Ρένα Δούρου

Κλιματική Κρίση, Κρίση Ανισότητας – Ρένα Δούρου

Κείμενα για τη Δημοκρατία και το Περιβάλλον


Πρωτόγνωρες mega-πυρκαγιές και πλημμύρες, απώλειες ανθρώπινων ζωών και περιουσιών, τεράστιες καταστροφές υποδομών… Διαπιστώνουμε καθημερινά, από εγχώριες και ξένες πηγές ενημέρωσης, το πόσο υπαρκτό είναι το κόκκινο -ή μήπως πράσινο;- νήμα που ενώνει την Ευρώπη με τον Αμαζόνιο, την Ασία με τη Βόρειο Αμερική, τον Βόρειο με τον Νότιο Πόλο. Πρόκειται για το νήμα του κοινού αγώνα διαρκείας “για να αλλάξουμε το σύστημα και όχι τη φύση και το κλίμα, από την προστασία των ιθαγενών που μάχονται για τον Αμαζόνιο ως την εξασφάλιση των πόρων για τη δίκαιη μετάβαση στη μετά τον λιγνίτη εποχή”.
Ο αγώνας αυτός ξεχωρίζει για την ιδιαίτερα έμφυλη πτυχή του. Δεν είναι τυχαίο ότι εμβληματικές φυσιογνωμίες του είναι κορίτσια, γυναίκες, ακτιβίστριες, ερευνήτριες, επιστημόνισσες, συγγραφείς, δημοσιογράφοι, -αφανείς και επιφανείς- ενίοτε τραγικά θύματα της σύγχρονης περιόδου της κλιματικής βαρβαρότητας. Μπορεί η Γκρέτα ή η Τζέιν Γκούντολ να είναι οι πιο γνωστές, δεν είναι, όμως, η μόνες. Οι φωνές, οι πρωτοβουλίες, οι δράσεις και οι αντιδράσεις πολλών γυναικών σε όλο τον πλανήτη, συνθέτουν το κρίσιμο έμφυλο αποτύπωμα της κλιματικής κρίσης: “είναι ακριβώς οι γυναίκες εκείνες που υφίστανται άμεσα τις συνέπειές της, εκείνες που καλούνται να την αντιμετωπίσουν σε όλα τα επίπεδα, είναι αυτές που θα αναλάβουν πρωτοβουλίες, θα συμβάλουν σε πολιτικές, θα αναζητήσουν βιώσιμες λύσεις, όχι μόνο για το στενό τους περιβάλλον αλλά για τις κοινωνίες, τον πλανήτη”. Οι γυναίκες λοιπόν μπορεί να είναι μέρος της λύσης μια κρίσης που είναι υπαρξιακή και που η πραγματική της αντιμετώπιση αφορά στη ριζική αλλαγή των τρόπων παραγωγής, κατανάλωσης, ανάπτυξης που “κάνουν πόλεμο στη φύση”, όπως επαναλαμβάνει ο Γ.Γ. του Ο.Η.Ε. Α. Γκουτιέρες.
Αυτή η υπαρξιακή κρίση για τον πλανήτη και τις ζωές μας αποτελεί το σύγχρονο πεδίο σύγκρουσης της Αριστεράς με τη Δεξιά. Μια σύγκρουση που επιχειρήθηκε να αποτυπωθεί μέσα από την εβδομαδιαία καταγραφή, όπως αυτή συμπληρώθηκε από επιπλέον αδημοσίευτα κείμενα. Γεγονότα, εξελίξεις, έρευνες, μετρήσεις, παρατηρήσεις σχετικά με την υπερθέρμανση του πλανήτη από τον Αμαζόνιο ως την Ευρώπη, την τήξη των παγετώνων, την απώλεια της βιοποικιλότητας, την ρύπανση, τις πανδημίες. Αλλά και σχετικά με τους δρώντες παράγοντες: τους διεθνείς οργανισμούς, τις κυβερνήσεις, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, τη βιομηχανία των ορυκτών καυσίμων, τις διεθνείς οικολογικές οργανώσεις, τους ακτιβιστές, τους επιστήμονες, τους ερευνητές, την κοινωνία των πολιτών, τις εξειδικευμένες ιστοσελίδες, κ.α..
Μια καταγραφή με άποψη λοιπόν. Ένα έναυσμα, ελπίζω, για να “αλλάξουμε τον τρόπο σκέψης μας” όπως επιβάλλει η οικολογική κρίση και να “επανεφεύρουμε τα πάντα” όπως παρατηρεί ο Γάλλος φιλόσοφος Μπρούνο Λατούρ: να επανεφεύρουμε την πολιτική, το δίκαιο, την επιστήμη, τις πόλεις”.
Και μια διαπίστωση: ημερομηνία λήξης τα κείμενα του παρόντος βιβλίου έχουν:
Το τέλος της κλιματικής κρίσης…

Πρόλογος: Αλέξης Τσίπρας
Παρεμβάσεις: Μενέλαος Γκίβαλος, Φωτεινή Κούβελα
Επίμετρο: Νίκος Χαραλαμπίδης

Δοκίμιο, Περιβάλλον, Ταξιδευτής, 2022, 319 σελ.

Πέντε ομιλίες για το ολοκαύτωμα των Ελλήνων Εβραίων – Ρένα Δούρου

Αυτή η μικρή συλλογή των χαιρετισμών στις εκδηλώσεις των τελευταίων πέντε ετών υπηρετεί δύο στόχους: αφενός την ευαισθητοποίηση και αφετέρου την ενεργοποίηση των πολιτών, και ειδικά των νέων, για να περάσουμε από τις επετειακές εκδηλώσεις στην κατάκτηση της Μνήμης μέσα από τη Γνώση της Ιστορίας. Γιατί “από την Ιστορία δεν μπορούμε να αποδράσουμε”, όπως θύμιζε, απευθυνόμενος, την 1η Δεκεμβρίου του 1862, στο Κογκρέσο των ΗΠΑ, ο Αμερικανός Πρόεδρος Αβραάμ Λίνκολν.

Ούτε απόδραση ούτε αδιαφορία λοιπόν, ειδικά σήμερα, περίοδο κατά την οποία στην Ευρώπη, την ήπειρο που σημαδεύτηκε από τον ναζισμό και τη λογική της βιομηχανοποιημένης, συστηματικής και μαζικής εξόντωσης του εβραϊκού πληθυσμού της, βιώνουμε δύο γεγονότα.

Κατ’ αρχάς την απώλεια των μαρτύρων, με τη διπλή έννοια του όρου, δηλαδή εκείνων που μαρτύρησαν και εκείνων που επέζησαν και μεταφέρουν στις νεότερες γενιές τη φρίκη που έζησαν στα στρατόπεδα των ναζί. Και παράλληλα ζούμε το γεγονός οι φωνές του αναθεωρητισμού και του αντισημιτισμού να επιχειρούν προκλητικά να σχετικοποιήσουν το Απόλυτο Κακό που υπήρξε το Ολοκαύτωμα, απαξιώνοντας, αποκρύπτοντας, παραχαράσσοντας την πραγματικότητα του παρελθόντος, με πολύτιμους συμμάχους την αδιαφορία και την άγνοια. Πρόκειται για φωνές που όχι μόνο υψώνονται ισχυρές, αλλά -φευ- βρίσκουν ώτα ακουόντων, όπως διαπιστώνουμε από τις επαναλαμβανόμενες πράξεις βεβήλωσης μνημείων του Ολοκαυτώματος.

Δοκίμιο, Ιστορία, Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη, 2019, 112 σελ.

Μια κουβέντα με τον Γλέζο – Ρένα Δούρου

Τόσα χρόνια δημοκρατίας στην Ελλάδα, τόσες δεκαετίες εμβάθυνσης και διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τόσα πολύχρωμα κινήματα από τη δεκαετία του ’50 και μετά και όλοι αναζητούμε τις εξηγήσεις για το σήμερα από τη γενιά του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου…
Η αναζήτηση ενός σταθερού λόγου, ενός σημείου αναφοράς που να λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ παρελθόντος, παρόντος και μέλλοντος, με έφερε στον Γλέζο. Τον μόνο ίσως που μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτό το ρόλο. Ακριβώς γιατί δεν τον θεωρεί ως “ρόλο”, όπως π.χ. οι επαγγελματίες διανοητές, αλλά ως την ίδια του τη ζωή…
Εκ των υστέρων και ξαναδιαβάζοντας τα λόγια του, καταλαβαίνω καλύτερα το ρόλο του βιώματος στις απόψεις του. Γλέζος σημαίνει δράση. Σύγκρουση. Αντίσταση. Λεβεντιά.

Επιμέλεια: Ρένα Δούρου

Αφηγήσεις, Πολιτική, Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη, 2014, 336 σελ.

Η απόλαυση του εθνικισμού… – Ρένα Δούρου

Η ψυχαναλυτική έννοια της jouissance ως εργαλείο πολιτικής ανάλυσης


“Από τον εθνικισμό δεν θα απαλλαγούμε με εκείνο ή τον άλλο πολιτικό σχεδιασμό”.

“Με τον εθνικισμό θα συνδιαλεγόμαστε πάντα”.

Όποιον ορισμό και εάν του αποδώσουμε και όποιο περιεχόμενο, όποια οπτική και σενάριο επιλέξουμε για να προβάλουμε στο μέλλον μια ήδη αβέβαια πραγματικότητα, ο εθνικισμός δεν θα πάψει να βρίσκεται – αισθητά – στο προσκήνιο. Είτε μιλάμε για τα βόρειά μας σε απόσταση διαδρομής με ταξί (το ίδιο ισχύει για την πΓΔΜ και για την Αλβανία), είτε στα ανατολικά μας για την Τουρκία – ευρισκόμενη στο επίκεντρο πολύπλοκων αναλύσεων που οδηγούν ως φαίνεται και σε χειρισμούς υψηλής πολιτικής (Κουρδικό, Αλεβίτες, μετα-Ισλαμικό αύριο, «ανασχηματισμός» του χάρτη, post-Irak, pre-Iran εποχή και όλα τα άλλα διεξοδικώς σχολιαζόμενα γύρω από την διαβόητη Νέα Τάξη Πραγμάτων) -, με την Κύπρο τόσο μακριά και κοντά συνάμα, με την Θράκη τόσο κοντά (αλλά μήπως μακριά;)…

Εισαγωγικό σημείωμα: Α. Δ. Παπαγιαννίδης
Περιέχει Βιβλιογραφία

Δοκίμιο, Μεταμεσονύκτιες Εκδόσεις, 2007, 39 σελ.