Σταυρούλα Γ. Τσούπρου

Βαριετέ – Σταυρούλα Γ. Τσούπρου

Βασικός όρος για την συμμετοχή στο πρόγραμμα θα ήταν η ανωνυμία. Το παράδειγμα της βασιλοφανουρόπιτας, δε, είχε χρησιμοποιηθεί για να δώσει, εκτός των άλλων, και μία μεταφυσική διάσταση στο όλο εγχείρημα: ποιος ξέρει εάν, όταν θα ερχόταν η ώρα τής ανάθεσης των κομματιών, δεν τύχαινε στον υποψήφιο ερμηνευτή ή την υποψήφια ερμηνεύτρια το ίδιο εκείνο κομμάτι που είχαν συγγράψει και προσφέρει ανωνύμως, κατά την συλλογή, μερικούς μήνες πριν.
…

Tα κομμάτια, εν τέλει, διορθώθηκαν, τροποποιήθηκαν και ανέβηκαν στο σανίδι τής μικρής μας σκηνής. Παίχτηκαν και ξαναπαίχτηκαν. Ποτέ και κανείς, όμως, από τους συγγραφείς μου, αρσενικούς ή θηλυκούς, δεν ομολόγησε ότι έπαιξε ή ότι δεν έπαιξε το δικό του κομμάτι· παρόλο που ερωτήθηκαν σχετικά αρκετές φορές. Το είχαν συμφωνήσει μεταξύ τους, μου είπαν, και το τήρησαν. Δεν μπορούσα παρά να τους επιβραβεύσω.

Διηγήματα, Γρηγόρη, 2018, 78 σελ.

Και το αύριο, τώρα είναι – Σταυρούλα Γ. Τσούπρου

Στα διηγήματα της παρούσας συλλογής πρόκειται για μία ιδιότυπη αποδεικτική διαδικασία, η οποία οδηγεί, με λογικά, αδιαμφισβήτητα επιχειρήματα στην συνειδητοποίηση της σταδιακής παρακμής τής ανθρώπινης μοίρας, ενώ ο δρόμος έως το τέλος είναι ήδη γεμάτος αδιέξοδα. Τα παραπάνω, βέβαια, δεν δείχνονται μόνον ούτε κυρίως με ρεαλιστικές απεικονίσεις, αλλά και με συμβολισμούς και παραβολές, τροφοδοτούμενες και από τους ζοφερούς διαδρόμους τού υποσυνειδήτου. Δυνατά, ψυχογραφικά κείμενα, με ευπρόσδεκτο και συγκινητικό το δοκιμιογραφικό στοιχείο, ιστορίες σύντομες και πυκνές, απλές και βαθιές, διαδρομές τής ψυχής σε σώματα διάφανα από τον πόνο. Αλλά και χιούμορ καίριο, κάποιες στιγμές, εξίσου πειστικό και πηγαίο. Συντίθεται έτσι ένα πολύμορφο εγώ, που υποφέρει, που αγωνιά, που επαληθεύεται στην φθορά του, ενώ η μέθοδος της εσωτερίκευσης της πλοκής στην ψυχική ένταση αποδίδει πολύ ποιοτικά, από λογοτεχνικής απόψεως, αποτελέσματα, με ιδιαίτερο, προσωπικό, ύφος, το οποίο έχει χαρακτηριστεί ως “μεταμοντέρνο”, “γράψιμο εξόχως ισορροπημένο, ούτε υπερβολικά αυτοαναφορικό, ούτε, αντίθετα, ακαδημαϊκό”. Η συγγραφέας αφηγείται στην σιωπή, δημιουργώντας εικόνες μιας ζωής που μας κυνηγά, μας δαγκώνει, μας σκοτώνει· ένα σύμπαν κατοικημένο από ανάγλυφους χαρακτήρες, ψυχές άγριες μα και ιπποτικές, που βιώνουν επώδυνα, αλλά, ωστόσο, λυτρωτικά, χάρη στην τέχνη, το βάρος τού στοχασμού για τα ανθρώπινα.

Mετάφραση: Alexandra Doumas

Διηγήματα, Γρηγόρη, 2017, 190 σελ.

Μεταφραστές και διακείμενα – Σταυρούλα Γ. Τσούπρου

Μελετήματα για το πρωτότυπο ή/ και το μεταφραστικό έργο των: Ράινερ Μαρία Ρίλκε, Λουΐ Αραγκόν, Χέρμαν Μέλβιν, Κωστή Παλαμά, Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, Γιάννη Ψυχάρη, Στράτη Μυριβήλη, Κοσμά Πολίτη, Μίλτου Σαχτούρη, Τάσου Αθανασιάδη, Στρατή Δούκα, Θανάση Βαλτινού
Το αντικείμενο της έρευνας και της ευαισθησίας της Σταυρούλας Τσούπρου είναι η συγκριτική επιστημολογική εντρύφηση στον χώρο τής μεταφρασεολογίας και των διακειμενικών ανασκαφών. Από τη μια, η σύγκριση λογοτεχνικών κειμένων, συγγραφέων, υφών, ειδών και μορφών αποδεικνύει το εύρος αλλά και την ευρηματικότητα του μελετητή και, από την άλλη, τον έλεγχο ενός ευρέος φάσματος λογοτεχνικής ύλης.
Το φάσμα δεν διατρέχει μόνο το διάνυσμα από τον Παπαδιαμάντη στον Θ. Βαλτινό ή από τον Σαίξπηρ, τον Χέρμαν Μέλβιλ στον Αραγκόν, αλλά ελίσσεται ανάμεσα στην ηθογραφία, την υπερρεαλιστική ποίηση, τον συμβολισμό, τον ρεαλισμό και τον νατουραλισμό.
Σαν τους παραδοσιακούς ραβδοσκόπους ή σαν τους σύγχρονους ανιχνευτές Γκάιγκερ, η Τσούπρου εντοπίζει φλέβες χρυσού και άλλα σπάνια μέταλλα του λογοτεχνικού υπεδάφους.
Κώστας Γεωργουσόπουλος

Ερμηνεία και κριτική, Μελάνι, 2016, 157 σελ.

Οι αντίχειρες των παλαιών θεών – Σταυρούλα Γ. Τσούπρου

Στα διηγήματα της συλλογής “Οι αντίχειρες των παλαιών θεών” πρόκειται για μία ιδιότυπη αποδεικτική διαδικασία, η οποία οδηγεί, με λογικά, αδιαμφισβήτητα επιχειρήματα στην συνειδητοποίηση της σταδιακής παρακμής τής ανθρώπινης μοίρας, ενώ ο δρόμος έως το τέλος είναι ήδη γεμάτος αδιέξοδα. Τα παραπάνω, βέβαια, δεν δείχνονται μόνον ούτε κυρίως με ρεαλιστικές απεικονίσεις, αλλά και με συμβολισμούς και παραβολές, τροφοδοτούμενες και από τους ζοφερούς διαδρόμους τού υποσυνειδήτου. Δυνατά, ψυχογραφικά κείμενα, με ευπρόσδεκτο και συγ-κινητικό το δοκιμιογραφικό στοιχείο, ιστορίες σύντομες και πυκνές, απλές και βαθιές, διαδρομές τής ψυχής σε σώματα διάφανα από τον πόνο. Αλλά και χιούμορ καίριο, κάποιες στιγμές, εξίσου πειστικό και πηγαίο. Συντίθεται έτσι ένα πολύμορφο εγώ, που υποφέρει, που αγωνιά, που επαληθεύεται στην φθορά του, ενώ η μέθοδος της εσωτερίκευσης της πλοκής στην ψυχική ένταση αποδίδει πολύ ποιοτικά, από λογοτεχνικής απόψεως, αποτελέσματα, με ιδιαίτερο, προσωπικό, ύφος, το οποίο έχει χαρακτηριστεί ως “μεταμοντέρνο”, “γράψιμο εξόχως ισορροπημένο, ούτε υπερβολικά αυτοαναφορικό, ούτε, αντίθετα, ακαδημαϊκό”. Η συγγραφέας αφηγείται στην σιωπή, δημιουργώντας εικόνες μιας ζωής που μας κυνηγά, μας δαγκώνει, μας σκοτώνει· ένα σύμπαν κατοικημένο από ανάγλυφους χαρακτήρες, ψυχές άγριες μα και ιπποτικές, που βιώνουν επώδυνα, αλλά, ωστόσο, λυτρωτικά, χάρη στην τέχνη, το βάρος τού στοχασμού για τα ανθρώπινα.

Διηγήματα, Ρώμη, 2015, 87 σελ.

Σε κοιτούν – Σταυρούλα Γ. Τσούπρου

«Γιατί έπρεπε να την τραβήξει κάτι έξω από εκεί.
Γιατί όλο και λιγότερο τα κατάφερνε μόνη της.
Γιατί όλο και αυξανόταν o χρόνος τής επαναφοράς.
Γιατί όλο και αδυνάτιζε η ψυχή της.
Γιατί όλο και πιο συχνά αναρωτιόταν αν ήθελε
να ξαναπεράσει τα ίδια την επόμενη φορά.
Γιατί όλο και πιο πολύ τον έτρεμε τον Φόβο
που θα ερχόταν. Που θα ερχόταν οπωσδήποτε,
όσο καλά και αν οχυρωνόταν εκείνη,
όσον χρόνο και σκέψη και αν επένδυε στην απώθησή του.»

«Οι ιστορίες είναι τα πιο άγρια πράγματα του κόσμου! …
Οι ιστορίες κυνηγούν και δαγκώνουν και σκοτώνουν.»

Πάτρικ Νες, Το τέρας έρχεται

Διηγήματα, Γρηγόρη, 2013, 60 σελ.

Δοκιμές ανάγνωσης – Σταυρούλα Γ. Τσούπρου

Ερευνητικές εργασίες και μελέτες για συγκεκριμένα ποιητικά, πεζογραφικά και θεατρικά έργα (μεταξύ άλλων, των: Γιώργου Θεοτοκά, Νίκου Εγγονόπουλου, Νίκου Καζαντζάκη, Γιώργου Σεφέρη, Μ. Καραγάτση, Γιάννη Σκαρίμπα, Γουίλλιαμ Φώκνερ, Στρατή Τσίρκα) αλλά και για ευρύτερα θεωρητικά ζητήματα
“Όλα όσα έχουν γραφτεί σβήνονται αργά, με το πέρασμα των αιώνων, ή γρήγορα, σε λίγα λεπτά. Όλα τα γραπτά το Πνεύμα τού σύμπαντος τα διαβάζει, διαβλέπει την εξαφάνισή τους και γελά. Για μας, είναι καλό να έχουμε διαβάσει μερικά και να έχουμε κατανοήσει το νόημά τους. Το νόημα που διαφεύγει από κάθε γραφή, αλλά είναι ωστόσο συνυφασμένο μ’ αυτήν, είναι πάντοτε το ίδιο. […] Αυτό που είναι ενδιαφέρον, είναι η ανανέωση. Αυτό που είναι συναρπαστικό, είναι κάθε επανάσταση στις γλώσσες και τις τέχνες. Αυτό που είναι μαγευτικό, είναι όλα τα παιχνίδια των καλλιτεχνών. Αυτό που θέλουν να πουν με όλα αυτά, αυτό που πρέπει να ειπωθεί αλλά δεν μπορεί να ειπωθεί ποτέ ολόκληρο, παραμένει αμετάβλητο.”
Hermann Hesse

Ερμηνεία και κριτική, Γρηγόρη, 2013, 149 σελ.

Το παρακείμενο και η …- (δια)κειμενικότητα ως σχόλιο στο πεζογραφικό έργο του Τάσου Αθανασιάδη – Σταυρούλα Γ. Τσούπρου

(και στα 21 εγκιβωτισμένα ποιήματα του πεζογράφου)


… Το Πρώτο Μέρος της έρευνας, μακριά από το να λειτουργεί στο πλαίσιο μια “απομονωτικής σημειωτικής”, οδηγείται σταθερά προς μια “συνδυαστική σημειωτική”, μέσω της μελέτης παρακειμενικών στοιχείων όπως τα μότο, οι αφιερώσεις, οι υποσημειώσεις, ενώ το Δεύτερο Μέρος διευρύνει ακόμη περισσότερο την εμβέλεια του ερμηνευτικού σχήματος (για το οποίο η αρχική ιδέα δόθηκε από τις θέσεις των Chatman και Rimmon-Kennan για την παρουσία του αφηγητή μέσα στο κείμενο), αφού ανοίγεται στους (κάποτε επικίνδυνα) αχανείς χώρους της Διακειμενικότητας…
… Ως στόχος, και, ελπίζω, προϊόν της παρούσας δίπτυχης έρευνας, το Σχόλιο του συγγραφέα Τάσου Αθανασιάδη (το έργο του οποίου προτιμήθηκε ως κατάλληλο πεδίο εφαρμογής του θεωρητικού σχήματος), θεωρώ πως αναδεικνύει ευκρινώς τόσο με ποιες μορφές όσο και σε ποιες “θέσεις” είναι δυνατόν να εμφανίζεται η αφηρημένη σκέψη, ο στοχασμός, σε ένα μυθιστόρημα, καλύπτοντας αρκετές από τις πιθανές περιπτώσεις. Άρα, ως προς την Θεωρία της Λογοτεχνίας, η εργασία αυτή, εμφανώς αφορά και στους τρεις φορείς του επικοινωνιακού μοντέλου και επομένως: και στην Ρητορική Κειμενολογία (συγγραφέας – προθεσιακή λειτουργία) και στην Σημειωτική (αναγνώστης – επενεργητική λειτουργία) και εντάσσεται κυρίως στο ερευνητικό πεδίο της Γενετικής Κριτικής και της Γενετικής Ερμηνευτικής…
Σταυρούλα Γ. Τσούπρου
Άνοιξη 2009

Ερμηνεία και κριτική, Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη, 2009, 920 σελ.

Οι “παιδιάστικες” ιστορίες του Κοσμά Πολίτη – Σταυρούλα Γ. Τσούπρου

Νεράιδες, φρέσκα κουκιά και ακούσιοι φόνοι


Έλεγε ο Πάρις Ταβελούδης παραμύθια; Σίγουρα. Πρώτα απ’ όλα με το όνομά του, το απατηλό, που καθόλου δεν μοιάζει με ψευδώνυμο και που τόσα σχόλια έχει προκαλέσει.
Μετά, στις συνεντεύξεις του, όπου παρουσίαζε, με ελαφρότητα, στην Τέχνη, γενικά, ως παιχνίδι και τη δική του τέχνη, ειδικά, ως ανάξιο λόγου πάρεργο. Ύστερα, στα μυθιστορήματα και τα διηγήματά του, όπου παρεμβάλλονται παραμυθένιες (και όχι πάντα ευχάριστες) ιστορίες, για μικρούς και μεγάλους αναγνώστες.
Ένα δείγμα αυτών των ιστοριών παρουσιάζουμε εδώ. Ένα δείγμα, όμως, που άλλοτε φανερώνει τον αληθινό Πάρι Ταβελούδη και άλλοτε, ή την ίδια στιγμή, αποκαλύπτει το πόσο σοβαρά αντιμετώπιζε το πάρ-εργό του, ενώ, κάθε φορά, προδίδει την πίστη του στη λογοτεχνική παραμυθία.

Ερμηνεία και κριτική, Γρηγόρη, 2007, 99 σελ.

Τάσος Αθανασιάδης – Σταυρούλα Γ. Τσούπρου

Με τα μάτια της γενιάς μας


Αφ’ ενός, κάποιες παλαιότερες και κάποιες νεότερες γενιές κριτικών:
Τέλλος Άγρας, Αντρέας Καραντώνης, Βάσος Βαρίκας, Άρης Δικταίος, Απόστολος Σαχίνης, Γιώργος Φτέρης, Δημήτρης Παπακωνσταντίνου, Πέτρος Σπανδωνίδης, Γιάννης Χατζίνης, Θ. Δ. Φραγκόπουλος. Κύπρος Χρυσάνθης, Αλέξανδρος Αργυρίου, Ε. Ν. Μόσχος, Διονύσης Μαγκλιβέρας,
καθώς και μία ομάδα θεωρητικών της Λογοτεχνίας και Πανεπιστημιακών καθηγητών:
Βαγγέλης Αθανασόπουλος, Έρη Σταυροπούλου, Παναγιώτης Δ. Μαστροδημήτρης, που ασχολήθηκαν με το έργο τον Τάσου Αθανασιάδη,
και, αφ’ ετέρου, μία συνδυαστική μέθοδος μελέτης του λογοτεχνικού έργου, η οποία χρησιμοποιεί τα εργαλεία που προσφέρουν οι:
E. M. Forster, Wayne C. Booth, Gerard Genette, Shlomith – Rimmon Kennan, Jeremy Hawthorn, Γρηγόρης Πασχαλίδης, Κατερίνα Κωστίου. Ζαχαρίας Σιαφλέκης, Βαγγέλης Αθανασόπουλος, Αλεξάνδρα Σαμουήλ, Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου,
κατέστησαν δυνατή την προσέγγιση του έργου του πεζογράφου και ακαδημαϊκού Τάσου Αθανασιάδη με μία ματιά καινούργια όσο και γερά στερεωμένη στα παλαιότερα και σύγχρονα θεωρητικά και κριτικά δεδομένα.
Αν και στις παραπομπές της παρούσας επιλογής δοκιμίων δεν ήταν δυνατόν να αντιπροσωπεύονται (ευρέως) όλοι οι προαναφερθέντες μελετητές, είναι στο δικό τους έργο και στη δική τους έρευνα που θα βασιστεί για να ξεκινήσει η οποιαδήποτε έγκυρη αποτίμηση της προσφοράς του Τάσου Αθανασιάδη στον χώρο των Γραμμάτων.
Η ματιά της δικής μας γενιάς προϋποθέτει πλήθος άλλα βλέμματα και οπτικές γωνίες ποικίλες.

Ερμηνεία και κριτική, Γρηγόρη, 2007, 223 σελ.