Χρίστος Κ. Χριστοδούλου

Μουσταφά Κεμάλ – Χρίστος Κ. Χριστοδούλου

Ο βίος και η πολιτεία του στη Θεσσαλονίκη


Μία πρωτότυπη, τολμηρή και αναπάντεχη “βιογραφία”. Πυκνή, γλαφυρή και τεκμηριωμένη καταγραφή των εν πολλοίς άγνωστων στοιχείων από την πλούσια, σχεδόν μυθοποιημένη και μυθιστορηματική ζωή του Θεσσαλονικιού ηγέτη της νεότερης Τουρκίας Μουσταφά Κεμάλ, του αποκληθέντος Ατατούρκ. Το βιβλίο παραθέτει τη ζωή αυτού του ιδιοφυούς ανθρώπου στην πολυεθνική Θεσσαλονίκη, από το 1880, όταν τον ξεγεννά μια εξισλαμισμένη Ελληνίδα μαμή, μέχρι το 1912, όταν φεύγει πρόσφυγας με την οικογένειά του για την Κωνσταντινούπολη. Παράλληλα, χρονικογραφεί τις ρίζες και τις καταβολές του μέσα στη χαμιτική Θεσσαλονίκη, μια πόλη-φαινόμενο νεωτεριστικού κοσμοπολιτισμού και εθνικιστικού παροξυσμού, όπου οργιάζουν όλων των συμφερόντων οι προπαγάνδες και όλων των ειδών οι συνωμοσίες, στις οποίες μετέχει και ο ίδιος ο νεαρός -και άσωτος- Κεμάλ. Μια χρονική περίοδος αληθινά ανεπανάληπτη, που σφράγισε με τις ιδεολογικές της ζυμώσεις και τα συγκλονιστικά γεγονότα της τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τη δράση του επίλεκτου τέκνου της, για τον οποίο ο τελευταίος σουλτάνος θα πει: “Πρόκειται για έναν Σαλονικιό που δεν ξέρουμε αν είναι Εβραίος, Έλληνας ή Βούλγαρος”.

Ταυτόχρονα, στο βιβλίο καταγράφονται διεξοδικά τα ιστορικά και κοινωνικά δεδομένα εκείνης της πολυτάραχης περιόδου στη Θεσσαλονίκη και την πέριξ της βαλκάνια ενδοχώρα: η Σφαγή των Προξένων, η καταρρέουσα Οθωμανική Αυτοκρατορία, οι Νεότουρκοι, οι Έλληνες, Εβραίοι και Τούρκοι τέκτονες, οι προοδευτικοί ντονμέδες, ο Μακεδόνικος Αγώνας, ο ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897, ο Αβραάμ Μπεναρόγια, η καθαίρεση του σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ από τη “Στρατιά των Σαλονικιών”, ο ιταλοτουρκικός πόλεμος του 1911, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, οι Βαλκανικοί Πόλεμοι του 1912-1913, ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, η φιλογερμανική πολιτική και η ήττα της οθωμανικής Τουρκίας, ο Μποδοσάκης, ο “Απελευθερωτικός Αγώνας” του Κεμάλ, ο Ισμέτ Ινονού, η ήττα και ο αφανισμός των Ελλήνων από τη Μικρά Ασία και τον Πόντο, η ανταλλαγή των πληθυσμών, η Συνθήκη της Λοζάνης, το Ελληνοτουρκικό Σύμφωνο Φιλίας.

Ένα συναρπαστικό ιστορικό περιβάλλον που, με αφετηρία τη Θεσσαλονίκη και τις οξυδερκείς πολιτικές επιλογές του Κεμάλ και του Βενιζέλου, επέβαλε τις πλέον ριζικές αλλαγές στα πολιτικά -και κοινωνικά- δεδομένα της Ελλάδας και της Τουρκίας, επηρεάζοντας τις διμερείς εξελίξεις μέχρι τις μέρες μας.

Βιογραφία-Ιστορία, Εξάντας, 2007, 246 σελ.

Οι τρεις ταφές του Χασάν Ταχσίν Πασά – Χρίστος Κ. Χριστοδούλου

Μια έκδοση-αφιέρωμα στα 100 χρόνια από την Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης.

Ο άνθρωπος που πριν από 100 χρόνια παρέδωσε τη Θεσσαλονίκη στους Έλληνες, ήταν ο Αλβανός αρχιστράτηγος του Οθωμανικού Στρατού Χασάν Ταχσίν Πασάς.

Η ζωή και η προσωπικότητα αυτού του ανθρώπου παραμένει μέχρι σήμερα άγνωστη, ωσάν να μην υπήρξε Χασάν Ταχσίν Πασάς πριν και μετά την 26η Οκτωβρίου 1912. Αυτό το περίεργο κενό έρχεται να καλύψει το βιβλίο “Οι τρεις ταφές του Χασάν Ταχσίν Πασά”, μέσα από άγνωστο και εξαιρετικά ενδιαφέρον υλικό.

Πρόκειται για έναν από τους σημαντικότερους αξιωματούχους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που έζησε μια ζωή προσφέροντας ανεκτίμητες υπηρεσίες στη χώρα που τον ανέδειξε. Ωστόσο, η λαμπρή καριέρα του τελείωσε άδοξα κι ατιμωτικά με την ήττα της στρατιάς του και την καταδίκη του από το στρατοδικείο της Κωνσταντινούπολης, “ερήμην εις θάνατον”, διότι παρέδωσε την πόλη της Θεσσαλονίκης “αμαχητί” και την στρατιά του “άνευ όρων” στους Έλληνες.

Οι περιπέτειές του συνεχίστηκαν και μετά το θάνατό του, αφού η σωρός του ετάφη τρεις φορές σε τρία διαφορετικά μέρη (στην Ελβετία, όπου πέθανε το 1918, στο αλβανικό νεκροταφείο της Θεσσαλονίκης, όπου ο γιός του μετέφερε τα οστά του, το 1936, και στην αυλή του Μουσείου Βαλκανικών Πολέμων, στην Τουρκία, το 2002).

Τίποτα το μακάβριο, ωστόσο. Στα “Απομνημονεύματα” που άφησε, τεκμηρίωσε την καλύτερη υπεράσπιση του εαυτού του. Το βιβλίο αυτό αποκαλύπτει πολλά περισσότερα στοιχεία που συνηγορούν υπέρ του, και φωτίζει με καινούργιο υλικό την 26η Οκτωβρίου 1912.

“Ο δημοσιογράφος Χ. Χριστοδούλου βασίζεται σε στοιχεία από ελληνικά, τουρκικά, αλβανικά, αυστριακά, αγγλικά, ιταλικά, αμερικανικά, εβραϊκά και γαλλικά αρχεία και περιγράφει λεπτομερώς τη μυθιστορηματική ζωή ενός από τους πιο ικανούς και ταυτόχρονα πιο παρεξηγημένους στρατιωτικούς ηγέτες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας”
(εφημερίδα “Τα Νέα”)

Ιστορία, Επίκεντρο, 2012, 301 σελ.

Ο Έλληνας Τούρκος – Χρίστος Κ. Χριστοδούλου

Στη νέα του μυθιστορηματική βιογραφία ο Χρίστος Χριστοδούλου αφηγείται την άγνωστη ιστορία ενός Έλληνα από τη Χίο, την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που ξεκίνησε ως σκλάβος και έγινε Μεγάλος Βεζίρης. Ο κεντρικός ήρωας του βιβλίου υπήρξε μια υπαρκτή, προβεβλημένη αλλά διφορούμενη ιστορική προσωπικότητα. Ήταν πρώην σκλάβος, πρώην έλληνας και πρώην χριστιανός. Η περίπτωση του ανθρώπου αυτού, που παραμένει ελάχιστα γνωστή στη χώρα μας, δεν απασχόλησε παρά κάποιους ερευνητές στη Χίο όπου γεννήθηκε και τους συγγενείς του στην Κωνσταντινούπολη όπου εν συνεχεία έζησε και αναδείχτηκε. Οι επιλογές αυτού του ανθρώπου δεν καθόρισαν μόνο την προσωπική του μοίρα αλλά και τις συνέπειες τους πάνω στο σώμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η ζωή του, ζωή ενός πολύ ευφυούς ριζοσπάστη αλλά και πολύ τυχερού ανθρώπου, δοκιμάστηκε μέσα σε ένα πλαίσιο όπου κυριάρχησαν πόλεμοι, σφαγές, πολιτικές συνωμοσίες, διεθνείς ίντριγκες, οικονομικές κρίσεις και μαζί ο απαράμιλλος κοσμοπολιτισμός της Κωνσταντινούπολης. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο συγγραφέας, «σπάνια βρίσκει κανείς ένα τόσο τέλειο συνδυασμό κεντρικού ήρωα, ιστορικού-κοινωνικού πλαισίου και ανθρώπινης μοίρας. Σπάνια επίσης συναντάει κανείς μια τόσο προφανή περίπτωση ελληνοτουρκικής συμβίωσης κι επιβίωσης. Διαβάζοντας αυτό το βιβλίο του οποίου όλες οι πληροφορίες είναι εξαντλητικά τεκμηριωμένες, ο αναγνώστης δεν θα ταλαιπωρηθεί από εθνοκάπηλους προσδιορισμούς και ετικέτες για τον «άλλο». Άλλωστε ο τίτλος του δεν παραπέμπει σε μια διαφορά, αλλά σε μια εξίσωση.» Ο Χρίστος Χριστοδούλου είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας. Κατάγεται από την Ξάνθη. Ήταν διευθυντής στα Γραφεία Αθηνών των εφημερίδων «Μακεδονία» και «Θεσσαλονίκη», διευθυντής της Δορυφορικής τηλεόρασης της ΕΡΤ και ανταποκριτής σε αμερικανικά, κυπριακά και γαλλικά μέσα ενημέρωσης. Το 2006 τιμήθηκε με το μεγάλο δημοσιογραφικό βραβείο του Ιδρύματος Μπότση. Συγγραφέας των βιβλίων: «Τα φωτογενή Βαλκάνια των αδελφών Μανάκη», «Ο εκδότης Ιωάννης Βελλίδης», «Μουσταφά Κεμάλ» «Οι τρεις ταφές του Χασάν Ταχσίν Πασά».

Μυθιστόρημα, Επίκεντρο, 2016, 320 σελ.

Μουσταφά Κεμάλ – Χρίστος Κ. Χριστοδούλου

Ο βίος και η πολιτεία του στη Θεσσαλονίκη


Καμιά πτυχή της ζωής του Κεμάλ Ατατούρκ δεν έμεινε ανεξερεύνητη. Καμιά απολύτως, πλην της περιόδου της Θεσσαλονίκης, της πόλης όπου αυτός γεννήθηκε και μεγάλωσε. Τα χρόνια της Θεσσαλονίκης δεν αγνοήθηκαν μόνο από τους Τούρκους αλλά κι από τους Έλληνες μελετητές. Το φοβιστικό υποσυνείδητο των λαών υπερισχύει σχεδόν πάντοτε ακόμα και των πλέον σοφών ιστορικών συμβιβασμών της πολιτικής. Έστω και αν αυτοί οι εκατέρωθεν συμβιβασμοί Ελλάδας-Τουρκίας φέρουν τη σφραγίδα ενός Βενιζέλου κι ενός Ατατούρκ.

Η Οθωμανική Θεσσαλονίκη υπήρξε μια πόλη φαινόμενο, δυναμικότερη σε δράσεις κι επιδράσεις απ’ ό,τι η Κωνσταντινούπολη. Ως εκ τούτου, αναδείχτηκε στην κυριολεξία η τροφός των μεταρρυθμιστικών οραμάτων του Κεμάλ. Η πόλη όπου κυριαρχούσαν οι πιο δημιουργικοί Εβραίοι και Έλληνες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μετάγγισε στον Κεμάλ το πνεύμα της επανάστασης και του εκσυγχρονισμού.

Το βιβλίο του Χρίστου Χριστοδούλου διερευνά την παράλληλη πορεία της Θεσσαλονίκης και του διαβόητου τέκνου της στα χρόνια της παρακμής της Σουλτανικής απολυταρχίας και θεοκρατίας και υπαινίσσεται την αντιστοιχία της περιόδου εκείνης με τα σημερινά τεκταινόμενα –και τα πρόσωπα– της τουρκικής πολιτικής σκηνής.

Βιογραφία-Ιστορία, Επίκεντρο, 2020, 328 σελ.