Τέσσερις πολωνέζες (1983), Εκδόσεις Καστανιώτη
Τα κορίτσια της Ερεχθείου (1983), Εκδόσεις Καστανιώτη
Οι δύο τελευταίοι (1983), Εκδόσεις Καστανιώτη
Επιπλωμένα Δωμάτια (1983), Εκδόσεις Καστανιώτη
4-2=0 (1983), Εκδόσεις Καστανιώτη
Καφενείον ο Τέταρτος Κόσμος (1987), Εκδόσεις Καστανιώτη
Η Ώρα του Λύκου (1990), Εκδόσεις Καστανιώτη
Έσθερ (1991), Εκδόσεις Καστανιώτη
Το Χαμένο Κουμπί (1993), Εκδόσεις Καστανιώτη
Μπαζαγιάζι (1993, Εκδόσεις Καστανιώτη
Χαμόγελο στο Χάρο (1994), Εκδόσεις Καστανιώτη
Με την γλώσσα των χεριών (1996), Εκδόσεις Καστανιώτη
Όπως ήταν (2000), Εκδόσεις Καστανιώτη
Οι Έφηβοι του Κολωνού (2000), Εκδόσεις Καστανιώτη
Ζευγάρια της Αθήνας (2000), Εκδόσεις Καστανιώτη
Όλοι ήξεραν (2002), Εκδόσεις Καστανιώτη
Το χαμένο κουμπί (2018), Εκδόσεις Καστανιώτη (Ε)
Διηγήματα
Η ζωή σε τέσσερις πράξεις (1982), Εκδόσεις Καστανιώτη
Χωρισμένη στα δύο (1989), Εκδόσεις Καστανιώτη
Ιστορίες γι’ Άντρες (1990), Εκδόσεις Καστανιώτη
Το Ανατολικό Ποτάμι (1996), Εκδόσεις Πατάκη
Βιο-ιστορίες (2007), Εκδόσεις Καστανιώτη
Νέα Υόρκη – Have a Knife (2008), Libro
Λευκά στην κορυφή (2015), Βιβλιοπωλείον της Εστίας
Αφηγήσεις
Ο τόπος μου είναι παντού (2011), Libro
Παιδική και εφηβική λογοτεχνία
Μια διπλή παιδική ιστορία (1982), Εκδόσεις Καστανιώτη
Ένα πιάνο με φτερά (1987), Σύγχρονη Εποχή
Η Τέτη και οι άλλοι (1992), Σύγχρονη Εποχή
Α! και Α! (1996), Εκδόσεις Πατάκη
Χωρίς να το ξέρουν (1996), Εκδόσεις Πατάκη
Απορίες και Τραγούδια (1997), Εκδόσεις Πατάκη
Όνειρα και γέλια (1999), Εκδόσεις Καστανιώτη
Η Χελώνα (2000), Εκδόσεις Πατάκη
Το τρένο που δεν πήγαινε… (2004), Μίνωας
Μεταφράσεις
E. M. Forster, James Mallahan Cain, Henry Miller, William Faulkner, Walter Bernstein, Joyce Carol Oates, Peter Balakian, Rosario Ferre, Dorothy Allison,
Juan Rulfo, Avi, Maya Angelou, Jim Thompson, Henry Fielding
Βραβεία
Επιπλωμένα Δωμάτια – Β΄ Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος (1963)
Η Ζωή σε Τέσσερις Πράξεις – Εύφημο Μνεία από την Ομάδα των 12 (1964)
Μπαζαγιάζι – Βραβείο Λουντέμη (1980)
Το χαμένο κουμπί – Ιωάννα Καρατζαφέρη
Διανύοντας την τελευταία δεκαετία του 20ού αιώνα, με όλα τα θρησκευτικά, φυλετικά και κοινωνικά πάθη σε αναμόχλευση και έξαρση, το Χαμένο κουμπί γίνεται πιο οικείο στον αναγνώστη.
Ο ήρωας του μυθιστορήματος, γέννημα και θρέμμα μιας πολυεθνικής, πολύγλωσσης και πολύχρωμης μεγαλούπολης, της Νέας Υόρκης, θεωρεί τον εαυτό του από τη μια μεριά κατακτητικό, λόγω της παγκόσμιας ισχύος της χώρας του, και από την άλλη μέλος διαφόρων μειονοτήτων.
Αμερικανός, εβραϊκής καταγωγής, από μητέρα Γερμανίδα, ήρωας ενός ιμπεριαλιστικού πολέμου, καλλιτέχνης, ιδιόμορφος και απροσάρμοστος, απεχθάνεται αλλοδαπούς και κοινοτοπίες. Χωρίς και ο ίδιος να το έχει ανακαλύψει, μισεί και τον εαυτό του για τις δικές του ιδιαιτερότητες και ιδιότητες.
Η βραχύβια γνωριμία του με μια Ελληνίδα αστή και ο γάμος τους, έκφραση της κτητικότητάς του, μέσα σε λίγες μέρες είναι μια διαρκής σύγκρουση των δύο φύλων. Οι αντιπαραθέσεις τους υποσκάπτουν τα νεύρα του, αποσταθεροποιούν τις ψυχικές ισορροπίες του, διαταράσσουν τις πνευματικές του αναζητήσεις.
Ανένταχτος κοινωνικά, χωρίς καμιά συγκεκριμένη πολιτική ιδεολογία, παραμένει καλλιτέχνης και απρόβλεπτος. Η συμπεριφορά του στο ψυχιατρείο ή έξω από αυτό είναι άσχετη και ασύνδετη ως προς τις πραγματικές συνθήκες. Η Ι. Κ., με μια κινηματογραφική ταχύτητα, ελλειπτική γραφή και ιδιοφυείς διαλόγους, μας εισάγει σ’ έναν κόσμο διαταραγμένο εσωτερικά, που η έκφρασή του είναι η τάση για την επιβολή του δικού του χαρακτήρα.
Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2018, 240 σελ.
Λευκά στην κορυφή – Ιωάννα Καρατζαφέρη
Συχνά, ξαπλώναμε, ντυμένοι, πάνω από τα κλινοσκεπάσματα, η δεξιά μου πλευρά κατά μήκος της αριστερής του –η δεξιά του προς τον τοίχο– με το βλέμμα μας στραμμένο προς το ταβάνι, που δεν βλέπαμε αλλά γνωρίζαμε την ύπαρξή του και το ύψος του, ο Άντι ένας χείμαρρος εξομολογήσεων, οιωνών, διηγήσεων, σκιαγραφήσεων ανθρώπων από το παρελθόν και το παρόν, εντυπώσεων και διαπιστώσεων, αμφιβολιών και πεποιθήσεων, ονείρων και διαψεύσεων, μηνυμάτων αισιοδοξίας και απαισιοδοξίας, επιτυχιών και αποτυχιών, αναμονών και διαψεύσεων, κι εγώ μια λίμνη που μέσα της έπεφταν οι λέξεις και σχημάτιζαν κύματα που δεν έβρισκαν ανοίγματα να διαφύγουν ή φράγματα να σπάσουν πάνω τους, λόφους ή βουνά να υπερπηδήσουν, με μια επιφάνεια που δεν αντανακλούσε σκιές και σχήματα.
Για μια φορά ακόμα η συγγραφέας δείχνει την αγάπη της για το διήγημα και τη συγκρότηση της σκέψης της, όπως είναι αναγκαία στη γραφή αυτού του λογοτεχνικού είδους.
Διηγήματα, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2015, 200 σελ.
Χωρισμένη στα δύο – Ιωάννα Καρατζαφέρη
Το τελευταίο βιβλίο της Ιωάννας Καρατζαφέρη, μια συλλογή από δέκα διηγήματα που έχουν σαν γεωγραφικό χώρο τη Νέα Υόρκη, συμπληρώνουν τον κύκλο που άρχισε με τους τόμους “Η ζωή σε τέσσερις πράξεις” και “Ιστορίες γι’ άντρες”.
Σκληρά και μη αναιρέσιμα, γραμμένα με μια ειρωνική διάθεση για τις τρομερές αντιθέσεις του βορειοαμερικανικού βίου, διεισδύουν μέσα σε πρόσωπα και πράγματα με τόση ένταση και δύναμη, που μας προκαλούν ν’ αναγνωρίσουμε, πίσω από την περιγραφή και το εξωτερικό περίβλημα, το ανθρώπινο ιδιαίτερο στοιχείο των χαρακτήρων τους.
Η γραφή είναι ρωμαλέα, οι διάλογοι σύντομοι, οι χαρακτήρες ζωντανοί και περιβαλλοντικοί, ενώ η γλώσσα, σύντομη και κοφτή, μεταβιβάζει στον αναγνώστη μια άλλη ζωή, ανελέητη και όμως συναρπαστική.
Ιστορίες γι’ άντρες – Ιωάννα Καρατζαφέρη
Στις “Ιστορίες γι’ άντρες” που εκτυλίσσονται στην Αμερική, όπως και τα διηγήματα στις συλλογές Η Ζωή σε Τέσσερις Πράξεις και Χωρισμένη στα Δύο, η γνώση του χώρου, η ανάπτυξη των χαρακτήρων, η ποικιλία των θεμάτων, η τρέχουσα γλώσσα είναι τα γνώριμα χαρακτηριστικά της συγγραφέα.
Σ’ αυτές τις ιστορίες η Ιωάννα Καρατζαφέρη παρουσιάζει με μια ιδιαιτερότητα την πολλαπλότητα της γυναίκας. Ενώ θα μπορούσε η κύρια ηρωίδα να είναι μία, η συγγραφέας την έχει διασπάσει σε εννιά υπαρκτούς γυναικείους χαρακτήρες που δρουν και αντιδρούν διαφορετικά σε κάθε άλλη σχέση, επηρεασμένες από τον οικογενειακό περίγυρο, τη μοναξιά, το επάγγελμα, την κοινωνική και οικονομική τους κατάσταση, από το γενικότερο περιβάλλον. Τα διηγήματα, από το ύφος τους, είναι τόσο προωθημένα, που ο αναγνώστης έχει την αίσθηση πως αυτό που διαβάζει θα μπορούσε να συμβεί στο μέλλον, τώρα ή να έχει κιόλας συμβεί.
Οι “Ιστορίες γι’ άντρες” κάνουν ενδιαφέρουσα την πιο μικρή καθημερινή σκηνή, την πιο ασήμαντη λέξη, την πιο συνηθισμένη ανθρώπινη χειρονομία και στάση.
Η ώρα του λύκου – Ιωάννα Καρατζαφέρη
Η Ώρα του Λύκου είναι η ώρα του ονείρου. Ενός ονείρου που μετατρέπεται σε εφιάλτη.
Είναι η σύγκρουση της Ημέρας και της Νύχτας, του Φωτός και του Σκοταδιού.
Σ’ αυτούς τους εφιάλτες τα όντα γίνονται τέρατα, τα τέρατα σύμβολα. Οι πράξεις τους, οι συγκρούσεις τους, η άυλη εμφάνισή τους, το πέρασμά τους συμβαίνουν μόνο μια φορά αυτή την ώρα.
Οι διαστρεβλωμένες φιγούρες τους, οι αφύσικες διαστάσεις τους, η έλλειψη της βαρύτητας των σκιών που περιφέρονται στα όνειρα παίρνουν σάρκα και όστα σ’ αυτό το βιβλίο και το κάνουν μοναδικό στο είδος του.
Το δημιουργικό ταλέντο της Ι. Κ. ξεπερνάει τον οροθετημένο χώρο μας και τη συνειδητή μας υποβολή στο όνειρο, την Ώρα του Λύκου.
Έσθερ – Ιωάννα Καρατζαφέρη
Μια Επικράτεια γυναικών, στην οποία εισέρχεται ο αναγνώστης, καθώς η συγγραφέας τον πιάνει από το χέρι και τον οδηγεί από τόπο σε τόπο, συστήνοντάς του το ένα πρόσωπο μετά το άλλο: διαφορετικές καταγωγές, ηλικίες, μορφές κι επαγγέλματα σε διάφορους χώρους.
Όλα τα πρόσωπα είναι γνωστά και ξένα. Κανείς δεν κατακτά, κανείς δεν κατακτιέται. Όλες οι κατακτήσεις είναι πρόσκαιρες. Η υποχώρηση, η συνθήκη, η αποσύνθεση είναι θέμα χρόνου ή βούλησης. Μόνο ο θάνατος, φυσικός ή τυχαίος, είναι μια παντοτινή κατάκτηση, όμως αθέλητη.
Για μια ακόμα φορά η Ιωάννα Καρατζαφέρη μετουσιώνει μυθιστορηματικά τη ζωή στη Νέα Υόρκη, έτσι όπως τη βιώνουν σήμερα σε πολλά επίπεδα οι κάτοικοί της. Η Έσθερ, ένας σύγχρονος αντιπροσωπευτικός γυναικείος τύπος με την κινητικότητα στο χώρο και το χρόνο, μετέρχεται τις διαπροσωπικές της σχέσεις μ’ ένα τρόπο ιδιαίτερο και ταυτόχρονα οικείο. Ανικανοποίητη και ανεξάρτητη, θα παραμείνει μια μυθιστορηματική γυναίκα, που χαράζει αδρά την εποχή μας, τουλάχιστον τη λογοτεχνική. Περνάει δίπλα μας, κάθεται στο παραπέρα κάθισμα, ακούμε τη φωνή της και νιώθουμε την επιθυμία να μας είχε πει περισσότερα.
Το χαμένο κουμπί – Ιωάννα Καρατζαφέρη
Διανύοντας την τελευταία δεκαετία του 20ού αιώνα, με όλα τα θρησκευτικά, φυλετικά και κοινωνικά πάθη σε αναμόχλευση και έξαρση, το Χαμένο κουμπί γίνεται πιο οικείο στον αναγνώστη.
Ο ήρωας του μυθιστορήματος, γέννημα και θρέμμα μιας πολυεθνικής, πολύγλωσσης και πολύχρωμης μεγαλούπολης, της Νέας Υόρκης, θεωρεί τον εαυτό του από τη μια μεριά κατακτητικό, λόγω της παγκόσμιας ισχύος της χώρας του, και από την άλλη μέλος διαφόρων μειονοτήτων.
Αμερικανός, εβραϊκής καταγωγής, από μητέρα Γερμανίδα, ήρωας ενός ιμπεριαλιστικού πολέμου, καλλιτέχνης, ιδιόμορφος και απροσάρμοστος, απεχθάνεται αλλοδαπούς και κοινοτοπίες. Χωρίς και ο ίδιος να το έχει ανακαλύψει, μισεί και τον εαυτό του για τις δικές του ιδιαιτερότητες και ιδιότητες.
Η βραχύβια γνωριμία του με μια Ελληνίδα αστή και ο γάμος τους, έκφραση της κτητικότητάς του, μέσα σε λίγες μέρες είναι μια διαρκής σύγκρουση των δύο φύλων. Οι αντιπαραθέσεις τους υποσκάπτουν τα νεύρα του, αποσταθεροποιούν τις ψυχικές ισορροπίες του, διαταράσσουν τις πνευματικές του αναζητήσεις.
Ανένταχτος κοινωνικά, χωρίς καμιά συγκεκριμένη πολιτική ιδεολογία, παραμένει καλλιτέχνης και απρόβλεπτος. Η συμπεριφορά του στο ψυχιατρείο ή έξω από αυτό είναι άσχετη και ασύνδετη ως προς τις πραγματικές συνθήκες. Η Ι. Κ., με μια κινηματογραφική ταχύτητα, ελλειπτική γραφή και ιδιοφυείς διαλόγους, μας εισάγει σ’ έναν κόσμο διαταραγμένο εσωτερικά, που η έκφρασή του είναι η τάση για την επιβολή του δικού του χαρακτήρα.
Μπαζαγιάζι – Ιωάννα Καρατζαφέρη
Οι συγγραφείς ανήκουν σε γενιές, τα βιβλία στη λογοτεχνία. Το Μπαζαγιάζι, με την επανέκδοσή του, το επιβεβαιώνει. Ένα μυθιστόρημα με προηγούμενες εκδόσεις που άφησε εξαιρετικές εντυπώσεις για το μυθιστορηματικό τρόπο με τον οποίο ανασυνθέτει η Ιωάννα Καρατζαφέρη τη ζωή ενός χωριού ή ίσως της Ελλάδας.
Η συγγραφέας διασχίζει τα γεγονότα από το 1936 μέχρι το 1974 μ’ ένα εξαιρετικά ελισσόμενο τρόπο, αποφεύγοντας να κατονομάσει μορφές πολιτικών σχημάτων και τρόπους διακυβέρνησης, ανάμεσα από τους ανθρώπους που τους παρατηρεί από το Μπαζαγιάζι.
Μεταμορφώνεται σ’ έναν Ξένο, που έχει έρθει από κάποιο άλλο χωριό, δύσμορφο και περιθωριακό, άγρυπνο και κρυμμένο, σαν την ανθρώπινη συνείδηση, φοβισμένο και κατατρεγμένο, που αγαπιέται, όμως, από την ομορφότερη παρθένα, την κόρη του προέδρου του χωριού.
Η αγνότητα της κάθε καινούριας γενιάς θα προσπαθήσει να διασώσει την ύπαρξη της ιστορίας που μυθοποιείται.
Χαμόγελο στο χάρο – Ιωάννα Καρατζαφέρη
Μετά την Έσθερ, όπου τα αισθήματα τείνουν να εξαφανιστούν, αφού αναφύονται όλο και πιο αργά και κρατάνε λιγότερο χρόνο κάθε φορά, το μυθιστόρημα Χαμόγελο στο Χάρο ήταν αναμενόμενο.
Σ’ αυτό το μυθιστόρημα η Ι. Κ., αφού έχει απογυμνώσει τους χαρακτήρες της από αισθήματα κι έχει οπλίσει το χέρι τους, επιχειρεί τη λογοτεχνική αναβίωσή τους από την «κινούμενη εικόνα» στις σελίδες της.
Άνθρωποι που υπάρχουν μόνο για το συγκεκριμένο ρόλο. Η προηγούμενη ζωή τους σκοτεινή, το μέλλον τους άγραφο. Η αγάπη, η συνείδηση, η μεταμέλεια έχουν υποχωρήσει στο στιγμιαίο, στη βία, στην ασίγαστη δίψα για περισσότερη ισχύ πέρα από τα όποια σύνορα.
Η Ι. Κ. ανασυνθέτει σε μυθιστόρημα τις «οικογένειες» που εξολοθρεύουν και εξολοθρεύονται, στον κινηματογράφο, από μια ιδιωτική φιλοσοφία ζωής που στερείται κάθε αισθήματος και τις κρατάει έξω από τους κοινωνικούς κώδικες. Η δίψα του χρήματος και της επιβολής της θέλησης των «οικογενειών» περνάει μέσα από τυποποιημένους χαρακτήρες, που έχουν αναπλαστεί με πειστικότητα και δεξιοτεχνία από τη συγγραφέα.
Οι «οικογένειες» δρουν τώρα πλέον όχι μόνο σε συγκεκριμένες πόλεις, όπως τις γνωρίσαμε στον κινηματογράφο, αλλά σε οποιαδήποτε πρωτεύουσα ή μεγαλούπολη στον κόσμο. Ωστόσο, υπάρχει ένα στοιχείο που υποκινεί τον αναγνώστη σε μια αμφιβολία. Είναι αυτό μόνο; ή πρόκειται για αλληγορία; Η γραφή σύντομη, κοφτή στους διαλόγους, ευπρεπής, σχεδόν τεχνοκρατική, παραπέμπει σε επίσημα κλιμάκια που αντιπροσωπεύουν την επεκτατική πολιτική κυβερνήσεων δυναμικών κρατών.
Με τη γλώσσα των χεριών – Ιωάννα Καρατζαφέρη
Η Ιωάννα Καρατζαφέρη γράφει στην πρωτομιλημένη γλώσσα, η οποία και την καθορίζει, για τόπους όπου έζησε, για συμπεριφορές και χειρονομίες που παρατήρησε, για διαλόγους που αντάλλαξε η ίδια με τους χαρακτήρες της.
Με τη γλώσσα των χεριών, το δέκατο τέταρτο μυθιστόρημά της, η συγγραφέας αναδεικνύεται, για μια ακόμα φορά, συνθέτις ενός πεντάγραμμου που το ανεβαίνουν και το κατεβαίνουν άνθρωποι σαν αυτούς που είμαστε ή είναι οι άλλοι.
Η χρήση της γλώσσας συχνά δρα σαν λογοπαίγνιο ή σαν υφέρπουσα ειρωνεία, προκαλεί την κρίση του αναγνώστη και του θέτει ένα δίλημμα: το περιεχόμενο του βιβλίου είναι βιωμένο ή γραμμένο «με τη γλώσσα των χεριών»;
Αλλά ακόμα και η γλώσσα των χεριών εκφράζει, πέρα από την άσκηση ιστών, μυών και κυττάρων που καταλήγουν σε αριστοτεχνική δεξιοτεχνία, καταστάσεις, σκέψεις και αισθήματα. «Με τη γλώσσα των χεριών» η συγγραφέας βυθίζει τον αναγνώστη στους δικούς της φόβους, πραγματικούς ή μεταφυσικούς, έτσι ώστε να μην μπορεί να μαντέψει τους κύκλους που μέσα τους στροβιλίζεται μαζί της.
Τα πρόσωπα, αληθινά ή ευρηματικά, είναι το ίδιο ζωντανά ακόμα και όταν σκιαγραφούνται ή ψυχογραφούνται πέρα από τη ζωή.
Όπως ήταν – Ιωάννα Καρατζαφέρη
Η Ιωάννα Καρατζαφέρη με αυτό το καινούργιο της μυθιστόρημα ξαφνιάζει. Οι αναγνώστες της, που στα μυθιστορήματα και τα διηγήματά της συναντούσαν χαρακτήρες που μάλλον σκιαγραφούσαν μελλοντικούς ανθρώπινους τύπους και παρασύρονταν σ’ ένα περιβάλλον που προοιωνιζόταν το παρόν ή το επερχόμενο, καλούνται τώρα σε μια αναδρομή στα περασμένα. Χωρίς κανένα μελοδραματισμό, κανέναν οδυρμό για τη χαμένη αθωότητα των παιδικών χρόνων, καμιά άμεση μομφή για την αλλαγή του φυσικού περιβάλλοντος, με μια λιτή γραφή, επιστρέφει στο παρελθόν μέσα από μνήμες όπως ήταν. Περιστατικά απλών ανθρώπων, μικρών παιδιών που ζουν σε αυλές και γειτονιές, που παίζουν παρόχθια ενός μυθικού ποταμού, του Ιλισσού, γίνονται για την Ι. Καρατζαφέρη κομμάτια της δικής της μυθολογίας. Δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς αν οι μνήμες είναι πραγματικά βιωμένες από την ίδια τη συγγραφέα ή αν η φαντασία της και η δημιουργική της γραφή ενώθηκαν σε αυτό το αποτέλεσμα.
Οι έφηβοι του Κολωνού – Ιωάννα Καρατζαφέρη
Με το μυθιστόρημα “Οι Έφηβοι του Κολωνού” η συγγραφέας συμπληρώνει την τριλογία που άρχισε με Τα κορίτσια του Ερεχθείου και Ζευγάρια της Αθήνας. Το βιβλίο μετατρέπεται σε μια σκηνή όπου εκτυλίσσεται το δράμα. Ο Κολωνός είναι ένας τόπος συμβολικός, όπως συμβολικοί είναι κι οι κάτοικοί του. Ανάμεσά τους κυκλοφορούμε και εμείς, αδιάφοροι, ενοχλημένοι, επικριτές, φοβισμένοι, ακόμα και συμμετέχοντες συνειδητά ή ασυνείδητα. Η ποικιλία, η πολυμορφία, η πολλαπλότητα των χαρακτήρων, οι περιπέτειές τους και το τέλος τους κρατούν τον αναγνώστη σε μια πλήρη διανοητική ανησυχία, χωρίς να χάνεται ούτε στιγμή η επαφή με τη μυθιστορηματική εμπειρία. Ένα καινούριο είδος γραφής, όπου η σύλληψη, η δομή και η πραγματοποίησή της φανερώνουν για μια ακόμα φορά τη συγγραφική ικανότητα της Ι. Καρατζαφέρη.
Όλοι ήξεραν – Ιωάννα Καρατζαφέρη
Το τελευταίο μυθιστόρημα της Ιωάννας Καρατζαφέρη, “Όλοι ήξεραν”, είναι ένα συναρπαστικό παιχνίδι με εικόνες και λόγια, ευρήματα και ανατροπές. Ξετυλίγεται σε ένα φανταστικό τόπο που τον περιτριγυρίζει η θάλασσα, μια διέξοδος που κάποιοι αποτολμούν. Ένας τόπος αποκλεισμένος από θάλασσα και βουνά, με ανθρώπους φειδωλούς όταν εκφράζονται συμβολικά, αλληγορικά ή τεμπέλικα, ένας τόπος όπου κανείς δε διδάσκει κανέναν, αλλά όλοι μαθαίνουν ή ξέρουν αυτά που είναι χαραγμένα στα κύτταρά τους, που κυκλοφορούν στο αίμα τους. Εκεί γεννήθηκε η Βάγια, κόρη της Ωραίας, και ζει ανάμεσα σε λιγομίλητους ανθρώπους και θρύλους, παραμορφωμένα πλάσματα και φαντασιώσεις. Τίποτα δεν αλλάζει, ώσπου κάποτε περνάει, χωρίς να σταματήσει, ένα τσίρκο…
Βιο-ιστορίες – Ιωάννα Καρατζαφέρη
Τα βιβλία, ανεξάρτητα από το θέμα τους ή το χώρο όπου τοποθετούνται, ανήκουν στη γραμματεία της γλώσσας στην οποία γράφονται.
Τα εννιά διηγήματα αυτού του βιβλίου διαδραματίζονται στην Αμερική, και κυρίως στη Νέα Υόρκη. Η ελληνικότητα όμως της γραφής και της σκέψης που την παράγει δεν χάνονται ποτέ.
Η ταυτότητα της συγγραφέως, η έλξη που ασκεί πάνω της η πατρίδα, όχι σαν συγκριτικό στοιχείο με άλλες χώρες, αλλά σαν αναφορά, δεν υπονοεί κανένα δράμα και δεν εμπεριέχει το νόστο, αφού οι αποστάσεις διαρκώς μικραίνουν και οι συμπεριφορές προσεγγίζονται από άλλες λεωφόρους ή μονοπάτια.
Οι “Βιο-ιστορίες”, είναι απεικονίσεις ενός κόσμου βαθιά μοναχικού, όψεις μιας κοινωνίας όπου ο έρωτας και η ανθρωπιά υποσκελίζονται συχνά από την ενοχή, το έγκλημα ή την παράνοια.
Μοιάζουν δε με μυθιστόρημα του οποίου τα κεφάλαια είναι αυτόνομα, ολοκληρωμένα διηγήματα ή διηγήματα που διαβάζονται σαν μυθιστόρημα.
Νέα Υόρκη – Ιωάννα Καρατζαφέρη
Have a Knife Day
Στις προθήκες ξανά η πολυγραφότατη Ιωάννα Καρατζαφέρη με το “Νέα Υόρκη, Have a knife day”.
Δέκα ιστορίες απρόβλεπτες, ρυθμικές, σοκαριστικές, ενίοτε σουρεαλιστικές για τη ζωή και τον θάνατο, που φέρουν τη φρεσκάδα της γραφής της ανεξάντλητης Καρατζαφέρη, για να ξεδιπλώσουν σελίδα-σελίδα την ωριμότητα της σκέψης της.
“…Αυτό που νόμιζα ότι έκανε τη ζωή ελκυστική και δημιουργική ήταν ο θάνατος. Τότε γιατί κλαίγαμε στις κηδείες; Πολύ αργότερα έμαθα ότι η ζωή ήταν αυτό που βιώνεις, όχι μόνο κάθε μέρα, αλλά κάθε λεπτό”.
Η αγαπημένη Νέα Υόρκη, το δεύτερο σπίτι της Καρατζαφέρη τα τελευταία χρόνια, συνδέει τις ιστορίες αυτές σαν τόπος, όπου δρουν οι ήρωές της. Κι ένας άλλος αδιόρατος δεσμός, αυτός της ελληνικότητας της γραφής της, της έλξης που ασκεί πάνω της η πατρίδα, τις πλέκει όλες σαν μια!
Διάλογοι τρίζουν στα δόντια της τις νύχτες που βλέπει εφιάλτες. Πραγματικά και φανταστικά πρόσωπα την κυνηγούν σαν άγγελοι ή δαίμονες. Κι αυτό που την παρακινεί να ξυπνήσει το άλλο πρωί είναι να τους εξαφανίσει για να επιζήσει η ίδια…
Νέα Υόρκη, Have a knife day!
Ο τόπος μου είναι παντού – Ιωάννα Καρατζαφέρη
Πρόσωπα και τόποι, πρόσκαιρα και μακροχρόνια γεγονότα, ιδέες και μυθεύματα, αμφισβητήσεις και πεποιθήσεις, επαναστάσεις και ανατροπές, νοσταλγία και καρτερικότητα, συνυπάρχουν ή συγκρούονται σε αυτόν τον τόμο.
Η συγγραφέας διατρέχει τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες του 20ού αιώνα, καθεμιά με την δική της εξέλιξη, αναφερόμενη σε υπαρκτά πρόσωπα, χωρίς να τα κρίνει ή επικρίνει, με κατανόηση για τις υποκειμενικές καταστάσεις και κοινωνικές συνθήκες.
Διαμορφώνει τον χαρακτήρα της, αφήνει τις επιρροές να βρουν τα αυλάκια τους για να διαρρεύσουν, να μορφοποιήσουν, να προσθέσουν ή να αφαιρέσουν προηγούμενες πλασματικές ιδεοληψίες.
Η τρυφερότητα, η συμπόνια, το ατομικό άλγος, η αναγνώριση της ψευδαίσθησης, η ενεργοποίηση της ίδιας σαν μονάδα μέσα στο σύνολο, εθνικό ή σύμμεικτο, το αίσθημα για το δίκιο και το αίτημα για ειρήνη είναι στοιχεία αναπόσπαστα από την ζωή της.
Μια αληθινή ζωή, που περνάει γεωγραφικά σύνορα, για λιγότερο ή περισσότερο χρόνο, διαρρηγνύοντας προκαταλήψεις, ακολουθώντας τις ανησυχίες, τις επιθυμίες, και τους προβληματισμούς της συγγραφέως.
Δράση, φιλίες, καινούριες γνωριμίες, αναχωρήσεις και επιστροφές, από/ και σε διάφορα σημεία, αναγνώσματα και ακούσματα.
Ιδέες, διαθέσεις, χαρές, απογοητεύσεις, εκμυστηρεύσεις και απολογίες, αναζήτηση τρόπων έκφρασης, έντασης, επέκτασης, και διάρκειας μέσα στο χρόνο.
Χρόνος, για την Ιωάννα Καρατζαφέρη σήμαινε το υλικό με το οποίο τον γέμιζε από την ανατολή του ήλιου μέχρι την δύση του και την έλλειψη του ηλιακού φωτός μέχρι την επανεμφάνιση του.
Πηγές: ΕΚΕΒΙ, Biblionet, Εκδόσεις Καστανιώτη, Σύγχρονη Εποχή, Εκδόσεις Πατάκη, Μίνωας, Libro, Βιβλιοπωλείον της Εστίας