Γιάννης Σπανδωνής

Τα χρόνια της φωτιάς – Γιάννης Σπανδωνής

Σεράγεβο, 1914.
Ο αρχιδούκας της Αυστρίας δολοφονείται και η Ευρώπη αρχίζει να σπαράζεται από έναν τρομακτικό πόλεμο. Στην Ελλάδα, μέσα στις φλόγες αυτού του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, δυο παιδιά, ο Κωνσταντίνος και η Ελένη, ερωτεύονται τρυφερά μα και παράφορα. Ο Εθνικός Διχασμός που ακολουθεί θα τους χωρίσει, αλλά θα ξανασμίξουν στις παραμονές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, που δεν θ’ αργήσει να ξεσπάσει. Ο έρωτάς τους θα δοκιμαστεί μέσα στο Έπος του ’40, στις συμφορές της Κατοχής και τα μίση του Εμφυλίου, εκεί όπου οι ανθρώπινες αντοχές δοκιμάστηκαν στα πιο ακραία τους όρια.
Όταν ο Κωνσταντίνος, πληγωμένος ως τα κατάβαθα της ψυχής του, φύγει από τούτον τον κόσμο που δεν μπορούσε να τον καταλάβει, η Ελένη θα αναθρέψει μόνη της τον μοναχογιό τους. Κι εκείνος, παλικαρόπουλο πια, θα ζήσει τη δαιμονική δεκαετία του ’60, που σημάδεψε Δύση κι Ανατολή – και την Ελλάδα.
Μέχρι να φτάσει το 1967.
Και τα Χρόνια της Φωτιάς να συνεχιστούν.

Μυθιστόρημα, Ωκεανίδα, 2019, 544 σελ.

Τα δόντια του δράκου – Γιάννης Σπανδωνής

Μια συντροφιά Ελλήνων με αρχηγό τον τολμηρό Ιάσονα, ξεκινάει από τις δυτικές ακτές του Αιγαίου για να φέρει στην πατρίδα το Χρυσόμαλλο Δέρας: Το χρυσάφι της πλούσιας Ανατολής.
Και μαζί και μια γυναίκα. Παρθένα, ιέρεια, μάγισσα.
Μήδεια τ’ όνομά της. Πανέμορφη και πανίσχυρη σαν θεά, σκοτεινή κι επικίνδυνη σαν μάγισσα, παθιασμένη κι εκδικητική σαν την Ήρα… Ο έρωτάς της για τον Ιάσονα απόλυτος κι εκρηκτικός σαν ενεργό ηφαίστειο.
Για χάρη του απαρνήθηκε και πατρίδα και γονείς. Τον βοήθησε να πάρει το Χρυσόμαλλο Δέρας και να εκδικηθεί τη δολοφονία του πατέρα του. Του χάρισε ένα ολόκληρο βασίλειο.
Κι εκείνος την πρόδωσε…

Πίσω από τους ηρωισμούς των Αργοναυτών, κάτω από τα ματωμένα αχνάρια που αφήνουν στο διάβα τους, κρύβεται όμως και η διαμάχη της παλιάς, μητριαρχικής θρησκείας της γονιμότητας με τις καινούργιες δοξασίες της λατρείας του ξίφους που φέρνουν μαζί τους τα ελληνικά φύλα. Απολογήτρια της παλιάς θρησκείας η Μήδεια, ιέρεια της Μεγάλης Θεάς, αγωνίζεται για τη θέση της γυναίκας σε τούτον τον καινούριο κόσμο που δημιουργούν οι Έλληνες, υποτάσσοντας τη γυναίκα στον άντρα.
Όμως εδώ στην Μεσόγειο, η γυναίκα είναι η ίδια η Φύση. Κι αν ο άντρας την κάνει σκλάβα του, εκείνη εξακολουθεί να είναι αυτή που φροντίζει τον οικογενειακό βωμό, παραμένει η Αιώνια Μητέρα, ο δεσμός με τους προγόνους, η ιέρεια και η μάντισσα. Εκείνη διατηρεί την παράδοση.
Είναι η Μήδεια που πνίγεται από τις πράξεις της, αλλά δεν μετανιώνει για τίποτα.

Μυθιστόρημα, Ωκεανός, 2017, 352 σελ.

Δέκα εβδομάδες με ένα Ιντερμέτζο – Γιάννης Σπανδωνής

“Όταν έβλεπα το σήμα του αρχηγού του ελληνικού στρατού ν’ ανεμίζει έξω από ένα πρόχειρα επισκευασμένο παλιόσπιτο στον Τύρναβο, δε φανταζόμουν με τίποτα ότι ύστερα από είκοσι μόλις μέρες θα το έβλεπα να μπαίνει θριαμβευτικά στη Θεσσαλονίκη”.
Μ’ αυτά τα λόγια περιγράφει τη συγκίνησή του τον Οκτώβρη του 1912 ο δημοσιογράφος Νίκος Στανής, που ακολουθεί τον ελληνικό στρατό ως πολεμικός ανταποκριτής στις εξορμήσεις των Βαλκανικών Πολέμων. Την ίδια ώρα, ο γιος του Γιάννης, λοχαγός στο Σύνταγμα Κρητικής Χωροφυλακής, πολεμάει στην πρώτη γραμμή…
Έξι εβδομάδες κράτησε ο Πρώτος Βαλκανικός Πόλεμος. Ο Δεύτερος ακόμα λιγότερο, κάτι παραπάνω από ένα μήνα. Ανάμεσά τους, μεσολάβησε ένα αιματηρό ιντερμέτζο: η δολοφονία του βασιλιά Γεωργίου Α’ στη Θεσσαλονίκη.
Τα γεγονότα αυτών των Δέκα Εβδομάδων κι εκείνου του θλιβερού Ιντερμέτζου περιγράφουν πατέρας και γιος, δημοσιογράφος και στρατιωτικός, που τα ζουν μέρα με την ημέρα, σε πεδία μαχών, διπλωματικές περιπέτειες, καταγώγια και σαλόνια. Πριν από εκατό ακριβώς χρόνια…

Ένα συναρπαστικό μυθιστορηματικό χρονικό των πολέμων που διπλασίασαν την Ελλάδα σε έκταση, πληθυσμό και πλούτο και την έκαναν δύναμη υπολογίσιμη στην Ευρώπη. Τότε.

Ιστορικό μυθιστόρημα, Bell/Χαρλένικ Ελλάς, 2012, 318 σελ.

Στην Αθήνα της “Μπελ Επόκ” – Yiannis Spandonis

… Στην Αθήνα της Μπελ Επόκ.


Σε μια πόλη που το 1907 είχε μόλις 167.000 κατοίκους, μα ήταν στολισμένη με μέγαρα και δημόσια κτίρια εφάμιλλα των μεγάλων ευρωπαϊκών μητροπόλεων. Σε μια πόλη όπου μπορούσες να περπατάς στις κεντρικές λεωφόρους της και σε κάθε σου βήμα να συναντάς κι έναν γνωστό. Να χαιρετιέσαι, να σφίγγεις χέρια, να συζητάς, να νομίζεις πως βρίσκεσαι στο σαλόνι σου. Ή να γυρνάς στο σπίτι σου, σε κάποια γειτονιά, τσαλαπατώντας στις λάσπες το χειμώνα, είναι αλήθεια, ή βλέποντας τις νοικοκυρές και τους μαγαζάτορες να καταβρέχουν το χωματόδρομο έξω απ’ τα σπίτια τους για να μην τους πνίξει η σκόνη το καλοκαίρι, και να νομίζεις πως γυρνάς στους κόλπους της οικογένειάς σου: Όλοι σε γνώριζαν, όλοι σ’ αγαπούσαν και τα φιλιά που σου ‘στελναν απ’ τις ανοιχτές τους πόρτες κι απ’ τα παραθύρια γέμιζαν σαν τα πουλιά τον ουρανό.

Από το 1880 που εμείς τοποθετούμε – αυθαίρετα, αν θέλετε – την αρχή της Μπελ Επόκ, μέχρι το 1920 που όλοι βάζουν το τέλος της, η ζωή στην Αθήνα προόδευε, άλλαζε, μα διατηρούσε ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά: Ένα ρομαντισμό, μια γλύκα, μια παλικαριά. Ακόμα και στα λαϊκά στρώματα του πληθυσμού ή του ημικόσμου και του υποκόσμου, τα ίδια χαρακτηριστικά έβλεπες. Κι η ελληνική κοινωνία θα περνούσε από την αγροτική της φάση στην αστική και από κει στη βιοτεχνική.
Το 1922, μια βαθιά πληγή ανοίγει στα πλευρά του ελληνισμού και πιάνει να αιμορραγεί. Η Μπελ Επόκ τερματίζεται απότομα, οδυνηρά. Ο Έλληνας σφαδάζει, διχάζεται, αποκτά ιδεολογίες που αντιμάχονται η μια την άλλη. Κι η Αθήνα, χωρίς να γνωρίσει στ’ αλήθεια τη βιομηχανική επανάσταση, όπως συνέβη με τον υπόλοιπο δυτικό κόσμο, περνάει στη μεταβιομηχανική εποχή…

Ιστορία, Informecanica, 2007, 160 σελ.

Ο δικός μου ήρωας – Γιάννης Σπανδωνής

Αθήνα, Οκτώβριος 1944.
Εκείνη τη νύχτα ο Κωνσταντίνος και η Ελένη έκαναν έρωτα όπως δεν είχαν ξανακάνει ποτέ στη ζωή τους. Πλημμυρισμένοι από μια ευφορία μοναδική, γεννημένη από την απελευθέρωση της Αθήνας, είδαν τα ουράνια ν’ ανοίγουν από πάνω τους.
Είχαν αγαπηθεί παιδιά, μέσα στις φλόγες του εθνικού διχασμού, κι έζησαν τους πολέμους και την Κατοχή.
Όμως τα μίση και οι συμφορές του Εμφυλίου καραδοκούσαν…

Μυθιστόρημα, Ωκεανίδα, 2004, 400 σελ.

Ο ταξιδιώτης της γνώσης – Γιάννης Σπανδωνής

Στην Αθήνα ο Περικλής τον γοητεύει κι η Ασπασία τον μαγεύει. Στη Βαβυλώνα μαθαίνει πράγματα μεγάλα και θαυμαστά. Στη Λυδία κινδυνεύει η ζωή του. Στις ακτές της Λιβύης μαθαίνει ένα παιδάκι να γράφει ελληνικά, κι η μητέρα του τον ανταμείβει με τον πιο γλυκό έρωτα της ζωής του. Στις όχθες του Νείλου μια διάσημη εταίρα τού ξαλαφρώνει το πουγκί.
Επαναστάτης στην Αλικαρνασσό, οικιστής στους Θούριους της Μεγάλης Ελλάδας, ταξιδεύει αδιάκοπα μαζεύοντας γνώσεις. Γράφει για τους πολέμους των Ελλήνων και των Περσών, για τους λαούς της Μεσογείου, της Ασίας, της Αφρικής. Είναι ο Ηρόδοτος από την Αλικαρνασσό, που κυνηγάει πάντα ένα όνειρο: τη Γνώση.

Ιστορικό μυθιστόρημα, Εκδόσεις Πατάκη, 2002, 343 σελ.

Έτσι τα ‘φερε η μοίρα – Γιάννης Σπανδωνής

Καλοκαίρι 1860. Η Αθήνα είναι ένα καζάνι που βράζει: φοιτητικές ταραχές, Κρητική Επανάσταση, Μακεδονικό, Μεγάλη Ιδέα, Λαυρεωτικά. Ο Νίκος Στανής, ένας νέος Έλληνας της διασποράς, έρχεται στην πρωτεύουσα του νεαρού ελληνικού κράτους να σπουδάσει νομικά. Θα ανδρωθεί μαζί με την Αθήνα, κι από τις γραφικές αυλές της Νεάπολης με τα “δωμάτια διά φοιτητάς”, τα ταβερνάκια της Πλάκας και του Ψυρρή, τις καντάδες και τις μικροαστικές βεγγέρες θα περάσει – δικηγόρος και δημοσιογράφος πια – στα σαλόνια της υψηλής αθηναϊκής κοινωνίας, στα πολιτικά γραφεία, στο Παλάτι. Γνωρίζεται με το Βλάση Γαβριηλίδη, ιδρυτή της ιστορικής εφημερίδας “Ακρόπολις”, γίνεται πιστός συνεργάτης του, ανακατώνεται στην πολιτική, μπλέκει σε μονομαχίες, ερωτεύεται, πονάει και χαίρεται μαζί με την Ελλάδα του άτυχου ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897 και της επανάστασης στο Γουδί.
Ένα μυθιστόρημα γεμάτο έρωτα και περιπέτεια, γεμάτο Αθήνα και νοσταλγία για την ελληνική μπελ επόκ.

Μυθιστόρημα, Ωκεανίδα, 2002, 347 σελ.

Νικόλαος Πλαστήρας – Γιάννης Σπανδωνής

Η χαμένη ευκαιρία της Ελλάδας


Γεννημένος στην ορεινή Καρδίτσα, στα 1883, ο εκπληκτικός στρατιώτης, μοναδικός πατριώτης και αφελής πολιτικός, ο Νικόλαος Πλαστήρας, έπαιξε κεντρικό ρόλο στην ελληνική ιστορία για περισσότερο από μισό αιώνα. Η προσφορά του στον τόπο ήταν τεράστια. Το ίδιο και τα λάθη του. Επαναστάτης στα 1922, έσωσε ό,τι μπορούσε να σωθεί από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Κινηματίας στη δεκαετία του ’30, αναδείχθηκε σε «βασιλοφάγο», αλλά συνέβαλε και στη θανάτωση της πρώτης Δημοκρατίας. Πρωθυπουργός τρεις φορές, ανάμεσα στα 1945 και 1952, προσπάθησε να κλείσει τις πληγές του Εμφυλίου, να συμφιλιώσει το έθνος. Μα το ολέθριο σύνθημα της Αριστεράς «Τι Παπάγος, τι Πλαστήρας» του έκοψε τα φτερά. Τον είπαν Μαύρο Καβαλάρη κι ήταν ηγέτης στρατιών, πατέρας του στρατιώτη και του πρόσφυγα. Κι επάνω στον τάφο του έβαλαν μια γλάστρα με βασιλικό.

Βιογραφία, Εκδόσεις Πατάκη, 2000, 170 σελ.

Όταν ο Μενέλαος – Γιάννης Σπανδωνής

Η χαραυγή και η δύση μιας άλλης χιλιετίας


Στις σελίδες αυτού του βιβλίου, ο συγγραφέας μας τριγυρίζει στο τέλος και στην αρχή μιας άλλης Χιλιετίας, που τελείωνε κι αυτή μέσα στην κλαγγή των όπλων κι έφερνε κάτι σαν αυτό που ορισμένοι αποκάλεσαν “Τέλος της Ιστορίας”. Και που, ωστόσο, από μέσα του ξεπήδησε κάτι καινούργιο:
Η Δημοκρατία. Στην Ελλάδα.

Ιστορικό, Φιλίστωρ, 1998, 175 σελ.

Ρήγας Βελεστινλής – Γιάννης Σπανδωνής

Ο επαναστάτης με τα τραγούδια


“Όλον το έθνος αδικείται όταν αδικείται ένας μόνος πολίτης”. Τα αισθήματα και τα νοήματα που εκφράζουν τούτα τα λόγια του Ρήγα, αποτελούν το θεμέλιο πάνω στο οποίο χτίστηκε η βιογραφία του “Επαναστάτη με τα τραγούδια” από τον Γιάννη Σπανδωνή.

Ο συγγραφέας κοιτάζει τον πρωτεργάτη της εθνεγερσίας από μια καινούργια οπτική γωνιά, εξετάζοντας τις ανθρώπινες αδυναμίες του αλλά και το βαθιά δημοκρατικό του πνεύμα. Δυο πλευρές δηλαδή για τις οποίες αδιαφόρησαν λίγο-πολύ οι ιστοριογράφοι.

Στο βιβλίο, εκτός από τα δραματικά γεγονότα της ζωής του εθνομάρτυρα -ζωής και σκέψης που θα μπορούσαν να χρησιμέψουν σαν φάρος στη σημερινή συγκυρία- ζωντανεύει μια ολόκληρη εποχή, κι ο αναγνώστης ζει κι ανασαίνει την ατμόσφαιρα των Παραδουνάβιων Ηγεμονιών με τη φαναριώτικη αριστοκρατία, της αυτοκρατορικής Βιένης και της Τεργέστης των Ελλήνων εμπορευομένων.

Ιστορικό, Ωκεανίδα, 1995, 252 σελ.

Κάποτε στο Αιγαίο – Γιάννης Σπανδωνής

Αιγαίο… Φως χρυσαφένιο σ’ ολογάλανα φόντα. Βράχια ξερά, που στην καρδιά του κρύβουν τρεις σταγόνες δροσιάς. Άνθρωποι με τομάρι αργασμένο απ’ την αλμύρα. Αιγαίο… Θαλασσινή δροσιά και άψα αφόρητη του ήλιου. Μήτρα που γεννάει πολιτισμούς – κι ηφαίστειο που τους βουλιάζει. Αιγαίο… Καμίνι των λαών, που μέσα του χωνεύτηκαν όλες οι φυλές της γης. Κάποτε, λοιπόν, σ’ αυτό το Αιγαίο, πριν από χιλιάδες χρόνια… Ένας ερωτοχτυπημένος καλλιτέχνης σκάλισε στην πέτρα τη μορφή της καλής του κι έφτιαξε ένα αγαλματάκι… Ένα ειδώλιο. Κι αυτό, από χέρι σε χέρι, έφτασε μέχρι τη δική μας εποχή. Το κράτησαν στα χέρια τους Αθηναίοι, Ρωμαίοι, Φρύγες και Κάρες πειρατές, τοξότες απ’ την Κρήτη, Φράγκοι σταυροφόροι, κουρσάροι, καλόγεροι, αγωνιστές της λευτεριάς, κι άλλοι, κι άλλοι. Ανώνυμοι κι επώνυμοι που ερωτεύτηκαν, γέλασαν, πόνεσαν, γλέντησαν. Κάτω απ’ τον ήλιο του Αιγαίου, με το αψύ νησιώτικο κρασί, με λαγούτα και τσαμπούνες. Κι έτσι και το κοιτάξεις κόντρα στο φως, θα δεις πως είναι φτιαγμένο με σταλαματιές από αίμα και δάκρυα, τούτο το κυκλαδίτικο ειδώλιο.

Μυθιστόρημα, Ωκεανίδα, 1990, 292 σελ.