Αλεξάνδρα Δεληγιώργη

Το κόκκινο της φωτιάς – Αλεξάνδρα Δεληγιώργη

Μικρό εγχειρίδιο λογοτεχνίας


Σε τι διαφέρει η Αισθητική από την Ποιητική που βοηθά τον αναγνώστη να κινηθεί με άνεση στις σελίδες σπουδαίων έργων λογοτεχνίας; Το δοκίμιο αυτό ανοίγεται από την Αισθητική της πρόσληψης στην Ποιητική της συγγραφής που η καταγωγική ρίζα της εντοπίζεται στην Ποιητική του Αριστοτέλη, στο Περί ύψους του Λογγίνου και στις στοχαστικές μεταστοιχειώσεις τους μέσα στη σύγχρονη σκέψη. Αντιμέτωπη με βασικά θέματα που αφορούν τη λογοτεχνία, όπως ελευθερία, λόγος, δομή, μορφή, νόημα, αισθητικά κριτήρια-αξίες, αισθητική αγωγή, η συγγραφέας συζητά τη σχέση του έντεχνου λόγου με την ιστορία και τη φιλοσοφία, του πραγματικού με το κείμενο, της τέχνης με την τεχνική, της γραφής με τη συγγραφή. Ανοίγει έτσι τον προβληματισμό πάνω στα ζεύγη αντιθέτων λογοτεχνίας-παραλογοτεχνίας, αυθεντικής και δήθεν λογοτεχνίας, ομορφιάς-βάθους, ιερού-βέβηλου, επαρχιωτισμού-κοσμοπολιτισμού, ελληνικής και παγκόσμιας λογοτεχνίας σχέσεις που αποκρύπτονται ή παραβλέπονται, με την τάση αποφόρτισης από το παρελθόν και την ευκολία που καθοσιώνει. Ό,τι, όμως, θετικό μπορεί ακόμη να προσφέρει ο σύγχρονος πολιτισμός, μέσα στην αυτοκαταστροφική περιδίνησή του, έχει τον σπόρο του στο βαρύ φορτίο του παρελθόντος που ζητούμε, κακήν κακώς, να ξεφορτωθούμε ή να απαξιώσουμε.

Δοκίμιο, Ερμηνεία και κριτική, Αρμός, 2022, 290 σελ.

Σύγχρονα κάτοπτρα της ελληνικότητας – Αλεξάνδρα Δεληγιώργη

Ιδέες και ιδεολογήματα στον 20ό αιώνα


Στο βιβλίο, αναλύονται ιδέες για την ελληνικότητα εμβληματικών μορφών (Περικλή Γιαννόπουλου, Ιωνα Δραγούμη, Γ. Κωνσταντινίδη- Σκληρού, Γιώργου Σαραντάρη, Κωνστ. Τσάτσου, Ζήσιμου Λορεντζάτου, Δημήτρη Χατζή, Χρήστου Μαλεβίτση) που σημάδεψαν τον 20ό αιώνα.
Διχοτομικά σχήματα όπως «Μεγάλη» ή «Νέα» Ελλάδα, ιστορική συνέχεια ή ασυνέχεια, ελληνοκεντρισμός ή κοσμοπολιτισμός, Δύση ή Ανατολή, λόγια ή λαϊκή παράδοση, κλασικισμός ή μοντερνισμός και τα παράγωγά τους καταλήγουν σε μια διφορούμενη κοσμοεικόνα, με το βάρος να πέφτει άλλοτε στη μια και άλλοτε στην άλλη της όψη, με αποτέλεσμα να εσωτερικεύονται σαν αγεφύρωτα χάσματα, ακόμη και σήμερα. Η απλουστευμένη σχέση με την πολυσύνθετη ζώσα παράδοση και η ελλιπής αυτοσυνείδηση με την οποία κλήθηκε να πορευτεί η ελληνική κοινωνία, τους τελευταίους δυο αιώνες, μας εμποδίζουν να κατανοήσουμε από τη ρίζα τους τις αντιθέσεις που την διχάζουν. Μόνον διακρίνοντας με κρυστάλλινη σαφήνεια, τις δυνατότητες συγκερασμού τους, η κοινή συνείδηση μπορεί να ενσταλάξει στη δομή του κοινωνικού και προσωπικού συναισθήματος ένα μάγμα έλλογων κοσμικών επιταγών και υπέρλογων ηθικών αξιώσεων έναντι ποικίλων πολιτικών και πολιτισμικών βεβηλώσεων.

Η μη εξοικείωση με πολλαπλές και ποικίλες μεθερμηνείες που δέχθηκε ο αριστοτελικός πλατωνισμός από την αρχαιότητα μέχρι τον 20ό αι., σε Δύση και Ανατολή, εξηγεί την αδυναμία να υπερβούμε τις συγκρουσιακές καταστάσεις που προκαλούν αυθαίρετες ή υποβολιμαίες διαζεύξεις και τα ψευδο-διλήμματα που γεννούν, όπως και την αδυναμία μας να παρεγκλίνουμε από αυτές, με καινοτόμες παραστάσεις, συμβολικές μορφές, ιδέες και δράσεις που θα μας άνοιγαν νέους δρόμους.

Δοκίμιο, Αρμός, 2021, 364 σελ.

Κοιλάδες του φόβου – Αλεξάνδρα Δεληγιώργη

“… Πολύ μετά τον χαμό του, εκείνη την παγωμένη νύχτα του Δεκεμβρίου, η Ειρήνη θυμήθηκε την κουβέντα τους που, όταν έγινε, δεν την πήρε στα σοβαρά. Τότε, άρχισε να διαβάζει δικές της σημειώσεις και ημερολόγια κι έφτιαχνε με τον νου της την ίντριγκα της ιστορίας που άρχιζε με τις εκρήξεις βομβών σε πλατείες των πλανητικών μεγαπόλεων, προχωρούσε με την εναλλαγή ερειπίων, ονείρων, τυχαίων και αναπάντεχων συναντήσεων και έφτανε εκεί απ’ όπου είχε αρχίσει, στον χαμό των παιδιών της, της μικρής Περσεφόνης, της Ρεξά, του Σαμίρ και του Στέφανου. Ο εκδότης, ο μεταφραστής κι επιμελητής, ο μηχανολόγος, η νεαρή γυναίκα που επέζησε με τις αγγαρείες, ο δικαστής, ο ποιητής, ο εξόριστος κι ο μετανάστης, ο αστροφυσικός και ο αστροναύτης, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, “πρώην” όλοι τους, κάλυπταν λίγο-πολύ το φάσμα της χρεωκοπίας της ύπαρξης. Η αποτυχία τους, όμως, έβγαζε μια λάμψη που διαπερνούσε τον πέπλο του ζόφου, και η τρύπα που άνοιγε θαρρείς με το θάμπος της μαρτυρούσε πως ο ζόφος δεν θ’ αργούσε να διαλυθεί”.

Η έκρηξη βομβών στις μητροπόλεις του πλανήτη που συμβαίνει μια Κυριακή του Σεπτεμβρίου του 2029 χωρίζει την Αθήνα στα δυο. Ένας πρώην μεταφραστής και επιμελητής εκδόσεων, για να επιζήσει, γυρεύει δουλειά σε κτήματα και χωράφια της ελληνικής επαρχίας και μοιράζεται την υπόλοιπη ζωή του με μια πρώην αρχαιολόγο, σε ένα χωριό της βόρειας Εύβοιας. Τα πρόσωπα που αναμειγνύονται στην πλοκή, με ειρωνεία, διαλογικότητα και δραματικότητα, αποκαλύπτουν πτυχές μιας ιστορίας με θέμα τον αγώνα για ύπαρξη. Το παρόν προβάλλεται στην οθόνη του μέλλοντος, με φόντο τη λαχτάρα του ανθρώπου για ποίηση ζωής.

Μυθιστόρημα, Εκκρεμές, 2019, 376 σελ.

Ο μοντερνιστής κριτικός Νικόλας Κάλας – Αλεξάνδρα Δεληγιώργη

Μια ποιητική εικόνων, ρημάτων, πραγμάτων


Το παρόν βιβλίο αποτελεί μια μελέτη για τον ποιητή και κριτικό, Νικόλα Κάλα (1907-1988),ο οποίος με το ρηξικέλευθο πνεύμα του, τάραξε τα νερά των ελληνικών γραμμάτων, στην δεκαετία του 1930. Με τον ξεριζωμό του από την Ελλάδα, το 1937, έζησε και πέθανε στη Νέα Υόρκη. Η ποίηση και τα κριτικά κείμενά του στα γαλλικά και στα αγγλικά αποτελούν ανεξίτηλη παρακαταθήκη για τους ποιητές, ζωγράφους και κριτικούς της τέχνης και της λογοτεχνίας αυτού του νέου αιώνα.

Μελέτη, Αρμός, 2018, 240 σελ.

Το κόκκινο της φωτιάς – Αλεξάνδρα Δεληγιώργη

Μικρό εγχειρίδιο λογοτεχνίας


Το δοκίμιο αυτό ανοίγεται από την Αισθητική της πρόσληψης σε μια Ποιητική της συγγραφής που η καταγωγική ρίζα της εντοπίζεται στην “Ποιητική” του Αριστοτέλη, στο “Περί Ύψους” του Λογγίνου και στις στοχαστικές μεταστοιχειώσεις τους μέσα στη σύγχρονη σκέψη. Αντιμέτωπη με βασικά θέματα που αφορούν τη λογοτεχνία, όπως ελευθερία, λόγος, δομή, μορφή, νόημα, αισθητικά κριτήρια-αξίες, αισθητική αγωγή, η συγγραφέας συζητά τη σχέση του έντεχνου πεζού λόγου με την ιστορία και τη φιλοσοφία, του πραγματικού με το κείμενο, της τέχνης με την τεχνική, της γραφής με τη συγγραφή. Ανοίγει έτσι τον προβληματισμό πάνω στα ζεύγη αντιθέτων λογοτεχνίας-παραλογοτεχνίας, αυθεντικής και δήθεν λογοτεχνίας, ομορφιάς-βάθους, ιερού-βέβηλου, επαρχιωτισμού-κοσμοπολιτισμού, ελληνικής και παγκόσμιας λογοτεχνίας· σχέσεις που αποκρύπτονται ή παραβλέπονται με την τάση αποφόρτισης από το παρελθόν και την ευκολία που καθοσιώνει. Ό,τι, όμως, θετικό μπορεί ακόμη να προσφέρει ο σύγχρονος πολιτισμός, μέσα στην αυτοκαταστροφική περιδίνησή του, έχει τον σπόρο του στο βαρύ φορτίο του παρελθόντος που ζητούμε κακήν κακώς να ξεφορτωθούμε ή να απαξιώσουμε.

Ερμηνεία και κριτική, Γαβριηλίδης, 2016, 282 σελ.

Ανέστιος – Αλεξάνδρα Δεληγιώργη

Ημερολόγια


“Μόνο τις σκέψεις μου, εν τέλει, δεν λέω να αποχωριστώ. Όλο και κάποιος θα βρεθεί να θελήσει να κουβεντιάσουμε, αν τολμήσει να με κοιτάξει κατάματα. Και μόνο η ιδέα πως δεν είναι απίθανο να συμβεί με ημερεύει. Το κρύο, όμως, τη νύχτα, με αγριεύει. Για να αντέξω την παγωνιά, ονειρεύομαι πως είμαι αγρίμι στα δάση και στα βουνά. Γρυλλίζω, βρυχώμαι, αρνούμαι να το δεχθώ, σαν να ‘ναι μια άδικη καταδίκη. Με το ξημέρωμα, την αποδέχομαι. Από αδιαφορία για το σαρκίο μου· γιατί οι δίκαιες τιμωρίες εκλείπουν, όπως συμβαίνει σ’ όλες τις εποχές, ιδίως στις σκοτεινές. Σημασία έχει να μπορεί κανείς να συνεχίσει να τις φαντάζεται…”.

Η ιστορία που αποτυπώνουν τα Ημερολόγια ενός ηλεκτρολόγου-μηχανικού, που άστεγος περιπλανιέται, για σχεδόν έξι χρόνια, σε δρόμους της Αθήνας, είναι φανταστική. Το ίδιο φανταστικός είναι και ο ήρωας Η. Κ.

Η ιστορία του ζωντανεύει με μιαν εκ βαθέων εξομολόγηση της ζωής, που αποτυπώνει έναν κόσμο ανεστιότητας.

Μυθιστόρημα, Άγρα, 2014, 144 σελ.

Φιλοσοφία των κοινωνικών επιστημών – Αλεξάνδρα Δεληγιώργη

Θετικιστικού, ερμηνευτικού και διαλεκτικού τύπου


Ορίζοντας ως αφετηριακά σημεία τις τρεις επιστημολογικές τομές που σημειώθηκαν, η πρώτη στα τέλη του 16ου αιώνα, η δεύτερη στα τέλη του 18ου αιώνα και η τρίτη στα τέλη του 20ού αιώνα, το βιβλίο αυτό παρακολουθεί τη γένεση και τον τρόπο συγκρότησης του θετικιστικού, του διαλεκτικού και του ερμηνευτικού παραδείγματος στα πεδία της κοινωνικής επιστήμης και της φιλοσοφίας, καθώς και τη σύγκλισή τους στο νέο επιστημονικό-φιλοσοφικό παράδειγμα που συστήνουν οι Επιστήμες της πολυπλοκότητας και η αντίστοιχη προς αυτές Επιστημολογία της πολυπλοκότητας τα τελευταία τριάντα χρόνια.

Το ευκταίο και εφικτό αποτέλεσμα αυτής της κατάληξης θα ήταν η ανανέωση και ο εμπλουτισμός της τεχνο-επιστήμης με αναγκαίες όσο και σωτήριες συνειδησιακές διεργασίες στοχαστικών κρίσεων, αξιοθετήσεων και αποτιμήσεων που ξαναφέρνουν στο προσκήνιο το αριστοτελικό σώζειν διά της γνώσεως.

Φιλοσοφία και θεωρία, Ζήτη, 2011, 254 σελ.

Τρυφερός σύντροφος – Αλεξάνδρα Δεληγιώργη

Μυθιστορία


Στον “Τρυφερό σύντροφο”, μια μυθιστορία βασισμένη στη ζωή και τον θάνατο του Γεωργίου Σκληρού, η συγγραφέας ανατέμνει τον ψυχισμό του και φωτίζει εκ των έσω την πάλη του με τα εξωτερικά και εσωτερικά εμπόδια που οδήγησαν στη διαμόρφωση της ιστορικής αυτογνωσίας και των θέσεών του για την κοινωνία και τη γλώσσα.

Ο Γεώργιος Σκληρός, Έλληνας της διασποράς, γεννήθηκε στην Τραπεζούντα του Πόντου. Η ζωή του υπήρξε μια συνεχής μετακίνηση μέσα στον ευρύτερο γεωγραφικό χώρο που φιλοξένησε τη ζωή και τη δράση του ελληνισμού της πρώτης εικοσαετίας του 20ού αιώνα: από την Οδησσό και τη δυσφορία της μαθητείας στο εμπορικό συγγενών, στη Μόσχα και την Πετρούπολη της επανάστασης του 1905, όπου σπουδάζει ιατρική, διαβάζει Γκόγκολ και Ντοστογιέφσκι και μυείται στις επαναστατικές ιδέες· και ακολούθως στην Ιένα, όπου συνδέεται με Ρωμιούς διανοούμενους, όπως ο Κ. Χατζόπουλος και ο Φώτος Πολίτης. Από εκεί στέλνει τα πρώτα του άρθρα στα αθηναϊκά περιοδικά και το θρυλικό Το Κοινωνικόν μας Ζήτημα που εκδόθηκε στην Αθήνα το 1907 και τάραξε τα πνεύματα μιας κοινωνίας τραυματισμένης από οικονομικούς, κοινωνικούς και εθνικούς κλυδωνισμούς, καθώς και από τις αντιθέσεις και τις βίαιες συγκρούσεις γύρω από το γλωσσικό ζήτημα.

Το όνειρο της εγκατάστασης στην εξιδανικευμένη Αθήνα, το μεγάλο κέντρο των ιδεών, παραμένει άπιαστο. Ανέχεια, προβληματική οικονομική σχέση με την οικογένεια, δανεικά από φίλους. Δύο γυναίκες διατρέχουν τη ζωή του: η δίδυμη αδελφή του Όλγα στην οποία πάντα εξομολογείται και η Γκρέτα, η εξιδανικευμένη ερωμένη των φοιτητικών του χρόνων στην Εσθονία. Κι έρχονται τα αγωνιώδη χρόνια της φθίσης και του εγκλεισμού σ’ ένα σανατόριο του Ταταρίνο της Ρωσίας, η απομόνωση και η σιωπή. Και η κατάληξη στην Αίγυπτο, σ’ έναν οικισμό στον Νείλο έξω απ’ το Κάιρο.
Από εκεί η χαμένη μορφή του Γεωργίου Σκληρού, που είχε γίνει θρύλος στον χώρο των διανοουμένων, επανεμφανίζεται στα Γράμματα του Σ. Πάργα. Και σε μια διάλεξή του στην Αλεξάνδρεια, δύο χρόνια πριν από τον θάνατό του το 1919, συναντιέται και συνομιλεί εκτενώς για τη γλώσσα και άλλα ζητήματα με τον Κ.Π. Καβάφη.

Μια ζωή περιπλανήσεων, δημιουργικής και μαχητικής σκέψης, ονείρων, με τον θάνατο -τον τρυφερό σύντροφο- να καραδοκεί.

Βραβείο “Νίκου Θέμελη” – Δήμος Άνδρου & Περιοδικό “Διαβάζω”/”Ο Αναγνώστης” 2012

Μυθιστόρημα, Άγρα, 2011, 292 σελ.

Μια δική σου ζωή – Αλεξάνδρα Δεληγιώργη

Διηγήματα


“… Το βράδυ, στο δικό μου δωμάτιο, ήμουν και πάλι ήρεμος, μπορώ να πω κεφάτος. Το σκέφτηκα καλά και κατέληξα στο συμπέρασμα ότι η αντίδρασή του στην φάρσα μου, πολύ σωστή, έπεφτε, ωστόσο, σ’ ένα ουρανομήκες κενό που, παρ’ όλη την φαντασία με την οποία μου έπαιξε ένα τέτοιο παιχνίδι ο κ. Βάλλας, δεν θα μπορούσε ποτέ να βυθομετρήσει. Εξάλλου εγώ εξακολουθώ και είμαι ολοζώντανος, ενώ μια κούκλα είναι πάντα μια κούκλα…”

Με αφορμή συμβάντα της καθημερινής ζωής, πιεστικές εσωτερικές ή αντικειμενικές καταστάσεις, όνειρα που έρχονται στον ύπνο και βασανίζουν τους ήρωες κι αφού ξυπνήσουν, η συγγραφέας τροποποιεί τις δόσεις πραγματικού, φανταστικού και συμβολικού που ορίζει το συνταγολόγιο του κοινού νου και φτιάχνει τους δικούς της τόπους ελευθερίας.
Ανάλογα κάθε φορά με το θέμα της ιστορίας, η πραγματικότητα υφίσταται τις μεταμορφώσεις που επινοεί η γραφή. Αυτό που ήταν μύχιο κι ανύπαρκτο για το μάτι γίνεται μέρος της πλοκής, κι αυτό που φαινόταν δεδομένο ή αναπότρεπτο, ανατρέπεται. Η αλήθεια όσων συμβαίνουν ξεπερνά την αληθοφάνεια.

Διηγήματα, Μελάνι, 2008, 283 σελ.

Καιρός – Αλεξάνδρα Δεληγιώργη

Σύγχρονοι προβληματισμοί για έναν καλύτερο κόσμο


Τι μπορούμε να ελπίσουμε για το μέλλον; Πώς είναι δυνατός ένας καλύτερος κόσμος;

Αντιμέτωπη με τους προβληματισμούς μιας πλειάδας θεωρητικών γύρω από αυτά τα κρίσιμα ερωτήματα, η συγγραφέας διαπιστώνει ότι αποτελούν λίγο ως πολύ εκφάνσεις μιας αδέσμευτης σκέψης σε συνεχή αναμέτρηση με τον εγκαθιδρυμένο λόγο και με το καθεστώς υποτέλειας που αναπαράγει η ισχύς του.

Από την πλευρά του, το καθεστώς ισχύος και υποτέλειας που εγκαθιδρύει το σύστημα είτε ακυρώνει τέτοιους προβληματισμούς, με την αφελή πεποίθηση ότι η έκβαση του παρόντος συμπίπτει με το τέλος της Ιστορίας, είτε τους ανταλλάσσει με ψευδο-βεβαιότητες (εκσυγχρονισμός, ανάπτυξη) που επιταχύνουν την αποδιάρθρωση του συστήματος.

Σ’ αυτή την κρίσιμη χρονική στιγμή περισυλλογής και αποφάσεων που συστήνει τον δικό μας Καιρό, η προβληματοποίηση θεμελιακών φιλοσοφικών ερωτημάτων διασαφηνίζει τη δυνατότητα μετάβασης σ’ ένα καθεστώς ουσιαστικής δημοκρατίας. Με την παρέμβαση της Κριτικής και της θεωρίας προς αυτή την κατεύθυνση, ο νομιμοποιητικός ρόλος της ανεξέταστης τεχνοκρατικής επιστήμης μεταβιβάζεται σε μια (μη ισχύουσα ακόμη) σκεπτόμενη επιστήμη, όπου τεχνογνωσία και αυτογνωσία τροφοδοτούν, αντί να αποκλείουν, η μια την άλλη.

Εδώ, η αντίκρουση στην οντολογία της κυριαρχίας, φαίνεται να είναι όρος εκ των ων ουκ άνευ για την εννόηση του δυνατόν-είναι ως μη-είναι-ακόμη και για την πραγμάτωση του.

Δοκίμια για τους: Irigaray, Deleuze, Kristeva, Heller, Arendt, Laclau, Lyotard, Agamben, Rorty, Παπαϊωάννου, Baudrillard, Wallerstein.

Φιλοσοφία και θεωρία, Αλεξάνδρεια, 2008, 262 σελ.

Ανδρόγυς – Αλεξάνδρα Δεληγιώργη

Ιδεολογικό ρομάντζο


Στο μυθιστορηματικό χρόνο ενός 24ωρου, ξετυλίγεται η ιστορία ενός νεαρού ζευγαριού που ζει τη φθορά του έρωτα ως τη στιγμή που μπαίνει στη ζωή τους σαν από μηχανής θεός μια άλλη γυναίκα, για να σώσει τη σχέση τους. Ο Ανδρόγυς (το όνομά του παραπέμπει στον ήρωα της μυθολογίας που δεν κατόρθωσε να σκοτώσει τον Μινώταυρο) χρησιμοποιεί τον μίτο που του προσφέρει η γυναίκα του Μαριάνθη για να κινηθεί στον λαβύρινθο της σύγχρονης ζωής. Νικιέται όμως από τις απαιτήσεις της, που παίρνουν τις μυθικές διαστάσεις ενός αδηφάγου τέρατος.

Επανέκδοση: “Κέδρος”, 1980· 1984. Έργο εξωφύλλου: Egon Schiele.

Αφήγημα, Σύγχρονοι Ορίζοντες, 2007, 146 σελ.

Ο μοντερνισμός στη σύγχρονη φιλοσοφία – Αλεξάνδρα Δεληγιώργη

Η αναζήτηση της χαμένης ενότητας


Σε συνεχή διάλογο με φιλοσοφικά κείμενα που έρχονται σε ρήξη με το εκσυγχρονιστικό πρόγραμμα του Διαφωτισμού και τα θετικιστικά -τεχνοκρατικά σχήματα που το αναπαράγουν, το βιβλίο αυτό παρακολουθεί τη γένεση και τη συνέχιση του φιλοσοφικού μοντερνισμού, μέσα στον 19ο και τον 20ο αιώνα. Η συγγραφέας επιχειρεί μια συστηματική χαρτογράφηση της αντικαρτεσιανής επανάστασης που έφεραν σε πέρας οι θεμελιωτές και συνεχιστές του μοντερνιστικού ρεύματος στο πλαίσιο της σύγχρονης κριτικής σκέψης, προετοιμάζοντας ανάλογες επαναστατικές κινήσεις στην τέχνη και στην επιστήμη της εποχής μας. Κλειδί για τον μετασχηματισμό των παραδοσιακών κατηγοριών ανάλυσης και για την δημιουργία καινοφανών θεωρητικών σχημάτων που επωμίσθηκε ο φιλοσοφικός μοντερνισμός αποτελεί η αναζήτηση της ενότητας που υπονόμευσε το εκσυγχρονιστικό πρόγραμμα του διαφωτισμού, με το πνεύμα της στυγνής εξειδίκευσης που επέβαλε. Παρακολουθώντας το νήμα αυτής της αναζήτησης, ο αναγνώστης έρχεται αντιμέτωπος με ζητήματα της σύγχρονης φιλοσοφικής κριτικής όπως οι σχέσεις επιστήμης-μεταφυσικής, ελευθερίας-εξουσίας, συνειδητού- ασυνείδητου κ.ά. Είναι έτσι σε θέση να εννοήσει και να αποτιμήσει εναργέστερα τις θλιβερές συνέπειες της αντι-φιλοσοφικής τάσης που καλλιέργησε η μεταμοντέρνα σκέψη σε συνεχή παρέκκλιση από την κριτική του θετικιστικού ιδεολογήματος του εκσυγχρονισμού.

“Το βιβλίο της Δεληγιώργη … ολοκληρώνεται με μια σημαντική προσπάθεια κριτικής αποτίμησης της “μεταμοντερνικότητας”. Η κριτική της στον τρόπο με τον οποίο ο Λυοτάρ προσεγγίζει την τρίτη καντιανή Κριτική είναι αποκαλυπτική για την κατάσταση τον τρόπο σκέψης του σύγχρονου σχετικισμού.”
(Κόσμας Ψυχοπαίδης)

Νέα, συμπληρωμένη έκδοση
Περιέχει Βιβλιογραφία

Φιλοσοφία-Ερμηνεία και κριτική, Αλεξάνδρεια, 2007, 527 σελ.

Γυναίκες ή σκοτεινή ύλη – Αλεξάνδρα Δεληγιώργη

Ένας δάσκαλος ισπανικών φτιάχνει το πορτραίτο μιας γυναίκας που ζει στην ίδια πολυκατοικία μ’ αυτόν (και την βλέπει αραιά και πού στην είσοδο του κτιρίου ή στο ασανσέρ). Η ηρωίδα του- μια σύγχρονη Δουλτσινέα που, αντί να περιφρονεί τον Δον Κιχώτη, τον κάνει ίνδαλμά της- προσπαθεί να ζήσει ιπποτικά. Καθώς μπλέκονται στην ιστορία άνδρες και κυρίως γυναίκες που κινούν τα νήματα των βιωματικών καταστάσεων, η προσωπογραφία μετατρέπεται σε μια τοπιογραφία προσώπων που είναι συνεχώς αντιμέτωπα με την σκοτεινή ύλη των πόθων τους. Η ιπποτική ζωή, στην ουσία, είναι μια λυσσαλέα προσπάθεια εξόδου από διαχωρισμούς- παγίδες και εμπλοκές που εμποδίζουν γυναίκες και άνδρες να ζήσουν σαν άνθρωποι.

Μυθιστόρημα, Κέδρος, 2004, 312 σελ.

Σκέψη και προοπτική – Αλεξάνδρα Δεληγιώργη

Από το quattrocento στο ηλεκτρονικό novecento


Ζούμε σε μια κρίσιμη καμπή. Με τη ραγδαία προέλαση του τεχνόκοσμου στον κόσμο της ζωής, η σκέψη έτσι όπως αναπτύχθηκε και καλλιεργήθηκε, στη μακραίωνη ιστορία της, τελεί υπό περιορισμό. Η αναπόδεικτη θέση ότι η σκέψη είναι προϊόν εγκεφαλικών και μόνο διεργασιών τείνει να επιβληθεί ως απόλυτη βεβαιότητα. Οι ψυχικές, κοινωνικές και ιστορικές διεργασίες που καθόριζαν τη ροή και την προοπτική της τείνουν να εξουδετερωθούν από τους μηχανισμούς της απώθησης και της λήθης που κινητοποιεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος, με πρότυπο λειτουργίας του τον ηλεκτρονικό υπολογιστή.
Το βιβλίο αυτό επίμονα επιστρέφει στην ιστορία της νεότερης και σύγχρονης σκέψης σε μια προσπάθεια να φτάσει ώς την απαρχή τέτοιων ριζικών για την ανθρώπινη ζωή εξελίξεων.
Η φιλοσοφία σε διάφορες εποχές καλούνταν να διερευνήσει τις τροποποιήσεις που υφίσταται η σχέση του ανθρώπου ως είναι-μέσα-στον-κόσμο, ψυχή και συνείδηση, με την πραγματικότητα, φυσική, ιστορική και κοινωνική, να προβληματιστεί για τον προσανατολισμό της και, όποτε το έκρινε αναγκαίο και εφικτό, να επεξεργαστεί θέσεις που θα τον άλλαζαν.

Περιέχει Βιβλιογραφία

Σύγχρονη Φιλοσοφία, Αλεξάνδρεια, 2002, 415 σελ.

Ά-νοστον ήμαρ – Αλεξάνδρα Δεληγιώργη

Οδοιπορικό της σκέψης του Νικόλα Κάλας


“Ο ρόλος του ποιητή είναι να εκμεταλλευτεί την κληρονομιά τόσο της μυθολογίας όσο και της ουτοπίας και να εντείνει τις ενέργειές τους στη ζωή, διαμέσου της γλώσσας των μεταφορών. Η υπέρτατη λειτουργία του ποιητή είναι να κάνει το μυστήριο έκδηλο μέσω των μεταφορών”.
(Νικόλας Κάλας)

Ο Νικόλας Κάλας ή Νίκος Καλαμάρης ή Νικήτας Ράντος (1907-1988) είναι η εκπληκτική περίπτωση ενός επαναστατημένου Έλληνα ποιητή και διανοητή που ξεκίνησε από τους κόλπους της αριστεράς στο περιοδικό Πρωτοπόροι και υπήρξε ένας από τους πρώτους υπερρεαλιστές ποιητές και αιχμηρότατος κριτικός στη δεκαετία του ’30 στην Ελλάδα. Φεύγοντας το 1938 δημοσίευσε τις Εστίες πυρκαϊάς στο Παρίσι στους κόλπους των υπερρεαλιστών και του Αντρέ Μπρετόν, και αργότερα έφυγε προς τη Νέα Υόρκη όπου συνδέθηκε στενά με όλο το κίνημα της νεοτερικότητας στην τέχνη, της δεκαετίας του ’50, του ’60 και του ’70. Στην Ελλάδα γύρισε σποραδικά στη δεκαετία του ’80.

Οι αναζητήσεις του -από τους Ίωνες φιλοσόφους στον Βιττγκενστάιν κι από την πορτογαλική αναγέννηση και τον Ιερώνυμο Μπος στον υπερρεαλισμό και την αμερικανική πρωτοπορία- τον καθιστούν μοναδική περίπτωση Έλληνα διανοητή, του οποίου το ξενόγλωσσο έργο μετά το 1938 -στα γαλλικά και τ’ αγγλικά- αγνοείται στην Ελλάδα.

Κύρια θεωρητικά του έργα: “Foyers d’incendie” (1938), “Art in the Age of Risk” (1968 – “Η τέχνη την εποχή της διακύβευσης”, Άγρα 1997), “Icons and Images of the Sixties” (1971), “Surrealism Pro and Con” (1973), “Transfigurations” (1982).

Πρόθεση αυτού του βιβλίου είναι να ανασύρει από τη σιωπή πολλών δεκαετιών την προβληματική που διαπνέει το κριτικό έργο του Κάλας και να εντρυφήσει στα θέματά της.
Ο Κάλας έζησε σε μιαν εποχή όπου ποίηση χωρίς κριτική δεν νοείται. Σε μια προσπάθεια ερμηνείας του δυτικού πολιτισμού, ξεκίνησε από τη Σύρα, την Αθήνα και τη Σαντορίνη, σε μια πορεία συνεχώς προς δυσμάς που τον μεταφέρει από τη Μασσαλία στο Παρίσι κι από το Παρίσι στη Λισσαβώνα και στη Νέα Υόρκη.
Διαβάζοντας έναν άλλον Κάλας από αυτόν που γνωρίσαμε μέσα από την κριτική που γράφει στα ελληνικά, ως τα τέλη περίπου της δεκαετίας του ’30, ή την ποίησή του που δεν παύει να γράφει σ’ όλη του τη ζωή στη μητέρα-γλώσσα, διαπιστώνουμε ότι τα κείμενά του, στην πρωτοπορία κάθε φορά, την εποχή που γράφονται, εξακολουθούν κι αντιπροσωπεύουν μια ριζική μορφή της νεοτεριστικής σκέψης, που προλαβαίνοντας τις μεταμοντέρνες αποτιμήσεις, στήνει μια γέφυρα με τους μελλοντικούς τρόπους θέασης των πραγμάτων.

Περιέχει Βιβλιογραφία
Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου – Κριτικής 1998

Νεοελληνική πεζογραφία, Ιστορία και κριτική, Άγρα, 1997, 172 σελ.

Σύγχρονοι προβληματισμοί για έναν καλύτερο κόσμο – Αλεξάνδρα Δεληγιώργη

Τα άρθρα που απαρτίζουν το βιβλίο αυτό προσπαθούν να απαντήσουν στο ερώτημα πως μπορεί ν’ αλλάξει ο κόσμος. Αποτολμά το γύρο ενός μελλοντικού καλύτερου κόσμου, έτσι όπως τον συνέλαβε η στοχαστική φαντασία ορισμένων από τους πιο σημαντικούς διανοητές του καιρού μας.

Φιλοσοφία, Πλέθρον, 1997, 140 σελ.