Μαρία Κυρτζάκη

Ελληνες λογοτέχνες

Η Μαρία Κυρτζάκη (1948-2016), από τις σημαντικότερες ποιητικές φωνές της γενιάς του 1970, γεννήθηκε στην Kαβάλα το 1948.
Σπούδασε φιλολογία στο Αριστοτέλειο Θεσσαλονίκης (1966-1971) και το 1973 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Για λίγο εργάστηκε στη Μέση Εκπαίδευση και με τη μεταπολίτευση εντάχθηκε στο τμήμα ραδιοφωνικών παραγωγών της ΕΡΑ. Κεντρικό θέμα των παραγωγών της ήταν η χρήση και η λειτουργία της γλώσσας στον ποιητικό και στον δραματουργικό λόγο, θέματα που επίσης δίδαξε στη Σχολή Θεάτρου “Εμπρός” και ήταν άλλωστε απολύτως σχετικά με την ίδια την ποίησή της. Στη λογοτεχνία εμφανίστηκε πρώιμα, το 1996, με τα ποιήματά της “Σιωπηλές κραυγές”. Ακολούθησαν τα βιβλία της ποιητικού μόχθου, λόγω της επίμονης και επίπονης διαδικασίας της προετοιμασίας τους, “Οι λέξεις” (1973), “Ο κύκλος” (1976), “Η γυναίκα με το κοπάδι” (1982), “Περίληψη για τη νύχτα” (1986), “Ημέρια νύχτα” (1989), “Σχιστή οδός” (1992), “Μαύρη θάλασσα” (2000), “Λιγοστό και να χάνεται” (2002), “Στη μέση της ασφάλτου” (2005) όπου συγκέντρωσε την ποιητική της διαδρομή από το 1973 ως το 2002. Το μονολογικό της κείμενο “Τυφώ” παραστάθηκε το 1996 από το Απλό Θέατρο. Το 2003 τιμήθηκε με το βραβείο Σωτηρίου Ματράγκα της Ακαδημίας Αθηνών.
Έφυγε από τη ζωή τα ξημερώματα της 21ης Ιανουαρίου 2016 στην Αθήνα, έπειτα από σύντομη μάχη με τον καρκίνο, σε ηλικία 68 ετών.

Ποίηση
Σιωπηλές κραυγές (1966)
Οι λέξεις (1973), Ίκαρος
Ο κύκλος (1976)
Η εταζέρα (1978), Κέδρος
Η γυναίκα με το κοπάδι (1982), Ύψιλον
Περίληψη για τη νύχτα (1986)
Ημέρια νύχτα (1989), Ύψιλον
Σχιστή οδός (1992), Ύψιλον
Μαύρη θάλασσα (2000), Εκδόσεις Καστανιώτη
Λιγοστό και να χάνεται (2002), Εκδόσεις Καστανιώτη
Στη μέση της ασφάλτου (2005), Εκδόσεις Καστανιώτη

Συλλογικά έργα
Μέρες ποίησης: Θερινό ηλιοστάσιο 2007: “Διαδρομές” (2007), Γαβριηλίδης
Παλίμψηστο Καβάλας: Ανθολόγιο μεταπολεμικών λογοτεχνικών κειμένων (2009), Εκδόσεις Καστανιώτη
1ο Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Αθηνών: 69 ποιητές από 22 χώρες (2013), Κύκλος Ποιητών
Ανθολογία της ελληνικής ποίησης (20ός αιώνας), Τόμος Δ’: 1970-2000 (2013), Κότινος
Ημερολόγιο: Παιδιά του κόσμου (2013), Εκδόσεις Γκοβόστη

Στη μέση της ασφάλτου – Μαρία Κυρτζάκη

Ποιήματα 1973-2002

Συγκεντρωτική έκδοση των ποιητικών συλλογών: “Οι λέξεις”, 1973, “Ο κύκλος”, 1976, “Η εταζέρα”, 1978, “Δέκα μικρά ποιήματα”, 1981, “Η γυναίκα με το κοπάδι”, 1982, “Περίληψη για την νύχτα”, 1986, “Ημέρια νύχτα”, 1989, “Σχιστή οδός”, 1992, “Μαύρη θάλασσα”, 2000, “Λιγοστό και να χάνεται”, 2002.

Ποίηση, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2005, 357 σελ.

Λιγοστό και να χάνεται – Μαρία Κυρτζάκη

Το “Λιγοστό και να χάνεται” είναι το 9ο ποιητικό βιβλίο της Mαρίας Kυρτζάκη, δύο χρόνια μετά τη “Mαύρη θάλασσα” (Kαστανιώτης 2000). Έντονα διαφοροποιημένο από την προηγούμενη δουλειά της ως προς τα θέματα, τη δομή και τον τρόπο της γλώσσας, το Λιγοστό και να χάνεται περιλαμβάνει, εκτός από το άτιτλο εισαγωγικό ποίημα, τα ποιήματα “Iστορία”, “Eνδυμίων” και τις ενότητες “Σκοτάδι σώμα” (σε είκοσι επτά μέρη) και “Όνειρο” (σε έξι μέρη).

Βραβείο “Σωτηρίου Ματράγκα” Ακαδημίας Αθηνών 2003

Ποίηση, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2002, 62 σελ.

Μαύρη θάλασσα – Μαρία Κυρτζάκη

«Βασιλόπουλο το εύμορφο»
Λεκανοπέδιο σου λέει
και πώς να περπατήσεις
στην μέση η Ακρόπολη – σατανική
κληρονομιά μαζί με το δέντρο της ελιάς.
Άκληρη η πριγκίπισσα και κληροδότησε
ανέραστη την πόλη
Γιατί λοιπόν αυτός ο θόρυβος
Προς τι
Είναι απλός ο τρόπος:
Βομβαρδισμοί και πάλι βομβαρδισμοί.
Βοσνία ή Ερζεγοβίνη
Πρέστινα ή και ολόκληρο το Κόσοβο
ολόκληρο το σώμα και την καρδιά
ολόκληρη τι σημασία έχει
Ένας άνθρωπος πεθαίνει
και τα νερά αποσύρονται και τα δάκρυα
γιατί λυπούνται γιατί πενθούν…

Ποίηση, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2000, 49 σελ.

Σχιστή οδός – Μαρία Κυρτζάκη

ΥΠΟΚΟΣΜΟΣ
Το υπό του κόσμου ξεγελάει
Και ότι το σ’ αγαπώ υπόσχεται ζωή
Υπό τον κόσμο λεν πως απολήγουνε οι μελανές αφές
και πάλι από κει ορμώνται δαίμονες
τα πάθη του κακού
κρύφια τάχα τρυπώνουνε σε λέξεις τρυφερές
και την ευφρόνη εμπαίζουνε και την ψυχή
-την σύλληψη του κόσμου
Κοίταξε όμως
Βγαίνουν ήμερα τα φαντάσματα των ξεχα-
σμένων λόγων σε λέξεις που εκστομίζονται
στις συλλαβές τους παρεισφρήουν και σαν
εικόνες κατακλύζουν σαν παρόν μιλούν
πως έζησα
Γι’ αυτό λέω και ζω.

Ποίηση, Ύψιλον, 1992, 54 σελ.

Ημέρια νύχτα – Μαρία Κυρτζάκη

Ε.’
Η καλοσύνη του σαν νύχτα με χωράει
Ο έρωτάς του σαν σώμα αφίλητο.
Από το βάθος της ημέρας με πλησίασε
άντρας σαν φύσημα ανέμου
τους κόκκους μου σαν στρόβιλος εμπέρδεψε
σύννεφο απλώθηκα να τον χωρέσω.

(Σαν έρημος το θαύμα μου περνώ στην ιστορία)

Ποίηση, Ύψιλον, 1989, 64 σελ.

Η γυναίκα με το κοπάδι – Μαρία Κυρτζάκη

Σαν την ενοχή των ονείρων
Σαν περασμένη από βελόνα κόμπος
Κι άγριος βήχας
Σαν σίδερα που τρίβονται αναμεταξύ τους.
Γυρεύω λοιπόν αυτή τη λέξη που θα με ενώσει
Και θα βγούνε σαν σύνθημα τα φίδια από τις τρύπες τους
Τα κεφάλια τους κύκλος συμπαγής αρρώστια