Από το 1962 ζει και εργάζεται στην Αθήνα, όπου ήρθε για να σπουδάσει νομικά. Βιβλιοπώλης για μια δεκαπενταετία, συνεργάστηκε αργότερα με την κρατική τηλεόραση ως επιμελητής λογοτεχνικών εκπομπών και σεναριογράφος. Από το 1989 είναι κειμενογράφος σε διαφημιστική εταιρεία. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες, ενώ στίχοι του έχουν μελοποιηθεί από γνωστούς Έλληνες και ξένους συνθέτες: Μ. Θεοδωράκης, Ν. Μαμαγκάκης, Ν. Ξυδάκης, Δ. Παπαδημητρίου, Ν. Κυπουργός, G. Bregovic, A. Dinkjian κ.ά. Μετέφρασε τις “Νεφέλες” του Αριστοφάνη για το Θέατρο Τέχνης – Κάρολος Κουν και τους “Επτά επί Θήβας” του Αισχύλου για το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Πατρών. Το 1994 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για το βιβλίο του “Παραλογή”. Τον Δεκέμβριο του 2011 τιμήθηκε με το Βραβείο Ποίησης του Ιδρύματος Πέτρου Χάρη της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου του. Το 2017 τιμήθηκε με Ειδική Μνεία του περιδικού “Αναγνώστης” για το βιβλίο του “Ομήρου Οδύσσεια” (Μεταίχμιο, 2016).
Ακάθιστος δείπνος (1978)
Μαύρα λιθάρια (1980)
Γυάλινα Γιάννενα (1989), Εκδόσεις Καστανιώτη
Παραλογή (1993), Εκδόσεις Καστανιώτη
Μαύρα λιθάρια (1993), Εκδόσεις Καστανιώτη (E)
Ανθοδέσμη (1993)
Ακάθιστος δείπνος (1994), Εκδόσεις Καστανιώτη (E)
Τα μικρά (1969-1999) (2000), Εκδόσεις Καστανιώτη
Στίχοι: Μιχάλης Γκανάς (2002), Μελάνι
Ο ύπνος του καπνιστή (2003), Εκδόσεις Καστανιώτη
Γυάλινα Γιάννενα (2004), Εκδόσεις Καστανιώτη (Ε)
Μαύρα λιθάρια (2007), Εκδόσεις Καστανιώτη (Ε)
Αψινθος (2012), Μελάνι
Ποιήματα (1978-2012) (2013), Μελάνι
Χριστουγεννιάτικη ιστορία (2014), Μελάνι
Ομήρου Οδύσσεια (2016), Μεταίχμιο
Ομήρου Ιλιάδα (2019), Μεταίχμιο
Διηγήματα-Αφηγήματα
Μητριά πατρίδα (1989), Εκδόσεις Καστανιώτη
Μητριά πατρίδα (2007), Μελάνι (Ε)
Γυναικών (2010), Μελάνι
Μεταφράσεις
Νεφέλες του Αριστοφάνη, Θέατρο Τέχνης-Κάρολος Κουν
Επτά επί Θήβας του Αισχύλου, ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Πατρών
Βραβεία-Διακρίσεις
Κρατικό Βραβείο Ποίησης για το έργο του «Παραλογή» (1994)
Βραβείο Ιδρύματος Πέτρου Χάρη Ακαδημίας Αθηνών (2011)
Εύφημος Μνεία – Περιοδικό “www.oanagnostis.gr” (2017)
Ομήρου Ιλιάδα – Μιχάλης Γκανάς
Πιάσε το χέρι μου, Θεά· ψυχή μου δώσε ρεύμα,
να γράψω μ’ έναν κεραυνό πάνω σε μαύρη πλάκα
του Αχιλλέα τον θυμό και τ’ Αρχηγού το πείσμα
μήπως και ταρακουνηθούν οι δύο πολεμάρχοι.
Θυμώσανε, πεισμώσανε και πήραν στον λαιμό τους
τόσες χιλιάδες Αχαιούς που δάγκασαν το χώμα
και τους κατασπαράξανε οι σκύλοι και τα όρνια.
Τόσες ψυχές αθάνατες γκρεμίστηκαν στον Άδη
για έναν γυναικοκαβγά που ‘καναν οι μεγάλοι:
ο Αγαμέμνων ο Αρχηγός κι ο Μέγας Αχιλλέας.
Δάχτυλος Δία βέβαια κρύβεται από πίσω
μα την πληρώσαν οι θνητοί, όπως συμβαίνει πάντα.
Μια πρωτότυπη νέα Ιλιάδα ξαναγραµµένη από έναν σύγχρονο δηµιουργό. Ο Μιχάλης Γκανάς ξαναγράφει και ξαναλέει την Ιλιάδα µε τον δικό του τρόπο, βάζοντας µέσα στο κείµενο στοιχεία από την πλούσια γλωσσική και ποιητική µας παράδοση.
Ω αναγνώστη άγνωστε, δεν χόρτασες το αίμα
των Τρώων και των Αχαιών; Το αίμα και το δάκρυ;
Ω αναγνώστη γνωστικέ, δεν ξέχασες το ψέμα
που σε ταΐζουν μια ζωή, κι εφτά ζωές, και χίλιες,
πριγκίπισσες και πρίγκιπες και λήσταρχοι ρηγάδες
μα κι αθεόφοβοι θεοί, που θέλουνε ραγιάδες.
Τι να σου πει κι ο Ποιητής, λαέ μου αγαπημένε,
πάντοτ’ ευκολοπίστευτε και πάντα προδομένε.
Ποίηση, Μεταίχμιο, 2019, 288 σελ.
Ομήρου Οδύσσεια – Μιχάλης Γκανάς
Μια πρωτότυπη νέα “Οδύσσεια” ξαναγραµµένη από έναν σύγχρονο δηµιουργό. Ο Μιχάλης Γκανάς ξαναγράφει και ξαναλέει την “Οδύσσεια” µε τον δικό του τρόπο, βάζοντας µέσα στο κείµενο στοιχεία από την πλούσια γλωσσική µας παράδοση.
Θυµήθηκε ολοκάθαρα εκείνη την ηµέρα
που διάβηκε στερνή φορά την όµορφη καµάρα
να πάει στα καράβια του, έτοιµα να σαλπάρουν
για την Αυλίδα τη µικρή και τη µεγάλη Τροία.
Με τον λαό τριγύρω του, την Πηνελόπη πλάι
και τον Τηλέµαχο µωρό να κλαίει και να χτυπιέται
σαν να ’ταν Κάλχας κι έβλεπε το τι τους περιµένει:
αυτόν και τη φαµίλια του, τους Έλληνες, τους Τρώες,
τον Αγαµέµνονα σφαχτό, τον Έκτορα γδαρµένο,
την Κλυταιµνήστρα φόνισσα και θύµα του παιδιού της,
τον Αστυάνακτα αλοιφή -αχ, γκρεµοτσακισµένο-,
τη Χρυσηίδα κόκκινη, στο αίµα της πνιγµένη,
τον Αχιλλέα άψυχο, άσπρο σαν κιµωλία
και τ’ άλογά του αθάνατα να κλαιν τ’ αφεντικό τους,
δροµέα, και πολεµιστή, και µέγα αλογατάρη,
που ’χε κορµί αθάνατο απ’ την κορφή ως τα νύχια
και µοναχά στο πόδι του τ’ αδύνατο σηµείο,
ολίγη σάρκα και θνητή σαν φέτα πορτοκάλι.
Αχίλλειος η φτέρνα του και πέρασµα θανάτου
κι εκεί βρήκε να καρφωθεί το βέλος του φονιά του.
Μόνο η Ελένη έµεινε Ωραία και µοιραία
του Μενελάου φυσικά και του ωραίου Πάρη.
Της Σπάρτης η βασίλισσα και όλεθρος της Τροίας
ή αδειανό πουκάµισο, στην Αίγυπτο χαµένη
ανάµεσα σε φοινικιές, και µύγες, και χουρµάδες
σαν έπαθλο για βασιλείς που γίναν κερατάδες.
Ποίηση, Μεταίχμιο, 2016, 272 σελ.
Μητριά πατρίδα – Μιχάλης Γκανάς
«Από τα Μακεδόνικα ακούγονται κάθε τόσο μοιρολόγια. Τους έρχονταν τα μαντάτα από το Γράμμο, το Βίτσι. Οι μανάδες μας κοιτάζονταν αμίλητες, κούναγαν το κεφάλι. Μαζεύουνε τα παιδιά. Θα μας στείλουν αλλού, χώρια απ’ τους δικούς μας. Οι Μακεδόνισσες τα ’δωσαν τα δικά τους. Έκλαιγαν, τα φιλούσανε, δεν είπανε όχι. Οι δικές μας αγρίεψαν…».
Γυναικών – Μιχάλης Γκανάς
Μικρές και πολύ μικρές ιστορίες
… Κοιτάζει τα χέρια της σαν να τα βλέπει πρώτη φορά. Ξένα της φαίνονται, καθώς κάθονται άνεργα πάνω στη μαύρη ποδιά της, σαν προσφυγάκια. Έτσι της έρχεται να τα χαϊδέψει.
Τόσα χρόνια δεν γύρισε να τα κοιτάξει και τώρα δεν μπορεί να πάρει τα μάτια της από πάνω τους. Κι όταν δεν τα κοιτάει ή κάνει πως δεν τα κοιτάει, την κοιτάνε αυτά.
Άνεργα χέρια, τι περιμένεις, αφού δεν έχουν δουλειά κάθονται και κοιτάνε. Δεν είναι που κοιτάνε, άσ’ τα να κοιτάνε, είναι που κοιτάνε σαν να θέλουνε κάτι.
Ξέρει τι θέλουν: να τα χαϊδέψει.
Δεν θα τους κάνει τη χάρη. Ντρέπεται, γριά γυναίκα, να χαϊδεύεται στα καλά καθούμενα…
Σ’ αυτό το βιβλίο ο Μιχάλης Γκανάς ενδύεται τη στολή και τη μάσκα του και βυθίζεται αύτανδρος στη θάλασσα μιας ακαθόριστης -μα επιμόνως υπαρκτής-, χώρας. Είναι μία χώρα μυστική, όπου γυναίκες υφαίνουν τα σύνορά της με τα λεπτά νήματα της αγάπης, η χώρα που αθέατες στοιχειώνουν, κυβερνούν ή γκρεμίζουν: Γυναίκες σε cafe, στον απέναντι δρόμο, μπροστά σε έναν υπολογιστή, στη βρεγμένη θάλασσα της μνήμης, Αιγοκερίνες, γυναίκες με τ’ όνομα Κυμοθόη, γυναίκες στο τηλέφωνο, μα πάντα γυναίκες, μέσα στη μοναξιά και τον έρωτα, την απόγνωση και τη χαρά τους.
Γυάλινα Γιάννενα – Μιχάλης Γκανάς
(Ι)
Χάραζε ο τόπος με βουνά πολλά
κι ανάτελλε τα ζωντανά του,
καλούς ανθρώπους και κακούς, νυφίτσες,
αλεπούδες, μια λίμνη ως κόρην
οφθαλμού και κάστρα πατημένα.
Θα ‘ναι τα Γιάννενα, ψιθύρισα,
στο χιόνι και στον άγριο καιρό
γυάλινα και μαλαματένια.
Κι όσο πήγαινε η μέρα,
σαν το βαπόρι σε καλά νερά,
είδα και μιναρέδες κι άκουσα
τα μπακίρια να βελάζουν.
Στίχοι: Μιχάλης Γκανάς – Μιχάλης Γκανάς
“Στον κόσμο του ελληνικού τραγουδιού, οφειλέτης”. Με αυτή την αφιέρωση κυκλοφόρησε το νέο βιβλίο του Μιχάλη Γκανά με τους στίχους των τραγουδιών του. Πρόκειται για στίχους που γράφτηκαν στο διάστημα μιας εικοσαετίας σχεδόν, από το “Σουμιτζού” του Νίκου Ξυδάκη (1983) μέχρι το “Για των ματιών σου το χρώμα”, με την Ελευθερία Αρβανιτάκη (2001). Σ’ αυτά τα 18 χρόνια, ο Μιχάλης Γκανάς είχε την τύχη να συνεργαστεί με σημαντικούς Έλληνες συνθέτες και τη χαρά να ακούσει τα τραγούδια του από σπουδαίες φωνές. Μερικά τραγούδια του έγιναν ευρύτερα γνωστά. Άλλα πάλι ακούστηκαν λιγότερο και μερικά καθόλου. Για χάρη αυτών των τελευταίων, κυρίως, έγινε αυτό το βιβλίο. Για να έχουν την ευκαιρία να διαβαστούν, τουλάχιστον, αφού δεν ευτύχησαν να ακουστούν. Εκτός από τα δισκογραφημένα τραγούδια, που δεν δημοσιεύονται όλα, υπάρχουν και αρκετά ανέκδοτα, τα περισσότερα από τα οποία βρίσκονται στα χέρια ή στα συρτάρια συνθετών. Όλα μαζί φτάνουν τον σημαδιακό αριθμό των 111 τραγουδιών.
Άψινθος – Μιχάλης Γκανάς
Το νέο ποιητικό βιβλίο του Μιχάλη Γκανά, “Άψινθος”, συνομιλεί με την “Αποκάλυψη του Ιωάννου” απ’ όπου αντλεί και τον τίτλο του.
“Άψινθος” λέγεται ο αστέρας που έπεσε στη γη και δηλητηρίασε “το τρίτον” των πόσιμων υδάτων “και πολλοί των ανθρώπων απέθανον εκ των υδάτων ότι επικράνθησαν”.
Από την “Αποκάλυψη” ο ποιητής έλκει και μια σειρά από στίχους, βιβλικά κλειδιά που ανοίγουν την εσχατολογική προοπτική ενός σκοτεινού κόσμου, του δικού μας σύγχρονου κόσμου.
Πρόκειται για μια ποιητική σύνθεση με δύο ενότητες:
Στην πρώτη ενότητα το χθες με το σήμερα εναλλάσσονται, μέσα σε μια ατμόσφαιρα ενός επικείμενου ή συντελεσθέντος κατακλυσμού, με άτιτλα ποιήματα δεξιά και φράσεις από την “Αποκάλυψη” αριστερά.
Στη δεύτερη ενότητα κυριαρχεί η ανάκληση αγαπημένων προσώπων – τεθνεώτων και ζώντων – σε έναν προσωπικό, εξομολογητικό τόνο. Εδώ, λοιπόν, κοντά στο τέλος των ημερών “Αν είναι να μιλήσει κάποιος ας πει για την αγάπη” και την ιαματική σιωπή της.
Αυτοί παιδί μου δεν
δεν σου χαρίζουν ούτε τη νύστα τους
όλο δεν και δεν και δέν-τρο δεν φύτεψαν τα χέρια τους
δεν χάιδεψαν σκυλί γατί πουλάκι πληγωμένο
γυναίκα άσχημη και στερημένη
αυτοί παιδί μου δεν
δεν δίνουν τ’ Αγγέλου τους νερό
δεν άκουσαν ποτέ
ανάκουστο κιλαϊδισμό και λιποθυμισμένο
δεν έπιασαν με τα ρουθούνια τους
το άοσμο άνθος του θανάτου
δεν είδαν-κατάργησαν τα μάτια τους-
μια πιπεριά να γίνεται λιμπελούλα
αυτοί παιδί μου δεν
δεν ξέρουν δεν αγαπούν
ξέρουνε μόνο ν’ απαιτούν
περισσότεραπερισσότεραπερισσότερα περί…
που έτσι γράφεται το μέλλον μας.
Ποιήματα 1978-2012 – Μιχάλης Γκανάς
Επτά ποιητικές συλλογές σε διάστημα 34 ετών, από μια ποιητική φωνή ευδιάκριτη και διακεκριμένη που έχει αποσπάσει τον έπαινο και του Δήμου και των Σοφιστών, κατά τον ποιητή και κριτικό Κώστα Κουτσουρέλη.
Ο ίδιος σημειώνει:
“Καμιά εκατοστή χρόνια πριν, ο Ούγκο Χόφμαννσταλ, έλεγε ότι ένας δημιουργός δύο πράγματα έχει ανάγκη. Το πρώτο είναι να πείσει τους ομότεχνούς του και τους κριτικούς. Το δεύτερο ν’ αγγίξει το ευρύ κοινό.
Ο Μιχάλης Γκανάς από καιρό τα έχει πετύχει και τα δύο.
Ενώ διαθέτει γλώσσα δική του απολύτως διακριτή, η τέχνη του δεν έχασε τη ζωτική της επαφή με την κοινή λαλιά, με την κοινή γλώσσα. Διατήρησε την αμεσότητα και την υψηλή συναισθηματική της θερμότητα, παρέμεινε γλώσσα οικεία.
Αν ο Γκανάς σήμερα είναι από τους πιο πολυδιαβασμένους μας ποιητές, αν το έργο του είναι προσφιλές ακόμη και σε ανθρώπους που γενικά δεν διαβάζουν ποίηση ή και την αποφεύγουν συστηματικά, αυτό οφείλεται στους εκφραστικούς του τρόπους, στη στάση του ως πνευματικού ανθρώπου, στον καθολικό χαρακτήρα των θεμάτων του.
Μας θυμίζει έτσι, ότι στις μεγάλες της στιγμές η ελληνική ποίηση ήταν ταυτόχρονα η τέχνη του Εγώ και του Εμείς, του ανθρώπου και του φυσικού κόσμου. Και μας υποδεικνύει έναν δρόμο ώστε αυτή πάλι σήμερα να αφήσει πίσω της την αυτάρεσκη ιδιώτευση των τελευταίων δεκαετιών και να επανέλθει εκεί όπου ανήκει: στη Πολιτεία και στην Αγορά”
– “Ακάθιστος δείπνος” (1978)
– “Μαύρα λιθάρια” (1980)
– “Γυάλινα Γιάννενα” (1989)
– “Παραλογή” (1993)
– “Τα μικρά” (2000)
– “Ο ύπνος του καπνιστή” (2003)
– “Άψινθος” (2012)
Χριστουγεννιάτικη ιστορία – Μιχάλης Γκανάς
Η “Χριστουγεννιάτικη ιστορία” είναι ένα ποίημα για τη σχέση ενός παιδιού, που δεν είναι πια παιδί, με τον πατέρα του. Μια σχέση δύσκολη “που χτίστηκε σιγά σιγά με όλα τα υλικά και δίχως λόγια”.
Το ποίημα πρωτοδημοσιεύτηκε στη συλλογή “Γυάλινα Γιάννενα”,1989.
Τώρα εκδίδεται μόνο του, μαζί με ένα σχόλιο του ποιητή, για να συναντήσει παλαιούς και νέους αναγνώστες
Πηγές: Biblionet, Εκδόσεις Καστανιώτη, Μελάνι, Μεταίχμιο
