδοχικές μεταμορφώσεις ο Αλεξάκης σχηματοποιεί την ουσία του επαναφέροντας από συλλογή σε συλλογή περσόνες – οχήματα που μεταφέρουν όχι μόνο αποκόμματα της μορφής του, αλλά και φραγμέντα ονειρικών και ταυτόχρονα εφιαλτικών εικόνων, ανάμεσα στα οποία μετεωρίζει τη σκηνική δραματουργία του.
Η πάντοτε Μαρία, η γριά και το σπίτι, το κορίτσι κι ο δάσκαλος, η μητέρα, τόσες και τόσες άυλες παρουσίες που τον πήραν φεύγοντας μαζί τους, δεν απηχούν παρά το κρύφιο σχέδιό του επαναφέροντάς τες σε τακτά χρονικά διαστήματα, στην πραγματικότητα τον εαυτό του ευελπιστεί να επαναφέρει σ’ αυτό το ιδιότυπο παρόν, όπου χρονικές και τοπικές αλληλουχίες προβάλλουν στην οθόνη του ιδιωτικού σύμπαντος την δράση του μέσα κόσμου ή -σε μια πιο αισιόδοξη εκδοχή- την εμφάνιση του καθαρού, του πρώτου δικού του βλέμματος.
Έτσι λοιπόν η παρουσία όλων αυτών των ποικίλων νεκρών που με άνεση περιφέρονται από στίχο σε στίχο, από ποίημα σε ποίημα, αναλαμβάνοντας κάποτε το συν της συν-γραφής των ποιητικών συλλογών του, δεν υπαινίσσεται απλά μια πράξη συμφιλίωσης ή έστω την απόδοση μιας οφειλής ούτε καν την ομολογία μιας ανεπάρκειας ανάλογης μ’ εκείνην που δήλωνε ο Σεφέρης στο Ημερολόγιο Καταστρώματος Β’:
“…γιατί πρέπει να ρωτήσω τους νεκρούς / για να μπορέσω να προχωρήσω παρακάτω”…
Ο συνωστισμός τόσων νεκρών και ο συγχρωτισμός τους με τους ζωντανούς, σε σημείο μάλιστα συχνής ανταλλαγής ρόλων και ταυτοτήτων, δεν είναι παρά η ανάγκη του ποιητή να αποσπάσει από το κάθε προσωπείο συγκεκριμένα κομμάτια.
Μια ιδιόμορφη συρραπτική του Προσώπου με υλικά παρελθόντος, προκειμένου να αποκτήσει αυτό που τόσο στερείται, τη μνήμη δηλαδή της παρούσης φυσιογνωμίας του.

Ερμηνεία και κριτική, Ευθύνη, 2012, 120 σελ.

Το επιδόρπιο – Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου

«Μέρες Δύσκολες»
Σπασμένα όλα τα φράγματα
κι η μόνη νίκη του νερού
να ομολογεί την ξηρασία του.

Ακίνητη και η όραση
στάχτη κι ανατολή ομίχλης
έξω απ’ την πόρτα
που δεν άνοιξε στον κίνδυνο.

Η λάσπη ορίζει τώρα την απόσταση.

Όμως, που να βρεις έναν άνθρωπο
που να κρατά τον λόγο του
την κρίσιμη ώρα να μπορεί
να κάνει τον αδιάφορο
να κρύψει έστω ένα παιδί
κάτω από το τραπέζι.

Οι άλλοι έξω χτυπάνε στα τυφλά
η μια πίσω απ’ την άλλη
κλειδώνονται οι εξώπορτες
και λόγια πια παρηγοριάς
ούτε στη σκόνη γράφονται
ούτε και στα βιβλία.

Ποίηση, Κέδρος, 2012, 86 σελ.

Όροφος μείον ένα – Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου

Με κατακτημένη πλέον και αναγνωρίσιμη την ποιητική της φωνή, η Ευτυχία – Αλεξάνδρα Λουκίδου καταθέτει έναν λόγο υπαρξιακό και κατεξοχήν βιωματικό. Διαθέτοντας σταθερή ενότητα ύφους, κινείται γύρω από έναν αφηγηματικό πυρήνα, όπου το ποιητικό “εγώ” παρατηρεί τον απελπισμένο αγώνα της υλικότητας του όντος να εναντιωθεί στο αμετάκλητο. Η πορεία προς το θάνατο καταγράφεται καταλεπτώς σε όλες τις λεπτές αλλά και επώδυνες αποχρώσεις της, μια διαδρομή στην οποία συνειδητά η ίδια βάζει το μαχαίρι ως το κόκκαλο, αποφεύγοντας ωστόσο κάθε είδους μελοδραματισμό. Αντίθετα, η ιδιάζουσα δραματικότητά της προκύπτει από την ένταση με την οποία αντιμετωπίζει την πάσχουσα ύπαρξη και τις αιώνιες απορίες της, όταν “καλείται ξάφνου να αναμετρηθεί με προθεσμίες που τελειώνουν”. Η παρατήρηση της φθοράς να ολοκληρώνει θεαματικά το έργο της έως την απώλεια οδηγεί την ποιήτρια σε λόγο μονόλογο αλλά και σε λόγο απευθυνόμενο, που γίνεται σκληρός και συχνά αποφθεγματικός: “όμως σιδηρουργείο η ζωή / και βάρος αμετάθετο η τελευταία λέξη”.

Ποίηση, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2008, 64 σελ.

Ν’ ανθίζουμε ως το τίποτα – Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου

ΕΠΙΝΟΗΣΕΙΣ
Και ποιος θ’ άντεχε -μου λες;-
σ’ αυτή την κρύα κάμαρα, σ’ αυτά τα κρύα σεντόνια
να ξεπαγιάζει άυπνος και να κεντά
όπως εμείς, αγρούς στα μαξιλάρια
– από αυτούς που τρέχουν τα παιδιά
κι απ’ το κυνηγητό του λαχανιάζουν-
μήπως και αποκάμουμε, μήπως μας πάρει ο ύπνος
και λυτρωμένοι το πρωί ξυπνήσουμε
μ’ ένα στεφάνι αγιάζι στα μαλλιά.

Ποίηση, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2004, 53 σελ.

Εν τη ρύμη του νόστου – Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου

Ριγμένα πέταλα φωτός
Στις στοιχειωμένες μοναξιές

Αυγή θρυμματισμένη
Από σαλπίσματα τυφλών αγγέλων
Πάνω στις στέγες των σπιτιών
Πού εντός τους ενδημεί
Η αναμονή του πένθους

Μα, εκεί στην άκρη της αυλής
Στης κλαίουσας τον ίσκιο
Μια χορωδία μαρτύρων
Με μωβ αγκάθια στα μαλλιά
Στήνει μιαν ανεμόσκαλα
Το θάνατο αποπλανά
Κι ένα μπουκέτο νότες
Αναπέμπει

Ποίηση, Αρμός, 1999, 76 σελ.

Το τρίπτυχο του φέγγους – Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου

Ποιήματα


Κι εμφανίζεσαι
με αγίου αργούς βηματισμούς,
στην πόλη σαν γυρνά
‘κείνη τη νύχτα της γιορτής,
με την πατρίδα που δε γνώρισα
σούρουπο στη Σαλονίκη.
Ακολουθώντας την κίνηση των ρυτίδων
στο σώμα μου στρωμνή γυρεύεις.
κλίνη υγρή των απαρνήσεων
κουρσεύεις τ’ αβάφτιστά μου δάκρυα
και απειλείς
πως θα πλεύσεις ναυαγός στην κόπωση του κόσμου.
Κοχλάζουσες λίμνες τα μάτια σου
και αιωρείται η σελήνη.
Προσπέρασες
και μοσχοβόλησε ο τόπος αρμύρα.
Έρπει η μνήμη στην καρδιά,
τις παιδικές ερωτήσεις ξεσκαλώνει,
στα ήσυχα του φεγγαριού νερά
την κρουαζιέρα ακυρώνει…

Ποίηση, Ιδιωτική Έκδοση, 1993, 157 σελ.

Λυπημένες Μαργαρίτες – Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου

Με πανσέδες και μια αρμαθιά
απ’ την αρνησιά
μας είπαν να παραβρεθούμε
στη γιορτή των ρόδων
που ολισθαίνουν,
στη γιορτή όπου γκρεμίζεται
ο θρίαμβος
και ξεπουλιούνται τα παράσημα.
Δόθηκε η υπόσχεση της απελευθέρωσης
και της λαμπρότητας
του κάλλους της ζωής.
Μας μίλησαν
για την κατάπαυση
και η γιορτή έκλεισε
μ’ ένα σταχτί
γιασεμί
για σφραγίδα…

Ποίηση, Εγνατία, 1986, 96 σελ.