Θεωρείται ο κορυφαίος “μυθιστοριογράφος” των νεώτερων χρόνων, ο πατέρας του μυθιστορήματος. Ήταν στρατιωτικός καριέρας και πολέμησε στη ναυμαχία της Ναυπάκτου (1571), όπου τραυματίστηκε και έκτοτε είχε αναπηρία στο αριστερό χέρι, οπότε αναγκάστηκε “να δοξάσει το άλλο χέρι”, όπως έλεγε ο ίδιος. Το 1575 ο Θερβάντες αιχμαλωτίστηκε από Τούρκους κουρσάρους και πουλήθηκε ως σκλάβος στο Αλγέρι. Επιστρέφοντας στην Ισπανία, έζησε δυστυχισμένος, μεταξύ φτώχειας και φυλακής. Το σημαντικότερο έργο του “Ο Δον Κιχώτης”, το οποίο έγραψε στα χρόνια 1605-1615, είναι ένα από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα και αποτελεί σταθμό της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Αλλά έργα του είναι: “Η Γαλάτεια” (1585), “Οι παραδειγματικές νουβέλες” (1613), το ποίημα “Το ταξίδι στο Πορνάζο”, κ.α.
Δον Κιχώτης – Α μέρος
Don Quijote
Στον παρόν περιλαμβάνονται οι αληθινές περιπέτειες του ανδρειωμένου ιππότη Δον Κιχώτη Ντε Λα Μάντσα, που επινοήθηκαν από τον Μιγκέλ Ντε Θερβάντες και δημοσιεύτηκαν το 1605. Ο Θερβάντες εμπνεύστηκε τον Δον Κιχώτη κατά τη διάρκεια της φυλάκισής του στη Σεβίλλη.
Ο Δον Κιχώτης, του Μιγκέλ Θερβάντες, ένα από τα κορυφαία έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, εξακολουθεί να συγκινεί μέχρι σήμερα, γιατί είναι βαθιά ανθρώπινο. Οι δυο χαρακτηριστικοί ήρωες του έργου, ο ονειροπαρμένος Δον Κιχώτης που αποφασίζει ξαφνικά να γίνει ιππότης, για να υπερασπιστεί τους αδύνατους και τους κατατρεγμένους, παρέα με τον αγαθό ιπποκόμο του Σάντσο Πάντσα, θα μπλεχτούν σε χίλιες δυο περιπέτειες, άλλοτε διασκεδαστικές, άλλοτε δραματικές. Όλοι μας λίγο πολύ κρύβουμε μέσα μας ένα Δον Κιχώτη και ένα Σάντσο Πάντσα. Αυτό το αταίριαστο κι όμως αχώριστο ζευγάρι συμβολίζει τη διπλή ανθρώπινη φύση. Είναι η φαντασία και η λογική που μπλέκονται και αντιμάχονται η μια την άλλη, αλλά τις κουβαλάμε πάντα μέσα μας.
«Σ’ ένα χωριό της Μάντσας, που δε θέλω να θυμηθώ τ’ όνομά του, ζούσε εδώ και κάμποσα χρόνια ένας ιδάλγος, από κείνους που έχουν ένα πολεμικό κοντάρι στην οπλοθήκη τους, μια παλαιική ασπίδα, ένα αχαμνό αλογάκι κι ένα λαγωνικό σκυλί. Η ηλικία του ζύγωνε στα πενήντα· ήταν άνθρωπος με γερή κράση, ξεραγκιανός, μ’ αδύνατο πρόσωπο, πολύ πρωινός, κι αγαπούσε με πάθος το κυνήγι. Όταν έμενε δίχως εργασία, καταγινότανε διαβάζοντας ιπποτικές ιστορίες, ώσπου στο τέλος απόχτησε μια τέτοια μανία για το διάβασμά τους, που περνούσε τις νύχτες του διαβάζοντας από το βράδυ ως το πρωί, και τις ημέρες του από το πρωί ως το βράδυ. Κι έτσι ο λίγος ύπνος και το πολύ διάβασμα του ξέραναν το μυαλό σε βαθμό που να χάσει το λογικό του και τονε κυρίεψαν οι πιο αλλόκοτες ιδέες που πέρασαν ποτέ από τρελού κεφάλι. Του φάνηκε πως ήτανε σωστό κι ωφέλιμο, τόσο για να λάμψει η δόξα του, όσο και για το καλό του τόπου του, να γίνει πλανόδιος ιππότης· να γυρίζει τον κόσμο, με το άλογό του και τα όπλα του, να γυρεύει περιπέτειες, και να κάνει κι αυτός όλα όσα είχε διαβάσει πως έκαναν οι πλανόδιοι ιππότες· να διορθώνει όλων των ειδών τις αδικίες, να μπαίνει σε τόσες συμπλοκές, σε τόσους κινδύνους, ώστε, νικώντας παντού, να κάνει αθάνατο τ’ όνομά του: Δον Κιχώτης ντε λα Μάντσα!»…
Δον Κιχώτης – Β μέρος
Don Quijote
Το δεύτερο βιβλίο του Μεγαλοφάνταστου ιππότη Δον Κιχώτη από τη Μάντσα κυκλοφόρησε το 1615, ακριβώς δέκα χρόνια μετά από το πρώτο, όταν και η ίδια η Ισπανία αρχίζει πια να βλέπει καθαρά ότι τα χάνια είναι χάνια κι όχι πύργοι ή παλάτια. Όσο όμως κι αν ο Θερβάντες έγραψε τον Δον Κιχώτη για να κοροϊδέψει ή να σατιρίσει πρόσωπα και πράγματα της εποχής, πάντα σεβάστηκε τα ιδανικά: Την ελπίδα. Την έξαρση. Την πίστη. Την ελευθερία: «Η ελευθερία, Σάντσο, είναι ένα από τα πιο πολύτιμα αγαθά που χάρισαν οι αιώνες στον άνθρωπο. Καλότυχος, σ’ όποιον έδωσε ο Θεός ένα κομμάτι ψωμί, δίχως να έχει να το χρωστάει σε κανέναν, παρά στον ουρανό».
«Φαντάζομαι με πόση όρεξη θα περιμένεις, φίλε αναγνώστη ό,τι και να ‘σαι, μορφωμένος ή αμόρφωτος, ευγενής ή πληβείος, ετούτον τον πρόλογο, περιμένοντας να βρεις σ’ αυτόν βρισιές, φοβέρες και προπηλακισμούς για το συγγραφέα του δεύτερου Δον Κιχώτη, εννοώ αυτόν που σπάρθηκε στο Τορδεσίγιας και γεννήθηκε στην Ταραγόνα. Όμως δεν πρόκειται να σου δώσω αυτή την ευχαρίστηση· διότι, αν κι οι προσβολές ξυπνάν την οργή στην καρδιά και του πιο ταπεινού κι ήρεμου ανθρώπου, εγώ θ’ αποτελέσω εξαίρεση αυτουνού του κανόνα. Εσύ μπορεί να ‘θελες να τον πω γάιδαρο, ψεύτη και θρασύ, μα δε θα σου κάνω το χατίρι· ας τον τιμωρήσουν οι αμαρτίες του, κι άσ’ τονε να πάει στην ευχή του Θεού. Ένα μόνο δεν μπόρεσα να εμποδίσω απ’ το να με πειράξει: που μ’ είπε γέρο και κουλό, λες κι ήταν στο χέρι μου ν’ αναστείλω το πέρασμα του χρόνου, ειδικά για μένα, και θαρρείς πως κουλάθηκα σε καμιά ταβέρνα, πάνω σε κανέναν καβγά, κι όχι στο πιο σημαντικό ιστορικό γεγονός που είδαν οι περασμένοι αιώνες και που θα δουν οι μελλούμενοι. Αν οι λαβωματιές μου δεν αστράφτουν στα μάτια όσων τις βλέπουν, τις εκτιμάν ωστόσο όσοι ξέρουν που τις απόχτησα· γιατί ο στρατιώτης φαντάζει πιο ωραίος νεκρός στη μάχη, παρά ζωντανός κι ελεύθερος στη φευγάλα· κι αυτό στην περίπτωσή μου ισχύει ως εξής: αν αυτή τη στιγμή μου πρότειναν και μου πρόσφεραν κάτι το αφάνταστο κι αδύνατο, θα προτιμούσα να βρεθώ, όπως βρέθηκα, σ’ εκείνη την προνομιακή περίπτωση, παρά να ‘μαι τώρα γερός κι απαλλαγμένος απ’ τις λαβωματιές μου, χωρίς να ‘χω βρεθεί σ’ αυτήν. Εκείνες που ‘χει ο στρατιώτης στο πρόσωπο ή στο κορμί, άστρα είναι που οδηγούν τους άλλους στον ουρανό της τιμής και στην αποζήτηση του σωστού επαίνου· και πρέπει να ‘χει υπόψη του πως οι ιστορίες δε γράφονται με τ’ άσπρα μαλλιά, παρά με το μυαλό, που γίνεται καλύτερο όσο περνάν τα χρόνια. Έμαθα επίσης ότι με λέει ζηλιάρη, κι ότι, σαν να ‘μουν κανένας ανίδεος, μου περιγράφει τι πράγμα είν’ η ζήλια· όμως, εδώ που τα λέμε, απ’ τις δυο που υπάρχουν, εγώ δεν ξέρω παρά μόνον τη μια, και συγκεκριμένα: την άγια, την ευγενικιά και την καλοπροαίρετη· κι αφού έτσι έχει το πράγμα, δε χρειάζεται να πάρω από πίσω κάποιον παπά, που μάλιστα είναι και αξιωματούχος της Ιεράς Εξετάσεως, κι αν αυτό το πε γι’ αυτόν για τον οποίο φαίνεται να το ‘πε, γελάστηκε πέρα για πέρα· γιατί εγώ αυτουνού του θαυμάζω το ταλέντο, του λατρεύω τα έργα και τη συνεχή κι ενάρετη επίδοσή του. Μα, στ’ αλήθεια, τον ευχαριστώ αυτόν τον κύριο συγγραφέα που ‘πε πως οι νουβέλες μου είναι περισσότερο σατιρικές παρά παραδειγματικές, κι έτσι κι αλλιώς όμως είναι καλές»…
Υποδειγματικές νουβέλες
Novelas exemplares
Οι “Υποδειγματικές Νουβέλες” εκδόθηκαν το έτος 1613. Συνιστούν την απαρχή της σύντομης διήγησης στην καστιλλιάνικη λογοτεχνία και διέπονται από τα τεχνοτροπικά γνωρίσματα τα οποία η εποχή εκείνη αποδίδει στον όρο νουβέλα. Ο Μιγκέλ δε Θερβάντες στον πρόλογο του έργου του γράφει: “… μόχθησε το μυαλό μου κι έτσι πορεύτηκα και ξέρω ότι είμαι ο πρώτος που έγραψε νουβέλες στη γλώσσα της Καστίλλης… τις γέννησε ο νους μου και τις φανέρωσε η πένα μου”. Ύστερα, θα προσθέσει: “Ονόμασα τις νουβέλες υποδειγματικές, γιατί απ’ όλες μπορείς να διδαχθείς… Πεθύμησα να προσφέρω στην απέραντη Δημοκρατία μας ένα παιγνίδι. Μ’ αυτό, καθένας θα ψυχαγωγείται, δίχως το φόβο μιας άστοχης βολής. Θέλω να πω, δίχως να ζημιωθεί η ψυχή ή το κορμί του… Δε λειτουργιόμαστε όλη την ώρα μες στις εκκλησίες, δεν προσευχόμαστε συνέχεια μες στα παρεκκλήσια, δεν καταγινόμαστε πάντα με υποθέσεις σημαντικές. Υπάρχουνε στιγμές ανάπαυλας και τότες ξαποσταίνει κάθε τυραγνισμένος νους”.
Οι δώδεκα νουβέλες του βιβλίου διαφέρουν αναμεταξύ τους. Κάποιες συγγενεύουν με ιταλικά πρότυπα. Άλλες, αποτελούν μια εμβάθυνση ψυχολογική, κοινωνική και τεχνοτροπική. Όλες είναι σύντομα αριστουργήματα, τα οποία συνέλαβε η ιδιοφυΐα του Θερβάντες.
La gitanilla (The Gypsy Girl)
El amante liberal (The Generous Lover)
Rinconete y Cortadillo (Rinconete & Cortadillo)
La española inglesa (The English Spanish Lady)
El licenciado Vidriera (The Lawyer of Glass)
La fuerza de la sangre (The Power of Blood)
El celoso extremeño (The Jealous Man From Extremadura)
La ilustre fregona (The Illustrious Kitchen-Maid)
Novela de las dos doncellas (The Novel of the Two Damsels)
Novela de la señora Cornelia (The Novel of Lady Cornelia)
Novela del casamiento engañoso (The Novel of the Deceitful Marriage)
El coloquio de los perros (The Dialogue of the Dogs)
Ο λαβύρινθος του έρωτα
El laberintο de amor
Τρεις νεαροί δούκες και τρεις δεσποσύνες, έξι ερωτευμένοι νέοι, μέσα από ένα παιχνίδι ερωτικών πλανών και κωμικών μεταμφιέσεων, εισέρχονται στο λαβύρινθο που έχτισε γι’ αυτούς ο θεός Έρωτας. Θα καταφέρουν να εξέλθουν από αυτούς τους δαιδαλώδεις διαδρόμους, οι οποίοι δημιουργήθηκαν από τα επίπλαστα ψεύδη του ερωτικού τους πάθους; Θα βρουν, τελικά, την έξοδο που οδηγεί στην αληθινή αγάπη;
Αυτή η κωμωδία μεταμφιέσεων βγαίνει από το συρτάρι, όπου ήταν κρυμμένη για τετρακόσια χρόνια, παρουσιάζοντάς μας μια άλλη όψη του Θερβάντες, αυτή του δραματουργού!
Ο λαβύρινθος του έρωτα είναι μια κωμωδία όπου τα φαινόμενα, όχι ενίοτε, αλλά σχεδόν πάντα απατούν. Στον πυρήνα του έργου βρίσκεται το ερωτικό πάθος και οι κωμικοτραγικές συνέπειες που προκαλούν οι διαπλεκόμενες και αλληλοσυγκρουόμενες επιθυμίες των πρωταγωνιστών. Μέσα στον δαίδαλο που θα δημιουργήσουν η έλξη, η ζήλεια, το ψέμα και η αλήθεια, οι ερωτευμένοι θα βρεθούν άλλοτε σύμμαχοι και άλλοτε αντιμέτωποι σε ένα ανταγωνιστικό παιχνίδι το οποίο απαιτεί ευφυΐα, τόλμη και πανουργία. Για να επιτύχουν τους σκοπούς τους, όντας αιχμάλωτοι τόσο του έρωτα όσο και των κοινωνικών συμβάσεων της εποχής, η προσωρινή αποποίηση της προσωπικής τους ταυτότητας μέσω της τέχνης της μεταμφίεσης θα είναι καθοριστική.
Μυθιστορήματα
Γαλάτεια – La Galatea (1585)
Ο μεγαλοφάνταστος ιδαλγός Δον Κιχώτης ντε λα Μάντσα – El ingenioso hidalgo Don Quijote de la Mancha (1605) Α μέρος
Ο μεγαλοφάνταστος ιδαλγός Δον Κιχώτης ντε λα Μάντσα – El ingenioso hidalgo Don Quijote de la Mancha (1615) Β μέρος
Τα Πάθη του Περσίλες και της Σιγισμούντα, Ιστορία βορεινή – Los trabaios de Persiles y Sigismunda, historia setentrional (1617)
Διηγήματα
Υποδειγματικές νουβέλες – Novelas exemplares (1613)
Θεατρικά
Η πολιορκία της Νουμαντίας – El cerco de Numancia (1582)
Oκτώ κωμωδίες και οκτώ φάρσες – Ocho comedias, y ocho entremeses nuevos (1615)
Ο Λαβύρινθος του έρωτα – El laberintο de amor (1615)
Ποίηση
Ταξίδι στον Παρνασσό – Viage del Parnaso (1614)
Πηγές: BIBLIONET, Wikipedia, Εκδόσεις Πατάκη, Εξάντας, Γράμματα, Αύρα, Μίνωας, Ανέμη, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αστήρ, Ατλαντίς, Κέδρος, DeAgostini Hellas, Εκδόσεις Παπαδόπουλος, Περίπλους, Ρέκος, Μεταίχμιο, Διάπλαση, Susaeta, 4π Ειδικές Εκδόσεις Α.Ε.
