Σωτήρης Φ. Δημητρίου

Ν’ ακούω καλά τ’ όνομά σου – Σωτήρης Δημητρίου
Νότια και Βόρεια Ήπειρος, πόλεμος, ομηρία, απελευθέρωση, περιπλάνηση, ιστορημένα από τα στόματα των παθόντων.
Είναι η ιστορία μιας ηπειρώτικης οικογένειας από το 1943 ως τις μέρες μας, μέσα από τις αφηγήσεις τριών μελών της. Ένα οδοιπορικό στη Νότια και Βόρεια Ήπειρο, στην Αλβανία, στη σύγχρονη Ελλάδα. Όραμα και υπερπόντιες χώρες. Εμπόδιο και τόπος νοσταλγίας το βουνό Μουργκάνα. Συγχρόνως είναι μια διαδρομή στα σπαράγματα μιας γλώσσας αθώας, όμορφης, χαμένης.
Γραμμένο στην ηπειρώτικη διάλεκτο και ποτισμένο με ένταση και καλοσύνη, το βιβλίο είναι ένα οδοιπορικό στην Ηπειρο, την Αλβανία και τη σύγχρονη Ελλάδα.
Κέδρος, 1993
117 σελ.

Ντιάλιθ’ ιμ Χριστάκη – Σωτήρης Δημητρίου
Περιέχει τα διηγήματα: “Βαλέρια”, “Απών”, “Ο καταμετρητής”, “Η κορνίζα”, “Το κιντόι”, “Πολύδροσο Θεσπρωτίας”, “Τα καλώδια”, “Ντιάλιθ’ ιμ, Χριστάκη”, “Περπάτει, παλιάλογο”, “Δεσμά”, “Τα όνειρα της Βαρβάρας”, “Στα Πετράλωνα”, “Γέλα, πουλί μου”, “Φιλανθρωπικό ίδρυμα”.
Κέδρος, 1995
91 σελ.

Ένα παιδί απ’ τη Θεσσαλονίκη – Σωτήρης Φ. Δημητρίου
Τα λιάνιζε για πολλή ώρα, βρίζοντας. Η γάτα γρήγορα έπαψε τα νιαουρίσματα κι ο σκύλος έσυρε το σπασμένο σώμα του, σκέπασε το νεκρό σώμα της γάτας κι άρχισε σιγανά κλάματα και παράπονο.
Κάι, κάι, κάι, θεούλη μου.
Κάι, κάι, σου προσπέφτουμε. Δεν κάναμε τίποτα, δεν ξέρουμε τίποτα. Πατούμε τούτα τα λίγα μέτρα χώμα, με γυμνά πόδια μες στο κρύο, τον τρόμο και την τρέλα. Δες τα μάτια μας θεούλη μας. Τίποτα δε θέλαμε, μόνο λίγη ξενοιασιά.
Κάι, κάι, πατερούλη μας. Άγνωστα, σκοτάδια, χάος. Φώτισε λίγο τα ματάκια μας, θεούλη μου, και μη μας βασανίζεις άλλο.
Κάι, κάι, κάι, θεούλη μου, μη άλλη τιμωρία.
Κάι, κάι, κάι, κάι…
(απόσπασμα από το διήγημα “Κάι, κάι, Θεούλη μου”)
Περιέχει τα διηγήματα: “Ένα παιδί απ’ τη Θεσσαλονίκη”, “Ωκεανός”, “Ο Νίκος είν’ εντάξει”, “Αμέρικα-Αμέρικα”, “Το αγκάλιασμα”, “Η Μαρίτσα των σκυλιών”, “Αφισοκάθαρση”, “Γράμμα απ’ το Φιέρι”, “Άντρας από τη Βουλγαρία”, “Η Ασπρούλα”, “Go, Go, Johnny”, “Πού πας, καραβάκι”, “Αγριοκερασιά”, “Να χτυπήσεις τις καμπάνες”, “Με νύχια και με δόντια”, “Κάι, κάι, Θεούλη μου”.
Κέδρος, 1995
114 σελ.

Woof, Woof, Dear Lord – Sotiris Dimitriou
And Other Stories
We are sad creatures. I am a prostitute running to seed and my last asset is an idiot son. I am a street-sweeper collapsing under the weight of time and my own obesity. I am a foul-mouthed and repellent daughter desperately in need of a man. Sad creatures. Simple needs. Mr. Dimitriou conjures us into existence in the space of a few lines, and we live, poised between hope and its extinction, for a few brief pages in the harsh world of his pared down prose. Sad creatures, dumb creatures: our spokesman ultimately is a dead or dying dog… woof, woof, dear Lord.
Κέδρος, 1995
111 σελ.

Η φλέβα του λαιμού – Σωτήρης Φ. Δημητρίου
Ηταν ένα μικρό σπιτάκι με φράχτη γύρω γύρω, όπου είχαν αναρριχηθεί κολοκυθιές, γιασεμιά, κλήματα. Πήγα να χτυπήσω την πόρτα και βλέπω από κάτι περάσματα του φράχτη την εξής σκηνή. Ένα στενότατο σιδερένιο κρεβάτι και πάνω του ένα αγκαλιασμένο ηλικιωμένο ζευγάρι με όλα τα ρούχα. Αυτή ήταν μια παχουλή γυναίκα κι αυτός ξερακιανός, βραχύσωμος. Είχε τσιουλώσει στην αγκαλιά της και κοιμόταν μακαρίως. Είπα να τους ξυπνήσω αλλά δεν το έκανα. Προς τι Καλύτερα που δεν τους ξύπνησα, γιατί μου αρέσει να σκέφτομαι ότι δεν απογράφησαν. Και μου αρέσει επίσης να σκέφτομαι ότι ποτέ έκτοτε δεν ξαγκαλιάστηκαν. Μετράω από το ’81 έως το ’98: δεκαεφτά χρόνια αγκαλιασμένοι μακριά από σούρτα φέρτα κι από μπαρμπάδες.
Εκδόσεις Πατάκη, 1998
126 σελ.

Η βραδυπορία του καλού – Σωτήρης Δημητρίου
Πρόσωπα αγαπάμε, πρόσωπα αποστρεφόμαστε, πρόσωπα νοσταλγούμε. Το πρόσωπο, αυτή η τόσο φανερή μα και τόσο κρυμμένη γεωγραφία της ανθρώπινης ψυχής, διατρέχει πότε φανερά και πότε έμμεσα τα διηγήματα αυτής της συλλογής.
Βραβείο Διηγήματος – Περιοδικό “Διαβάζω” 2002
Εκδόσεις Πατάκη, 2001
139 σελ.

Τους τα λέει ο Θεός – Σωτήρης Δημητρίου
Το νέο μυθιστόρημα του Σωτήρη Δημητρίου συγκεντρώνει όλες εκείνες τις αρετές που εντοπίσαμε και σε παλιότερα έργα του και που αποτελούν πλέον τα χαρακτηριστικά του προσωπικού του ύφους. Με λόγο σύντομο, λίγα περιγραφικά στοιχεία, με αφήγηση ελλειπτική και αποσπασματική και χρησιμοποιώντας το γλωσσικό ιδίωμα της Ηπείρου, μας ταξιδεύει για ένα μερόνυχτο στην Ελλάδα της μεθορίου. Σε μια έρημη πλαγιά της Μουργκάνας, ένα βουνό στα ελληνοαλβανικά σύνορα, ένα συνεργείο οικοδόμων χτίζει ένα σπίτι. Στο συνεργείο υπάρχουν και αλλοεθνείς –Αλβανοί, γύφτοι. Από εκεί περνούν ζωέμποροι, μια κομπανία Αλβανών μουσικών που γυρνάνε στην Αλβανία. Μια μεγάλη βροχή καθηλώνει μέσα στο γιαπί τους οικοδόμους, οι οποίοι μονολογούν, συζητάνε, θυμούνται και διαπιστώνουν ότι οι ζωές τους συναντήθηκαν κάποτε στο παρελθόν.
Μεταίχμιο, 2002
166 σελ.

Τα οπωροφόρα της Αθήνας – Σωτήρης Δημητρίου
Ο ήρωας έχει στο νου του τον χάρτη με τα οπωροφόρα της Αθήνας, τα οποία ταχτικά επισκέπτεται. Στις πεζοπορίες του επιχειρεί να συνάψει με τους διαβάτες σχέσεις, αλλά συνήθως δεν γίνεται κατανοητός. Ο συγγραφέας τον ακολουθεί και πολλές φορές μπερδεύεται ο ένας στα πόδια του άλλου. Κοντολογίς, είναι ένα οδοιπορικό στην ζωή, στην λογοτεχνία και στην Αθήνα. (Σ. Δ.)
Εκδόσεις Πατάκη, 2005
238 σελ.

Σαν το λίγο το νερό – Σωτήρης Δημητρίου
Πρόκειται για την περιδιάβαση μιας ψυχής μετά θάνατον στο εσωτερικό τοπίο του ανθρώπου. Κυρίως στις σκοτεινές μεριές του, στα ανομολόγητα και στις πληγές του. Είναι ακόμα μια περιδιάβαση στους οικισμούς του ανθρώπου. Αντιπαραβάλλει ο συγγραφέας τα πρόσωπα και τα άτομα, τις δυσκολίες και τα καλά των ανθρώπινων κοινωνιών.
Είναι επίσης μια περιδιάβαση ανάμεσα στην περιφρονημένη και αδιαμεσολάβητη δημώδη γλώσσα και στη σχολική νεοελληνική γλώσσα. Και τέλος, είναι μια περιπλάνηση στους αιθέρες, στο Σύμπαν.
Αυτή η ψυχή, που έχει νοερά τη δυνατότητα να παίρνει την ανθρώπινη υπόσταση, μας δείχνει το Σύμπαν σαν ένα τεράστιο λούνα παρκ. Κατά την περιπλάνηση ξεχνιέται στα θεσπέσια θεάματά του, αλλά ο βασικός της σκοπός είναι να ξαναγυρίσει στη Γη. Δεν τελειώθηκε η ζωή αυτού του πλάσματος και θέλει με μεγάλη ζέση και υπό την πίεση αφόρητης νοσταλγίας να επιστρέψει. Ίσως άμα ξαναβρεί τη Γη, καταφέρει να αρθεί η βασική ψυχική εκκρεμότητα που τον βασάνιζε ως άνθρωπο.
Είναι η έλλειψη, εκ μέρους του, της συμπόνιας; Είναι η επιδίωξη, έστω και μετά θάνατον, της ιδανικής αγάπης; Είναι η αναζήτηση της πηγαίας γλώσσας; Είναι το αίτημα της ελευθερίας; Ή, βαθύτερα ακόμα, η αναζήτηση της ξεγνοιασιάς;
Ελληνικά Γράμματα, 2008
197 σελ.

Τα ζύγια του προσώπου – Σωτήρης Δημητρίου
Διάφορα κορίτσια περπατούσαν αγέρωχα, προσβλητικά. Ήταν αξιοθαύµαστο το πώς τόνιζαν µε το ντύσιµό τους τα φυσικά χαρίσµατά τους. Και οι πιο ελκυστικές όµως ήξεραν ότι ο πόθος του άντρα κρατάει λίγο. Ας στόλιζαν, ας µεριµνούσαν εξ αυτού του λόγου για το σώµα τους, στην αγάπη τις οδηγούσαν τα βήµατά τους. Και προσπαθούσαν κυρίως µε τα χαρίσµατα των προσώπων τους να κάνουν τον πόθο πιο υποκειµενικό, πιο προσωπικό και µόνιµο. Ένιωθαν κι αυτές όπως η Αζερίν ότι µόνον η αγάπη θα αδιαφορούσε για την ηδονή, ίσως µόνον η αγάπη θα δηµιουργούσε περίπου µόνιµες προϋποθέσεις ηδονής. Μόνον η αγάπη θα περιέβαλε την ηδονή µε φως.
Εκδόσεις Πατάκη, 2009
161 σελ.

Η σιωπή του ξερόχορτου – Σωτήρης Δημητρίου
Το βιβλίο μιλάει για μια πολιτεία που ζει στον αντίποδα της δικής μας.
Δύο μεγάλοι δρόμοι της είναι η ελευθερία και η γνώση.
Συνδετήριος δρόμος είναι το παιχνίδι.
Προσκρούει όμως στην εγγενή ίσως έλλειψη ευχαριστήσεως των ανθρώπων.
Θα αντέξει άραγε η καλοκαιρινή αυτή πολιτεία;
Εκδόσεις Πατάκη, 2011
85 σελ.

Το κουμπί και το φόρεμα – Σωτήρης Δημητρίου
“Βρήκα ένα κουμπί και για χάρη του έραψα ένα φόρεμα” λέει μια παροιμία.
Εξηγεί -μεταφερόμενη στη λογοτεχνία- την αναγωγή ενός στοιχείου σε διήγημα. Αυτός ο τρόπος ίσως είναι ο συνήθης. Όπως δεν υπάρχει στη φύση ευθεία γραμμή ή τέλειος κύκλος, δεν υπάρχει και στην κοινωνία αυτοτελές και ανεξάρτητο διήγημα. Είναι πάντα μια αυθαίρετη διάκριση του συγγραφέα. Ακόμα κι ένας αφηγητής προσωπικής εμπειρίας όχι μόνο κόβει και ράβει αλλά και -βαθύτερα- αγνοεί τα πάμπολλα ρυάκια που διαμόρφωσαν τη συγκεκριμένη κοίτη.
Το βιβλίο περιέχει τριάντα δύο ετερόκλητα διηγήματα. Οι σκηνές τους είναι η δυτική μεθόριος, η επαρχία, η Αθήνα αλλά και ψυχικοί τόποι.
Μερικά διηγήματα είναι γραμμένα στη χωριάτικη, ποιητική γλώσσα.
Βραβείο Ιδρύματος Κώστα & Ελένης Ουράνη Ακαδημίας Αθηνών 2013
Εκδόσεις Πατάκη, 2012
175 σελ.

Κοντά στην κοιλιά – Σωτήρης Δημητρίου
Ίσως κατά τον ύπνο -όταν τείνουµε στην άµορφη µάζα προ του εµβρύου- αναζητούµε την απόλυτη γλυκύτητα και λήθη. Πριν την έλευση του άγνωστου γλύπτη που θα ελευθερώσει τα δάχτυλα, θα φανερώσει τα νύχια. Μπορεί ο αναδηµιουργός άνθρωπος να µην ξέρει τον δηµιουργό του, αλλά κλέβει τους τρόπους του· απ’ το απρόσιτο όλον τσαλαβουτά στην επιφάνεια του επιµέρους. Όπως επί παραδείγµατι αυτό το κείµενο δηµιουργήθηκε όταν εξέπεσαν -σαν βροχή απ’ τον ουρανό των λέξεων- οι µυριάδες εκτός αυτού λέξεις και έµεινε ένα συννεφάκι. Ούτε σ’ αυτό το κείµενο και µάλλον ούτε στη συνολική γλώσσα -µε όλους τους δυνατούς συνδυασµούς των λέξεων- υπάρχει ψήγµα αληθείας.
«Ιδού µια ακόµα αυταπάτη. Η γλωσσική» θα έλεγε κάποιος αντιαυταπατιστής. Αλλά ίσως εκνευριζόταν κανένας ακροατής και τον έβριζε σκαιώς.
«Μα γιατί µε βρίζετε;»
«Μα πότε, ποιος σας έβρισε, αυταπάτη είναι».
«Α, καλά τότε».
Εκδόσεις Πατάκη, 2014
104 σελ.

Τα όνειρα μού δέλουν – Σωτήρης Δημητρίου
“Έβλεπα νερά· δεν τα ‘χω σε καλό τα έρημα.
Παρέκει ήταν η κοπέλα σου γελούμενη. Τι να κάνει η Διαμαντούλα; τα μαύρο όνειρα μού δέλουν”.
Στην αρχή κάθε ημέρας στο χωριό μου -πριν ερημώσει- οι γυναίκες εδιηγούντο τα όνειρά τους, ιδίως τα θεωρούμενα δυσοίωνα. Στόλιζαν δε τις διηγήσεις τους πάμπολλες ομηρικές λέξεις. Πριν από 27 αιώνες η λέξη “δέελος” σήμαινε ορατός, εμφανής. Αργότερα έγινε “δηλώ”, δηλαδή ποιώ δήλον, φανερώνω, αποκαλύπτω.
Απ’ τα μονοπάτια του χρόνου έφθασε και παρέμεινε στο χωριό μου ο αρχικός τύπος “δέελος” και επειδή η λέξη μόνον ομιλήθηκε “δέλος”. Ο δακτυλογράφος θεώρησε το “δέλουν” λάθος, το έκανε “δηλούν” και έτσι φανερώθηκε και σε μένα ο τίτλος του βιβλίου.
Σ.Δ.
Εκδόσεις Πατάκη, 2015
119 σελ.

Θάμπωσε ο νους – Σωτήρης Δημητρίου
Στα ανά χείρας διηγήματα υπάρχουν πολλά “ίσως” και “μάλλον”.
Χάνοντια με τα χρόνια οι βεβαιότητες.
Ίσως μόνον η ενθεότης προβάλλει δειλά.
Τα διηγήματα δεν είναι αυθεντικά
Είναι από χίλιες μεριές διαμεσολαβημένα·
και απ’ την “αυθεντικότητα”.
Αλλά τα ψέματα μπορεί κατά στιγμές και κατά όψεις να περιέχουν αλήθεια. Και αντιστρόφως.
Είναι μάλλον αυθαίρετες κατασκευές απ’ τα υλικά της ρευστής και χαώδους ζωής.
Ίσως χρησιμεύουν -κυρίως οι μορφοποιήσεις τους- ως παρηγορητικές λαβές.
Εκδόσεις Πατάκη, 2017
128 σελ.

Πηγές: BIBLIONET, Εκδόσεις Πατάκη, Κέδρος, Ελληνικά Γράμματα

Related posts:

Γιώργος Μπράμος Βασίλης Μόσχης Μιχάλης Κατσαρός (1919-1998) Αγγελος Βλάχος (1915-1996) Δημήτρης Χατζής (1913-1981) Μαργαρίτα Καραπάνου (1946-2008) Γιώργος Χρ. Παπαχρήστος Γιώργος Καστρουνής Αλέξανδρος Ραγκαβής (1809-1892) Κώστας Ριτσώνης (1946-2015)