Ιωάννης Γ. Κουρεμπελές

Ηδονοδοξία – Ιωάννης Γ. Κουρεμπελές

Κριτική στη μεταπατερική θεώρηση της παρθενίας της Θεοτόκου
Οι αντιομολογιακοί θεολόγοι, αυτοί που στη μελέτη ονομάζονται ορθοδοξίτες, χρησιμοποιούν καταχρηστικά τη χριστιανική διδασκαλία μόνο για να μιλήσουν περί αγάπης προς τον “άλλο”, ειδωλοποιώντας, ωστόσο, την “αγάπη” μέσα στα κλειστά ανθρώπινα -οπωσδήποτε ανταλλακτικά της ψευδαγάπης- όρια. Τοιουτοτρόπως, δια της κενολόγου αγαποδοξίας τους, αντιστρατεύονται την οντολογία της ορθόδοξης πνευματικότητας που οικοδομείται πάνω στην πίστη της ταυτότητας του Χριστού με τον Θεό Λόγο και στην παραδοχή της Αειπαρθενίας της Θεοτόκου.

Η Θεοτόκεια Αειπαρθενία υποτιμάται πλέον εμφανώς στο μεταπατερικό σύστημα του ηδονοδοξιτισμού. Σε αυτό το εξωθεολογικό σύστημα γίνεται αδιάφορος ο συγκεκριμένος “πλησίον” και γίνεται “αγαπητικός” ο αφηρημένος “άλλος”, κάτι που αντίκειται στην ευαγγελική αλήθεια της θεουργούμενης και ανιδιοτελούς -όχι της ανταλλακτικής και ωφελιμιστικής- αγάπης.

Συνεπώς, η σύγχρονη άποψη της ηδονοδοξίας έχει μπερδέψει εσκεμμένα σεξουαλικές ιδεολογίες και κοινωνιστικά συμπλέγματα με τη θεολογία, παραμερίζοντας την επιστημονική προοπτική του θεολογικού λόγου που ζητά σωτηριακές αποδείξεις. Ως εκ τούτου καταλήγει, αυτή η αντιθεολογική άποψη που απαξιώνει την Αειπαρθενία της Θεοτόκου, στην απαξίωση της ίδιας της θεολογίας ως επιστημονικού επιστητού και ως σημείου έμπιστης αναφοράς του ανθρώπου στον αγαποδότη Θεό. Δείχνεται να μη γνωρίζει, ούτε να ενδιαφέρεται να μάθει, μιας και πρόκειται για ιδεολογία που θέλει να αποδομήσει τη θεολογία, το βαθύτερο σωτηριολογικό πνεύμα της ορθόδοξης θεολογίας και ασκητικής της πνευματικότητας. Το πέρασμα τέτοιου τύπου δοξασιών στο εφαρμοζόμενο Νέο Μάθημα των Θρησκευτικών διδάσκει την παραφθορά της ανωτέρω ζώσας πνευματικότητας.

Θεολογία, Εκδόσεις Αθανάσιου Αλτιντζή, 2019, 320

Ξενοτόκος – Ιωάννης Γ. Κουρεμπελές

Ποιήματα

Ποίηση, Εκδόσεις Κυριακίδη ΙΚΕ, 2018, 28 σελ.

Θεολογία και θρησκεία εν μέσω απολυτοποίησης και σχετικοποίησης – Ιωάννης Γ. Κουρεμπελές

Ο βασικός άξονας πάνω στον οποίο τοποθετεί τη πρόταση του ο Ι. Κουρεμπελές (στο εξής Ι.Κ.) στο νέο του βιβλίο είναι η οντοθεολογία. Είναι εκείνη η θεολογία που προκρίνει την ενυπόστατη συναρμογή της γνώσης με την εμπειρία στο ανοικτό σώμα του Θεού Λόγου όπως αυτή εκφράστηκε κατά την πατερική διαχρονία. Κατά αυτόν τον τρόπο το αγιοπατερικό παράδειγμα είναι το δέον για μια υγιή σύγχρονη θεολογία και λειτουργεί ως θεολογικός καμβάς, πάνω στον οποίο τοποθετεί συγγραφικά ο Ι. Κ. τη σκέψη του σε αυτό το βιβλίο.
Δεύτερο χαρακτηριστικό του βιβλίου είναι η πραγματικά εντυπωσιακή λεξηπλαστική ικανότητα του Ι.Κ. που τολμά με τη νέα ορολογία που κατασκευάζει να παρουσιάζει στον αναγνώστη του αναδημιουργημένη την αλήθεια των πραγμάτων, χωρίς να προσβάλλει την ακέραιη διαχρονία της. Απαραίτητο επίσης κλειδί για την κατανόηση της σκέψης του Ι.Κ. είναι η δυναμική που εμπεριέχει ο βυζαντινός όρος του ενυποστάτου. Σύμφωνα με αυτόν, η ενυπόστατη σάρκωση του Θεού Λόγου μπορεί να αποτελέσει το κέντρο για την υπέρβαση των ανθρωπίνων ατομικοτήτων. Στο διαλογικό πλαίσιο των θρησκειών το ενυπόστατο παίρνει μια νέα σημασία για τον Ι.Κ και υποδηλώνει ότι δεν υπάρχει ανθρώπινη φύση που είναι θρησκευτικά ανυπόστατη, στο βαθμό που το μεταφυσικό στοιχείο στον άνθρωπο είναι έκδηλο παντού και καθολικά αποδεκτό.
Ο Ι.Κ. συζητά το θέμα της αποκλειστικότητας του μονοθεϊσμού με δυτικούς θεολόγους που συντάσσονται με τη δική του κριτική στάση απέναντι στη συγκεκριμένη θεωρία. Η μέθοδος αυτή του συγγραφέα, γνώστη και από άλλα έργα του, φανερώνει όχι μόνο το εύρος της έρευνας που εξάγει σε κάθε του βιβλίο, αλλά και το γεγονός ότι υπάρχουν και δυτικοί θεολόγοι που στέκονται κριτικά στις εκάστοτε νέες θεολογήσεις της εσπερίας. Ενδιαφέροντα παραδείγματα επιφανών θεολόγων είναι αυτά του J. Ratzinger και H. Vorgrimler, που στέκονται κριτικά απέναντι στο φαινόμενο του θρησκευτικού πλουραλισμού και ειδικότερα στην έκπτωση της χριστιανικής πληρότητας, όσον αφορά το πρόσωπο του Χριστού.
Ο συγγραφέας δεν αφήνει έξω από την έρευνα του το κείμενο της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας Dominus Jesus και την αντίθεση του στη θεωρία του θρησκευτικού σχετικισμού. Είναι αρκετά ενδιαφέρον το γεγονός ότι ο Ι.Κ. τοποθετεί στο ίδιο επίπεδο την αποκλειστικότητα του ρωμαιοκαθολικού κειμένου και τον ωραιοποιημένο ρελατιβισμό των ημερών μας. Ο περιεκτικός πλουραλισμός της ενορθόδοξης θεολόγησης με κέντρο αναφοράς το ανοικτό θεανθρώπινο σώμα που χωρά όλη την κλητή σε αυτό ανθρωπότητα, είναι ο τόπος συνάντησης της θρησκευτικότητας με την ενχριστωμένη θεολογία. Αυτή η γνήσια παραδοξολογική θεολογία που προτείνεται από τον Ι.Κ. είναι που θέτει ως κέντρο αναφοράς την εκζήτηση της ανθρωπότητας από τον ενφυσιωμένο σε αυτήν θεάνθρωπο που εξακολουθεί να παραμένει ακόμη και σήμερα το ωφελιμότερο μυστήριο.
Κλείνοντας, θα ήθελα να επισημάνω ότι δεν είναι τυχαία η επιλογή του εξωφύλλου του βιβλίου από λεπτομέρεια του τοιχογραφικού έργου “Stories Without Heroes” του σύγχρονου ζωγράφου-αγιογράφου Φίκου. Tο μυθιστορικό θέμα των λωτοφάγων παραπέμπει στον εφησυχασμό των ενδοκοσμικών παράδεισων που επιτάσσουν οι κάθε είδους θρησκευτικοί ολοκληρωτισμοί. Η έξοδος προς την καθολικότητα της ενυπόστατης θεανθρωπικής πραγματικότητας που προτάσσει η ενορθοστασία της ορθόδοξης παράδοσης, καταπολέμα τη δι-αίρεση με την ανάληψη της κατά πάντα ωφέλιμης αλλά και θελξίπικρης ανάληψης των ευθυνών μας. Τελικά η πρόταση του Ι.Κ. θα μπορούσε να συμπυκνωθεί στο γεγονός ότι η αγιοπνευματική οντολογία της πατερικής θεολογίας, είναι το ζητούμενο και για τη σύγχρονη θρησκευτικότητα, αρκεί οι θρησκευόμενοι να κατορθώνουν διαρκώς, με ηρωικό τρόπο, τη συνενυπόστατη συμπόρευση τους στον καθολικό τόπο της οικουμενικής θεανθρωπινότητας.
Δημήτριος Γ. Αβδελάς
θεολόγος – κοινωνιολόγος, υπ.δρ. θεολογίας

Θεολογία, Εκδόσεις Κυριακίδη ΙΚΕ, 2014, 360 σελ.

Θεοδικία εν ουτοπία – Ιωάννης Γ. Κουρεμπελές

Στοιχεία σύγχρονης ανατομίας του κακού και θεολογικός διάλογος με τις απόψεις του J. B. Metz
Η ύπαρξη του κακού στον κόσμο δημιουργεί προβληματισμό στον άνθρωπο και σκεπτικισμό σε σχέση με τη θέση του στον κόσμο, αλλά και τη δύναμη του αντίπαλου δέους του, του Θεού. Στη θέα ή, ακόμη περισσότερο, στη βίωση του κακού δεν μπορεί ο άνθρωπος να μη λυγίζει και να μην προβληματίζεται γύρω απ` αυτό το ερώτημα, που καταλήγει σε ορισμένες θεολογικές σκέψεις να είναι θεοδικιακό. Μ’ αυτό το πάντα συνυφασμένο εντέλει με την ανθρωπότητα θέμα καταπιάνεται στο παρόν πόνημά του ο αναπληρωτής καθηγητής Ιωάννης Κουρεμπελές, “Θεοδικία εν ουτοπία: Στοιχεία σύγχρονης ανατομίας του κακού και θεολογικός διάλογος με τις απόψεις του J. B. Metz”.
Στο πλαίσιο αυτής της θεοδικιακής προβληματικής στη γερμανόφωνη βιβλιογραφία, η οποία προκλήθηκε μάλιστα για θεολογικό λόγο από θηριωδία του Άουσβιτς, εκφράστηκε θεολογικά ο δυτικός θεολόγος Metz, με τον οποίο συνομιλεί κριτικά ο συγγραφέας, έχοντας δώσει πρώτα στοιχεία περί της σύγχρονης προβληματικής γύρω από το πρόβλημα του κακού. Ο δυτικός αυτός θεολόγος -όντας και ο ίδιος θεολόγος μετά το Άουσβιτς- πασχίζει να βρει τρόπο να μιλήσει για τον Θεό μπροστά σε έναν κόσμο που πάσχει. Πρόκειται δηλαδή για μια αναζήτηση του ίδιου του Θεού και όχι για μια θεολογία χωρίς Θεό.
Ιδιαίτερα στην πολιτική θεολογία του Metz, μπορεί κανείς να δει την αγωνία του για τη σωτηρία του κόσμου, την οποία στηρίζει στον Χριστό. Βλέπει δηλαδή την προσέγγιση του κτιστού με το άκτιστο παραδοξολογικά, όπως χαρακτηριστικά και καίρια αναφέρει ο συγγραφέας, εν Χριστώ. Έτσι, σκοπός της πολιτικής θεολογίας του είναι η απο-ατομίκευση του ανθρώπου με στόχο την προσωπική επαφή του ενός προς τον άλλο. Σημαντικό εν προκειμένω είναι ότι δίνει σ` αυτή τη θεολογία του κοινωνική διάσταση. Κατανοεί όμως την αμαρτία ως ενοχή, θεώρηση που αφορμάται από τη θεολογία του Αυγουστίνου, από την οποία δεν μπόρεσε να απεμπλακεί. Ωστόσο, για τον Metz, μεγαλύτερη σημασία έχει η απαλλαγή του ανθρώπου από την έμπονη πραγματικότητα και όχι από την ανθρώπινη διαφθορά ως οντολογικό γεγονός.
Ο Metz, άλλωστε, αρνείται το μοντέλο της συμπάσχουσας θεϊκής αγάπης ως “άνωθεν”, στερώντας έτσι από τη θεολογία και την οντοκοσμολογία του την προοπτική της απελευθέρωσης και σωτηρίας που μόνο η παραδοξότροπη ένωση του θείου με το ανθρώπινο στο πρόσωπο του Θεού Λόγου μπορεί να δώσει. Ταυτόχρονα αρνούμενος -και δικαίως- τoν θεοπασχητισμό των δυτικών θεολόγων, αρνείται και το χριστολογικό σωτηριώδες πάθος, ακυρώνοντας έτσι την ίδια τη σωτηριώδη κίνηση του Θεού προς τον άνθρωπο. Καταλήγει έτσι σε έναν θεοδικιακό δοκητισμό, καθώς επιμένει να διαιρεί τον Θεό Λόγο από τον Ιησού τον Ναζαρηνό, αφήνοντας ουσιαστικά μετέωρο και ανερμήνευτο το θεοδικιακό ερώτημα…
Εύη Κοσμίδου
Φιλόλογος-Θεολόγος

Θεολογία, Εκδόσεις Κυριακίδη ΙΚΕ, 2014, 224 σελ.

Τίποτα ενάντια στη συνείδηση – Ιωάννης Γ. Κουρεμπελές

Ο Μητροφάνης Κριτόπουλος σε θεολογικό διάλογο και η δογματική σημασία της ομολογίας του


Έχουμε τη γνώμη ότι ο Μητροφάνης Κριτόπουλος με την Ομολογία του πρόκρινε κύρια θέματα της ορθόδοξης πίστης με διαλογική προοπτική.
Θεωρούμε ότι η εξέταση της συνδρομής του Κριτόπουλου τόσο στο επίπεδο των διαλογικών επαφών με τη Διαμαρτύρηση όσο και στο επίπεδο της θεολογικής έκφρασης δεν αποδεικνύει μία προσπάθεια αδιάκριτης ένωσης η σύγχυσης με τα άλλα δόγματα και τις χριστιανικές παραδόσεις. Δεν θα διστάζαμε, λοιπόν, να μεταγράψουμε τη γνωστή ρήση του Μητροφάνη «Μηδέν κατά της συνειδήσεως» με το «Μηδέν κατά της Ορθοδοξίας», αναφέροντας την έκφραση αυτή στην πράξη και στη θεολογία του.

Θεολογία, Κυριακίδη Αφοί, 2013, 414 σελ.

Δως μου λόγο, Λόγε – Ιωάννης Γ. Κουρεμπελές

Μελέτες λόγω θεολογίας


Μία διαδρομή στο ρου της ιστορίας αναζητώντας τον σαρκωμένο Λόγο στα πρόσωπα και τα γεγονότα του θεολογικού γίγνεσθαι από το παρελθόν στο παρόν, ακόμη και στον διάλογο με τον σύγχρονο προβληματισμό των αθεολόγων στοχαστών, επιχειρεί σ’ αυτό το έργο ο συγγραφέας, το οποίο μπορεί να κατανοηθεί και ως συνέχεια του προηγούμενου πονήματός του με τίτλο Λόγος Θεολογίας Α (Θεσσαλονίκη 2009). Αυτή η διαχρονική και ταυτόχρονα συγχρονική – ιδωμένη στα χωροχρονικά συμφραζόμενά της – προσέγγιση καταδεικνύει τόσο τον παροντικό όσο και τον διαχρονικό η και αχρονικό Λόγο, ο οποίος αυτοπροσφέρεται στον άνθρωπο ενυπόστατα και «σωματωδώς» εν Χριστώ. Τον «ενυπόστατο» Λόγο επικαλείται και ζητά κατά πρόσωπον απ’ αυτόν ο συγγραφέας τον ενυπάρχοντα «λόγο», επίκληση η οποία διατρέχει με μία νοητή γραμμή όλο το σύγγραμμα.

Θεολογία, Εκδόσεις Κυριακίδη ΙΚΕ, 2013, 464 σελ.

Ρωμανού Μελωδού θεολογική δόξα – Ιωάννης Γ. Κουρεμπελές

Σύγχρονη ιστορικοδογματική άποψη και ποιητική θεολογία


Το παρόν βιβλίο αποτελεί μια συλλογή μελετών που άλλες έχουν δημοσιευθεί κι άλλες πρόκειται να δημοσιευθούν σε επιστημονικά περιοδικά ή συνεδριακούς τόμους. Τρεις μάλιστα από αυτές (η 1η, 2η και 3η) έχουν μεταφραστεί σε ξένες γλώσσες. Οι κύριες (τέσσερις) – εκτός της πρώτης κατά σειρά- μελέτες είναι ρωμανικές και δίνουν έμφαση στον θεολογικό χαρακτήρα των ποιημάτων του Ρωμανού του Μελωδού. Έχοντας επιφέρει διορθώσεις πραγμάτων που απαιτεί η σύνδεση των μελετών μεταξύ τους και παροραμάτων που είδαμε στα (ήδη εκδοθέντα) κείμενά μας τα μεταφέρουμε εδώ βελτιωμένα και συνδετικά, προσθέτοντας – ευχόμαστε- βιβλιογραφικά κάτι ακόμη για τον μεγάλο Μελωδό Ρωμανό με την ταπεινή αυτή μας προσπάθεια και καταθέτοντας τον προβληματισμό μας για τη θεολογική του ποίηση…
(απόσπασμα από τον πρόλογο του συγγραφέα)

Θεολογία, Πουρναράς Π. Σ., 2010, 331 σελ.

Οικουμενικά παραδείγματα στην ιστορία της Εκκλησίας – Ι. Γ. Κουρουμπελές

Με την παρούσα έκδοση δύο ξεχωριστών μελετών πιστεύουμε ότι συνδέουμε επιστημονικά ζητήματα έρευνας που έχουν κοινό παρονομαστή. Αυτός είναι το γεγονός ότι το υπόβαθρό τους βασίζεται στην οικουμενική προοπτική. Έτσι, στην πρώτη μελέτη αποδεικνύονται με έμπρακτο τρόπο οι επιτυχημένες οικουμενικές ενέργειες του Ιουστινιανού στην προσπάθειά του για δογματική συμφωνία με τη Ρώμη. Στη δεύτερη μελέτη, πέρα από το ότι αποδεικνύουμε την πατρότητα ενός παραμελημένου από δογματική άποψη κοντακίου, θέλουμε να αναδείξουμε την κίνησή του, γύρω από τον στόχο της συγγραφής του, που ήταν η σχέση του με τη σύγκληση συνόδων, και τη δογματική του προβληματική…
(από τον πρόλογο του βιβλίου)

Θεολογία, Πουρναράς Π. Σ., 2010, 301 σελ.

Λόγος θεολογίας Α΄ – Ι. Γ. Κουρουμπελές

Μελέτες θεολογικού προβληματισμού


Το “ζωντανό” τούτο βιβλίο αποτελεί μία λειτουργική πρόσθεση πέντε μελετών που έχουν (οι τέσσερις από αυτές) σχεδόν ίδια έκταση. Εξαίρεση αποτελεί η ενδιάμεση περί “ομοιοπαθητικής θεραπείας” μελέτη, που είναι μεγαλύτερη από τις άλλες και συνιστά τον κεντρικό πυρήνα του βιβλίου. Οι μελέτες πραγματεύονται θέματα που απασχολούν τον σύγχρονο θεολογικό προβληματισμό και διαπνέονται από το ερώτημα της σωτηρίας στην οικουμένη του Θεού και του κόσμου. Έτσι ήδη με την πρώτη μελέτη τίθεται το πρόβλημα της οικουμενικής σημασίας που αντανακλά ως σήμερα το δόγμα της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου (451)…
Στη δεύτερη μελέτη, επίσης, παραμένω σε ένα σύγχρονο εκκλησιαστικό ερώτημα, επιστρέφοντας με κριτική διάθεση στη σκέψη ορθόδοξων θεολόγων της εποχής μας. Ταυτίζεται η ευχαριστία με την εκκλησία και τη βασιλεία του Θεού;…
Στην τρίτη μελέτη καταπιάνομαι εντονότερα με το σωτηριολογικό ερώτημα, με τρόπο που προσπαθεί να πει ότι η εκκλησιαστική ζωή του κόσμου δεν είναι μία ουτοπία, αλλά είναι ένσαρκη παρουσία και έχει πράγματι δημιουργική έκφραση και αντικαταθλιπτική προοπτική…
Το ότι στην τέταρτη μελέτη στρέφομαι σε μία κριτική παρουσίαση απόψεων γύρω από τον ιουδαϊσμό και τον χριστιανισμό είναι διότι και εδώ αναζητάται η οικουμενική διέξοδος σε έναν κόσμο που πάσχει μέσα στις διαιρέσεις και στον θρησκευτικό σπαραγμό…
(από τον πρόλογο του βιβλίου)

Θεολογία, Πουρναράς Π. Σ., 2009, 468 σελ.

Η ομιλία του πατριάρχη Πρόκλου “εις την Παναγίαν Θεοτόκον” και η απάντηση του Νεστορίου – Ι. Γ. Κουρουμπελές

Σπουδή στην οικουμενική χριστολογία του Πρόκλου Κωνσταντινουπόλεως σε σχέση προς το ερώτημα της χριστολογικής ορολογίας του Θεοδωρήτου Κύρου και του Νεστορίου
… Στην παρούσα εργασία μας, λοιπόν με βάση την ομιλητική έριδα μεταξύ των δύο μεγάλων ομιλητών της εποχής εκείνης, του Πρόκλου και του Νεστορίου, θα προσπαθήσουμε να δούμε το ευρύτερο άνοιγμα μια χριστολογικής διαμάχης, που οφείλει εκ των πραγμάτων να λύσει και προβλήματα πατρότητας στην πρόκλεια χριστολογική ορολογία, αλλά και να συνεισφέρει στην ερμηνευτική διευκρίνιση της ορολογίας αυτής. Η διευκρίνιση αυτή λείπει στη γνωστή έως σήμερα έρευνα και πρέπει να γίνει σε συνάρτηση με απαραίτητες κειμενικές χρονολογήσεις και με εξέταση της δογματικής ορολογίας και πατρότητας (της ορολογίας αυτής). Η προσπάθειά μας είναι μια προσπάθεια σύνδεσης της ιστορικής και δογματικής μεθόδου με τη συστηματική δουλειά, όπως και της στενής ερευνητικής προοπτικής με την ευρύτερη. Κέντρο κάθε ερευνητικού σημείου είναι η εξέταση και η κριτική αξιολόγηση απόψεων που εκφράστηκαν ως σήμερα από ξένους ερευνητές, με στόχο να συμβάλλουμε εκ των πραγμάτων στην ανάδειξη της θεολογικής συμβολής του πατριάρχη Πρόκλου. Αυτό σημαίνει την ανάδειξη της ορθής κατανόησης και την προβολή της χριστολογικής του ορολογίας, τεχνικής ή όχι, στην οποία δεν δόθηκε ως σήμερα ιδιαίτερη σημασία. Όπως ήδη γίνεται κατανοητό, η έμφασή μας ρίχνεται στο έργο του Πρόκλου και με κέντρο τη δική του χριστολογία διευρύνουμε την έρευνά μας στον Νεστόριο και στον Θεοδώρητο Κύρου…
(από τον πρόλογο του βιβλίου)

Θεολογία, Πουρναράς Π. Σ., 2004, 370 σελ.

Ο νεοχαλκηδονισμός: Δογματικό σημείο διαίρεσης; – Ιωάννης Γ. Κουρεμπελές

Οι νεοχαλκηδόνιοι Πατέρες σίγουρα δεν ήθελαν, από πληρότητα εμπειρίας, να αναγάγουν την περιγραφή της εν Χριστώ ζωής σε μία λεκτική φιλοσοφική ενασχόληση. Ο κίνδυνος αυτός, παρών και στις μέρες μας, διαστρεβλώνει τα ιστορικοδογματικά δεδομένα και θέτει σε περιπέτειες τον ειλικρινή και βάσιμο θεολογικό διάλογο.

Θεολογία, Πουρναράς Π. Σ., 2003, 295 σελ.