Τάκης Σινόπουλος

Το μεγάλο μαύρο φως – Τάκης Σινόπουλος

Ο ποιητής Τάκης Σινόπουλος (1917-1981)


Ο ποιητής Τάκης Σινόπουλος, με εισαγωγή και ανθολόγηση του έργου του Σινόπουλου από τον Ξάνθο Μαϊντά, είναι το πέμπτο της σειράς “Δύο αιώνες ελληνικής ποίησης” που εκδίδει το Ίδρυμα Τάκης Σινόπουλος-Σπουδαστήριο Νεοελληνικής Ποίησης, σε συνεργασία με τις εκδόσεις Γαβριηλίδης, στο πλαίσιο τριετούς κύκλου εκδηλώσεων που πραγματοποιούνται στην έδρα του Ιδρύματος. Στο πλαίσιο του κύκλου αυτού σύγχρονοι Έλληνες ποιητές ανθολογούν και παρουσιάζουν την ελληνική ποίηση από τη μεγάλη ιστορική τομή του Αγώνα της Ανεξαρτησίας έως τις απαρχές του 21ου αιώνα επιχειρώντας το ανθολογικό πανόραμα σημαντικών εκπροσώπων της ελληνικής ποιητικής παραγωγής των 200 τελευταίων ετών.

Ανθολόγηση: Ξάνθος Μαϊντάς

Περιεχόμενα:
Εισαγωγή: Από την εμπειρία του Ελπήνορα στο βίωμα της συνύπαρξης των αντιθέτων (Ξάνθος Μαϊντάς)
Βιβλιογραφικές αναφορές
Τάκης Σινόπουλος: Συνοπτική εργοβιογραφία
Επιλογή βιβλιογραφίας
Εργογραφία
Σημείωση
ΑΝΘΟΛΟΓΗΣΗ (Ξάνθος Μαϊντάς)
– Μεταίχμιο
– Άσματα Ι – ΙΧ
– Η γνωριμία με τον Μαξ
– Μεταίχμιο Β’
– Ελένη
– Η νύχτα και η αντίστιξη
– Το άσμα της Ιωάννας και του Κωνσταντίνου
– Δρομοδείχτες
– Πέτρες
– Νεκρόδειπνος
– Το χρονικό
– Ο χάρτης
– Το γκρίζο φως
– Η ποίηση της ποίησης
Εργοβιογραφικό σημείωμα (Ξάνθος Μαϊντάς)

Ποίηση, Γαβριηλίδης, Ίδρυμα Τάκης Σινόπουλος – Σπουδαστήριο Νεοελληνικής Ποίησης, 2016, 184 σελ.

Χρονικό αναγνώσεων – Τάκης Σινόπουλος

Βιβλιοκρισίες για τη μεταπολεμική ποίηση


Στα χρόνια που ακολούθησαν το σχετικά πρόωρο θάνατο του Τάκη Σινόπουλου (1917-1981), το ποιητικό έργο του αναγνωρίστηκε, χάρη στις πολλές και γόνιμες συμβολές των μελετητών του, ως ένα από τα σημαντικότερα της μεταπολεμικής εποχής. Ο Σινόπουλος παρέμεινε και παραμένει στο κριτικό προσκήνιο όχι μόνο ως ποιητής, αλλά και ως δοκιμιογράφος, κυρίως μελετητής του έργου του Σεφέρη. Μια όμως ενδιαφέρουσα όψη της κριτικής δραστηριότητάς του μένει εκδοτικά αφανής και ερευνητικά αναξιοποίητη. Πρόκειται για τη βιβλιοκριτική δραστηριότητα. Ο μόνος που αφιέρωσε ένα αξιόλογο μελέτημα στον κριτικό Σινόπουλο είναι ο Δ. Ν. Μαρωνίτης· ένα χρόνο μετά το θάνατο του ποιητή, στο αφιέρωμα του περιοδικού “Αντί”, πρόγνωσε τη μεγάλη σημασία των βιβλιοκριτικών κειμένων του Σινόπουλου για τη μελέτη της μεταπολεμικής μας ποίησης. Έκτοτε αυτά τα κείμενα απασχόλησαν ελάχιστα την κριτική. Συγκεντρώνοντας σ’ αυτό τον τόμο τα καλύτερα και αντιπροσωπευτικότερα, λιγότερο εξοφλούμε το χρέος μας στον κριτικό Σινόπουλο, και περισσότερο χαρτογραφούμε μια από τις πιο εύφορες περιοχές του χάρτη της μεταπολεμικής κριτικής. …
(από την εισαγωγή των Ευριπίδη Γαραντούδη και Δώρας Μέντη)

Eπιμέλεια: Ευριπίδης Γαραντούδης, Δώρα Μέντη

Ερμηνεία και κριτική, Σοκόλη, 1999, 271 σελ.

Ποιήματα για την Άννα – Τάκης Σινόπουλος

«ΠΡΟΛΟΓΟΣ»
1) Αυτά τα ποιήματα ανήκουν στην Άννα
στην Άννα-πουλί.
Βγήκανε μέσα από δύσκολες στιγμές κι’ από θαυμαστές
πάλι στιγμές της νύχτας και της ημέρας. Η νύχτα είταν
η μεταρσίωση και τη μέρα είταν ο ήλιος.
Η Άννα-η Αννούλα, είναι η ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ
κι εγώ ένας τρελλός ποιητής.
Λοιπόν ας βοηθήσουν οι θεοί
για την αγάπη αυτή που γεννήθηκε και γεννιέται κάθε μέρα,
μέσα σε τόση τρέλλα, τόσο παραλογισμό, τόση μέθη και τόσο πόνο.

Αύγουστος 1963

2) Αυτά τα ποιήματα ανήκουν στην Άννα της θάλασσας
την Αγαπημένη
μπορεί σιγά-σιγά ν’ αλλάξουν μορφή. Όμως το πρώτο
γράψιμο, όπως βγήκαν τα ποιήματα, ανήκει στην Άννα,
όπως φυσικά και το τελευταίο.

ο τρελλός του Αυγούστου

Ποίηση, Ερμής, 1999, 35 σελ.

Συλλογή ΙΙ – Τάκης Σινόπουλος

1965-1980


Ποιο στεναγμό, ποια δύναμη νάχει το νικημένο στήθος;
Ένα πουλί τινάζεται απ’ τα σύρματα, μεμιάς εγίνηκε ταξίδι.
Τοπίο του τίποτα. Τα πιο κρυφά ποτάμια του έρωτα
πότιζαν κάποτε τα χείλη σου.
Ο χρόνος όλα τάχει καρπωθεί. Τώρα δεμένος στον
τροχό κι εσύ με την ουράνια λάμψη,
δεν έχεις ίσκιο, καθώς τ’ όνειρο φλογίζοντας απ’ το
πρωί το σώμα.

Περιεχόμενα:
ΔΡΟΜΟΔΕΙΧΤΕΣ (1960-1980)
ΠΕΤΡΕΣ (1972)
ΝΕΚΡΟΔΕΙΠΝΟΣ (1972)
ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ (1975)
Ο ΧΑΡΤΗΣ (1977)
ΝΥΧΤΟΛΟΓΙΟ (1978)

Ποίηση, Ερμής, 1997, 323 σελ.

Το γκρίζο φως – Τάκης Σινόπουλος

Και οχτώ πίνακες


Έγινε συχνά ως τώρα λόγος για σύνθεση. Νομίζω πως πολύ σπάνια στα ποιητικά μας πράγματα ο συνθετικός χαρακτήρας είναι τόσο ευδιάκριτος και φυσικός όσο στο “Γκρίζο φως”: ενώ καθένα από τα οχτώ ποιήματα διεκδικεί και πετυχαίνει την κατακόρυφη θέση του, τα κύρια θέματα και οι βασικοί τόνοι της σύνθεσης προκαταβάλλονται, προβάλλονται και υποχωρούν, καθώς πραγματοποιούμε τη διαδρομή μας από το πρώτο ως το όγδοο μέρος. Έτσι εξασφαλίζεται ένα είδος σταυρολεξικής ανάγνωσης της ποιητικής συνοχής.
Ωστόσο η σοβαρότερη, πιστεύω, αρετή εδώ είναι άλλη. Στο “Γκρίζο φως” ο ίδιος ο ποιητικός λόγος κάνει αυτό που επιχειρεί και το ποιητικό υποκείμενο της σύνθεσης: επιστρέφει, ενεργοποιεί τη μνήμη του, τη μεταφέρει στο παρόν και απολογίζεται. Μια προσεκτική συγκριτική μελέτη θα δείξει, πιστεύω, ότι “Το γκρίζο φως” κατάγεται από τον “Νεκρόδειπνο” και θα πρέπει να διαβαστεί ως συνέχειά του. Πάντως καίρια θέματα εκείνης της σύνθεσης επανέρχονται εδώ σε καινούριες αναλογίες και κατανομές. Μήτρες ποιητικές, που είδαν εκεί για πρώτη φορά το φως, μεταφέρονται (αυτούσιες σχεδόν) εδώ και δοκιμάζονται κάτω από διαφορετικό φως. Ο ποιητικός, λοιπόν, λόγος φαίνεται να γυρεύει, ύστερα από τη δραματική του περιπέτεια στον “Νεκρόδειπνο”, τη γενέθλια γη: ξυπνώντας στην Ιθάκη του, μας αφήνει να διακρίνουμε πάνω στο σώμα της γλώσσας του σημάδια από τα πάθη και τις γνώσεις του. Αυτό είναι όλο, κι αυτό είναι πολύ.
Δ.Ν. ΜΑΡΩΝΙΤΗΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 1980

Ποίηση, Κέδρος, 1995, 33 σελ.

Νεκρόδειπνος – Τάκης Σινόπουλος

Δεν τα κατάφερε να κοιμηθεί, ζέστη του κερατά, καιγότανε το μεσημέρι, η κάμαρα μια κόλαση, πλάγιασε πάλι, απέναντι η Φανή,
το μάτι της Φανής ασάλευτο στο κάντρο, χρόνια δεκαεφτά που πέθανε, κι όξω απ’ την κάμαρα ο σταθμός, σακατεμένες μηχανές βουλιάζοντας στο σίδερο.
…

Ποίηση, Ερμής, 1991, 32 σελ.

Συλλογή Ι – Τάκης Σινόπουλος

1951-1964


Τοπίο θανάτου. Η πετρωμένη θάλασσα τα μαύρα κυπαρίσσια
το χαμηλό ακρογιάλι ρημαγμένο από τ’ αλάτι και το φως
τα κούφια βράχια ο αδυσώπητος ήλιος απάνω
και μήτε κύλισμα νερού μήτε πουλιού φτερούγα
μονάχα απέραντη αρυτίδωτη πηχτή σιγή.

ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ (1951)
ΑΣΜΑΤΑ Ι-ΧΙ (1953)
Η ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΜΑΞ (1956)
ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, Β’ (1957)
ΕΛΕΝΗ (1957)
Η ΝΥΧΤΑ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΣΤΙΞΗ (1959)
ΑΝΤΙΣΤΙΞΗ, 1957
ΕΠΤΑ ΑΛΛΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ
ΤΟ ΑΣΜΑ ΤΗΣ ΙΩΑΝΝΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ (1961)
ΕΚΔΟΧΕΣ
ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ
Η ΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ

Ποίηση, Ερμής, 1990, 331 σελ.

Πέτρες – Τάκης Σινόπουλος

Ποιήματα


Σκυθρωπή περηφάνεια που είχαν
εκείνες οι λέξεις,
κρατώντας με πείσμα στον ήχο
ένα κόσμο άδειων σχημάτων.
Εσύ έλεγες ονομάζομαι ουρανός.
Εγώ έλεγα τίποτα.

Ποίηση, Κέδρος, 1990, 28 σελ.

Το χρονικό – Τάκης Σινόπουλος

Ερχόταν ένα φως.
Κι από το Μάρτη μήνα ερχόταν η άνοιξη
στην κάμαρα που μίλαγε με πείσμα ο Φίλιππος.
Το πάτωμα παλιό σανίδι σε παλιό σανίδι. Απάνου στο τραπέζι ένα κερί.
Και τα χαρτιά του σα φτερά πουλιών.
Κοίτα να καταλάβεις φώναξε. Τίποτα δεν είχαμε.
Μήτε κρεβάτι μήτε κάθισμα. Το σπίτι ένα παλιό σαράβαλο.
Παντού ο αέρας φύσαγε σε θέριζε.
Η μάνα μου σκυφτή στα κάρβουνα.
Κακό χειμώνα θάχουμε είπε ο πατέρας μια μαύρη συλλογή το μούτρο του.
Από την τρύπα αυτή κοιτάζαμε τον ουρανό.
Και το πρωί πηγαίναμε στα δέντρα. Εδώ γεννήθηκα.
Εδώ μεγάλωσα. Λοιπόν αυτά μου χρειάζονται για την οργή μου και την περηφάνεια μου.
Για να κρατήσω και να κρατηθώ.
Δεν έχω θεούς. Και δε φοβάμαι.

Ποίηση, Κέδρος, 1990, 87 σελ.

Ο χάρτης – Τάκης Σινόπουλος

ΑΥΡΙΟ πρωί, που θα βρεθούμε σ’ αυτό το δύσκολο
πέρασμα, θα σε κοιτάξω, θα σε μετρήσω, θα σε ζυγιάσω.
Αύριο πρωί σκουπίδι μου θα πας με τ’
άλλα σκουπίδια.

ΔΕ ΘΑ πονέσετε
σημάδια δε θα μείνουν
θα προσπαθήσω όσο μπορώ
αν θα καούν τα χέρια μου
θάχω τα μάτια.

ΕΚΕΙΝΟ το ποίημα πού μούσκευε η ούρα του
στην όχτη του ποτάμιου, το περιφρόνησες.
Όμως αυτό έδινε κάθε τόσο αναρίθμητους αντίλαλους,
προεκτάσεις παράξενες, αντιφέγγιζε το καθαρό
άπειρο του ποταμιού μέσα στο καθαρό άπειρο
του νερού και της κίνησης.

ΕΝΑΣ ΑΕΡΑΣ άξαφνα τινάζει, αναστατώνει
τα χαρτιά.
Είναι μιά σκούπα πού φυσάει.

Ποίηση, Κέδρος, 1990, 59 σελ.

Νυχτολόγιο – Τάκης Σινόπουλος

ΣΥΝΕΧΙΖΟΝΤΑΣ έτσι,
ΣΥΝΕΧΙΖΟΝΤΑΣ μέσα στα χρόνια. Παλεύοντας να ξεκαθαρίσω τι αξίζει τούτο ή εκείνο, που το μισόγραψα στα ενδιάμεσα της καθημερινής δουλειάς, σε στιγμές βαρυεμάρας ή κούρασης. Ή τούτο το άλλο που καρφώθηκε σε κάτι αμφίβολες περιοχές της μνήμης. Πρόχειρα χαρτιά χωρίς καμιά χρονολογία. Τα σκίζω ή όχι; Ότι έχω παραλείψει, από εκείνα που έχω παραλείψει, έρχεται καμιά φορά στο μυαλό, κάποτε με μια παράξενη ενάργεια, π.χ. το πρόσωπο του Γκρέγκορυ Κόρσο στο Σπολέτο, ή το νερό κι οι πέτρες ανάμεσα στα πλατάνια στη γέφυρα Μουργκάνι, ή πάλι στο Σπολέτο το γαλάζιο στα μάτια του Έζρα Πάουντ. Άλλα παραλειπόμενα διεκδικούν σπουδαιότητα που δεν έχουν. Ή τάχα έχουν;
Στο κάτω της γραφής τι σημαίνουν αυτά τα περιθωριακά γραψίματα; Ασκήσεις; Τι είναι εκείνο που κατά καιρούς μ’ ερεθίζει ακατάπαυστα, με κυριεύει; Και ύστερα ακόμη μια φορά η αμφιβολία, η τανάλια που σφίγγει τα σπλάχνα.
Μήπως πρόκειται για σκουπίδια συναρμολογημένα, προορισμένα για μια γελοία θεατρική παράσταση; Ή μήπως όλα αυτά είναι μια “συμπληρωματική κατάθεση” μπροστά στο σκοτεινό Εφετείο που δικαιώνονται ίσως τώρα που πλησιάζω στο τέλος του “κύκλου”; …

Ποίηση, Κέδρος, 1990, 107 σελ.

Μεταίχμιο – Τάκης Σινόπουλος

“Το ότι ο Τάκης Σινόπουλος (πρώτο βιβλίο: “Μεταίχμιο”, 1951), μεταφέρεται τώρα εδώ (σ.σ. στο υπό έκδοση βιβλίο του Μ. Μερακλή, “Σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία: ποίηση 1945-1980″), στο κεφάλαιο για την κοινωνική ποίηση, από το νεοϋπερρεαλιστικό κεφάλαιο της πρώτης έκδοσης, δεν οφείλεται σε λάθος ταξινόμηση. Η μεταφορά αυτή υπήρχε, δυνάμει, μέσα στον ίδιο, στην ποίησή του: υπήρχε ο σπόρος που έγινε καρπός: ολοένα σαφέστερα, πιο λίγο αινιγματικά, αποκάλυπτε το κοινωνικό περιεχόμενο η ποίησή του. Έτσι η μεταφορά του αυτή, στον τόμο τούτο, έχει, θα έλεγα, και μια συμβολική σημασία: θέλει να δείξει, άλλη μια φορά, αυτό που επαναλαμβάνω εδώ μέσα, ότι η εποχή είχε ή είταν ένα passe-par-tout, που πέρναγε, με τα γνωρίσματά της, σ΄όλα τα ποιητικά σπίτια, όχι μόνο στα ανοιχτά, αλλά και στα αμπαρωμένα. …”
(από την εισαγωγή του Μιχάλη Μερακλή)

Ποίηση, Ζαχαρόπουλος Σ. Ι., 1984, 75 σελ.

Μεταίχμιο Β – Τάκης Σινόπουλος

(1949-1955)


«Ο καιόμενος»
Κοιτάχτε μπήκε στη φωτιά! είπε ένας από το πλήθος.
Γυρίσαμε τα μάτια γρήγορα. Ηταν
στ’ αλήθεια αυτός που απόστρεψε το πρόσωπο, όταν του
μιλήσαμε. Και τώρα καίγεται. Μα δε φωνάζει βοήθεια.

Διστάζω. Λέω να πάω εκεί. Να τον αγγίξω με το χέρι μου.
Είμαι από τη φύση μου φτιαγμένος να παραξενεύομαι.

Ποιος είναι τούτος που αναλίσκεται περήφανος;
Το σώμα του το ανθρώπινο δεν τον πονά;

Η χώρα εδώ είναι σκοτεινή. Και δύσκολη. Φοβάμαι.
Ξένη φωτιά μην την ανακατεύεις, μου είπαν.

Ομως εκείνος καίγονταν μονάχος. Καταμόναχος.
Κι όσο αφανίζονταν τόσο άστραφτε το πρόσωπο.

Γινόταν ήλιος.

Στην εποχή μας όπως και σε περασμένες εποχές
άλλοι είναι μέσα στη φωτιά κι άλλοι χειροκροτούνε.

Ο ποιητής μοιράζεται στα δυο.

Το ποίημα του Τάκη Σινόπουλου «Ο καιόμενος» ανήκει στην ποιητική συλλογή Μεταίχμιο Β΄ (1957), όπου ο ποιητής καταγράφει σκέψεις και εμπειρίες από τα χρόνια που ακολούθησαν το τέλος του εμφυλίου πολέμου.

Ποίηση, Δίφρος, 1957, 37 σελ.