Γιάννης Τσιώλης (1940-2018)

Ελληνες λογοτέχνες
Ο Γιάννης Τσιώλης/John Chioles (1940-2018), γεννήθηκε στην Πελοπόννησο, στο Λεβίδι Μαντινείας.
Σπούδασε φιλοσοφία στο Hunter College των ΗΠΑ και έκανε το διδακτορικό του στην ελληνική τραγωδία (“Dramatic Literature, Theory, Criticism, and Directing for the Stage”), το 1972, στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ, στην Καλιφόρνια. Ως πανεπιστημιακός δάσκαλος, δίδαξε στα Πανεπιστήμια του Μπέρκλεϊ και του Στάνφορντ και διετέλεσε καθηγητής συγκριτικής λογοτεχνίας στα Πανεπιστήμια της Νέας Υόρκης (NYU) και της Αθήνας. Βραβεύτηκε από το National Endowment for the Humanities για τη μετάφραση της “Ορέστειας” στα αγγλικά, δυο φορές από το National Endowment for the Arts για το συγγραφικό του έργο, και το 1983 πήρε πρώτο βραβείο διηγήματος του ΡΕΝ/ΝΕΑ για το διήγημα “Before the Firing Squad” που παρουσιάζεται σε διάφορες εκδόσεις σχολικών βιβλίων. Μετέφρασε, επίσης, έργα της ελληνικής λογοτεχνίας στα αγγλικά, όπως “Το τρίτο στεφάνι” του Κώστα Ταχτσή και την “Κάθοδο των εννέα” του Θανάση Βαλτινού, μεταξύ πολλών άλλων. Το σκηνοθετικό του έργο αριθμεί 49 έργα, επί το πλείστον στο εξωτερικό -στην Ελλάδα από την περίοδο του Βολανάκη στα κρατικά θέατρα ως και πρόσφατα με την “Ισμήνη” του Ρίτσου. Τα τελευταία χρόνια του μοίραζε το χρόνο του μεταξύ Νέας Υόρκης και ορεινής Αρκαδίας. Στα ελληνικά κυκλοφόρησαν, μεταξύ άλλων, τα βιβλία του: “Θεωρία της λογοτεχνίας”, 1995, “Μυθικό θέατρο, πολιτική φωνή: Ο τραγωδός Αισχύλος”, 1998, “Θεωρία της θεατρικής πράξης”, 2005, καθώς και η συλλογή διηγημάτων “Ο Ρωμαίος το πρεζόνι και η Ιουλιέτα το κλεφτρόνι”, Καστανιώτης, 2004. Το 2011 εξελέγη ομότιμος καθηγητής του τμήματος Αγγλικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ήταν αντεπιστέλλον μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων.
Έφυγε από τη ζωή στις 14 Φεβρουαρίου 2018.

Μυθικό θέατρο, πολιτική φωνή: Ο τραγωδός Αισχύλος – Γιάννης Τσιώλης




Μέσα από την ανάγκη της κοινωνίας για διάλογο γεννιέται μια τέχνη. Αυτή η απλή δήλωση μας δείχνει την αρχή της τραγωδίας και, παρ’ όλα τα σύνθετα επιχειρήματα σχετικά με την καταγωγή της τραγικής τέχνης, το θέμα μάλλον δεν είναι περισσότερο πολύπλοκο απ’ αυτό. Για τους Έλληνες η ιστορία της καταγωγής αυτού του τραγικού θεάτρου μοιάζει να είναι μια πολύ σύντομη ιστορία ειπωμένη με τον τρόπο του Μπρεχτ, για να μεταδώσει μάλλον την ιστορία του παρόντος παρά έναν αντικειμενικό κόσμο σε μια μακρινή εποχή. Ο Αριστοτέλης, όταν θεώρησε σκόπιμο ως φιλόσοφος να ασχοληθεί με το θέμα γενεαλογικά, το απέδωσε σε ένα αόριστο παρελθόν, η ακρίβεια του οποίου δεν είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον, διηγούμενος απλώς πως κάποιοι άνθρωποι διεκδίκησαν την τράγου ωδή, ενώ κάποιοι άλλοι, πάλι, λέγεται πως επινόησαν τον όρο τραγωδία.

Αφού κατανοήσουμε την έντονη επιθυμία των Ελλήνων για την ιστορία του παρόντος, δηλαδή μια ιστορία που γράφεται στον ενεστώτα για την εκπαίδευσή τους στους μύθους και στην πολιτική, στις τέχνες και στα αθλήματα, τη διήγηση εποικοδομητικών ιστοριών από ένα μυθικό παρελθόν σαν γεγονότα που συμβαίνουν σήμερα, τότε μόνο μπορούμε να επανεφεύρουμε τους μύθους τους, να θέσουμε το θέατρό τους επί σκηνής και να επανεξετάσουμε την τέχνη τους στο κοινωνικό της πλαίσιο.

Ερμηνεία και κριτική, Εκδόσεις Καστανιώτη, 1998, 466 σελ.

Ο Ρωμαίος το πρεζόνι και η Ιουλιέτα το κλεφτρόνι – Γιάννης Τσιώλης




Στο μάθημα για τον Ηλιόδωρο η Φωτεινή κι ο Στέλιος χάνουν την παρθενιά τους μέσα στα αίματα του αρχαίου συγγραφέα. Ο Αντόνιο φεύγει από την πατρίδα του για κάποιον παράδεισο και βρίσκει στην Κρήτη την αδερφή του και το… βιασμό της Ευρώπης. Τα οιδιπόδεια συμπλέγματα ενός Γερμανού καθηγητή κι ενός Έλληνα κλασικιστή με άλτσχαϊμερ και το δικό τους μπλέξιμο στους Δελφούς. Μια παράσταση του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας από ένα θίασο αγοριών, Ελλήνων κι αλλοδαπών, φυλακισμένων στον Κορυδαλλό. Μια υπόθεση υποκλοπής ταυτότητας μεταξύ πατέρα και γιου. Η μάνα του “ξένου” επαναστατεί και γράφει στα παιδιά της χωρίς στίξη… Μια πυρκαγιά αιωρείται πάνω από τούτα τα διηγήματα. Ένα πυρ πραγματικό και μεταφορικό, κάτι σαν εκτόπιση, μετανάστευση, προσφυγιά.

Διηγήματα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2004, 187 σελ.

Διηγήματα
Ο Ρωμαίος το πρεζόνι και η Ιουλιέτα το κλεφτρόνι (2004), Εκδόσεις Καστανιώτη

Δοκίμια-Μελέτες-Ερμηνεία και κριτική
Θεωρία της λογοτεχνίας (1996), Εκδόσεις Καστανιώτη
Μυθικό θέατρο, πολιτική φωνή: Ο τραγωδός Αισχύλος (1998), Εκδόσεις Καστανιώτη

Συλλογικά έργα
Διεθνής συνάντηση αρχαίου ελληνικού δράματος (1987), Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών
Διασχίζοντας το σώμα (1997), Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη
VIII Διεθνής συνάντηση αρχαίου ελληνικού δράματος (1998), Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη
Αληθινές ιστορίες (2003),(2012), Μεταίχμιο
Διασχίζοντας το σώμα (2017), Πεδίο

Μεταφράσεις
Κώστας Ταχτσής, The Third Wedding Wreath (1985), Ερμής
Michael Longley, Ποιήματα (1992), Ερατώ

Πηγές: BIBLIONET, Εκδόσεις Καστανιώτη, Εταιρεία Συγγραφέων