Περισσότερα αποτελέσματα...

Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Post Type Selectors
post

Deyteros.com

Ένα ταξίδι στ’ αστέρια της λογοτεχνίας!

Κώστας Μ. Σοφούλης (1937-2020)

Ο Κώστας Μ. Σοφούλης γεννήθηκε στη Σάμο το 1937 και μεγάλωσε στην Αθήνα.
Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Αιγαίου, περνά τον περισσότερο καιρό του στη Μυτιλήνη, που συνηθίζει να ονομάζει θετή πατρίδα του, αλλά ονειρεύεται να γυρίσει πίσω στη Σάμο, όπου επί του παρόντος περνάει αρκετές δημιουργικές μέρες το χρόνο. Στα μαθηματικά και φοιτητικά του χρόνια υπήρξε δραστήριο στέλεχος του αριστερού νεολαιίστικου κινήματος, και στη διάρκεια της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών, κατέληξε στη φυλακή ύστερα από καταδίκη του Έκτακτου Στρατοδικείου ως ιδρυτικό μέλος της Δημοκρατικής Άμυνας. Για πολλά χρόνια εργάστηκε ως οικονομικός συντάκτης στον Οικονομικό Ταχυδρόμο, το Βήμα και τα Νέα. Αφιέρωσε σημαντικό χρόνο στη μετάφραση επιστημονικών οικονομικών εγχειριδίων που αποτέλεσαν το θεμέλιο της Νεοθετικής οικονομικής σκέψης στη χώρα μας και συνέβαλε με πρωτότυπες επιστημονικές εργασίες του προς την ίδια κατεύθυνση.
Μετά τη δικτατορία βρέθηκε φιλοξενούμενος επιστημονικός ερευνητής στην Οικονομική Σχολή της Στοκχόλμης και στη συνέχεια δίδαξε ως καθηγητής της έδρας George Miller στο Πανεπιστήμιο του Ιλλινόις. Διετέλεσε Υποδιοικητής της Κτηματικής Τράπεζας και στη συνέχεια Διοικητής της ΕΤΒΑ, αφού προηγουμένως είχε περάσει για αρκετό διάστημα από τη Δημόσια Επιχείρηση Πολεοδομίας και Στέγασης (ΔΕΠΟΣ) ως βοηθός Γενικός Διευθυντής. Το 1984 ανέλαβε Πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του Πανεπιστημίου Αιγαίου και επί πέντε χρόνια ασχολήθηκε σχεδόν αποκλειστικά με την οργάνωσή του. Διετέλεσε Βουλευτής του Νομού Σάμου κατά την τριετία 1993-96.
Την Πέμπτη 23 Ιανουαρίου 2020, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 83 χρονών ο Κώστας Μ. Σοφούλης. Βρισκόταν στο σπίτι του στην Άνοιξη, περιστοιχισμένος από τα αγαπημένα του πρόσωπα, αναρρώνοντας από ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο.

Για το σύγχρονο δημόσιο πανεπιστήμιο – Κώστας Μαν. Σοφούλης

Κριτική και ένα σχέδιο


Κατά το πλείστο, τα δημόσια πανεπιστήμια στην Ελλάδα έχουν εκτραπεί του σκοπού τους, υποστηρίζει ο συγγραφέας στο παρόν βιβλίο, ως συμπέρασμα μιας αιχμηρής και ολοκληρωμένης κριτικής της λειτουργίας, της οργάνωσης και της απόδοσής τους. Δεν έχουμε πια φαινόμενο υπολειτουργίας των ΑΕΙ μας, αλλά μετάλλαξής τους σε χώρους επιδίωξης συντεχνιακών μικροσυμφερόντων που ελάχιστα σχετίζονται με τους πραγματικούς σκοπούς και στόχους του ιδανικού πανεπιστημίου. Η πανθομολογούμενη κρίση της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης δεν χωράει ημίμετρα και σημειακές βελτιωτικές παρεμβάσεις. Επιβάλλει τον επαναπροσδιορισμό του σκοπού των δημόσιων πανεπιστημίων και τη στήριξή του με λειτουργικό εκσυγχρονισμό που να διασφαλίζει ότι δεν θα ξανακατρακυλήσουν στον σημερινό εκφυλισμό τους. Ο συγγραφέας χαρακτηρίζει το κείμενό του “μαχητική μπροσούρα”. Στην ουσία του όμως το βιβλίο δεν είναι μόνο τεκμηριωμένα καταγγελτικό. Η ανάλυση της σημερινής παθογένειας οδηγεί σ’ ένα σχέδιο επανίδρυσης του δημόσιου πανεπιστημίου. Το βιβλίο περιγράφει με λεπτομέρεια “οικοδομικού σχεδίου” το ιδανικό δημόσιο πανεπιστήμιο που κατά το συγγραφέα πρέπει να δημιουργηθεί ως πειραματικό και πιλοτικό ίδρυμα, επειδή εκτιμά ότι μια συνολική μεταρρύθμιση είναι πρακτικά ανέφικτη και λογικά αδύνατη. Η φαντασία του συγγραφέα αποκορυφώνεται με τον οραματισμό του Αιγαίου Αρχιπελάγους ως τόπου πραγμάτωσης της “ουτοπίας” του. Είναι ένα βιβλίο βγαλμένο μέσα από την εμπειρία μιας ολόκληρης ζωής. Μιας εμπειρίας που γέμισε τον συγγραφέα αγωνίες και ανησυχίες, αλλά συνάμα του δίδαξε την αισιοδοξία της ιδεολογίας του την οποία διακηρύσσει δημόσια.

Δοκίμιο, Τυπωθήτω, 2000, 342 σελ.

Το πανεπιστήμιο ως σχολείο – Κώστας Σοφούλης

Αναζητώντας το παιδαγωγικό αποτύπωμα


Χρόνια τώρα, ο διάλογος και η πρακτική για τη μεταρρύθμιση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στη χώρα μας κλωθογυρίζει γύρω από ζητήματα εξουσίας και διοίκησης. Αντικατοπτρίζει το δόγμα ότι, αλλάζοντας τους συσχετισμούς εξουσίας και τους τρόπους διοίκησης μέσα στα ΑΕΙ, αυτομάτως το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο θα βρει τον δρόμο του προς την εξέλιξη και εν τέλει την αριστεία. Ο καθηγητής Κωνσταντίνος Σοφούλης με το βιβλίο του αυτό ανοίγει τον διάλογο προς τα ποιοτικά στοιχεία μιας μεταρρύθμισης. Η βασική υπόθεση εργασίας του είναι ότι οποιαδήποτε αναδιάταξη δυνάμεων και οποιοδήποτε τυπικό σύστημα διοίκησης δεν πρόκειται να επιφέρουν την αλλαγή, αν δεν δεσμεύονται από ένα συγκεκριμένο όραμα αναμόρφωσης των ποιοτικών χαρακτηριστικών λειτουργίας της ακαδημαϊκής κοινότητας.

Δοκίμιο, Gutenberg – Γιώργος & Κώστας Δαρδανός, 2013, 318 σελ.

Η επιστροφή – Κώστας Μ. Σοφούλης




Τελικά πήρα την απόφαση να εγκαταλείψω το στασίδι μου στην αυλή και να περάσω στο σπίτι. Η παρέα μέσα στο ευρύχωρο καθιστικό το είχε ρίξει στο κρασάκι, τιμώντας τους θρυλικούς μεζέδες της Μαντώς.

– Ε, καιρός ήταν να μας τιμήσεις, δα, είπε ο Δημήτρης, με γεμάτο το στόμα αλλά χαμογελαστός και πρόσχαρος. Μη νομίζεις πως δε σε είδαμε, συνέχισε, αλλά μας είπε η Μαντώ πως κάτι σε βασανίζει τώρα τελευταία και το σκέφτεσαι στη μοναξιά σου. Γι’αυτό και δεν σε περιμέναμε για ν’αρχίσουμε τα μπουκώματα. Αλλά, τι λέω; Εσύ έχεις πολύ καλύτερο διασκελισμό. Θα μας προλάβεις και θα μας ξεπεράσεις κιόλας στις μπούκες.

Κατάπιε κι έσκασε στα γέλια συμπαρασύροντας και τους υπόλοιπους στον υπαινιγμό για τη θρυλική λαιμαργία μου. Γρήγορα πέρασα σ’ εκείνη τη γλυκιά διάθεση που σου δίνει μια καλοδιάθετη παρέα που απρόσκλητα έρχεται για να δέσει αυθόρμητα την εγκατάστασή σου με τον ιστό της δικής της καθημερινότητας στον καινούργιο τόπο σου.

Γιατί, εδώ που τα λέμε, ύστερα από πενήντα τόσα χρόνια ο τόπος ήταν για την ιστορία μου νέος, αδιάφορα αν η δική μου ψυχή τον χρωμάτιζε σαν τη γη της επαγγελίας, όπου γύριζα σαν άσωτος λιποτάκτης. Λιποτάκτης, όμως, που είχε βάλει θεληματικά οριστικό τέλος στις περιπλανήσεις του για να παραδοθεί στο υπόλοιπο της μοίρας του. Αυτό ήταν το ελαφρυντικό μου. Άλλωστε, από την πρώτη ήδη μέρα που έφτασα εδώ, αναζητούσα σιωπηρά μέσα μου το σημάδι κάποιου γείτονα. Του γείτονα που όλοι μας έχουμε ανάγκη, ακόμη κι αν δεν το ομολογούμε, για να μην πνιγούμε στη μοναξιά της μεγαλειότητάς μας.

Μυθιστόρημα, Γαβριηλίδης, 2015, 365 σελ.

Το ζυμάρι – Κώστας Σοφούλης




Μπορεί ο Στέλιος, ο κεντρικός ήρωας της ιστορίας, να μη γνώριζε ότι ο Έρασμος είχε κάποτε αναρωτηθεί “τι αξίζει ο άνθρωπος αν ο Θεός ενεργεί επ’ αυτού, όπως ο αγγειοπλάστης στον άργιλο;” αλλά ένα είναι βέβαιο. Ότι και ο ίδιος δεν ήταν με κανένα τρόπο διατεθειμένος να αφήσει τη ψυχή του σαν εύπλαστο ζυμάρι στα αυθαίρετα χέρια οποιουδήποτε δασκάλου. Είχε το διάβολο μέσα του και ήταν αποφασισμένος να χειριστεί τον εαυτό του σαν δική του αποκλειστικά υπόθεση, κρίνοντας πρόσωπο με πρόσωπο αν θα πάρει τη ζωή με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.

Σε μια αιφνίδια στροφή της τύχης, ο Στέλιος βρέθηκε από το μικρό του πελαγονήσι, όπου μεγάλωνε σαν αγριοκάτσικο, στο οικοτροφείο ξακουστού σχολείου της πρωτεύουσας, όπου όλα του φάνηκαν σαν να έβγαιναν μέσα από την ομίχλη ενός φανταστικού κόσμου. Η νέα πραγματικότητα όρμησε αμέσως να τον κατακτήσει, αλλά ο ήρωάς μας ήξερε πώς να της αντισταθεί χωρίς να την κάνει εχθρό του. Έτσι, ζώντας ανάμεσα στις δύο του πλέον “πατρίδες”, το νησί στις διακοπές και το οικοτροφείο τις υπόλοιπες μέρες του χρόνου, ο Στέλιος διαμορφώνει με μαεστρία τη δική του ζωή και στο τέλος, ήρωας των αποκλειστικά δικών του αποφάσεων, ανατρέπει την πορεία που για όλους φαινόταν ότι θα ήταν αναπότρεπτη. Θα τελειώσει το σχολείο αρνούμενος να μείνει ζυμάρι στα χέρια του συστήματος και θα ξεκινήσει την επόμενη φάση της ζωής του έχοντας τη χαρούμενη αίσθηση ότι αποφάσισε εντελώς μόνος και ελεύθερος για το επόμενο βήμα.

Στο μεταξύ, στα δέκα χρόνια της ζωής του στη Μεγάλη Σχολή θα έχει ζήσει, ακόμη και με τραυματικό τρόπο, τις αγωνίες των προβλημάτων της κοινωνίας που τον περιβάλλει σαν διπλός αναγκαστικός μανδύας, τον μισό στη μικροκοινωνία του νησιού του και τον άλλο μισό στο παρδαλό παρόν της Πρωτεύουσας. Στο τέλος, ο Στέλιος θα αναδειχτεί αναμφισβήτητα νικητής ενός αγώνα αδυσώπητης σύγκρουσης της συμβατικότητας, που τον ήθελε υπηρέτη της, με την ατομική ελευθερία του, που του πρόσταζε συνεχείς απελευθερωτικές εξεγέρσεις.

Μυθιστόρημα, Επίκεντρο, 2017, 336 σελ.

Αναφορά στο αρχιπέλαγος – Κώστας Μ. Σοφούλης




Μακάριοι εκείνοι που αγάπησαν τη θάλασσα. Μακάριοι εκείνοι που τους μέθυσε η λαχτάρα των μυστηρίων της, εκείνοι που γεύτηκαν τη γεύση των νησιών, που άκουσαν τ’ ακούσματα των κητών κάτω από τον άτρητο βόμβο του νερού, που ένιωσαν στη σάρκα τους το ψύχος της νυχτερινής αναμονής ενός καταστρώματος και στο αίμα τους τη θέρμη του αλατιού. Μακάριοι, λοιπόν, όλοι οι άνθρωποι, ακόμη και οι στεριανοί, που έχουν κομμάτι τους τη θάλασσα. Αλλά συγκλονισμένοι είναι μόνο εκείνοι που βούτηξαν ολόκληροι μέσα στη μαγεία της πιο μαγικής θάλασσας, της θάλασσας και των νησιών του Αρχιπελάγους μας. Αυτοί όμως τι γίνονται αν πάψουν να είναι καθημερινοί; Αν υποθέσουμε πως ξάφνου μεταμορφώνονται σ’ αερικά, ενώ αρχέγονοι συνωμότες Άνεμοι τους ρίχνουν στο κατόπι των εποχών, που τρέχουν παράλληλες και τέμνουσες η μια την άλλη, γυρίζοντας, σαν τ’ αρπακτικά, γύρω από έναν και μόνο στόχο; Το Αιγαίο. Πιο παλιό απ’ τον χρόνο, πιο φιλάρεσκο από το κέντρο της γαίας που κυκλώνει, πιο μαγικό απ’ τα τεχνάσματα των στοιχειών του. Και ένας άνθρωπος. Ένας άνθρωπος που ταξιδεύει πάνω στους αέρηδες από εποχή σε εποχή, άλλοτε σαν φάντασμα κι άλλοτε με σάρκα και οστά, βλέποντας θαλασσοπόρους και σοφούς, αγίους και δασκάλους, άρχοντες και κάθε λογής θνητούς, ντόπιους κι απ’ όλες τις γωνιές του κόσμου, να πιάνονται στα δίχτυα των βαθυγάλαζων δρόμων, θύματα εκούσια της γεύσης και της μυρωδιάς τους, ανήμπορος εξίσου να ορίσει, όση δύναμη και να του δίνει, τάχα, η φύση του τ’ αερικού, εκείνο που κρυφογελάει, πιο θεός απ’ τους θεούς, κάθε που κάποιος συλλογιέται πως το ξέρει: το Αιγαίο και τα μυστήριά του.

Μυθιστόρημα, Γαβριηλίδης, 2017, 192 σελ.

Μυθιστορήματα
Η επιστροφή (2015), Γαβριηλίδης
Το ζυμάρι (2017), Επίκεντρο
Αναφορά στο αρχιπέλαγος (2017), Γαβριηλίδης

Ποίηση
Αντιστάσεις (1997), Τυπωθήτω

Δοκίμια-Μελέτες
Για το σύγχρονο δημόσιο πανεπιστήμιο (2000), Τυπωθήτω
Το πανεπιστήμιο ως σχολείο (2013), Gutenberg-Γιώργος & Κώστας Δαρδανός

Συλλογικά έργα
Η περιβαλλοντική πολιτική στην Ελλάδα (1998), Τυπωθήτω
Το παρόν και το μέλλον των σχολικών βιβλιοθηκών (2001), Πανελλήνια Ομοσπονδία Εκδοτών Βιβλιοπωλών
Η μεταρρύθμιση του ελληνικού πανεπιστημίου (2007), Εκδόσεις Παπαζήση
Το πανεπιστήμιο σήμερα (2010), Θεμέλιο

Μεταφράσεις
Charles Levinson, Πληθωρισμός (1973), Εκδόσεις Παπαζήση
Gunnar Myrdal, Το πολιτικό στοιχείο στην οικονομική θεωρία (1985), Εκδόσεις Παπαζήση

Πηγές: BIBLIONET, Τυπωθήτω, Gutenberg – Γιώργος & Κώστας Δαρδανός, Γαβριηλίδης, Επίκεντρο