Μέχρι τα 19 του έζησε σε πολλές επαρχιακές πόλεις. Σπούδασε υποκριτική στη Δραματική Σχολή Βαχλιώτη, μουσική και ξένες γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά). Εργάστηκε ως τραπεζικός υπάλληλος και εγκατέλειψε τη σταδιοδρομία του για να αφοσιωθεί στο θέατρο και τη λογοτεχνία. Ως ηθοποιός, εμφανίστηκε παίζοντας τον Υιό στη “Φαύστα” του Μποστ και τον Αϊνστάιν στην κωμωδία “Αρσενικό και παλιά δαντέλα” του Κέσελρινγκ.
Δίδαξε υποκριτική στη Σχολή Σταυράκου (1963-64). Διετέλεσε βοηθός δραματουργός στο Εθνικό Θέατρο, μεταξύ 1971-1973.
Επίσης, έγραψε και σκηνοθέτησε δύο τηλεοπτικές σειρές που παίχτηκαν στην ΥΕΝΕΔ (1974-76) καθώς και κείμενα για Floor Show.
Στο χώρο των γραμμάτων εμφανίστηκε με το μονόπρακτο θεατρικό έργο “Ο σταθμός”, το 1964, που διακρίθηκε στο διαγωνισμού του θιάσου “Δωδέκατη Αυλαία” και ακολούθησε “Η τελετή”, που τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Θεάτρου το 1966 και παραστάθηκε από το Θέατρο Νέας Ιωνίας του Γιώργου Μιχαηλίδη την επόμενη χρονιά, και δύο χρόνια αργότερα από το Εθνικό Θέατρο.
Στην πρώτη φάση της θεατρικής του δημιουργίας, ο Μάτεσις κινήθηκε στο χώρο της σκληρής απομυθοποίησης του ελληνικού μικροαστισμού και στη συνέχεια -με οριακή δημιουργία το “Φάντασμα του κυρίου Ραμόν Νοβάρο”- στράφηκε προς μια γραφή που παραπέμπει στο λεγόμενο θέατρο του παραλόγου με σαφείς αναφορές στο έργο του Σάμουελ Μπέκετ.
Με το θεατρικό έργο του “Προς Ελευσίνα”, εμπνευσμένο από το μυθιστόρημα του William Faulkner “Καθώς ψυχορραγώ”, ο Μάτεσις επιχείρησε μια ανατρεπτική απεικονιση της ζωής από τη σκοπιά του θανάτου, με αναφορές στην ελληνική παράδοση από την αρχαία τραγωδία ως το δημοτικό τραγούδι και τα ελληνικά ήθη και έθιμα, όλα σε μια ανεστραμμένη οπτική.
Στην πεζογραφία πραγματοποίησε την πρώτη του εμφάνιση το 1987 με τη νουβέλα “Αφροδίτη”, και έγινε γνωστός το 1990 με τη “Μητέρα του σκύλου”, στο οποίο αντιμετωπίζει τη σύγχρονη ελληνική κοινωνία μέσα από τη ματιά της κεντρικής ηρωίδας του, της ψυχωσικής Ραραούς. “Η μητέρα του σκύλου” μεταφράστηκε σε πολλές ξένες γλώσσες και περιλήφθηκε στη λίστα του αγγλικού εκδοτικού οίκου Quintet Publishing “1001 βιβλία της παγκόσμιας λογοτεχνίας που πρέπει να έχει διαβάσει κάποιος μέχρι το τέλος της ζωής του”.
Την ίδια προβληματική συνέχισε ο Μάτεσις με τη συλλογή διηγημάτων του “Ύλη δάσους” αλλά και το μυθιστόρημα “Ο παλαιός των Ημερών”.
Ανατρεπτικής γραφής ήταν και το μυθιστόρημά του “Πάντα καλά”, το οποίο ο ίδιος ο συγγραφέας χαρακτήρισε αισθηματικό μυθιστόρημα, καθώς και τα “Σκοτεινός οδηγός”, “Μύρτος”, “Αλδεβαράν” και το παρωδιακό “Graffito”.
Ασχολήθηκε επίσης με τη μετάφραση λογοτεχνικών και θεωρητικών έργων (από συγγραφείς όπως οι Σαίξπηρ, Μπεν Τζόνσον, Αριστοφάνης, Μολιέρος, Ίψεν, Μπωμαρσαί, Βιτράκ, Αρτώ, Πίντερ, Μάμετ, Σέπαρντ, Αραμπάλ).
Έφυγε από τη ζωή στην Αθήνα στις 20 Ιανουαρίου 2013, στα 80 του χρόνια, ενώ νοσηλευόταν σε ιδιωτικό θεραπευτήριο μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο.
Ο παλαιός των ημερών (2000), Εκδόσεις Καστανιώτη
Σκοτεινός οδηγός (2002), Εκδόσεις Καστανιώτη
Πάντα καλά (2002), Εκδόσεις Καστανιώτη
Μύρτος (2004), Εκδόσεις Καστανιώτη
Αλδεβαράν (2007), Εκδόσεις Καστανιώτη
Η μητέρα του σκύλου (2007), Εκδόσεις Καστανιώτη
Η μητέρα του σκύλου (2008), Εκδόσεις Καστανιώτη (E)
Πάντα καλά (2011), Έθνος (Ε)
Ο παλαιός των ημερών (2011), Έθνος (Ε)
Η μητέρα του σκύλου (2018), Εκδόσεις Καστανιώτη (E)
Η μητέρα του σκύλου (2022), Εκδόσεις Καστανιώτη (E)
Νουβέλες
Αφροδίτη (1999), Βιβλιοπωλείον της Εστίας
Graffito (2009), Εκδόσεις Καστανιώτη
Graffito (2010), Εκδόσεις Καστανιώτη (E)
Διηγήματα
Ύλη δάσους (2000), Εκδόσεις Καστανιώτη
Αφηγήσεις
Έκθεσις ιδεών (2006), Εκδόσεις Καστανιώτη
Θεατρικά έργα
Η τελετή
Μικροαστικό δίκαιο
Το φάντασμα του κυρίου Ραμόν Νοβάρο (1974), Κέδρος
Βιοχημεία – Ο σταθμός (1975), Δωδώνη
Η καθαίρεση (1978), Κέδρος
Η ποδοσφαιρική βραδιά της μεγαλειοτάτης
Η καθαίρεση (1981), Κέδρος (Ε)
Εξορία (1982), Βιβλιοπωλείον της Εστίας
Λύκε, λύκε (1984), Βιβλιοπωλείον της Εστίας
Προς Ελευσίνα (1995), Βιβλιοπωλείον της Εστίας
Το φάντασμα του κυρίου Ραμόν Νοβάρο (1997), Εκδόσεις Καστανιώτη (Ε)
Περιποιητής φυτών (1997), Εκδόσεις Καστανιώτη
Η τελετή (1997), Εκδόσεις Καστανιώτη (Ε)
Η βουή (1997), Εκδόσεις Καστανιώτη
Βιοχημεία (1997), Εκδόσεις Καστανιώτη (Ε)
Ενοικιάζεται φύλακας άγγελος (2002), Βιβλιοπωλείον της Εστίας
Συλλογικά έργα
VIII Διεθνής συνάντηση αρχαίου ελληνικού δράματος (1998), Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη
Μεταφράσεις
William Faulkner, Adolfo Bioy Casares, Roger Vitrac, Antonin Artaud, Alain Fournier, Harold Pinter, Joe Kingsley Orton, William Shakespeare, Jean Genet, Αριστοφάνης, Pierre Augustin Caron de Beaumarchais, Alba Ambert, Alain Fournier κ.ά.
Βραβεία – Διακρίσεις
Διάκριση στο διαγωνισμό μονόπρακτων του θεατρικού οργανισμού “12 Αυλαία” (1964) για το μονόπρακτο “Ο σταθμός”.
Κρατικό βραβείο θεάτρου 1966 για το έργο “Η τελετή”.
Έπαθλο “Κάρολος Κουν”-Πόλις των Αθηνών 1989 για το καλύτερο ελληνικό έργο της χρονιάς (“Περιποιητής φυτών”).
Βραβείο Ελληνόφωνων Κάτω Ιταλίας (1998) για το μυθιστόρημα του “Η μητέρα του σκύλου”.
Μέγα Βραβείο Κριτικών Θεάτρου, 2000.
Βραβείο Acerbi (2002) για το μυθιστόρημα “Η μητέρα του σκύλου”.
Η μητέρα του σκύλου – Παύλος Μάτεσις
Πεντηκοστή πέμπτη έκδοση
Μια ασήμαντη, άοπλη, άχαρη και αδύναμη γυναίκα προσφέρεται ως γελωτοποιός μας, επειδή δεν γνωρίζει πως είναι τραγική.
Γελώντας, περιγελάει τον εαυτό της και μας ξεγελάει για να μην την περιγελάσουμε εμείς. Με τη ζωή της υπερασπίζει μια άλλη γυναίκα, τιμωρημένη, που αρνείται να αμυνθεί: τη μητέρα της.
Στη διαδρομή της αυτή (τη ζωή της ολόκληρη), από προπολεμικά ως τις μέρες μας, γνωρίζει την Κατοχή, την προσφυγιά στην πρωτεύουσα, την επαιτεία, μεταμφιέζει τον εαυτό της και τη ζωή της. Δεν θα καταλάβει ποτέ ότι, υπερασπίζοντας τη μητέρα της, συντροφεύει τη μόνιμα ταπεινωμένη πατρίδα της, μέσα στην οποία ζει εξόριστη λέγοντας αστειάκια. Ορισμένοι ίσως και να νομίσουν πως συμβολίζει τη χώρα της (χώρα τους), επειδή αμφότερες έχουν υποστεί συγγενείς εξευτελισμούς, έχουν συγγενές μη-μέλλον και ευθυμολογούν.
Για να μη γίνει στόχος σκοποβολής, θα σμικρύνει και θα γελοιοποιήσει τον εαυτό της. Θα προετοιμαστεί για τραυματισμούς, αυτοτραυματιζόμενη προληπτικώς καθημερινά. Όμως κανείς δεν θα τη λιθοβολήσει. Επειδή κανείς δεν πήρε είδηση την ύπαρξή της.
Και επειδή δεν έχει κανέναν δικό της άνθρωπο (την εγκαταλείπει ακόμη και ο συγγραφέας του βιβλίου αυτού), η γυναίκα βρίσκει καταφύγιο στον αναγνώστη του βιβλίου για συντροφιά και παρηγόρηση. Διότι κανείς δεν μπορεί να εξηγήσει ένα βιβλίο. Ούτε ο συγγραφέας του. Όλοι όμως μπορούν να το διαβάσουν.
Η μητέρα του σκύλου εκδόθηκε πρώτη φορά το 1990 και έκτοτε συγκινεί όχι μόνο το ελληνικό αναγνωστικό κοινό, αλλά και τους λάτρεις της καλής λογοτεχνίας στο εξωτερικό. Το πολυμεταφρασμένο αριστούργημα του Παύλου Μάτεσι υμνήθηκε από την εγχώρια και παγκόσμια κριτική και συγκαταλέχτηκε από τον λονδρέζικο εκδοτικό οίκο Quintet Publishing στα 1001 βιβλία της παγκόσμιας λογοτεχνίας που πρέπει να έχει διαβάσει κάποιος μέχρι το τέλος της ζωής του (στον τόμο 1001 Books You Must Read Before You Die).
Ημερομηνία Πρώτης Έκδοσης: 1990
Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2022, 256 σελ.
Η μητέρα του σκύλου – Παύλος Μάτεσις
Μια γυναίκα τιμωρήθηκε. Το αποδέχεται. Και μετατρέπει μόνη της την τιμωρία σε ισόβια: την “ακινησία”. Μια γυναίκα-“στάσις”. Και γύρω της η βουή και τα πάθη, να τα ριπίζει η τρέλα μεταμφιεσμένη σε αμέριμνο πουλί. Η κόρη της, ως επανάσταση για την τιμωρία, μεταμφιέζει με ψευδώνυμο την πόλη που αδίκησε τη μητέρα της, επιθέτει ψευδώνυμο και στον εαυτό της, βαφτίζεται “Ραραού” και καταφεύγουν πρόσφυγες στην πρωτεύουσα. Θύμα, και όχι ηρωίδα του βιβλίου αυτού, η Ραραού εγκαθίσταται στο Μελόδραμα και στο Κωμικό. Την ανάγκασαν να πιστέψει ότι δεν της επιτρέπεται να είναι τραγική, τα πάθη της δεν ανέρχονται σε επίπεδο μεγαλοπρέπειας. Τελικά, όμως, η Τραγωδία, έστω και με σπασμένη κόθορνο, την επισκέπτεται και τη μυρώνει. Γύρω στις δύο γυναίκες, θολή στο βάθος μια χώρα αδέσποτη. Και πρόσωπα πολλά, που πιστεύουν ότι ο κόσμος δημιουργήθηκε ως πρόσχημα για να γίνουν βιβλία τα δικά τους πάθη. Κατά τη διαδρομή του βιβλίου, οι λοιποί κάτοικοί του βαθμιαία ευτυχούν και εγκαταλείπουν ησυχασμένοι και το βιβλίο και τη Ραραού. Η χώρα παραμένει θολή και ακίνητη στο περιθώριο του βιβλίου. Το οποίο βιβλίο δεν αντέχει να παρακολουθήσει τη Ραραού ως το τέλος της: λιποταχτεί, την εγκαταλείπει να συνεχίσει μόνη της. Τελικώς, λάθος μου που την αποκάλεσα θύμα. Αφού άλλωστε μόνη της δηλώνει ευτυχής και επιτυχημένη. Δεν γνωρίζω τι απέγινε η Ραραού.
Π. Μ.
“Στη “Μητέρα του σκύλου”, όπως ο Φώκνερ στη “Βουή και το πάθος”, ο Μάτεσις δίνει το λόγο στους πτωχούς τω πνεύματι… έργο εξαιρετικά δυνατό…”
(L. Farnoux, “Le Monde”)
“”Η μητέρα του σκύλου”… η ζωή εκρήγνυται σαν βόμβα… άπειρες είναι οι σκηνές που θα θυμόμαστε…”
(C. Segre, “Corriere Della Sera”)
Ημερομηνία Πρώτης Έκδοσης: 1990
Συλλεκτική έκδοση. Φωτογραφία εξωφύλλου: Νίκος Μάρκου
Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2018, 256 σελ.
Πάντα καλά – Παύλος Μάτεσις
Αισθηματικό μυθιστόρημα
Πολλοί κάτοικοι αυτού εδώ του βιβλίου επιχείρησαν παλαιότερα έξοδο πρός το Κοινό, με μια τηλεοπτική σειρά, την οποία ευτυχώς, έπνιξαν στο λίκνο της διάφορες λερναίες ύδρες.
Τώρα, ενισχυμένοι, πιο πολλοί και χαρούμενοι, σχηματίζουν συμμορία και της δίνουν για όνομα μια ευχή (ή διαπίστωση): Πάντα καλά. Όλοι τους άοπλοι: χωρίς παιδεία, γοητεία, φιλοσοφία, κάλλος, όνομα, γνωριμίες, χωρίς άγκυρες. Όμως θέλουν, και ξέρουν, να ζήσουν. Κατέχουν το ευ ζην.
Με τα έργα του “Η μητέρα του σκύλου”, “Ύλη δάσους”, “Ό παλαιός των ημερών”, “Πρός Ελευσίνα”, “Η βουή”, ο συνένοχος και συγγραφέας τους είχε οδηγήσει, μέσα από δρόμους επίσημα σκοτεινούς, απειλητικούς, μαγικούς και αιχμηρούς, τους ήρωές του, που, εδώ, έχοντας προσλάβει για κομπάρσους τους παλαιότερους πρωταγωνιστές της πορείας αυτής, βγήκαν στον ήλιο και μας υποδέχονται με μια προσταγή-παρότρυνση: Ζήστε, ρε!
“Μπορεί να υπάρξει μία λογοτεχνία που κατορθώνει να ζωγραφίζει τέλεια καθετί που αγγίζει; Υπάρχει. Πρόκειται για λογοτεχνία ελληνική. Το “Πάντα καλά” του Παύλου Μάτεσι, ένα πανόραμα ζωηρό, γόνιμο, πλούσιο σε φωτοσκιάσεις και με κορυφές υψηλής ποιότητας. Ο Παύλος Μάτεσις είναι ένας σύγχρονος Αριστοφάνης”.
(Giuseppe Martini, Gazetta di Parma, Ιταλία)
Επανέκδοση: “Καστανιώτης”, 1998· 2002
Διανεμήθηκε δωρεάν μαζί με την εφημερίδα “Έθνος της Κυριακής” στις 16.10.2011
Μυθιστόρημα, Έθνος, 2011, 386 σελ.
Το φάντασμα του κυρίου Ραμόν Νοβάρο
Θεατρικό έργο σε δύο μέρη
“Οι νέες δυνάμεις του θεάτρου μας κέρδισαν μία μεγάλη νίκη… “Το φάντασμα του κυρίου Ραμόν Νοβάρο”, ένα έργο ιδιοφυές”. (Κ. Γεωργουσόπουλος, εφημ. “Το Βήμα”, 10.4.73)
“Το αίνιγμα του κόσμου το λύνουν μόνον οι παραβάτες, αυτοί που διαρρηγνύουν τον υμένα του φυσικού νόμου, αυτοί που αποστατούν, που στασιάζουν κατά της τυπικής ισορροπίας: ο “Ραμόν Νοβάρο”, η Μάρθα της “Εξορίας”, η Ραραού της “Μητέρας του σκύλου”, η οικογένεια του “Προς Ελευσίνα”, ο Ελισσαίος και ο Ζάγρος του “Παλαιού των ημερών”… Δεν πράττουν κατ’ ιδίαν πράξεις αλλά ενιαία πράξη… και είναι πάντα πράξη γενναιόδωρη, πράξη σπατάλης αν όχι και ασωτείας”.
(Γ. Βαρβέρης, περ. Αλφειός, “Δίσκος εν κινήσει”, 5.6.95)
115 σελ.
Περιποιητής φυτών
Θεατρικό έργο σε δύο μέρη
“Είναι ένα επίτευγμα της δραματουργίας μας, ένα έργο που τιμά την ιστορία του θεάτρου μας και που τη βαθαίνει συγχρόνως. Ο Μάτεσις δεινός χειριστής της ελληνικής γλώσσας … (στο τελευταίο του έργο) η γλωσσική του δεινότητα έχει φτάσει στα όρια της έκρηξης, της ρήξης με το καθιερωμένο και σύνηθες θεατρικό ιδίωμα. Ο Παύλος Μάτεσις προχώρησε έως την απογείωση, την εφιαλτική γραφή συγκροτώντας με τον “Περιποιητή φυτών” μια σκηνική παρτιτούρα, όπου τα όργανα προηγούνται της δεξιοτεχνίας…”
(Κ. Γεωργουσόπουλος, εφημ. “Τα Νέα”, 28.3.89 & 16.12.89)
Ο “Περιποιητής φυτών” είναι μια σαρκαστική ωδή για τη ζωή και το θάνατο… το απαισιόδοξο “μήνυμα” στον Μάτεσι είναι συντριπτικά πειστικότερο απ’ ό,τι στον Μπέκετ. … Ο κ. Παύλος Μάτεσις είναι συγγραφέας ιδιοφυής…”
(Αλκ. Μαργαρίτης, περ. “Νέα Εστία”, τ. 1486, Ιούνιος 1989)
Βραβείο Έπαθλο “Κάρολος Κουν” της Πόλεως των Αθηνών [1989]
Η τελετή
Μονόπρακτο
“”Η τελετή” είναι ένα μικρό αριστοτέχνημα που δίκαια το ξεχώρισε η κριτική επιτροπή του κρατικού θεατρικού διαγωνισμού… Αντίθετα από πολλά ελληνικά έργα που άμα παρουσιαστούν στη σκηνή χάνουν τη μάχη τους, “Η τελετή” αποτελεί μια νίκη. Ο κύριος Μάτεσις… είναι από τις νέες δυνάμεις που πρέπει πολύ να υπολογίζονται”.
Άλκης Θρύλος, περιοδικό “Νέα Εστία”, τ. 957, 15.5.67
Κρατικό Βραβείο Θεάτρου 1966
75 σελ.
Η βουή
«… Οι ήρωες του κ. Μάτεσι ζουν και ταξιδεύουν εδώ και δύο χιλιάδες χρόνια. Κάποιος τους έχει καταδικάσει σε αθανασία…»
Ντούσαν Κοβάτσεβιτς
«Η γενικότερη αισθητική του παραπέμπει στην αρχαϊκή γλυπτική… οι ήρωες του Μάτεσι, όπως και οι αρχαίοι πρόγονοί τους, διαβιούν σε ένα ύψος υπαρξιακής έντασης άκρως επικίνδυνο, όπου χαρά και οδύνη λιώνουν στο ίδιο και το αυτό μέταλλο. Αυτή είναι η ύβρις, ήτοι η ακριβή τους γνώση, η τραγική τους ποιότητα».
Γ. Πεφάνης περ. Νέα Εστία, τευχ. 1677, 1997
94 σελ.
Βιοχημεία
Θεατρικό έργο σε δύο μέρη
“… με την “Τελετή” μας είχε δείξει με πόση άνεση κινείται στην περιοχή της σκηνής. Με τη “Βιοχημεία”, επιχειρεί νέο άλμα… με μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του… Η φαντασία του μοιάζει ανεξάντλητη και ο σατιρικός του οίστρος πάντοτε εν εγρηγόρσει”.
Βάσος Βαρίκας, “Τα Νέα”, 23.12.70
101 σελ.
Αφροδίτη
Η “Αφροδίτη” αναφέρεται στην αβυσσαλέα σχέση τριών ανθρώπων: μιας μητέρας που έχει νοσηρές σχέσεις με τους δύο γιους της. Ο ένας είναι ανάπηρος και συνηθίζει να πέφτει μπροστά σε αυτοκίνητα και να ζητάει αποζημίωση από τους οδηγούς. Ο άλλος διακινεί ναρκωτικά αλλά αποστρέφεται τους χρήστες. “Αυτά είναι για τους κακομοίρηδες”, λέει, “για άτομα μειωμένης νοημοσύνης και χωρίς φαντασία”…
“Η μυθοπλασία στηρίζεται στην απουσία αγάπης και στη λυσσασμένη κτητικότητα τριών προσώπων”, λέει για το βιβλίο του ο συγγραφέας. “Στο οπισθόφυλλο της “Αφροδίτης” έγραφα κάτι από τον Κάφκα. Ότι το βιβλίο πρέπει να ενεργεί σαν το τσεκούρι που σπάζει τον πάγο του ψυχικού χώρου”.
Ο Κώστας Σταματίου έγραψε στην εφημερίδα “Τα Νέα”, στις 4.4.1987, όταν κυκλοφόρησε για πρώτη φορά η “Αφροδίτη”: “Θεατρικός συγγραφέας, μεταφραστής έργων των κορυφαίων δημιουργών του κλασικού και πρωτοποριακού θεάτρου, ο Παύλος Μάτεσις […], ξεπετάγεται στις πρώτες γραμμές της σύγχρονης πεζογραφίας μας. Αυτό το σχετικά σύντομο κείμενο […] είναι από τα συναρπαστικότερα “θρίλερ” που μου ‘τυχε ποτέ να διαβάσω. Βέβαια, η εσωτερική ένταση, η οικονομία του λόγου, τα δραματικά κορυφώματα φέρνουν στο νου ανάλογες ατμόσφαιρες που ανευρίσκει κανείς στον Πίντερ (μονίμως), στον Άλμπη (“Ιστορία ζωολογικού κήπου”), στον Σαρτρ (“Κεκλεισμένων των θυρών”). Τι σημασία; Ο Μάτεσις έχει γόνιμα αφομοιώσει τα καλύτερα στοιχεία ενός λαμπρού θεάτρου και παράγει έναν εντελώς δικό του -και ξεκάθαρα ελληνικό- πεζό λόγο. Η “Αφροδίτη” του είναι αναπαραγωγή “ζωής ζώσης”, κείμενο ασπαίρον και, στιγμές-στιγμές, αληθινά συγκλονιστικό”.
120 σελ.
Ύλη δάσους
Περιέχει τα διηγήματα: “Ένοικος” (α’ έκδοση: “Η λέξη”, 1983), “Ανδρομέδα” (α’ έκδοση: “Διηγήματα”, Κέδρος, 1978), “Αλυπία” (Κέδρος, 1978), “Αποτομή” (Κέδρος, 1978), Λίνδος” (Κέδρος, 1978), “Το ηλιοτρόπιο” (Κέδρος, 1978), “Η μετάληψη” (Κέδρος, 1978), “Δωρεά” (α’ έκδοση: “Παρά δήμον ονείρων”, Καστανιώτης, 1991), “Ο Ευαγγελισμός” (“Η λέξη”, 1984), “Ύλη δάσους”, “Φόνοι σπανίων γεύσεων”, “Για ώρα ανάγκης” (δημοσιεύονται εδώ για πρώτη φορά).
78 σελ.
Ο παλαιός των ημερών
Το έργο τελειώνει εβδομήντα χρόνια πριν από την εποχή που αρχίζει η “Μητέρα του σκύλου”. Στη βαθύτερη Ελλάδα, ορεινή δαιμονιακή περιοχή που δύο αιώνες τώρα δεν έχει ευλογηθεί με θαύμα, θα παρουσιαστεί ο Ελισσαίος. Βίαια χαρισματικός, με αγυρτείες και συνένοχο τη λαχτάρα του κόσμου, θα υψωθεί σε θαυματοφόρο άτομο. Ώσπου, χάρη σε μια μεγαλειώδη απάτη (που στήνει ο πλέον προσφιλής του), ο Ελισσαίος θα πραγματοποιήσει και αληθινό θαύμα. Και θα τρομάξει.
Η ανάγκη του ανθρώπου για θαύματα. Η απαίτησή του να θαυματουργήσει, ανταγωνιζόμενος τις ανώτερές του δυνάμεις. Οι θεοσεβείς γονείς, που θα αφήσουν το παιδί τους να πεθάνει για να τους το αναστήσει ο Ελισσαίος και έτσι να λάβουν δόξα. Το βαθύχρωμο, αγριεμένο, ελληνικό ασυνείδητο. Σκοτεινό, επαναστατικό και επαναστατημένο. Η ωραιότης αγρίων κατορθωμάτων, που τα επιθυμείς αλλά δεν τα αποτολμάς, η απαίτηση του Έλληνα να νικάει, να διεκδικεί ύψος και εύρος Θεού, σε ένα έργο που επιφανειακά μόνο έχει σχέση με θρησκείες. Η ελληνική δίψα όχι για την καθημερινή αλλά για τη “γιορτινή” πραγματικότητα. Το ελληνικό αίτημα, η ζωή έχει γίνει παραφορά, αλλιώς γίνεται βάρος.
Οφειλές: στον Όμηρο, στις ιστορίες για τον Παπουλάκη, στον Φώκνερ (μια φράση του έχει ενσωματωθεί στο έργο, να φυλάει το κείμενο). Τον τίτλο του βιβλίου τον οφείλω στην Καστοριά.
Π.Μ.
“Με τον “Παλαιό των ημερών”, μυθιστόρημα εξίσου εκθαμβωτικό με τη “Μητέρα του σκύλου”, επιβεβαιώνεται ότι ο Μάτεσις είναι ένας πολύ μεγάλος μυθιστοριογράφος…” (L. Liban, “L’ Express”, Παρίσι).
“… με τον “Παλαιό των ημερών”, σίγουρα θα ευφραινόταν ο ανατρεπτικός Γκόγια…” (M. Grodent, “Magazine des arts et Divertissements”, Βρυξέλλες).
215 σελ.
Σκοτεινός οδηγός
Η Μυρτάλη (ψευδώνυμο) στα δεκαπέντε της, με ολιγόμηνη θητεία στο πορνείο της μαντάμ Πανδαισίας και με δύο φόνους που δεν άφησαν απάνω της κανένα αποτύπωμα, κατάλαβε πολλά, και νωρίς, από τον κόσμο, γι’ αυτό διάλεξε να πλάσει δική της πραγματικότητα. Κατέβηκε και στον Άδη, αλλά δεν το κατάλαβε. Επιστρέφοντας, κατάλαβε πως πιο καλά να μη συνεχίσει ως πρόσωπο υπαρκτό, αλλά να γίνει πλάσμα μυθιστορήματος και φαντασίας. Γιατί έτσι θ’ αποφύγει δύο ενοχλητικά προβλήματα: τον θάνατο και τη ζωή. Ο “Σκοτεινός οδηγός” ακολουθεί την απολύτως προσωπική του πραγματικότητα. Όπως κάνει και κάθε άνθρωπος.
177 σελ.
Πάντα καλά
Αισθηματικό μυθιστόρημα
Πολλοί κάτοικοι αυτού εδώ του βιβλίου επιχείρησαν παλαιότερα έξοδο πρός το Κοινό, με μια τηλεοπτική σειρά, την οποία ευτυχώς, έπνιξαν στο λίκνο της διάφορες λερναίες ύδρες.
Τώρα, ενισχυμένοι, πιο πολλοί και χαρούμενοι, σχηματίζουν συμμορία και της δίνουν για όνομα μια ευχή (ή διαπίστωση): Πάντα καλά. Όλοι τους άοπλοι: χωρίς παιδεία, γοητεία, φιλοσοφία, κάλλος, όνομα, γνωριμίες, χωρίς άγκυρες. Όμως θέλουν, και ξέρουν, να ζήσουν. Κατέχουν το ευ ζην.
Με τα έργα του “Η μητέρα του σκύλου”, “Ύλη δάσους”, “Ό παλαιός των ημερών”, “Πρός Ελευσίνα”, “Η βουή”, ο συνένοχος και συγγραφέας τους είχε οδηγήσει, μέσα από δρόμους επίσημα σκοτεινούς, απειλητικούς, μαγικούς και αιχμηρούς, τους ήρωές του, που, εδώ, έχοντας προσλάβει για κομπάρσους τους παλαιότερους πρωταγωνιστές της πορείας αυτής, βγήκαν στον ήλιο και μας υποδέχονται με μια προσταγή-παρότρυνση: Ζήστε, παιδιά!
386 σελ.
Ενοικιάζεται φύλακας άγγελος
Το θεατρικό έργο είναι ένα άναρχο αστρικό σώμα, μετέωρο στο διάστημα. Δεν επιζητεί να γίνει χρήσιμο ή χρηστικό, ούτε επικαιρικό, δεν αποτελεί καταγγελία, δεν υποδεικνύει λύσεις κοινωνικών κ.λπ. προβλημάτων, δεν απαντάει σε παιδευτικά ερωτήματα, δεν έχει υποχρέωση να υπερασπίζεται την (θεωρούμενη) ορατή πραγματικότητα· κινείται με κίνηση που παράγει η δική του μάζα, δεν αντιγράφει τη φύση, δεν φωτογραφίζει την (νομιζόμενη) καθημερινή ζωή. Και όταν τύχει να ανυψωθεί σε περιωπή έργου τέχνης, είναι αρμόδιο και ικανό να προκαλέσει τη Μεγάλη Σύγκρουση και, ως υπερφυές, να οδηγήσει στην Έκσταση (Λογγίνος: ου γαρ εις πειθώ τους ακροωμένους αλλ’ εις έκστασιν άγει τα υπερφυά), δικαιολογεί και υμνολογεί την ύπαρξη του Ανθρώπου και, άθελά του, γίνεται σχολιαστής και δικαστής της εποχής του.
126 σελ.
Μύρτος
Μύρτος είναι ένα μικρό αγόρι. Γεννήθηκε κοιμώμενο και τώρα στα οχτώ του χρόνια, δεν έχει ξυπνήσει. Γιατί ο Μύρτος αρνείται την επικοινωνία με τον κόσμο όπου ήρθε δεν θα μάθουμε. Κοιμάται χαμογελαστός με την παλάμη στο μάγουλο, “σαν για να προστατευτεί από φιλήματα”. Γύρω και δίπλα του, σε μια κλειστή επαρχιακή κοινωνία του 1940, άνθρωποι ανυποψίαστοι φορείς του κακού, βέβαιοι πως ευαγγελίζονται το αγαθόν, θα κινήσουν το μυθιστόρημα με ανατριχιαστική αθωότητα. Εν πλήρη συγχύσει ένοχοι, και με (ερήμην τους) υπόγειο σαρδόνιο χιούμορ, προβαίνουν σε (ή ανέχονται) αβυσσαλέες πράξεις μελοδραματικών κορυφώσεων: θα εξωθήσουν τον κοινωνικό περίγυρο σε σκανδαλισμό και σε λιθοβολισμό. Τότε θα εγερθεί ο Μύρτος. Νύχτα. Θα βάλει φωτιά και θα αναχωρήσει. Για που;
267 σελ.
Έκθεσις ιδεών
Bραχέων κυματισμών και αλαών λογοτεχνικών ηθών πονήματα, όπου εκτίθενται ιδέες αλλά και πρόσωπα, καθώς και ο συγγραφέας των ενταύθα κειμένων. Πρωτοπαρουσιάστηκαν στις εφημερίδες “Tο Bήμα” και “Tα Nέα”, και στα περιοδικά “Η λέξη” και “Eντευκτήριο” (1985-2005).
Mετά από επίπονο και ευάρεστο lifting φιλοξενούνται τώρα στις Eκδόσεις Kαστανιώτη.
(Ευχαριστίες Π.Μ.)
139 σελ.
Αλδεβαράν
Aλδεβαράν ονόμασαν οι Άραβες τον πλέον λαμπερό αστέρα στον αστερισμό του Tαύρου.
Kάποιος πίστεψε πως ο έρωτας θα τον ανεβάσει εκεί πάνω, όμως γκρεμίστηκε επειδή κάποιος άλλος δεν ακολούθησε και μένει στη γη φυλακισμένος (δεν γνωρίζει αν τον εκλείδωσαν μέσα ή τον άφησαν απ’ έξω) σε ενοχές και τύψεις, ερήμην του ένοχος.
Όμως, μέσα από μία μαγική, πλήρη θαυμάτων ανάβαση, με χαλινούς την κατανόηση και την παραδοχή πως είναι υπαρκτό και εκείνο το είδος έρωτα που αυτός αγνοεί και όπου δεν μετέχει, θα αξιωθεί τον Aλδεβαράν, με συντρόφους του ισόβιους απλά και μεγαλειώδη πράγματα, όπως το χιούμορ, η αγάπη, η φιλία.
193 σελ.
Η μητέρα του σκύλου
Μια γυναίκα τιμωρήθηκε. Το αποδέχεται. Και μετατρέπει μόνη της την τιμωρία σε ισόβια: την “ακινησία”. Μια γυναίκα-“στάσις”. Και γύρω της η βουή και τα πάθη, να τα ριπίζει η τρέλα μεταμφιεσμένη σε αμέριμνο πουλί. Η κόρη της, ως επανάσταση για την τιμωρία, μεταμφιέζει με ψευδώνυμο την πόλη που αδίκησε τη μητέρα της, επιθέτει ψευδώνυμο και στον εαυτό της, βαφτίζεται “Ραραού” και καταφεύγουν πρόσφυγες στην πρωτεύουσα. Θύμα, και όχι ηρωίδα του βιβλίου αυτού, η Ραραού εγκαθίσταται στο Μελόδραμα και στο Κωμικό. Την ανάγκασαν να πιστέψει ότι δεν της επιτρέπεται να είναι τραγική, τα πάθη της δεν ανέρχονται σε επίπεδο μεγαλοπρέπειας. Τελικά, όμως, η Τραγωδία, έστω και με σπασμένη κόθορνο, την επισκέπτεται και τη μυρώνει. Γύρω στις δύο γυναίκες, θολή στο βάθος μια χώρα αδέσποτη. Και πρόσωπα πολλά, που πιστεύουν ότι ο κόσμος δημιουργήθηκε ως πρόσχημα για να γίνουν βιβλία τα δικά τους πάθη. Κατά τη διαδρομή του βιβλίου, οι λοιποί κάτοικοί του βαθμιαία ευτυχούν και εγκαταλείπουν ησυχασμένοι και το βιβλίο και τη Ραραού. Η χώρα παραμένει θολή και ακίνητη στο περιθώριο του βιβλίου. Το οποίο βιβλίο δεν αντέχει να παρακολουθήσει τη Ραραού ως το τέλος της: λιποταχτεί, την εγκαταλείπει να συνεχίσει μόνη της. Τελικώς, λάθος μου που την αποκάλεσα θύμα. Αφού άλλωστε μόνη της δηλώνει ευτυχής και επιτυχημένη. Δεν γνωρίζω τι απέγινε η Ραραού.
Π.Μ.
“Στη “Μητέρα του σκύλου”, όπως ο Φώκνερ στη “Βουή και το πάθος”, ο Μάτεσις δίνει το λόγο στους πτωχούς τω πνεύματι… έργο εξαιρετικά δυνατό…” (L. Farnoux, “Le Monde”)
“”Η μητέρα του σκύλου”… η ζωή εκρήγνυται σαν βόμβα… άπειρες είναι οι σκηνές που θα θυμόμαστε…” (C. Segre, “Corriere Della Sera”)
254 σελ.
Graffito
– Aν παρουσιαστεί στη Bουλή αιφνίδια θανατηφόρα, μεταδοτική ασθένεια;
– Aν, για να εμποδίσει εξάπλωση του λοιμού, η Xωροφυλακή χτίσει πόρτες και παράθυρα της Bουλής, μεταφέρει συγγενείς των πολιτικών και δωρολήπτες στην πλατεία της και πραγματοποιήσει ολοκαύτωμα;
– Aν ορισμένα πτηνά από τη Bουλή, που θα ανέλθουν “ψηλά”, μεταδώσουν το μίασμα σε ουράνια πλάσματα; Kαι τα αγάλματα θα βγουν γαλήνια από τα μουσεία και ζητήσουν γαλήνια ένα ποτήρι νερό;
– Kαι εάν ο πολίτης θεάται και τα μετέπειτα έργα του λοιμού: την πρωτεύουσα μεταποιημένη σε επίπεδη, ανθηρή πεδιάδα, όπου οι κάτοικοι (πρώην 6 εκατομμύρια, τώρα 6 χιλιάδες) τώρα ευτυχούν, και όλα τα ανωτέρω τα δουν ως happy end και αποφασίσουν ότι: Bουλή, Nόμοι, Kράτος, τους είναι περιττά;
151 σελ.
Πηγές: Biblionet, Εκδόσεις Καστανιώτη, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Κέδρος, Έθνος
