Μισέλ Φάϊς

Εξουθένωση – Μισέλ Φάις

Ντοκιμαντέρ ονείρων


Εβδοµήντα µία ιστορίες στη φόρµα του διαλόγου ή του µονολόγου (θεατρικής ή κινηµατογραφικής πνοής). Εβδοµήντα ένα ντοκιµαντέρ ονείρων που βλέπουν ή υποδύονται ότι βλέπουν οι εξουθενωµένοι ήρωες µιας οµόκεντρης συλλογής διηγηµάτων. Χαρακτήρες που πασχίζουν να υπάρξουν σ’ έναν κόσµο αβέβαιο, ακραίο, απαθή. Ατοµικές ή συλλογικές φοβίες, πανικοί και παραισθήσεις διαπερνούν, ως µια γενικευµένη παραλυσία, αυτά τα διηγήµατα. Πρόσωπα που κινούνται στην κόψη ιδιωτικού και δηµόσιου, επείγοντος και ανίας, κενού και φάρσας, καταστροφής και αφύπνισης. Ο Μισέλ Φάις µε την Εξουθένωση ξαναπιάνει το διηγηµατογραφικό νήµα της γραφής του από το 1999 (Απ’ το ίδιο ποτήρι και άλλες ιστορίες, Κρατικό Βραβείο Διηγήµατος, 2000).

Διηγήματα, Εκδόσεις Πατάκη, 2022, 288 σελ.

Caput mortuum [1392] – Μισέλ Φάις

Φάρσα αφανισμού


Σηµειώσεις ενός παράδοξου µελετητή του Ευριπίδη; Ένας Δραµατοθεραπευτής αναλαµβάνει ν’ ανακουφίσει τους ήρωες στις Βάκχες; Τραγούδια για την Ήπειρο (αδελφή του Πενθέα); Οντισιόν για έναν ρόλο που δεν υπάρχει;
Στη νουβέλα Caput mortuum [1392], µε τον υπότιτλο Φάρσα αφανισµού, ο Μισέλ Φάις, µε αφορµή τις Βάκχες του Ευριπίδη, µιλάει για τη σαγήνη της βίας, την οικογενειακή αποσύνθεση, την πολιτική αποχαλίνωση, τη σεξουαλική ρευστότητα, τη µεταφυσική κατάπτωση, αλλά και τη µετέπειτα αισθητική και ιδεολογική εργαλειοποίησή τους στη συνείδηση του αναγνώστη και του θεατή ενός τόσο οριακού και αµφίσηµου κειµένου. Ο Φάις κουρδίζει µια κυκλικά διαµελισµένη αφήγηση (αντανάκλαση του διαµελισµένου Πενθέα), εναλλάσσοντας το κωµικό µε το αποτρόπαιο, το οικείο µε το άδηλο, το επινοηµένο µε το αρχετυπικό.
Caput mortuum (mortum/mortem) σηµαίνει νεκρό κεφάλι ή άχρηστα υπολείµµατα οξείδωσης µετάλλων. Πρόκειται για µια ουσία που χρησιµοποιήθηκε τόσο στην αλχηµεία όσο και στη ζωγραφική, ενώ 1392 είναι ο αριθµός των στίχων στην κατάλοιπη τραγωδία του Ευριπίδη, την οποία έγραψε αυτοεξόριστος στην Πέλλα της Μακεδονίας και παραστάθηκε στην Αθήνα (405 π.Χ.) έναν χρόνο µετά τον θάνατό του.
Με αυτό το βιβλίο κλείνει ο κύκλος της αυτοπροσωπογραφίας ενός άλλου· µιας µακράς, άτυπης τετραλογίας: Το µέλι και η στάχτη του Θεού (2002), Ελληνική αϋπνία (2004), Η Ερευνήτρια (2020).

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Πατάκη, 2021, 190 σελ.

Η ερευνήτρια – Μισέλ Φάϊς

Ηµερολόγια, όνειρα και επιστολές αναδεύονται στον βυθό της αποσπασµατικής και ηµιτελούς γραφής του Φραντς Κάφκα (1883-1924)· ηµερολόγια, όνειρα και επιστολές αποτελούν την πρώτη ύλη αυτού του φυγόκεντρου µυθιστορήµατος.
Όλη η αφήγηση ξετυλίγεται γύρω από την απροσδιόριστη φιγούρα µιας ερευνήτριας· σκοτεινή πνευµατίστρια, εµµονική αναγνώστρια του Τσεχοεβραίου, παθιασµένη ηρωίδα µιας ασχηµάτιστης ιστορίας του – µια γυναίκα που κόβει και ράβει σελίδες και µέρες του συγγραφέα του Πύργου προσπαθώντας να αφουγκραστεί, µέσα σ’ έναν κυκεώνα καφκολογίας, αυτό που διαφεύγει: την καφκική σιωπή.
Στοιχεία νουάρ, παρωδίας, δοκιµίου, θεάτρου και ποίησης συµφύρονται σ’ ένα περιστρεφόµενο αναλόγιο (µορφική σκαλωσιά του βιβλίου), συνθέτοντας µια ρευστή πρόζα που µεταµορφώνει, διαδοχικά, την αγωνία του κενού σε αγωνία της ανάγνωσης, σε αγωνία της πλοκής, σε αγωνία της ύπαρξης.

Τέσσερα χρόνια πριν συµπληρωθεί ένας αιώνας από τον θάνατο του σηµαντικότερου ίσως συγγραφέα του 20ού αιώνα, αναµφίβολα πάντως του επιδραστικότερου, η “Ερευνήτρια” ξαναπιάνει το νήµα της αυτοπροσωπογραφίας ενός άλλου· οικείο αφηγηµατικό κάτοπτρο στην άτυπη τετραλογία του συγγραφέα.

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Πατάκη, 2020, 272 σελ.

Όπως ποτέ – Μισέλ Φάϊς

Κωμωδία της κούρασης


Ανάµεσα σε µια αινιγµατική γυναίκα κι έναν κλονισµένο άντρα κινείται, σχεδόν φασµατικά, ένα ρευστό, δυσοίωνο πλήθος. Σπειροειδής και ασθµατική αφήγηση, αρθρωµένη σε πέντε µέρη, όπου όνειρα, ηµερολόγια, στιχοµυθίες, παραµιλητά, φάρσες, αλλά και µελωδίες, εικόνες, χειρονοµίες συνθέτουν (ακριβέστερα: αποσυνθέτουν) το υπέδαφός της. Ποιητική του χάους ή αρρώστια του χρόνου; Ένα µυθιστόρηµα για τον πανικό και την απάθεια του σύγχρονου βίου. Μια ατέρµονη κωµωδία της κούρασης, όπως αυτή αποτυπώνεται στο σώµα, στη µνήµη, στον ύπνο, στις λέξεις.

Ο Μισέλ Φάις, επιµένοντας σε µια πρόζα θραυσµατική, παροξυσµική, ληθαργική, ολοκληρώνει µια άτυπη τριλογία που άρχισε µε το µυθιστόρηµα “Από το πουθενά” (2015) και συνεχίστηκε µε τη νουβέλα “Lady Cortisol” (2016).

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Πατάκη, 2019, 150 σελ.

Ελληνική αυπνία – Μισέλ Φάϊς

Οι άρρωστες μέρες ενός ψυχιάτρου διασταυρώνονται με τις παυσίλυπες λέξεις ενός συγγραφέα; Υπάρχει χώρος ανάμεσα στη ροϊδική ειρωνεία και στην παπαδιαμαντική πίστη;

Ο Μισέλ Φάις, στη γραμμή της αυτοβιογραφίας ενός άλλου – ξεφυλλίζει τις ταραγμένες μέρες και σελίδες του Γεωργίου Μ. Βιζυηνού (1849-1896). Τρεις φωνές κουρδίζονται σ’ αυτό το παραβατικό μυθιστόρημα: κορφολόγημα από το γλωσσάρι του πεζογράφου και ποιητή από την Ανατολική Θράκη, αποσπάσματα από ένα ψυχιατρικό αρχείο (Φρενοκομείον Ζωρζή και Ταρσής Δρομοκαΐτου) καθώς και μια δέσμη 34 περιπαθών αναπάντητων επιστολών.

Ένα μυθιστόρημα που, ενώ γράφεται, ταυτόχρονα ονειρεύεται πώς γράφεται ένα μυθιστόρημα· ένα μυθιστόρημα που την ίδια στιγμή λογοδοτεί στο επιστολικό δοκίμιο, την αντι-βιογραφία και τη θρυμματισμένη πρόζα, πάνω απ’ όλα όμως καταλαμβάνεται από τον πυρετό της απονενοημένης, της μειονοτικής γραφής του κλονισμένου τουρκομερίτη.

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Πατάκη, 2016, 178 σελ.

Lady Cortisol – Μισέλ Φάϊς

Η Lady Cortisol (κορτιζόλη ονοµάζεται η ορµόνη του φόβου, του πανικού και της κατάθλιψης) είναι ένα εκτενές, παραληρηµατικό κείµενο, όπου µια γυναίκα απαντά στις εξαντλητικές και καταιγιστικές ερωτήσεις ενός απροσδιόριστου άντρα.

Εντέλει, ποια είναι αυτή η φωνή που, κατά περίπτωση, συστήνεται ως Μάσα µε τον µπαλτά, Θρασόµυγα, Συνδεδεµένη 7591, Απαντησοµηχανή, Πανσεληνοειδής, Θλιµµένο πτώµα, Αυτή που πίνει καφέ, µπορεί όμως και τσάι, Ριγµένη στο πουθενά, Τεράστιο έκζεµα, Κουτσή µπαλαρίνα, Αστεία πληγή, κυρίως, όµως, Corti;

Αλλά και ποιος ο ερωτών, µε το αδιάκριτο, αµφίθυµο, απειλητικό, υπνωτιστικό, χαοτικό ερωτηµατολόγιο;

Μήπως αµφότεροι είναι φάσµατα µιας νοσηρής εµµονής;

Ψυχιατρική συνεδρία, ανακριτική συνθήκη, πειραµατικό εργαστήρι, παραισθητική ή µεταφυσική εµπειρία, ονειρικό παζλ. Κάπου ανάµεσα.

Ο συγγραφέας, διασχίζοντας µισοφώτιστες ζώνες της µνήµης, της επιθυµίας και της γλώσσας, διασταυρώνει κλίµα και τεχνικές θεατρικού µονολόγου µε υπαρξιακό θρίλερ.

Εξοµολογητικός πυρετός, δυστοπικό άγχος, φάρσα της απόγνωσης. Ένα βιβλίο για τη δίψα του άδηλου εαυτού, σε µια εποχή ακραία και µεταβατική.

Μετά το “Aegypius monachus” (2001) ο Μισέλ Φάις επιστρέφει και πάλι στη φόρµα της νουβέλας.

Νουβέλα, Εκδόσεις Πατάκη, 2016, 125 σελ.

Από το πουθενά – Μισέλ Φάϊς

Ένας άντρας και µια γυναίκα συναντώνται επί µια δεκαετία, στο ίδιο πάντα δωµάτιο, τις ίδιες πάντα µέρες, την ίδια πάντα ώρα, κάθονται διαγωνίως απέναντι σε δυο όµοιες πολυθρόνες και συνοµιλούν. Η σχέση αναλυόµενου – αναλυτή απλώς σχεδιάζει το ψυχικό και χρονικό πλαίσιο εντός του οποίου κινούνται ιστορίες, στιχοµυθίες, παραµιλητά, σπαράγµατα ζωής αντληµένα από τα µήκη και τα πλάτη του κόσµου, από τη σκηνογραφία του ονείρου, από το καταχωνιασµένο ηµερολόγιο µιας διασπασµένης συνείδησης.

Ένα ανάλαφρα σκοτεινό µυθιστόρηµα αρθρωµένο σε δέκα κεφάλαια, δέκα ψυχαναλυτικές συνεδρίες, δέκα παράπλευρες, αναπάντεχες περιπλανήσεις.

Ο συγγραφέας, µέσα από ένα ψηφιδωτό θεατρικών και κινηµατογραφικών σκηνών, επινοεί µια πολυσυλλεκτική πρόζα που σπειροειδώς µας µεταφέρει από το πουθενά του εαυτού στο οπουδήποτε του κόσµου και στο παντού της αφήγησης.

Εν τέλει, το ψυχαναλυτικό δωµάτιο γίνεται ιπτάµενο χαλί και πετάει πάνω από έναν θρυµµατισµένο κόσµο ή, λιγότερο φαντασµαγορικά, αυτός ο κόσµος εµπλέκεται στα όρια µιας ανήσυχης συζήτησης, µιας ανήσυχης µνήµης, µιας ανήσυχης φωνής;

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Πατάκη, 2015, 211 σελ.

Το παγκάκι του κανένα – Μισέλ Φάϊς

Παραμιλητό της Αθήνας


Δύο χαρακτήρες, βγαλμένοι από τον παφλασμό του ανώνυμου πλήθους, ξεκολλημένοι από την τοιχογραφία της επείγουσας καθημερινότητας, και μια απροσδιόριστη φωνή μας παρασύρουν σε μια πυρετώδη πεζοπορία σε μια άγνωστη και οικεία πόλη, μια απρόβλεπτη πόλη σαν την Αθήνα.
Μια σκοτεινή κωμωδία για το θρυμματισμένο παρόν μας, ένα γαϊτανάκι παρατηρητικής και αυτοπαρατηρητικής αναζήτησης, ένα κυκλικό παιχνίδι ιδιωτικού και δημόσιου βλέμματος.
Πέντε χρόνια μετά το “Κίτρινο σκυλί” ο Φάις γράφει “το Παγκάκι του κανένα”.

Θεατρικό, Εκδόσεις Πατάκη, 2014, 128 σελ.

Aegypius monachus – Μισέλ Φάϊς

“Αρκετά όμως μακρηγορήσαμε. Δεν υπάρχει καμιά ιστορία να πούμε, καμιά ιστορία να ακούσουμε. Κάποτε η καρδιά φεύγει από τη θέση της. Εκσφενδονίζεται στα σκοτάδια του νου. Ανάμεσα στα φρύδια λαγοκοιμάται, ανάμεσα στα σκέλια έχει τον ακάθιστο. Τότε η μόνη ιστορία που μπορείς να πεις, που θέλεις να ακούσεις, είναι η ιστορία που λέει ο σώζων εαυτόν σωθήτω κι ακούει ο όπου φύγει φύγει. Φράσεις με την ψυχή στο στόμα, λέξεις που σπρώχνονται, λες και η μία θέλει να κρυφτεί πίσω από την άλλη, σιωπές που σε ξεκουφαίνουν. Γι΄αυτό η ιστορία που λέει ο σώζων εαυτόν σωθήτω κι ακούει ο όπου φύγει φύγει δεν έχει ραχοκοκαλιά, γάτα λιωμένη στο δρόμο, δεν σε βγάζει πουθενά, γύρος του θανάτου χωρίς θάνατο”.

Ο μαυρόγυπας (επιστημονική ονομασία aegypius monachus) είναι ένα είδος γύπα προς εξαφάνιση που ζει στο δάσος της Δαδιάς του Έβρου. Επιβλητικός, μονογαμικός, τρέφεται με πτώματα. Κατ’ αναλογία και ο αφηγητής-πρωταγωνιστής αυτής της νουβέλας είναι μια φωνή προς εξαφάνιση που τρέφεται με νεκρές ή αποσυντιθέμενες ιστορίες, ιστορίες που ανακεφαλαιώνουν με κωμική απόγνωση πανωλεθρίες της μνήμης και της ζωής.

Σ’ αυτό το πυρετώδες κείμενο ο Μισέλ Φάις παρωδεί θεματικές εμμονές του και ξεθεμελιώνει αφηγηματικές τεχνικές του με απώτερο στόχο να σπρώξει τη γραφή του στα όρια της. Κατά βάθος μηχανεύεται τρόπους για να απομαγεύσει τον ριζικό του δαίμονα: την αυτοβιογραφία.

Ένα κομβικό έργο στη λογοτεχνική διαδρομή του συγγραφέα που ξανατυπώνεται αναθεωρημένο, δώδεκα χρόνια από την πρώτη έκδοσή του, εμπλουτισμένο με τις σημαντικότερες κριτικές που το πλαισίωσαν αλλά και με φωτογραφίες από τη σκηνική μεταφορά του (2003 και 2010).

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Πατάκη, 2013, 133 σελ.

Κτερίσματα – Μισέλ Φάϊς

Η σαρκική, ενύπνια και γλωσσική περιπέτεια ενός άντρα από την παιδική ηλικία έως την ωριμότητα. Ο Φάις αφουγκράζεται το σεξουαλικό πένθος του ήρωα και αφηγητή του. Φορώντας τη μάσκα του ίμερου, απ’ την καλή και απ’ την ανάποδη, επινοεί και μεταμορφώνει την αφροδισιακή μηχανή του μονήρους πρωταγωνιστή σε μικροϊστορίες, παραληρήματα, ημερολογιακές εγγραφές, αναγνωστικές σημειώσεις, ντοκουμέντα, στιχομυθίες, παραμύθια, ποιήματα και τραγούδια.

Μινιμαλισμός και θρυμματισμένη πρόζα της ερωτικής μνήμης, παραφοράς και απουσίας.

Μια παραβατική μυθιστορία (“πλαστή ιστορία ερωτικών παθημάτων”, κατά τον Κοραή), όπου το υψηλό φρόνημα και η συναρπαστική περιπέτεια καταβυθίζονται στην απόγνωση της σάρκας. Μια μελαγχολική ερωτική μασκαράτα των πιο σωματικών εμμονών του αφηγητή. Μια μαύρη ερωτογραφια υπό το βορειοανατολικό φως της καταγωγής αλλά και της βιβλιοθήκης του συγγραφέα.

Οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες που παρεμβάλλονται στο κείμενο δεν τέμνουν μόνο τη ροή του σε άτυπα κεφάλαια, υποδόρια αποτυπώνουν τη θερμοκρασία και την υγρασία της γραφής, δηλαδή τη μέθοδο ανασκαφής/ανακομιδής ερωτικών κτερισμάτων.

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Πατάκη, 2012, 283 σελ.

Από το ίδιο ποτήρι και άλλες ιστορίες – Μισέλ Φάϊς

Έντεκα χρόνια, μετά την πρώτη έκδοση, επανακυκλοφορεί αναθεωρημένη η συλλογή διηγημάτων του Μισέλ Φάις «Από το ίδιο ποτήρι και άλλες ιστορίες». Δεκατρείς πολύτροπες ιστορίες που φωτίζουν, μέσα από φάσμα του θανάτου, του πένθους και της απουσίας, τη συλλογική μνήμη και τις αθέατες όψεις της ζωής.

Ένα βιβλίο που διακρίθηκε (Κρατικό Βραβείο Διηγήματος 2000), μεταφράστηκε (γαλλικά, ισπανικά, αγγλικά), ενώ ιστορίες του πρωτοδημοσιεύτηκαν σε αμερικάνικα περιοδικά και συμπεριλήφθησαν σε γερμανικές, ισπανικές, τσέχικες και κινέζικες ανθολογίες.

“Ο Φάις, σε ένα σημείο, γράφει για τον τρόπο με τον οποίο ένας πιστός σταυροκοπιέται, ώστε να μεταμορφώσει το εφήμερο σε αιώνιο. Ένας άλλος τρόπος για να το πετύχει κανείς αυτό είναι να γράφει σαν τον Φάις.”
Αλέξανδρος Νεχαμάς (“The Anglo-Hellenic Review”, Νο 41, Spring 2010)

“Σε όλα τα διηγήματα της συλλογής ξαναβρίσκουμε τη ρωμαλέα γραφή του μυθιστορήματος του Φάις [“Αυτοβιογραφία ενός βιβλίου”]: προσωπικό ύφος, πλούσια γλώσσα, αφηγηματική άνεση, επιγραμματικούς χαρακτηρισμούς και χιούμορ, στοιχεία που επανασυνδέουν τη νεωτερικότητα με την καλύτερη διηγηματογραφική μας παράδοση.”
Δημήτρης Ραυτόπουλος (“Νέα Εστία”, τx. 1719, Ιανουάριος 2000)

“Διεισδυτικός, εντυπωσιακά πολύτροπος και γλωσσικά πάνοπλος αποδεικνύεται ο Μ.Φ. στη συλλογή “Απ’ το ίδιο ποτήρι”. Τα διηγήματά του αφήνουν την αίσθηση μιας βαλκανικής θλίψης.
Δημοσθένης Κούρτοβικ (“Τα Νέα”, 8-9/1/2000)

“Ο Φάις μεριμνά για ύφος και πράττει ύφος. Ο λόγος του συχνότατα προφορικός, γνωρίζει πως η γραφή είναι ο πληρεξούσιος της ομιλίας. Έχει καταλάβει πως ο ήχος, η πρώτη ύλη της λέξης, δρα μαγικά επί του αναγνώστη, όπως η μουσική με τον τρόπο της συμπαθητικής μαγείας.”
Παύλος Μάτεσις (“Οδός Πανός”, Νο 110, Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2000)

“Εδώ ο Φάις δείχνει να έχει βρει τις βαθύτερες ανάγκες του. Υπάρχει ένα δαιμόνιο στη σύλληψη της ιστορίας, στην αφηγηματική ανάπτυξη που αλληθωρίζει υποδειγματικά, στην οικειότητα με τα ιστορούμενα. Χρειάζεται κανείς να έχει κάνει ειδικό φροντιστήριο για να αποδώσει πειστικά τόσα επαγγέλματα, τόσες πτυχές περιφρονημένης ζωής, τόσα ντόπια μυστικά.”
Κωστής Παπαγιώργης (“Αθηνόραμα”, τχ. 1203, 29 Οκτωβρίου – 4 Νοεμβρίου 1999)

Διηγήματα, Εκδόσεις Πατάκη, 2011, 260 σελ.

Πορφυρά γέλια – Μισέλ Φάϊς

Ο πυρετός της “χαμένης επανάστασης” καθρεφτίζεται -εφιαλτικά αστείος- στις “Βάκχες”, στο Μπούλκες, στο αλτσχάιμερ, στη σκουπιδοτηλεόραση και στην τρομοκρατία – κουβάρι δεινών μιας πολύπαθης οικογένειας.

Ένα δίπτυχο μυθιστόρημα για την κατάρρευση της “πορφυρής” ουτοπίας και τις ιλαροτραγικές επιβιώσεις της στο αφήγημα του τόπου· ένας αδιανόητος αυγουστιάτικος διάλογος σ’ ένα κυψελιώτικο ρετιρέ κι ένα κυκλικό τετραφωνικό κείμενο (σε μορφή εγκιβωτισμένου βιβλίου) μετεωρίζονται, υπό το βάρος της μετεμφυλιακής νέκυιας, από το σφαγείο της μνήμης στη σαρκοφάγο της αγάπης· ένα μεταμυθοπλαστικό παιχνίδι για τις αχαλίνωτες ορμές της Ιστορίας, τα αποσυνάγωγα θύματά της αλλά και τους ποικίλους ταριχευτές της· μια παρτιτούρα κωμικής απόγνωσης για τη μανία και το πένθος της δημόσιας εξομολόγησης.

Το νήμα, στην άτυπη τετραλογία του Φάις, είναι η “αυτοβιογραφία ενός άλλου”. Αν, δηλαδή, με τον Τζούλιο Καΐμη (“Το μέλι και η στάχτη του Θεού”), τον Γ.Μ. Βιζυηνό (“Ελληνική αϋπνία”) και την Κωνσταντίνα Κούνεβα (“Το κίτρινο σκυλί”) φώτιζε τη δύναμη της αδυναμίας, στα “Πορφυρά γέλια”, με αθέατο πρωταγωνιστή τον Νίκο Ζαχαριάδη ή Κούτβη, ή Κούκο ή Νικολάγιεφ ή Αντικείμενο -αναποδογυρίζοντας τη μάσκα- φωτίζει την “αδυναμία της δύναμης”.

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Πατάκη, 2010, 250 σελ.

Το κίτρινο σκυλί – Μισέλ Φάϊς

Μονόλογος


“Το κίτρινο σκυλί” είναι ένα κείμενο επείγουσας γλωσσικής πραγματικότητας.

Ο συγγραφέας, με αφορμή την επίθεση με βιτριόλι, τον περασμένο Δεκέμβριο, κατά της Βουλγάρας καθαρίστριας Κωνσταντίνας Κούνεβα, έγραψε τον μακρύ, πυρετικό μονόλογο μιας νέας γυναίκας.

Η Ρούσκα Ρούσεβα αναπνέει μέσα από φωνές που καταλαμβάνουν την καθημερινότητά της· πρόσωπα οικεία, τυχαία, υπερβατικά τη μεταμορφώνουν σ’ ένα πολυφωνικό παραμιλητό. Αυτό είναι ένα αφηγηματικό παράδοξο. Η ηρωίδα του Φάις διεκδικεί έναν κόσμο αγάπης, ταυτόχρονα, μέσα από την πολιτική του ανυπεράσπιστου εαυτού και τη μεταφυσική του μη περαιτέρω εαυτού. Αυτό είναι ένα ηθικό παράδοξο.

“Το κίτρινο σκυλί” πιάνει το νήμα του μονόλογου “Κοιμόσουν…” (“Αυτοβιογραφία ενός βιβλίου”, 1994), του διηγήματος “Θαμμένη (ζωντανή) ιστορία” (“Απ’ το ίδιο ποτήρι”, 1999), του αφηγήματος “Aegypius monachus” (2001) και του φωτογραφικού βιβλίου “Η πόλη στα γόνατα” (2002).

Πρόκειται για ένα περιδινούμενο κείμενο, όπου ο ρεαλισμός της επιθυμίας χωνεύει μοτίβα της ετερότητας, του αποδιοπομπαίου θύματος και του απομαγευμένου κόσμου.

Θεατρικό, Εκδόσεις Πατάκη, 2009, 80 σελ.

Αυτοβιογραφία ενός βιβλίου – Μισέλ Φάϊς

Το πιο ενδιαφέρον μυθιστόρημα του 1994, απ’ όσα διάβασα, βρίσκω πως είναι η “Αυτοβιογραφία ενός βιβλίου” του Μισέλ Φάις. Μολονότι το πρώτο βιβλίο ενός νέου συγγραφέα, εντυπωσιάζει για την ωριμότητα του στοχασμού και την πολυτροπία της αφήγησης.
(Σπύρος Τσακνιάς, εφημερίδα “Το Βήμα”, 1.1.1995)

Η Αυτοβιογραφία ενός βιβλίου είναι μιά έξοχη αναδόμηση (η αποδόμηση) της ζωής και της ιστορίας της Κομοτηνής. Δεν υπάρχει η εκ των άνω φωνή της αυθεντίας, αλλά μια πολυποίκιλη συλλογή «συνηθισμένων» ιστοριών, το υλικό τής Ιστορίας καθεαυτήν. Από τις πρώτες σελίδες, είναι προφανές ότι ο συγγραφέας εχει αποφασίσει να αντιμετωπίσει κατά μέτωπο τό ζήτημα της Ιστορίας. Ο αφηγητής παραδέχεται κενά στην ιστορική καταγραφή, αβεβαιότητες και απορίες. Αυτές οι παύσεις μπορούν νά εκληφθούν ως υπονοούμενη μομφή κατά της «εθνικιστικής» σχολής της ελληνικής ιστορίας, για την προσήλωσή της στο θέμα της ελληνικής συνοχής καί συνέχειας. Ολόκληρο το βιβλίο το διατρέχει σαν μαύρο νήμα, χωρίς όμως ποτέ νά υπερτονίζεται, η εκτόπιση της εβραϊκής κοινότητας της Κομοτηνής κατά τή διάρκεια του πολέμου. Ο Φάις πετυχαίνει εκεί που πολλές ιστορικές εργασίες αστοχούν.
Mark Mazower (Bulletin of Judae-Greek Studies University of Cambridge, No 17, Winter 1995)

Το μυθιστόρημα του Φάις θα αποκτήσει, νομίζω, κομβική σημασία στην ιστορία της Ελληνικής Λογοτεχνίας καθώς συνυφαίνει καί υπερβαίνει διαδοχικά το φάσμα τριων ρευμάτων: του ρεαλισμου, του μοντερνισμού και του μεταμοντερνισμού, συνδυάζοντας έντεχνα την ιστορία με τη μνήμη και την αυτοβιογραφία με τη μυθοπλασία. Ο Φάις πατάει μεν στο μοντερνισμό του Προυστ και του Κάφκα, με την Κομοτηνή να γίνεται το δικό του Κομπρέ, η δική του Πράγα, ταυτόχρονα όμως διακατέχεται από τη μεταμοντερνιστική υποψία καί αυτοαναίρεση.
Δημήτρης Τζιόβας (Βιβλιοπωλειο «Ελευθερουδάκης», 31.5.1997)

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Πατάκη, 2005, 343 σελ.

Η πόλη στα γόνατα – Μισέλ Φάϊς

Το βιβλίο-λεύκωμα του Μισέλ Φάις “Η πόλη στα γόνατα” περιλαμβάνει ασπρόμαυρες φωτογραφίες της τελευταίας διετίας καθώς και κείμενα που τις σχολιάζουν.

Ο Φάις, μέσα από 50 μικρούς μονολόγους, σε σπαραγματική μορφή, ουσιαστικά αναδεικνύει το αντιφατικό, ανάλγητο, δραματικό πρόσωπο της σύγχρονης μεγαλούπολης.

Πρόκειται για μια περιπλάνηση στους “άθλιους των Αθηνών”. Επαίτες, οικονομικοί μετανάστες, σαλοί, μοναχικοί, αποδελτιώνονται από τον φακό του συγγραφέα-φωτογράφου.

Γράφει χαρακτηριστικά ο Φάις: “Δεν είμαι συγγραφέας, δεν είμαι φωτογράφος. Ένας λυσσαλέος περιπατητής είμαι, που υποφέρω από πολύ εαυτό.
Όλοι αυτοί οι σύγχρονοι φαρμακοί, οι καυσοκαλυβίτες πετσοκομμένων ιστοριών, οι αποκολλημένοι από τη σπηλαιογραφία του μέλλοντος, διεκδικούν την προσοχή μας μέσα από προσευχές του Κακού ή παραμιλητά ατόφιας λογοτεχνίας. Οικοδεσπότες του έξω (ενός χαοτικού, ενός διεστραμμένου σπιτιού), τρώνε και παρατηρούν, κοιμούνται και παρατηρούν, γελάνε και παρατηρούν, κλαίνε και παρατηρούν, σκέφτονται και παρατηρούν, θυμούνται και παρατηρούν, πεθαίνουν και παρατηρούν – παρατηρούν το ανεσταλμένο βλέμμα τους.
“Η πόλη στα γόνατα” είναι τα κόπρανα ενός ευτυχισμένου σκύλου, τα ιμάτια ενός λιντσαρισμένου, το ουρλιαχτό ενός σεραφείμ των σκουπιδιών”.

Φωτογράφος: Μισέλ Φάις

Φωτογραφικό λεύκωμα, Εκδόσεις Πατάκη, 2002, 116 σελ.

Το μέλι και η στάχτη του Θεού – Μισέλ Φάϊς

Είμαστε σκέψεις, χειρονομίες, σιωπές του Θεού. Κάποιες φορές, στα όνειρά μας, γινόμαστε το γέλιο του.
Ζωγράφος, αισθητικός και λαογράφος, μα πάνω απ’ όλα μνημειώδης πεζοπόρος και δαιδαλώδης αφηγητής, ο Τζούλιο Καΐμη (1897-1982) από νωρίς προικίστηκε για αφανής. Βαρήκοος, πρώην εύπορος και ξένος της σαρκός, ρίχτηκε σ’ έναν κόσμο που ο στοχασμός του δεν εξυπηρετούσε κανέναν.
Η δυσφορία του μπροστά στην ξέφρενη νεωτερικότητα μεταφράζεται, στα μάτια των αβασάνιστα εκμοντερνιστών, ως παρωχημένος τοπικισμός· ο οικουμενικά λαϊκός τρόπος που πλησίασε την παράδοση τον ακυρώνει στις κανονιστικές βλέψεις των ελληνοκεντριστών του Μεσοπολέμου· τέλος, ο καββαλιστικός μυστικισμός του και ο αυθόρμητος αναρχισμός του τον περιθωριοποιούν από τις επιδιώξεις τόσο της εσωστρεφούς εβραϊκής κοινότητας όσο και της δογματικής αριστεράς.
Ο Μισέλ Φάις, αλέθοντας βιογραφικές λεπτομέρειες του Τζ. Καΐμη, θραύσματα από το λαθρόβιο έργο του κι ένα ημερολόγιο (που ουσιαστικά ξαναμοιράζει το χρόνο), φιλοδοξεί να μιλήσει για την αυστηρή τέχνη της ζωής.
Το μέλι και η στάχτη του Θεού είναι ένα μυθιστόρημα που δε φοβάται την κλεψιγαμία (ανάμεσα στο καταγραμμένο και στο επινοημένο), που δεν κόπτεται να υπηρετήσει καμία μυθοπλαστική ενότητα ή αποσπασματικότητα, που δε διστάζει να βουλιάξει στη στάχτη μιας γαλήνιας εξαθλίωσης, προκειμένου να γευτεί το μέλι μιας κρίσιμης εποχής και μιας αφηγηματικής περιπέτειας. Το μέλι και η στάχτη του Θεού είναι ένα μακρύ, θρυμματισμένο παραμύθι ενός παρία της πνευματικής μας ιστορίας, ο οποίος εξακολουθητικά προκαλεί τις συλλογικές αυταπάτες μας.

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Πατάκη, 2002, 198 σελ.

Αυτοβιογραφία ενός βιβλίου – Μισέλ Φάϊς

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 1995, 259 σελ.

Το σύνορο – Μισέλ Φάϊς

Ποίηση, Ζαχαρόπουλος Σ. Ι., 1983, 32 σελ.