Ελένη Λαδιά

Επιστολή σε μία νεκρή ποιήτρια – Ελένη Λαδιά

Έναυσμα αυτού του βιβλίου υπήρξε ένας πρόλογος της Νανάς Ησαΐα (για το έργο «Δόκτωρ Φάουστους» του Τόμας Μαν), τον οποίο η αφηγήτρια διάβασε πολλά χρόνια μετά τον θάνατό της. Τότε φωτίστηκε το παρελθόν και το μεγαλείο της νεκρής πλέον ποιήτριας, το οποίο προσπαθεί, μέσα από αποσπάσματα, μνήμες και βιβλία να ανασυνθέσει η αφηγήτρια. Πέρα από τα γεγονότα της φιλίας τους, τις γνώμες και τις ιδέες τους που είχαν ανταλλάξει, φθάνουν στο θέμα που απασχολεί και τις δύο. Είναι ο δημιουργός, οι ιδιότητές του και κυρίως η γυναίκα δημιουργός.
Που στηρίζεται αυτό το γραπτό, αναρωτιέται η αφηγήτρια, που μου ραγίζει την καρδιά; Σε μία στιγμή, σε μία αίσθηση, σε μία εντύπωση, στα θραύσματα της μνήμης, σε μία ανατομία καταστάσεων μικρών στιγμών; Μάζευα, συνεχίζει, με μεγάλη φροντίδα κάθε στοιχείο από την φιλία μας, για να το ενθέσω στην αινιγματώδη τροπή, για να το μετατρέψω σε λέξεις.

Νουβέλα, Αρμός, 2023, 138 σελ.

Ηρώδης Αττικός, ο αισθαντικός – Ελένη Λαδιά

Πῶς ἔγινε λοιπόν, σπουδαῖε Ἡρώδη Ἀττικέ, καί ἦρθες συντροφιά μέ τήν ἔμπνευσή μου; Ζώντας στήν Ἀθήνα ἄκουσα πολλές φορές τό ὄνομά σου, τόσο συνδεδεμένο μέ τά ἔργα πού ἄφησες ὥστε ἔπαυσες νά εἶσαι πλέον πρόσωπο. Ἔγινες κτίσμα, ὅπως λόγου χάρη τό Παναθηναϊκό στάδιο, τό Ἡρώδειο, ἡ ὁδός Ρηγίλλης, καί τόπος, ὅπως ἡ Κηφισιά, ὁ Μαραθών καί ἡ Εὔα Κυνουρίας, πού φέρουν ἀκόμη τά ἴχνη σου. Ἐπίσης καί ἄλλες πόλεις τῆς Ἑλλάδος πού φρόντισες καί διαμόρφωσες. Ὅλα αὐτά ὑπῆρχαν ἐντός μου σέ λανθάνουσα κατάσταση, μέχρι πού διάβασα γιά τήν δεύτερη σοφιστική ἀπό τόν ἀγαπη-μένο μου συγγραφέα Φλάβιο Φιλόστρατο, συγκινήθηκα, καί ἔτσι ξεχώρισα τόν λαμπρότερο σοφιστή καί ρήτορα πού προτείνει ὁ συγγραφεύς τοῦ Βίου τῶν σοφιστῶν: ἐσένα. Τότε ἔγινες γιά μένα πρόσωπο τηλαυγές καί ἀγαπημένο. Καί φτερούγισε στ’ ἀλήθεια ἡ καρδιά μου στό γεγονός πώς ἤσουν ἕνας θαυμάσιος λάτρης τοῦ ἀρχαιοελληνικοῦ παρελθόντος μέσα στούς αὐτοκρατορικούς χρόνους καί πώς μέ τήν σοφιστική σου δύναμη, ἐσύ καί οἱ ἄλλοι σύγχρονοί σου σοφιστές, προσπαθήσατε νά διατηρήσετε τόν ἀττικό λόγο, γιά νά μή φιμωθεῖ ἀπό τήν εἰσβολή τῆς λατινικῆς γλώσσας.

Πρωτότυπη και συναρπαστική ἐξιστόρηση τῆς ζωῆς τοῦ Ἡρώδη Ἀττικοῦ – τόσο ζωντανοῦ ἀλλά καί τόσο ἄγνωστου στούς Ἀθηναίους «συγκατοίκους» του…

Επιμέλεια: Τάσος Γέροντας

Μυθιστόρημα, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2023, 156 σελ.

Επί της περιφερείας του κύκλου – Ελένη Λαδιά

Στην νουβέλα «Επί της περιφερείας του κύκλου» η ηρωίδα Ευδοξία στον δρόμο για την εύρεση της ψυχής, αντιμετωπίζει τα πλέον παράδοξα και παραμυθένια: βλέπει στον ποταμό Ληθαίο να κάθεται ένας άνδρας και να θρηνεί για την ανυπαρξία του Θεού, σε ένα μοναστήρι, όπου μία φορά το έτος ζωντανεύει μία τοιχογραφία του, γνωρίζει τον ασκητή που έβαλε ο ίδιος τάμα στον εαυτό του να μην βγει από το κελί του, βλέπει ολοφάνερα την μυθολογική σκηνή με τον Ορφέα στον Άδη και τον διαμελισμό του από τις Μαινάδες, συναντιέται με τον ορφικό μύστη, ο οποίος θέλει και αγωνίζεται να βγει από τον ασφυκτικό κλοιό του κύκλου, διαδραματίζεται η τελευταία συνάντηση με τον διάβολο, που τώρα είναι μεταμφιεσμένος σε βρέφος και κλαίει και μία τελευταία συνάντηση επίσης με τον Παράδοξο άνδρα, ο οποίος υπήρξε ο αντιφατικός μέντορας της με το σύνθημα «ολοψύχως στην Τέχνη» και τον παίρνουν οι Ζεφυρίτιδες Αύρες. Η Ευδοξία βγάζει με ανυπόφορο πόνο τα ποθητά φτερά και γνωρίζεται με ένα επίσης παράξενο κοριτσάκι που ονομάζεται Μέλπω και ήταν η ψυχή του δένδρου λεύκα. Στην εξέλιξη της ιστορίας η Ευδοξία παγιδεύεται στον ύπνο της, στην χώρα των Φθονερών, οι οποίοι θέλουν να της ξεριζώσουν τα φτερά. Τελικά τη σώζει η μικρή Μέλπω. Στον τεράστιο επίπεδο καθρέφτη, στον μέσον της ερήμου, είδε την Περσεφόνη να λούζεται, και τον Δία να παραμονεύει ως δράκων για να την αρπάξει από πόθο, καθώς και τον διαμελισμό του Διονύσου από τους Τιτάνες.
Αυτά και άλλα πολλά είδε η φτερωτή Ευδοξία, από την ιστορία, τη μυθολογία, και τα πρόσφατα καθημερινά μαγικά συμβάντα, στον δρόμο της για να βρει την ψυχή. Θα τα καταφέρει άραγε;
Όμως σε όλα αυτά προχωρά η πετά επί της περιφερείας του κύκλου, διότι αν πέσει εντός η εκτός αυτού, θα σπάσει τα όρια και θα χαθεί.

Μυθιστόρημα, Gema, 2022, 201 σελ.

Αρχή – Ελένη Λαδιά

Δύο νουβέλες
με διαφορετική θεματολογία
και κοινό τίτλο


Δύο νουβέλες με διαφορετικό περιεχόμενο αλλά με τον κοινό τίτλο ΑΡΧΗ.

Η πρώτη αναφέρεται σε έναν ανεκπλήρωτο έρωτα με παραπληρωματικά στοιχεία την μοίρα μιας κατεστραμμένης πόλης και τον κόσμο των όντων, πού φρουρούσαν τις πύλες των νεκύων (νεκρών). Μολονότι το θέμα έχει μία τραγικότητα, ωστόσο η περιγραφή του είναι ανάλαφρη με στοιχεία μάλιστα πολύ φαιδρά. Έτσι υπάρχουν και ανάσες ζωής.

Στην δεύτερη νουβέλα αναδεικνύεται ένας δυνατός και αειθαλής έρως, μολονότι οι διαφορές του ανδρογύνου είναι αισθητές: η διαφορά της ηλικίας, της μόρφωσης και του κοινωνικού επιπέδου. Όμως τους ήρωες ενώνει η κοινή και μεγάλη επιθυμία τους για γνώση, που εμπλουτίζεται με θαυμάσια μελετήματα και ταξίδια. Μόνον ο θάνατος θα μπορούσε να χωρίσει αυτό το ανδρόγυνο, πού είχε κατά το άσμα ασμάτων: «κραταιά ως θάνατος αγάπη».

Νουβέλες, Αρμός, 2021, 166 σελ.

Δοκίμια για τον Ντοστογιέφσκι – Ελένη Λαδιά

Στα Δοκίμια για τον Ντοστογιέφσκιτης Ελένης Λαδιά τονίζεται η αντιφατικότητα των ηρώων του, η σχέση του με την Ελλάδα, το πάθος του για τα τυχερά παιχνίδια, το ευκλείδιον και μη ευκλείδιον πνεύμα του, η σύγκρισή του με τον Νίτσε, αλλά κυρίως αναδεικνύονται οι δευτερεύοντες τύποι των μυθιστορημάτων του, οι οποίοι είναι εξίσου σημαίνοντες με τούς πρωταγωνιστικούς, όπως ο Κυρίλωφ στους Δαιμονισμένους, ο Ορντίνωφ στην Σπιτονοικοκυρά, ο Σμερντιάκωφ στους Αδελφούς Καραμάζωβ, ο Ιππόλυτος Τερέντιεφ στον Ηλίθιον, ο μέθυσος Μαρμελάντωφ στο Έγκλημα και Τιμωρία κ.α. Οι ιδέες του Ντοστογιέφσκι ενυπάρχουν σε όλους τους χαρακτήρες των έργων του είτε σε σπερματική μορφή, είτε σε εξελιγμένη. Αυτές οι ιδέες επισημαίνονται στο βιβλίο μαζί με τούς χαρακτήρες που τις εκπροσωπούν.

Ερμηνεία και κριτική, Αρμός, 2020, 234 σελ.

Ο αγαπημένος του όντος – Ελένη Λαδιά – Ελένη Λαδιά

Δοκίμια για την ποίηση του Δ. Π. Παπαδίτσα


Οι ποιητικές εικόνες του Παπαδίτσα περικλείουν το σύμπαν, διότι, όπως θα έλεγε ο Ηράκλειτος, ούτε λέγουν, ούτε κρύπτουν αλλά σημαίνουν.
“Στο κάθε βήμα μια έκρηξη ελαιώνα έσπαγε σε διαμαντικά το μάτι”. Αν κινήσουμε με την δύναμη της φαντασίας μας αυτές τις ποιητικές εικόνες, που η κάθε μία σημαίνει κι ένα πολυδιάστατο ερώτημα, μας αποκαλύπτεται ένα έγχρωμο, οργιαστικό σύμπαν, μια πηγή κρυφή που υποδηλώνεται από τον ήχο της, ένα βουνό, όπου μέσα του ενυπάρχουν η “κίνηση” και ο “πετρωμένος αιώνας” και πάνω από όλα η θαυμάσια ταύτιση του ανθρώπου με τα νησιά, τις πέτρες, τον αέρα και τα δένδρα. Η ποίησή του είναι συμπαντική, ακριβώς γιατί το υποκείμενο σπάει τα όρια του αυτισμού του και διαχέεται παντού, ανακαλύπτοντας την “άχνα του όντος” σε όλο τον ενόργανο και ανόργανο κόσμο, σε όλα τα αστρικά και τα γήινα.

Ερμηνεία και κριτική, Αρμός, 2020, 222 σελ.

Η εσωγραφία μιας πεζογράφου – Ελένη Λαδιά – Ελένη Λαδιά

Από ένα ψυχοπνευματικόν μυθιστόρημα


Μετά από ψυχικές καταδύσεις , ανεξάρτητες από εμπειρικά γεγονότα , από σκέψεις , μελετήματα και ιδέες , η Ελένη Λαδιά ανακαλύπτει σταδιακώς τον δρόμο , όπου ο νους τελικώς μπορεί να θεραπεύσει έναν ευάλωτο ψυχισμό και να συμφιλιώσει το άτομο με τις αντιφάσεις του .

Μυθιστόρημα, Αρμός, 2019, 352 σελ.

Ελευσινιακά κείμενα – Ελένη Λαδιά – Ελένη Λαδιά

Η Ελένη Λαδιά είναι γνωστή για την αγάπη της στην Αρχαιολογία και τη Θεολογία, τις οποίες σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Είναι επίσης γνωστό το ενδιαφέρον της για την Ελευσίνα, την οποία επισκεπτόταν συχνά μαζί με τον ποιητή Δ.Π. Παπαδίτσα και, μετά τον θάνατο εκείνου, μόνη της. Είναι γνωστή επίσης η συνεργασία της με τη σκηνοθέτιδα Μίρκα Γεμεντζάκη, η οποία στις 3-9-2009 παρουσίασε τον ομηρικό Ύμνο στη Δήμητρα σε μετάφραση της Λαδιά στον αρχαιολογικό χώρο. Τα κείμενα της Λαδιά, γενικώς, για την Ελευσίνα είναι πολλά και όλα χαρισμένα στον Δήμο και τους δημότες του.
Το βιβλίο δεν πωλείται – χαρίζεται από τον Δήμο Ελευσίνας.
Ανθούλα Δανιήλ – diastixo.gr

Αρχαία Ελλάδα, Αρμός, Δήμος Ελευσίνος, 2018, 144 σελ.

Θεοφόροι και δαιμονοφόροι – Ελένη Λαδιά – Ελένη Λαδιά

Το χειρόγραφο απέμεινε κατασπαραγμένο από την βακχική-συγγραφική μανία της αφηγήτριας ή αναγνώστριας, που ήθελαν να βρουν στους ήρωές του κάτι το μεγαλειώδες, το εξαιρετικό ή το ηρωικό. Όμως βρήκαν μόνον βίους απλών και καθημερινών ανθρώπων.

Μυθιστόρημα, Αρμός, 2018, 282 σελ.

Ποιητές και αρχαία Ελλάδα – Ελένη Λαδιά

Σικελιανός, Σεφέρης, Παπαδίτσας
Γνωρίζω πως αυτή η εργασία έχει δειγματοληπτική μονάχα αξία: ο “χρόνος” και ο “χώρος” του βιβλίου ήταν απαρχής περιορισμένος. Το θέμα είναι τεράστιο, η αρχαία Ελλάδα ανεξάντλητη και οι νεοέλληνες ποιητές με τις αρχαιοελληνικές αναφορές πολλοί. Λόγου χάρη, πρώτος και κυριότερος ο Κωστής Παλαμάς. Η χορηγία του εκδοτικού οίκου “Οι Εκδόσεις των Φίλων”, που μου εδόθη για δύο χρόνια (1980-82) για τη συγγραφή αυτού του βιβλίου, μου πρόσφερε την ευκαιρία να ασχοληθώ με το θέμα, που ιδιαίτερα αγαπώ: την εντόπιση των αρχαιοελληνικών αναφορών σε νεοέλληνες ποιητές μας. Γιατί από το 1971 στις εργασίες μου για τον Καβάφη, εκτός των άλλων άρθρων, αντιστοίχισα καβαφικούς στίχους σε παραστάσεις αρχαιοελληνικών αγγείων…

Φρειδερίκος και Ιωάννης – Ελένη Λαδιά

“Το σούρουπο εισχωρούσε δειλά στο δωμάτιο κι εγώ περιεργαζόμουν τις φωτογραφίες σας. Το άγριο προφίλ του Φρειδερίκου με τα φοβερά μουστάκια, το τεράστιο καμπυλωτό μέτωπο και τα πυκνά μαλλιά έρχονταν σε συμπληρωματική εναρμόνιση με το λιπόσαρκο πρόσωπο του Ιωάννη, που το καλογερίστικο σκουφί κάλυπτε μαζί με τα γένεια όλη σχεδόν την μορφή, τονίζοντας τα τεράστια, ασκητικά μάτια. Το βλέμμα σας ήταν κοινό: ένα βλέμμα άγριας ονειροπόλησης, πάνω και πέρα από τα ανθρώπινα, το ολόλαμπρο, απόσκομο βλέμμα του ερημίτη.”

Η Χάρις – Ελένη Λαδιά

Επανέλαβε συλλογισμένος: “Ναί, ίσως έχεις δίκιο. ‘Ισως το άλλο όνομα της ελευθερίας να είναι μοίρα”.
“Ναί” ξανάρχισε πιο θαρρετά η Ελπίδα” η μόνη μου ελευθερία ήταν να δρώ στον χώρο του αρνητικού. ‘Οταν μεγάλωσα, εννόησα πώς έλειπαν τα εφόδια για να γίνω η έγχρωμη φωτογραφία, κι απέμεινα το αρνητικό της. ‘Ολα θαμπά και κρυφά, τίποτα στην επιφάνεια, τίποτα γνωστό. ‘Εγινα πολύανδρη όχι από προστυχιά, ούτε για να κερδίσω κάτι, όχι. ‘Εγινα πολύανδρη από τη βαθιά μου επιθυμία να πρωταγωνιστώ στους διάφορους δεσμούς, να έχω θεατές και ακροατές, θαυμαστές δηλαδή.
‘Ετσι δημιούργησα τον μικρό μου χώρο, με μικρούς θαυμασμούς, μικρά πάθη – όλα μικρά, αγαπητέ μου Βασίλη, όλα μικρά, κι ας αηδίαζα τόσο τη μετριότητα. Οι άνδρες που με πλησίασαν ήταν κι αυτοί μικροί, άσχετα αν η διάθεση και η ανάποδη φαντασία μου τους έδινε ιδιότητες που δεν είχαν. Αν κάποιος, για παράδειγμα, από τους εραστές μου διέθετε κάποιο καλλιτεχνικό ταλέντο, εγώ ήμουν έτοιμη να διαγνώσω τρομερές επιτυχίες του. Κι έτσι, προβάλλοντας ακριβώς δικές μου φιλοδοξίες, τον έκανα να πιστεύει πως είναι σπουδαίος, μέχρι που να ανακαλύψει έντρομος πώς δεν ήταν ούτε Μπαλζάκ ούτε Σοπέν. Κι έτσι δυσπιστούσε σε μένα, ίσως και να με μισούσε. Όλα όμως γίνονταν στα κρυφά, υποχθόνια, και ο πόνος και τα όνειρα κρυφά· το αληθινό τους έδαφος ήταν η υποζωή…”

Ποταμίσιοι έρωτες – Ελένη Λαδιά

Το νέο μυθιστόρημα της Ελένης Λαδιά ξεδιπλώνει, με το χάρισμα μιας γλώσσας γεμάτης αντηχήσεις, το βάθος της ανθρώπινης υπόστασης. Το μυθικό υπόβαθρο συνυπάρχει με τη σύγχρονη καθημερινότητα. Οι ήρωες του βιβλίου έχουν τουλάχιστον δύο όψεις: διαθέτουν τη δύναμη των αρχετύπων και την ευλυγισία της δράσης τους στο παρόν. Άλλοι είναι παγιδευμένοι σε μυθολογικά πρότυπα, όπως η κόρη που ερωτεύεται μέχρι μονομανίας, ο πατέρας που θέλει να γίνει θεός κι η μητριά που ζει ιδιαίτερα άγριες καταστάσεις, κι άλλοι κινούνται ελεύθερα στον ενεστώτα χρόνο συνειδητοποιώντας, ωστόσο, τη σχέση τους με μακρινούς προγόνους. Κι όλοι τους συνεχίζουν την πορεία τους υπό το βάρος ή το φως του πεπρωμένου.
Οι δυο γυναίκες-συγγραφείς του μυθιστορήματος αμφιταλαντεύονται για την εξέλιξή του περιπαίζοντας, έτσι, την αναγνωστική μας αγωνία και τα ήθη της μυθιστορηματικής τέχνης.
Μιά μουσική υπόκρουση μας συντροφεύει ως το τέλος: ο ήχος της υδάτινης ροής. Τα ύδατα του ποταμού-θεού, του ποταμού-ανθρώπου, του ποταμού-εραστή.

Θεών και ανθρώπων συναντήσεις – Ελένη Λαδιά

Κάποτε οι θεοί συναντήθηκαν με τους ανθρώπους· γίνανε μάλιστα ομοτράπεζοι και ομόκλινοι. Όμως αυτή η συναναστροφή είχε ένα όριο· οι θνητοί δεν έπρεπε να το ξεπεράσουν, γιατί κάθε υπέρβασή του ήταν “ύβρις” και η τιμωρία ερχόταν πάντα σε χρόνο απροσδιόριστο. Η μυθολογική αλλά και η ποιητική αλήθεια το βεβαιώνουν.
Πόση “πραγματικότητα” υπάρχει σ’ αυτήν την αλήθεια δεν έχει σημασία. Σημασία όμως έχει πως αυτή η αλήθεια περιέχει σοφία και γίνεται -είτε με τον τρόπο της αποδοχής είτε της αποφυγής- πυξίδα για τα μετέπειτα γένη των ανθρώπων.
Τα πρόσωπα σε τούτα τα μυθολογικά αφηγήματα είναι προϊόντα έμπνευσης και τύχης. Η έμπνευση έφερε μόνο τα δύο μυθολογικά ζευγάρια: το χθόνιο (Θησεύς και Αριάδνη) και το υποχθόνιο (Πλούτων και Περσεφόνη). Η τύχη έβγαλε τα υπόλοιπα από τις ακροστιχίδες των τεσσάρων ονομάτων. Έτσι εμφανίστηκαν: η τυμπανοχαρής Ρέα, η δισυπόστατη Ινώ-Λευκοθέα, η φιλέρημη και μοναχική Εκάτη, ο υβριστής του θεού Σαλμωνεύς, ο θεολόγος Ορφεύς με τη μαγική του λύρα, η κόρη του Διός Ελένη, ο Υάκινθος, το αγόρι-ανθός, και άλλες μυθολογικές μορφές που φθάνουν και στον παροντικό χρόνο με τις επικλήσεις της αφηγήτριας.

Ψυχομαντεία και ο υποχθόνιος κόσμος – Ελένη Λαδιά

Όμως μες στην χαρούμενη εορτή των Ανθεστηρίων, όπου ο οίνος έρρεε άφθονος κι έπαιρναν όλοι, ακόμη και τα μικρά παιδιά με τα ζωγραφισμένα λαγηνάκια τους, υπήρχε και η Ημέρα των Ψυχών, όπου νεκροί και ζωντανοί συνυπήρχαν. Το βράδυ της δεύτερης ημέρας ήταν θλιβερό και πένθιμο. Πήγαιναν στους νεκρούς προσφορές από όσπρια, την λεγόμενη πανσπερμία, και έκαναν σπονδές με ύδωρ στους τάφους τους. Τα φαντάσματα των νεκρών τριγύριζαν σε όλη την πόλη προκαλώντας δέος.
Την ημέρα των Χύτρων τελείωνε η εορτή και λεγόταν η παροιμιώδης πλέον φράση: “Θύραξε Κάρες, ουκετ’ ανθεστήρια”· Φύγετε (έξω από την θύρα) Κήρες, δεν υπάρχουν πια Ανθεστήρια.
Η ημέρα των νεκρών είχε λήξει, κι αυτοί έπρεπε να ξαναγυρίσουν στους τάφους τους.
Βλέπεις πώς ακόμη και τους πιο αγαπημένους μας νεκρούς, δεν τους θέλουμε παρά μόνο για μία ημέρα του έτους. Ακόμη μας ταλανίζει η σκιά τους και το νεκρικό μίασμα.

Ο μαύρος Ερμής – Ελένη Λαδιά

Γιατί εξακολουθούμε να εκδίδουμε διηγήματα; Ίσως επειδή αποτυπώνουν την ουσία της λογοτεχνίας, τον σκληρό της πυρήνα, αποκαλύπτοντας έτσι τον αληθινό συγγραφέα. Με χαρμόσυνη πεποίθηση επανεκδίδουμε λοιπόν στον παρόντα συγκεντρωτικό τόμο τρεις παλαιότερες συλλογές διηγήματων της Ελένης Λαδιά, μια συγγραφέως η οποία ξεχωρίζει στο ελληνικό συγγραφικό τοπίο με τις επιδόσεις της σε αυτό το είδος, το οποίο δεν εγκατέλειψε ποτέ.
Πρόκειται για τις συλλογές “Παραστάσεις κρατήρος” (1973), “Ο μαύρος Ερμής” (1977) και “Ο σχιζοφρενικός θεός” (1983)…

Η γυναίκα με το πλοίο στο κεφάλι – Ελένη Λαδιά

Μια Ελληνίδα ταξιδεύει στη σύγχρονη Αλεξάνδρεια και στην Αλεξάνδρεια των ελληνιστικών χρόνων μέσα από το ταξίδι της μνήμης. Η γυναίκα με το πλοίο στο κεφάλι -προσωποίηση της ναυτικής υπεροχής της Αλεξάνδρειας- αναβιώνει σε μια νουβέλα σταθμό στο έργο της Ελένης Λαδιά.
Δυο ερωτικές ιστορίες στη ζωή μιας γυναίκας συμπλέκονται και μας καθοδηγούν, αιώνες πριν από την παγκοσμιοποίηση, στη μητρόπολη της οικουμενικότητας.
Στην πρώτη ιστορία ένα ζευγάρι ειδωλολατρών ζει την καταστροφή του ναού του Σεράπιδος από τη μανία των χριστιανών. Στη δεύτερη, ένα ζευγάρι ορθοδόξων χριστιανών διώκεται -μαζί με τον Μέγα Αθανάσιο- από τους οπαδούς του αρειανισμού. Το βιβλίο κλείνει καθώς η αφηγήτρια φεύγει από την πόλη παίρνοντας μαζί της κοράλλια και τέρατα.

Μυθολογικά παράδοξα και ένα διήγημα – Ελένη Λαδιά

Μήπως ολόκληρη η μυθολογία δεν είναι μια παραξενιά; θα αναρωτιόταν κάποιος βλέποντας τον τίτλο. Παραξενιά όμως ως προς τί; μόνον όταν συγκρίνεται με την πραγματικότητα, όπως ο κόσμος του ονείρου και της φαντασίας. Ανεξάρτητοι όμως οι τέσσερις κόσμοι, ωστόσο, (πραγματικός, ονειρικός, μυθολογικός, φανταστικός) και μη συγκρινόμενοι, (αφού άλλωστε μόνον τα όμοια συγκρίνονται) παρουσιάζουν μία δομή και μία λογική διάρθρωση. Διαθέτουν νόμους, κρυφούς ή φανερούς.
Το παράδοξο, το παράξενο, το μη σύνηθες φυτρώνει όπου υπάρχει νομοτέλεια σπάζοντας έτσι την αλυσίδα της οποίας δομής.
Στο βιβλίο περιγράφονται μερικά μυθολογικά παράδοξα, που είναι επιλογή της συγγραφέως. Αναφέρεται μια σπουδαία περίπτωση κατοπτρομαντείας, το θέμα του υπογείου σε σχέση με τα πνεύματα σπουδαίων ατόμων, ένα νησί, όπου έζησαν θνητοί θεοί, η εορτή του έρωτος, (πανάρχαιη ελληνική εορτή), η πρώτη πόλη του κόσμου, το συγκινητικό περιστατικό για την κρεμασμένη κούκλα των Δελφών, τα ανθρωπόψυχα πουλιά του τρωικού ήρωος Διομήδους, τα παράξενα πλοία, το πανάρχαιο άβατο για τις γυναίκες, η θεραπεία των τρελών κοριτσιών και άλλα. Ανάμεσα τους υπάρχει και το διήγημα “Πύρρος ο Δήλιος ψαράς”, στο οποίο περιγράφεται το θαύμα των μετενσαρκώσεων του φιλοσόφου και μύστη Πυθαγόρα. Όλα αυτά τα παράδοξα συνιστούν έναν κόσμο μαγευτικό, ο οποίος επιδέχεται πάμπολλες ερμηνείες.

Ταραντούλα – Ελένη Λαδιά

Η “Ταραντούλα” συνδέει τον παλαιό κόσμο με τον δικό μας κατά τρόπο αβίαστο, σαν ριπές από αέρα που εισχωρούν στους ιδιωτικούς μας χώρους και στους τόπους της ζωής μας. Ο ανώνυμος αφηγητής του νέου μυθιστορήματος της πολυβραβευμένης Ελένης Λαδιά μας παρουσιάζει αρχικά έναν συγγραφέα, τον Ευμένη, ο οποίος, απογοητευμένος από τη ζωή της πρωτεύουσας και την πορεία της τέχνης, αποφασίζει να μην ξαναγράψει μυθιστόρημα.
Στο εξής ο Ευμένης θα ασχολείται με τη συγγραφή μελετών επειδή τις θεωρεί πιο ωφέλιμο είδος. Εγκαθίσταται λοιπόν σε ένα ορεινό χωριό με αλλόκοτα πρόσωπα, όπου συμβαίνει και ένα φονικό. Εξαναγκασμένος ωστόσο από την έμπνευση που τον κυνηγά, αρχίζει να γράφει παράλληλα και τα δύο είδη.
Η δομή του βιβλίου γίνεται έτσι τρίπτυχη: ο ανώνυμος αφηγητής περιγράφει την εμπειρία του Ευμένη στο χωριό. Ο Ευμένης γίνεται με τη σειρά του αφηγητής, δηλαδή μυθιστοριογράφος και δοκιμιογράφος. Στο μυθιστόρημά του, που έχει τον τίτλο “Ταραντούλα”, εμφανίζεται η σκοτεινή πλευρά των ηρώων, ενώ στο μελέτημα, που έχει τον τίτλο “Η Λογική των ανθρώπων”, ζωντανεύουν οι φυσιογνωμίες των αιρετικών και τα κινήματά τους μέχρι τον 4ο μ.Χ. αιώνα. Το τέλος είναι εντελώς απρόβλεπτο.
Η διαπλοκή των ανθρώπινων καθημερινών παθών με τα μεταφυσικότερα ή παράλογα πάθη των μαχητών της θρησκείας μας δίνει ένα μυθιστόρημα πρωτότυπο και συναρπαστικό. Πρωτότυπο, καθώς κανένας άλλος μυθιστοριογράφος δεν καταπιάστηκε ως τώρα με το τι σημαίνει πρακτικά μια αληθινά “αιρετική” προσέγγιση του βίου. Συναρπαστικά, γιατί οι Νεοέλληνες ήρωές του καταβυθίζονται στα πάθη τους φέρνοντας τον αναγνώστη σε επαφή με τον ίδιο του τον εαυτό. Ένα καινοτόμο μυθιστόρημα που μας αφυπνίζει ως απαιτητικούς αναγνώστες.

Οι Έλληνες παίδες στην αρχαιότητα – Ελένη Λαδιά

Το βιβλίο προσπαθεί να καλύψει όλες τις πτυχές που αφορούν το παιδί στην ελληνική αρχαιότητα. Είναι χωρισμένο σε κεφάλαια για την καλύτερη επεξεργασία του ομολογουμένως τεράστιου υλικού.
Το κεφάλαιο με την παιδική ηλικία των θεών περιλαμβάνει αυτούς για τους οποίους έχουμε μαρτυρίες σχετικά με την παιδική τους ζωή. Το ίδιο συμβαίνει και για την παιδική ηλικία των ηρώων.
Στο κεφάλαιο με τον υπότιτλο “Μικρή πινακοθήκη παιδιών” περιγράφονται ιδιαίτερες περιπτώσεις, όπως είναι: ο παράξενος Τελεσφόρος, ο Αρποκράτης το αλεξανδρινό αγόρι, ο Αρχέμορος το παιδί του θανάτου, ο Παλαίμων το παιδί με το δελφίνι, ο Ίαμος το παιδί των μενεξέδων, ο Τήλεφος ο γιος της ιέρειας, ο Ίων το παιδί του ναού, ο Γλαυκός το αναστημένο παιδί, η Αταλάντη το ταχύποδο κορίτσι, ο Οιδίπους το βρέφος του Κιθαιρώνος, ο Έρως, το γελαστό παιδί. Αναφέρεται επίσης η σχέση των παιδιών με τα φίδια.
Στο κεφάλαιο “Τα παιδιά των Μυστηρίων” εξετάζονται: ο Διόνυσος Ζαγρεύς το κερασφόρο παιδί, ο Καδμίλος ο παις των Καβείρων και ο Ίακχος, το παιδί των Ελευσίνιων μυστηρίων. Επίσης θίγονται θέματα όπως οι “Άνακτες παίδες”, τα μαυροφορεμένα παιδιά στο τέμενος της Ακραίας Ήρας, τα παιδιά Ιερείς, και ο παις αφ’ εστίας.
Στο κεφάλαιο για τις εορτές περιγράφονται τα παιδιά στα Αρρηφόρια, στις εορτές της Αρτέμιδος, στα Απατούρια, στις Γυμνοπαιδίες, στο Σεπτήριον, καθώς και η συμμετοχή τους στα Ανθεστήρια, τα Πυανέψια, τα Τιθηνίδια, τα Ηράκλεια του Κυνοσάργους, τα Αγραύλια και τα Αμφιδρόμια.
Στα κεφάλαια για την παιδεία, καθώς και για την παιδεραστία τα ίδια τα κείμενα μιλούν για το θέμα.
Η γνωστή λογοτέχνης Ελένη Λαδιά, με σπουδές στην Αρχαιολογία και την θεολογία συνδυάζει την επιστημονική γνώση με τη χάρη της λογοτεχνικής γραφής, πού τέρπει τον εραστή του είδους αναγνώστη.

Ο αγαπημένος του όντος – Ελένη Λαδιά

Κείμενα για την ποίηση του Δ.Π. Παπαδίτσα
Οι ποιητικές εικόνες του Παπαδίτσα περικλείουν το σύμπαν, γιατί ως θάλεγε ο Ηράκλειτος ούτε λέγουν, ούτε κρύπτουν, αλλά σημαίνουν. “Στο κάθε βήμα μια έκρηξη ελαιώνα έσπαγε δε διαμαντικά το μάτι”.
Αν κινήσουμε με τη δύναμη της φαντασίας μας αυτές τις ποιητικές εικόνες, που η κάθε μία σημαίνει κι ένα πολυδιάστατο ερώτημα, μας αποκαλύπτεται ένε έγχρωμο, οργιαστικό σύμπαν, μια πηγή κρυφή που υποδηλώνεται από τον ήχο της, ένα βουνό, όπου μέσα του ενυπάρχουν η “κίνηση” κι ο “πετρωμένος αιώνας”, και πάνω απ’ όλα η θαυμάσια ταύτιση του ανθρώπου με τα νησιά, τις πέτρες, τον αέρα και τα δέντρα.
Η ποίησή του είναι συμπαντική, ακριβώς γιατί το υποκείμενο σπάει στα όρια του αυτισμού του και διαχέεται σε όλο τον ενόργανο και ανόργανο κόσμο, σε όλα τα αστρικά και γήινα.

Ο ονειρόσακκος – Ελένη Λαδιά

“Σου μιλώ και σε μεταφέρω στην μνήμη μου, πάντα μαζί μου είσαι από εκείνο το ζεστό αιγυπτιακό μεσημέρι. Το παρελθόν, παρόν και μέλλον μου γέμισαν από σένα, ήμουν αμέριμνη προτού σε δω, όχι δεν φανταζόμουν πως θα υπήρχες έτσι, με μισό σώμα, ακουμπισμένο σε βρώμικο έδαφος και γύρω σου φωνές, θόρυβοι και ζέστη αφόρητη. Ζούσες όμως αγωνιούσες και ήλπιζες. Άπλωνες τα χέρια για να τραφείς.
Φοβάσαι τον θάνατο, γλυκέ μου φίλε, φοβόμαστε όλοι και πολλαπλασιαζόμαστε, φιγούρες χωρίς πόδια και χέρια, χωρίς λαλιά και ακοή, και παρακεί τα ποτάμια κι οι θάλασσες, υδάτινες ζωές και νερό, άφθονο νερό για την έρημο. Θα ήθελα να σε ξαναβρώ, να σε ρωτήσω, ίσως σοφός κι ανάπηρος να ξέρεις: είναι αλήθεια πώς οι ποταμοί και οι θάλασσες έγιναν από τα δάκρυα των ανθρώπων;”
Η συλλογή διηγημάτων “Ο Ονειρόσακκος” είναι μία συνομιλία με τα όνειρα, τα φαντάσματα, τους δολοφόνους, τα θαύματα, τους νεκρούς και τους ερωτευμένους ανθρώπους. Ωστόσο όλες οι περιπτώσεις αποπνέουν μία ελπίδα, όμοια με ροδαυγή. Οι σκοτεινές πτυχές της πραγματικότητας φωτίζονται από διπλές ερμηνείες, συνθέτοντας έτσι το πολύφυλλο άνθος του κοσμήματος-κόσμου.

Δαιμονολογία ή Λόγοι περί δαιμόνων – Ελένη Λαδιά

“Ο δαίμων υπήρξε περισσότερο μια αφηρημένη έννοια και λιγώτερο ενσαρκωμένη μορφή. Στον Όμηρο η λέξη για τα πρόσωπα σημαίνει τον θεοειδή, τον όμοιο με τους θεούς, ενώ για τα πράγματα το θαυμαστό. Η κλητική του επίσης είναι διττής σημασίας: δηλοί τον αξιοθαύμαστο αλλά και τον δυστυχή. Η ετυμολογία είναι από το ρήμα δαίω, δαίνυμι, και σημαίνει αυτόν που διανέμει, διαμοιράζει τις ανθρώπινες τύχες. Αργότερα ο Πλάτων στον Κρατύλο του θα ασχοληθεί με την ετυμολογία του δαίμονος εξάγοντας την λέξη από το επίθετο δαήμων, που σημαίνει ο σοφός, ο γνώστης, ο έμπειρος.
Η έννοια του δαίμονος αλλάζει με τις εποχές και οι δραστηριότητες του ποικίλλουν. Σε αρχαιότερες εποχές οι δαίμονες είναι οι υπηρέτες των Θεών και οι διαβιβαστές των θελημάτων τους, κάτι σαν τους χριστιανικούς αγγέλους. Αργότερα αποκτούν μια διφυή υπόσταση, ενώ κατά την χριστιανική επικράτηση μεταλλάσσονται σε πνεύματα του κακού.”
Η παρούσα, πρωτότυπη αρχαιογνωστική μελέτη αναφέρεται στην έννοια αλλά και στην ύπαρξη του δαίμονος, από τους κρητομυκηναϊκούς μέχρι τους ύστερους νεοπλατωνικούς χρόνους. Εξετάζονται τα είδη των δαιμόνων, όπως ο δαίμων της Τύχης, ο αγαθοδαίμων, ο Σωσίπολις, ο Τελεσφόρος, οι Κήρες, η Εμπούσα κ.ά.

Σημερινές Ελληνίδες με πανάρχαια ονόματα – Ελένη Λαδιά

Προτού αρχίσω την συγγραφή του βιβλίου είχα έναν σκοπό: να πείσω τις ελληνίδες μητέρες να βαπτίζουν τις θυγατέρες τους με τα αρχαιοελληνικά μας ονόματα. Αργότερα η ίδια η θεματολογία του με ταξίδεψε σε όλες τις γωνιές της μυθολογίας. Το ταξίδι ήταν ωραίο και μεγάλο: είδα θεούς και θεές, βασιλιάδες και βασίλισσες, νύμφες που πέθαιναν με τα δένδρα τους, μπήκα στης σπηλιές άλλων νυμφών, άκουσα τους αυλούς των ποιμένων, παρακολούθησα φονικά και αναλήψεις ηρώων στον Όλυμπο, έμαθα για έρωτες που υψώθηκαν στον ουρανό αλλά και για άλλους που μετεβλήθησαν σε άσπονδο μίσος. Δροσίστηκα από τις κρήνες και τον αέρα των βουνών, μπήκα σε θάλασσες και αντάμωσα Τρίτωνες και Νηρηίδες. Οι αρχαιαοέλληνες συγγραφείς, οι πηγές μου, με δίδαξαν πάμπολλα πράγματα με την σοφία τους. Κάθε όνομα ήταν και μία συναρπαστική ιστορία. Μαζεύτηκαν πολλές μαγευτικές ιστορίες που τις άκουγα με την προσήλωση της νυμφόληπτης ή αλαφροίσκιωτης. το ταξίδι, όμως, όσο κι αν ήταν ωραίο, ήταν μεγάλο και στο τέλος κουραστικό. Γι΄ αυτό συνιστώ: Οι χαλκέντεροι ας διαβάσουν μονομιάς το βιβλίο, οι ονειροπόλοι αποσπασματικώς. Ελένη Λαδιά

Οι θεές – Ελένη Λαδιά

Μια ευφάνταστη κόρη συμβιώνει με την υπερήλικη και πολύ πιο γήινη μητέρα της. Η μυθιστορία ανατρέχει συχνά στο παρελθόν τους, το οποίο συμπίπτει με το πρόσφατο ιστορικό παρελθόν της ρημαγμένης χώρας μας. Φτώχεια, αγροτική και βουκολική παραμεθόρια Ελλάδα, οικογενειακή μετανάστευση στην Αθήνα προς αναζήτηση καλύτερης ζωής. Αλλά και νεραϊδοϊστορίες, ξωτικά και παραδόσεις τραγουδισμένες, που φτάνουν μέχρις εμάς ως απόηχος μιας απώτατης εποχής, καθώς οι ηρωίδες του σύγχρονου μυθιστορήματος μετατρέπονται σε γήινα αποτυπώματα των αρχαίων θεαινών.
Ζωή και θάνατος διαπλέκονται σε μια αρμονική και διόλου τρομώδη συνέχεια. Εμφύλιος σπαραγμός και καθημερινότητα συνθέτουν έναν μοναδικό καμβά σε αυτό το νέο, το πλέον ευρύ και βαθύ μυθιστόρημα της Ελένης Λαδιά, με τη μοναδικότητα της σχέσης μητέρας-κόρης στο επίκεντρό του. Η Λαδιά μεταφέρει ως κόρην οφθαλμού τα αποτυπώματα χιλιάδων χρόνων ελληνικής τοπογραφίας, με τη μοναδική εκείνη συγγραφική άνεση που μπορεί να συναναστρέφεται τον Όμηρο και τον σημερινό μετανάστη στην ίδια φράση.

Τα άλογα των συγγραφέων – Ελένη Λαδιά

Μικρά δοκίμια
“Φαίνεται”, γράφει η Ελένη Λαδιά, “πως υπάρχει μια αστρική τροχιά όπου είναι γραμμένοι οι διαφορετικοί δρόμοι και σκοποί μας”.
Όταν πολλές τροχιές συγκλίνουν, δημιουργείται μια κοινότητα αναγνωστών που αναζητούν νόημα. Κι αυτό το νόημα λίγοι συγγραφείς είναι σε θέση να το προσφέρουν. Η μεγάλου εύρους συγγραφέας Ελένη Λαδιά μάς το παρέχει αφειδώς, καθώς καταδύεται σε αρχαίους και σύγχρονους κόσμους με περισσή άνεση.
Στα σύντομα κείμενα του βιβλίου, η συγγραφέας ανοίγει νέες και απάτητες διόδους προς τη γλώσσα, τα συγγραφικά παρασκήνια, τον μύθο και τη φιλοσοφική αναζήτηση, και, τέλος, την τέχνη της ύπαρξης μέσα από παραδείγματα φίλων που έφυγαν.
Αρκεί να ρίξεις μια ματιά στα περιεχόμενα, αγαπητέ αναγνώστη. Η αλχημεία της γραφής είναι εδώ.

Η σημασία το ξένου – Ελένη Λαδιά

Το θέμα τού “Ξένου” απασχόλησε και απασχολεί αιωνίως τον ανθρωπο. Ποιος ο ορισμός του Ξένου και ποια η αντιμετώπισή του;
Η συγγραφέας του βιβλίου για να εντοπίσει την σημασία του Ξένου ανατρέχει στον Όμηρο, στον Πλάτωνα, στον Αριστοτέλη, στον Πλούταρχο, στους Στωικούς, στον Καβάφη, στην Ελληνιστική εποχή, στον Χριστιανισμό, και φτάνει στην σημερινή εποχή με το μεγάλο δίλημμα: Πρέπει να υποδεχόμαστε και να φιλοξενούμε τον Ξένο;
Ή πόσο κίνδυνο διατρέχει μια μικρή πατρίδα, όταν την κατακλύζουν εκατοντάδες πρόσφυγες και μετανάστες, κυνηγημένοι από τον πόλεμο και τις κακουχίες της δικής τους πατρίδας;
Υπάρχει τελικά απάντηση στο μεγάλο αυτό δίλημμα;

Η Φερέοικη – Ελένη Λαδιά

Στο τελευταίο μυθιστόρημα της Ελένης Λαδιά αποσυμπλέκονται τα πλέον δύσβατα και τα πλέον καίρια νήματα της ανθρώπινης ύπαρξης: το νόημα του θανάτου, το νόημα της ανάστασης, ο κατευνασμός του πένθους. Η “Φερέοικη” διαβάζεται απνευστί (ή βλέπεται σαν όνειρο). Σε αυτήν πρόσωπα ρεαλιστικά, αλλά και πρόσωπα κατ’ εικόνα της συγγραφέως, σκηνές κοινωνικής ιστορίας και συγγραφικές τεχνικές αποσυμβολοποιούνται και προσφέρονται στον αναγνώστη ως μια απολαυστική σημερινή και ταυτόχρονα αρχαία αφήγηση, όπου οι ήρωες φτάνουν μέχρι τη χώρα της Μνήμης και μέχρι τις πύλες του Άδη, για να αποδεχθούν τελικά την ανθρώπινη μοίρα.
Γιατί ο άνθρωπος κουβαλά το πεπρωμένο του όπως τα φερέοικα ζώα το όστρακό τους.

Άρθρα για την Καβαφική ποίηση – Ελένη Λαδιά

Οι λέξεις “ελληνικά”, “Ελλάδα”, “ελληνικός” είναι έτσι τοποθετημένες στα ποιήματα ώστε ξεχωρίζουν: λάμπουν σαν χρυσοί σφραγιδόλιθοι. Η Ελλάδα του Καβάφη διακρίνεται μέσα στους άλλους πολιτισμούς, πού κυοφόρησε η Μακεδονική κατάκτηση. Δεν είναι η ναρκισσευομένη Ελλάδα του έκτου και πέμπτου αιώνα, είναι μέλη της Ελλάδος, ποσότητες αίματος πού μεταγγίζονται στις μεγάλες φλέβες των ασιατικών χωρών. Μια Ελλάδα πού διαρκώς παλεύει και συγκρίνεται, ο σπόρος τελικώς, πού γονιμοποιεί ξένες τέχνες και εμπειρίες. Λερναία ύδρα με πάμπολλα κεφάλια στην Αίγυπτο, Συρία, Ινδίες και Βακτριανή.

Το άγιο περιστέρι και ο Κορυδαλλός οδύνης – Ελένη Λαδιά

Η συγκεκριμένη συλλογή διηγημάτων είναι διφυής. Στο πρώτο μέρος με τον τίτλο “Το άγιο περιστέρι” περιλαμβάνονται διηγήματα μυθοπλασίας, ενώ στο δεύτερο “Ο κορυδαλλός οδύνης” αναφέρονται αληθινά περιστατικά, που συνέβησαν κατά την τετραετή διδασκαλία των εθελοντικών μαθημάτων της συγγραφέως στους άρρενες κρατούμενους της Φυλακών Κορυδαλλού.