Φωτεινή Τσαλίκογλου

Ο Αζόρ και ο κύριος των εννιά – Φωτεινή Τσαλίκογλου

Μια αληθινή ιστορία


Kύριε, με είδατε;
Eίδατε εμένα ή κάποιο ομοίωμά μου;
Kύριε, σ’ εμένα απευθύνεστε;

O κύριος τον πλησιάζει. Ισχύει.
Δεν είναι παραίσθηση.
Αγγίζει το τρίχωμά του. Τον χαϊδεύει.
Αυτό κι αν είναι πρωτοφανέρωτη αίσθηση.
Εντέλει, γεννιέσαι ξανά.
Είναι αλήθεια ότι, όταν γεννιόμαστε,
δεν είμαστε ένας. Είμαστε πολλοί.
Μόνο όταν πεθαίνουμε είμαστε ένας.
Ακόμα κι αν είσαι αδέσποτος, δεν είσαι νεκρός.
Αμέτρητες δυνατότητες συνωστίζονται
στο ισχνό σου σώμα.

Ή μήπως όχι;

Παιδική λογοτεχνία, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2021, 32 σελ.

Οι παράξενες ιστορίες της κυρίας Φι – Φωτεινή Τσαλίκογλου

“Μα δεν υπάρχει κανένας σοβαρός λόγος να μην πιστεύει ένας άνθρωπος στο θαύμα”. Τα λόγια του Πασκάλ ασπάζεται η κυρία Φι και ενδίδει στο απροσδόκητο, στο απίθανο που παραμονεύει σε κάθε μας βήμα.

Γιατί η ζωή, έτσι όπως είναι, δεν μας είναι αρκετή και η κυρία Φι εννοεί να ζήσει. Με πόνο, με αβεβαιότητα, με συντριβή, με γέλιο, με έκσταση, ακόμα και με χαμό, αλλά εννοεί να ζήσει. Και στο τέλος, ποιος ξέρει; Ίσως καταφέρει να γιατρέψει το γιο της, που πάσχει από μια παρατεταμένη και ακατανόητη θλίψη.

“Οι παράξενες ιστορίες της κυρίας Φι” είναι αναπάντεχες, ευρηματικές, ανοιχτές σε ένα μέλλον που έτσι κι αλλιώς ανήκει μόνο στην έκπληξη.

Αφηγήσεις, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2019, 160 σελ.

Ο Έλληνας ασθενής – Φωτεινή Τσαλίκογλου

Μια ιστορία


Απρίλιος 1980. Ο Θεόδωρος Κεντρωτάς θέτει τέρμα στη ζωή του σ’ ένα πάρκο της Γενεύης, κοντά στην ατάραχη λίμνη και στις χιονισμένες κορυφές των Άλπεων.
Απρίλιος 1820. Ένας πρόγονός του, με το ίδιο όνομα, ανασύρει απ’ το χωράφι του σ’ ένα νησί του Αιγαίου μια γυμνόστηθη μαρμάρινη γυναίκα. Την ερωτεύεται έως συντριβής.
Μη με αφήσεις να σε αφήσω. Ίνα τι με εγκατέλιπες;
Η ομορφιά που θα σώσει τον κόσμο έχει κάτι το συγκλονιστικό. Τρέλα, παραλήρημα, πόθος κατοχής, τρόμος εγκατάλειψης σημαδεύουν τη ζωή πέντε γενεών.
Η ιστορία που δεν τελειώνει θα μεταμορφωθεί στα χέρια ενός πεντάχρονου κοριτσιού.
Ο Έλληνας ασθενής συνομιλεί με τη φθορά: Εγώ είμαι αυτό το μάρμαρο, δεν έχω ηλικία. Αυτό που λείπει με κάνει να ζω.
Άλλωστε, το τέλος είναι ένα ψέμα. Να πεθαίνεις είναι να φεύγεις για λίγο.

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2018, 176 σελ.

Μαθήματα θανάτου και ζωής – Φωτεινή Τσαλίκογλου

Ο Γιάλομ στην Αθήνα


Κάθε άνθρωπος πρέπει να επιλέγει πόση αλήθεια μπορεί να αντέξει. Η απελπισία είναι το τίμημα που πληρώνει για να φτάσει κανείς στην αυτογνωσία.
Η ψυχοθεραπεία δεν είναι μια απλή διαχείριση της οδύνης. Δεν έχει να κάνει με ένα χάπι ή με έναν λόγο που επουλώνει την πληγή. Με την ύπαρξή μας έχει να κάνει. Με τις δυσκολίες που αυτή συναντά στο ταξίδι του “υπάρχειν”. Ο Γιάλομ με τη ζωή και το έργο του μας δείχνει ότι η ψυχοθεραπεία είναι πριν από όλα μια στοργική βαθιά ανθρώπινη συνάντηση μεταξύ δύο προσώπων.
Το βιβλίο, με αφορμή μια παλαιότερη επίσκεψή του στην Αθήνα, αναφέρεται στα μαθήματα θανάτου και ζωής, που ακατάπαυστα και μέχρι σήμερα, στα ογδόντα εφτά του χρόνια, ο Γιάλομ εξακολουθεί να προσφέρει, θυμίζοντάς μας πως οφείλουμε να πάψουμε να ελπίζουμε σε ένα καλύτερο χθες, δίχως να παραιτηθούμε από την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο.

Ψυχοθεραπεία, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2018, 80 σελ.

Εγώ, η Μάρθα Φρόυντ – Φωτεινή Τσαλίκογλου

Oνομάζομαι Mάρθα. Tον Aπρίλιο του 1882 γνώρισα έναν νεαρό γιατρό. Tον ερωτεύτηκα. Ήμουν 21 χρόνων.
H Mάρθα, η γυναίκα του Φρόυντ, επιστρέφει, σπάει τη σιωπή και αφηγείται την ιστορία της ζωής της.
Eίναι μια φανταστική κατάδυση στον ψυχικό κόσμο μιας γυναίκας για την οποία ελάχιστα πράγματα γνωρίζουμε. Πώς είναι η ζωή κοντά σε έναν άνθρωπο που με το έργο του ανέτρεψε όλα τα δεδομένα της ψυχικής μας ύπαρξης; H Mάρθα Φρόυντ δεν είναι μόνο αφοσιωμένη σύζυγος και μητέρα έξι παιδιών, ζει και μια άλλη ζωή, που συνορεύει με το όνειρο και τα σκοτεινά βάθη της επιθυμίας. “O έρωτας θα είναι ακραίος ή δεν θα υπάρξει”, δηλώνει. Σκέψεις απαγορευμένες, ανατρεπτικές επιθυμίες, ξεδιάντροπες πράξεις, όλα επιτρέπονται. Eίναι η ιστορία μιας παράφορα ερωτευμένης γυναίκας. Ένα βιβλίο για τον έρωτα, την ψυχανάλυση, τη Bιέννη του fin de siecle, τη γυναικεία σεξουαλικότητα, την τρέλα, το θάνατο.

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2018, 256 σελ.

Η μετακόμιση – Φωτεινή Τσαλίκογλου

“Όταν μεγαλώσω, δεν ξέρω τι θα θέλω να κάνω, μπορεί να μου αρέσει να γίνω συγγραφέας και να γράφω ιστορίες. Μπορεί να θέλω να γίνω γιατρός. Μπορεί να είμαι τυχερή… Να βρω το φάρμακο που θα διώχνει μακριά τις σφαίρες, την πείνα, τα άγρια μάτια”.
Να κατασκευάζεις μια ιστορία ή πολλές διαφορετικές κι ασύμβατες μεταξύ τους ιστορίες για τον εαυτό σου και τον κόσμο. Δεν υπάρχει τίποτα πιο αληθινό από αυτές τις επινοημένες ιστορίες ζωής.
Η Ευρυδίκη Ματθαίου γεννήθηκε στις 19 Απριλίου του 1937. Η μετακόμιση είναι η αληθινή ιστορία της ζωής της, όπως κατάφερε να την αναπλάσει στη μνήμη της μια νύχτα του 2019: μετά τον πόλεμο χάνει τη μικρή αδελφή της από αδέσποτη σφαίρα, δεκατεσσάρων χρόνων μέσα σε ένα περίπτερο κάνει έρωτα για πρώτη φορά, η μαμά ακούει Τένεσι Ουίλιαμς στο ραδιόφωνο, ένας εξόριστος άντρας είναι ερωτευμένος με τον πατέρα της, αργότερα ένα ξένο μωρό στην Κωνσταντινούπολη γίνεται δικό της μαζί με ένα κλεμμένο οικογενειακό άλμπουμ, μια γάτα, η Καρλότα, αδιαφορεί για τα νεκρά παιδιά στις θάλασσες του Αιγαίου.
Γερνάω, θυμάμαι, λαχταρώ, επινοώ, επισκευάζω τα κενά μνήμης, ανακαλύπτω. Γεννιέμαι ξανά.
Η Ευρυδίκη λίγο πριν από το τέλος πραγματοποιεί το παιδικό της όνειρο.

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2016, 224 σελ.

Το ευτυχισμένο νησί – Φωτεινή Τσαλίκογλου

Μια μαγική ιστορία


Έγινε νύχτα κι όλα μονομιάς άλλαξαν.
Η Κοραλλένια, η μονάκριβη κόρη του βασιλιά Αιγέα, ξαφνικά έχασε το φως της.
Το Ευτυχισμένο Νησί βυθίστηκε στη θλίψη.
Την ίδια εκείνη νύχτα, ανοιχτά στο πέλαγος, ένα αγόρι πάλευε με τα κύματα.
Μαζί του ήταν ένα χρυσόψαρο, που γνώριζε μια μυστική γλώσσα.
Σε λίγο θα έφταναν στο νησί της τυφλής πριγκίπισσας.
Είχαν ένα σχέδιο κρυφό να εκπληρώσουν.
Έρχονταν από μακριά, από τη Χώρα του Πολέμου.
Κι εκεί δεν ξέρεις ποτέ αν το ξημέρωμα θα σε βρει ζωντανό ή αν κάποια αδέσποτη σφαίρα θα σε χτυπήσει κατευθείαν στην καρδιά σου κι όλα όσα ονειρεύτηκες θα γίνουν κομμάτια.
Το αγόρι ήθελε να ζήσει.
Κι έφερνε ένα σπουδαίο γιατρικό στο πρώην Ευτυχισμένο Νησί.
Μια μαγική ιστορία για όλους όσοι επιμένουν να ζουν και να ονειρεύονται με μάτια ανοιχτά.

Αφηγήσεις, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2015, 96 σελ.

8 ώρες και 35 λεπτά – Φωτεινή Τσαλίκογλου

Μια ιστορία


Ο πόλεμος δεν έχει ακόμα ξεσπάσει. Ιούλιος του 1940. Η οικογένεια Αργυρίου επιβιβάζεται στο υπερωκεάνιο “Νέα Ελλάς” και μεταναστεύει στην Αμερική. Σαράντα χρόνια αργότερα, η Φρόσω, θυγατέρα του Μενέλαου και της Ερασμίας Αργυρίου, φέρνει στον κόσμο δυο παιδιά αγνώστου πατρός: τον Τζόναθαν και την Αμαλία. Ζουν στη Νέα Υόρκη μια σχεδόν φυσιολογική ζωή, αλλά η Φρόσω σιγά σιγά μεταμορφώνεται. Γίνεται αλκοολική, αποσύρει από τα χείλη της τη λέξη “Ελλάδα” και μετονομάζεται σε Λάλε Άντερσεν. Έπειτα, καθώς ο καιρός περνά, αδιανόητα μυστικά έρχονται στο φως, όλοι και όλα αλλάζουν, τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται, μέχρι τη μέρα που ο Τζόναθαν ταξιδεύει για πρώτη του φορά στον τόπο της καταγωγής του. Στο ταξίδι αφηγείται την ιστορία δυο τραυματισμένων μέσα του “πλασμάτων”: της οικογένειάς του και της Ελλάδας. Μια συνταρακτική ιστορία που ξεκινά από τη Μικρασιατική Καταστροφή, διαπερνά πολέμους, Χούντα και Μεταπολίτευση, και φτάνει έως τις μέρες της μεγάλης κρίσης.
Μια παράξενα οικεία ιστορία ενός αιώνα σε 8 ώρες και 35 λεπτά ακριβώς.

Νουβέλα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2013, 111 σελ.

Το μέλλον ανήκει στην έκπληξη – Φωτεινή Τσαλίκογλου

34 σχόλια για την κρίση και ένα υστερόγραφο


Από την Ελλάδα της ολυμπιακής ευφορίας φτάσαμε στην Ελλάδα της μετα-ολυμπιακής μελαγχολίας. Θα την ονομάσω “άγρια μελαγχολία”. Ένα παράξενο μείγμα οργής και θλίψης. Από τη μια στιγμή στην άλλη καταρρέουν οι βεβαιότητες μιας ζωής. Με άγνωστες ακόμα τις παρενέργειες στο σύνολό τους, η εποχή αυτή μας αλλάζει. Αλλάζει τη ζωή μας, τις συνήθειές μας, τις επιθυμίες μας, τον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας και τους άλλους. 34 σχόλια για την επικαιρότητα βρίσκονται συγκεντρωμένα σε αυτό το βιβλίο. Αφηγήσεις μιας επικαιρότητας που μας πονά και μας τρελαίνει, αλλά και γεννά τεχνάσματα για να υπερβούμε την οδύνη και να επινοήσουμε την ελπίδα. Μόνο ως αφήγημα μπορείς να περιγράψεις την επικαιρότητα χωρίς να την παραχαράξεις. Ένα αφήγημα με αρχή, μέση και τέλος, ένα τέλος που ακόμα δεν γνωρίζουμε.
34 σχόλια για την κρίση και ένα υστερόγραφο ονειρεύτηκαν την έκπληξη που κρύβεται στο μέλλον.

Κοινωνιολογία, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2011, 203 σελ.

Το χάρισμα της Βέρθας – Φωτεινή Τσαλίκογλου

“Mε αγαπάς;”
“Σε αγαπώ”.
“Από παλιά;”
“Nαι. Από παλιά”.
“Θα σκεφτείς κάτι καλό για μένα; Έχει χώρο στο μυαλό σου για μένα;
“Θα είναι ζεστά; Θα είναι σαν μαμά;”
Εκλιπαρεί ο άνθρωπος για μια στάλα παραμυθιού, για ένα ελάχιστο ίχνος συγκάλυψης. Καμουφλάζ. Κι όμως, δεν μπορεί. Δε γίνεται. Θα υπάρξει κάτι άλλο, κάποιος άλλος τρόπος.
“Πώς να το ζητήσω;”
“Θα δεις”.
“Θα μπορέσω να το βρω;”
“Θα μπορέσεις”.
“Μέσα στις ιστορίες που γράφω;”
“Ναι”.
“Μου λες αλήθεια;”
“Όχι”.
Η Βέρθα ζει και μεγαλώνει σε μια ανήσυχη πόλη. Μια πόλη που φοβάται τον εαυτό της και ονειρεύεται μια άλλη ζωή για τους προγόνους και τα παιδιά της. Κανένας δε γνωρίζει για το φάντασμα του μικρού αδερφού της, που κάθε τόσο την επισκέπτεται. Αγκαλιάζονται. Λένε μυστικά. Στα χέρια της πληθαίνουν τα σημάδια, μικρά κατακόκκινα αστεράκια. Το κορίτσι αυτό έχει ένα μαγικό χάρισμα: μαντεύει αυτό που θα γίνει στο μέλλον και συγκρατεί στη μνήμη του πράγματα από καιρό ξεχασμένα.
Η κυρία Μιράζ, η δασκάλα ζωγραφικής στο σχολείο, φέρνει τη Bέρθα σε επαφή με ένα ισχυρό αντίδοτο: την τέχνη και τις παράξενες ζωές των ζωγράφων. Ο Μπαλτίς, ο Κάσπαρ Φρίντριχ, ο Μαγκρίτ, ο Καραβάτζιο, η Αλοΐζ, ο Ντάργκερ έρχονται να μεταμορφώσουν τη ζωή και την πόλη της.

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2010, 255 σελ.

Όλα τα ναι του κόσμου – Φωτεινή Τσαλίκογλου

Κάποτε δεν ήμουν η Ελένη. Ήμουν το μανταρίνι, το γλυκό του κουταλιού. Η καρδιά του μαρουλιού, το τζιέρι. Κι άλλα πολλά ήμουν που εκείνη κάθε τόσο επινοούσε. Ζούσα σ’ ένα αστέρι που το λέγαν “Μία”. Στη “Μία” δε σκοτεινιάζει ποτέ. Χιλιάδες κόκκινα μπαλόνια πετούν ανενόχλητα στον ουρανό. Ο Αλμπέρ Λαμορίς με τον Πασκάλ ζουν μιαν αχώριστη χαρισάμενη ζωή. Η κρεμ καραμελέ συνοδεύει το μαντί. Το Παρίσι δεν είναι μακριά από την Καππαδοκία. Οι φάρσες δεν πληγώνουν τη Σεχίρ. Το “μη σε μέλλει” και το κιρμιζί πιπέρι φορούν τα γιορτινά τους και με προσκαλούν σε γιορτή που δεν τελειώνει. Η αγάπη είναι δεδομένη. Δε λιγοστεύει, δεν εξαντλείται με την ανταπόκριση. Εξαθλίωση, οίκτος, πλήξη πουθενά. Το αληθοφανές φίδι δεν τρομάζει κανέναν. Στα σχολεία είναι κάθε μέρα γιορτή. Οι Πινκ Φλόιντ και ο Τζον Λένον διακόπτουν τις εθνικές επετείους. Οι μεγάλοι δε μεγαλώνουν άλλο. Τα παιδιά μένουν πάντα όπως είναι. Υπάρχεις. Είσαι ζωντανός. Δεν την φοβάσαι, δεν την μάχεσαι, δεν την αποφεύγεις τη ζωντάνια σου.
“Σε παρακαλώ, άκουσέ με. Για την ώρα, έστω για λίγο. Με ακούς; Ο θάνατος ακόμη αργεί. Mη με αφήσεις να συνεχίσω”.

Νουβέλα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2008, 82 σελ.

Σχιζοφρένεια και φόνος – Φωτεινή Τσαλίκογλου

Αναζητώντας τον χαμένο παράδεισο


“Tον σκότωσα για να φύγει το κακό. Να σωθούμε εγώ κι η μάνα μου.”
Αντώνης

“Πήρα δύναμη. Τώρα όλοι με υπολογίζουν.”
Ανδρέας

“Δεν ήθελα να πεθάνω γι’ αυτό τον σκότωσα.”
Ιωσήφ

“Όμως εκείνη τα έφταιγε όλα που με έφερε στον κόσμο και τυραννιζόμουνα έτσι.”
Αριστείδης

“Ήμουνα δεσμευμένος μαζί της… Δεν είχα εαυτό… Ήμουνα το όργανό της… Όταν έπαιζα κιθάρα, τα χέρια μου ήταν τα δικά της χέρια.”
Νίκος

“Τον ψυχοπαθή τον κλείνουν και του περνάνε ρεύμα στο κεφάλι και τον σκοτώνουνε επειδή φοβούνται ότι θα κάνει έγκλημα.”
Βασίλης

Τι σημαίνει ο φόνος της μητέρας ή του πατέρα όταν διαπράττεται από ένα άτομο με σχιζοφρένεια;
Μια ψυχολογική μελέτη που επιχειρεί να διερευνήσει το νόημα ενός ακατανόητου και παράλογου σε πρώτη όψη εγκλήματος. Η τάση συγχώνευσης με τον άλλον, η παλινδρόμηση στη μακαριότητα μιας μη διαφοροποιημένης ύπαρξης, η ανάγκη συντριβής του απειλητικού άλλου, το λογικό και το παράλογο, η επιθυμία ζωής αλλά και η επιθυμία θανάτου, έτσι όπως εκφράζονται μέσα από αυτόν το φόνο, αποκαλύπτουν με ένα συνταρακτικό τρόπο βαθιά καταχωνιασμένες μέσα στον καθένα μας αλήθειες.

Ψυχολογία, Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη, 2007, 460 σελ.

Η νεράιδα της Γης – Φωτεινή Τσαλίκογλου

Όταν η Κλειώ φεύγει, η Γη κινδυνεύει να καταστραφεί και η Χρυσάνθη μένει μόνη και λυπημένη. Δεν πάει σχολείο, για μέρες μένει αμίλητη και νηστική, σκίζει τετράδια και βιβλία, βγαίνει γυμνή στους δρόμους. Όμως δεν είναι τρελή, τρελό είναι το καράβι που πήρε την Κλειώ μακριά. Τρελό είναι το ποτέ πια. Έρημος ο πλανήτης, καμένα τα δάση και συμφορά. Ο έμπορος, ο συγγραφέας, ο γεωμηχανικός δεν μπορούν να κάνουν τίποτα. Πώς να σώσεις τη Γη όταν δε νοιάζεσαι για δυο φίλες που δεν είναι πια μαζί; Η νεράιδα της Γης θα στείλει για παρηγοριά στη Χρυσάνθη τη Νεφέλη, ένα μικρό λευκό ζώο, κι η Γη θα γίνει και πάλι μια αγκαλιά με λουναπάρκ και ζαχαρωτά. Περνά ο καιρός και γίνονται πολλά, ώσπου το 2078 η μικρούλα Χ. ονειρεύεται και φτιάχνει στην τάξη της μια παράξενη ζωγραφιά. Μια μουσική γεμίζει το σχολείο κι ο πλανήτης Γη έχει για πάντα σωθεί.

Eικονογράφηση: Αλέξης Κυριτσόπουλος

Παιδική λογοτεχνία, Κέδρος, 2007, 57 σελ.

Ονειρεύτηκα πως είμαι καλά – Φωτεινή Τσαλίκογλου

Η Ιουλία Δαμασκηνού ζει με την ιερά νόσο. Από το φεγγίτη του δωματίου της κρυφακούει τις ιστορίες των ασθενών του ψυχίατρου πατέρα της. Ιστορίες βίας, ανελέητου έρωτα και εγκατάλειψης. Από τη μητέρα της μαθαίνει για την ηδονή της πτώσης και για την αγάπη που, εκείνη μόνη, μπορεί να θεραπεύσει και να καταφέρει όλα όσα δεν μπορούν τα χάπια και τα λόγια. Ερωτεύεται τον καθηγητή της, διάσημο συγγραφέα. Όμως η γυναίκα του σε λίγες μέρες θα φέρει στον κόσμο το πρώτο τους παιδί. Με όπλο την ονειρική μητέρα, τον ανέλπιδο έρωτα για το συγγραφέα, τις σποραδικές απώλειες συνείδησης, το ιερό και το δαιμονικό που κομίζει μέσα της, η Ιουλία Δαμασκηνού στην Αθήνα του 2004 ονειρεύεται πως είναι καλά.
Ένα βιβλίο για τη ζωή μας, για τις φανταστικές αλήθειες και για τα όνειρα, που μόνο αυτά στο τέλος μένουν ανέγγιχτα.

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2004, 184 σελ.

Η ψυχή στη χώρα των πραγμάτων – Φωτεινή Τσαλίκογλου

1999-2002… Ένας κόσμος που θα μπορούσε να ήταν άλλος. Τρέλα, θάνατος, βία, εγκληματικότητα, πόλεμοι, τρομοκρατία. Αλλά και ασήμαντα, άγνωστα επεισόδια, ξεχασμένα στα ψιλά των εφημερίδων. Εύλογα ή παράλογα, θεωρήθηκε ότι αξίζει να μνημονευθούν. Να βρεθούν οι λέξεις, οι μαγικές λέξεις, που καθιστούν τα απόντα πράγματα “ωσεί παρόντα” και προστατεύουν από τη λησμοσύνη και το θάνατο.
Μια μικρή παράταση της θνησιγενούς επικαιρότητας ονειρεύεται αυτό το βιβλίο. Οδηγός σταθερός στη συγγραφή του ήταν η ψυχολογία. Η επιστήμη που επιμένει σε ένα απονενοημένο σχέδιο: να σε φέρει σε μια αληθινή επαφή με τον εαυτό σου.

Ψυχολογία, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2003, 283 σελ.

Εγώ, η Μάρθα Φρόυντ – Φωτεινή Τσαλίκογλου

Oνομάζομαι Mάρθα. Tον Aπρίλιο του 1882 γνώρισα έναν νεαρό γιατρό. Tον ερωτεύτηκα. Ήμουν 21 χρόνων.
H Mάρθα, η γυναίκα του Φρόυντ, επιστρέφει, σπάει τη σιωπή και αφηγείται την ιστορία της ζωής της.
Eίναι μια φανταστική κατάδυση στον ψυχικό κόσμο μιας γυναίκας για την οποία ελάχιστα πράγματα γνωρίζουμε. Πώς είναι η ζωή κοντά σε έναν άνθρωπο που με το έργο του ανέτρεψε όλα τα δεδομένα της ψυχικής μας ύπαρξης; H Mάρθα Φρόυντ δεν είναι μόνο αφοσιωμένη σύζυγος και μητέρα έξι παιδιών, ζει και μια άλλη ζωή, που συνορεύει με το όνειρο και τα σκοτεινά βάθη της επιθυμίας. “O έρωτας θα είναι ακραίος ή δεν θα υπάρξει”, δηλώνει. Σκέψεις απαγορευμένες, ανατρεπτικές επιθυμίες, ξεδιάντροπες πράξεις, όλα επιτρέπονται. Eίναι η ιστορία μιας παράφορα ερωτευμένης γυναίκας. Ένα βιβλίο για τον έρωτα, την ψυχανάλυση, τη Bιέννη του fin de siecle, τη γυναικεία σεξουαλικότητα, την τρέλα, το θάνατο.

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2000, 246 σελ. / Έθνος, 2011, 247 σελ.

Ψυχολογία της καθημερινής ζωής – Φωτεινή Τσαλίκογλου

Η κουλτούρα του εφήμερου


Κείμενα που σχολιάζουν την καθημερινότητα και αναφέρονται σε “κάτι που συνέβη”. Όμως το έναυσμα αλλά και το κίνητρο κάθε γραφής αξίζει να αναζητηθεί όχι σε εκείνο που συνέβη, αλλά σε εκείνο που θα μπορούσε να έχει συμβεί. Ο παράξενος διάλογος με αυτό το ανοιχτό ενδεχόμενο επιτρέπει να είμαστε ακόμα ζωντανοί, να ονειρευόμαστε, να επιθυμούμε, να σιωπούμε, να απορούμε, ακολουθώντας τις περιπέτειες μιας ιστορίας που, εις μάτην όλων των καιρών, εις μάτην όλων των εποχών, εξακολουθεί να κινείται προς τα εμπρός, έστω με πισωγυρίσματα, έστω με χάσματα και απύθμενα κενά μνήμης.
Η ψυχολογία αρθρώνει το δικό της σημαίνοντα λόγο για την κατανόηση των παθών του ανθρώπου.

Ψυχολογία, Εκδόσεις Καστανιώτη, 1999, 301 σελ. / Εκδόσεις Καστανιώτη, 2008, 301 σελ.

Έρως φαρμακοποιός – Φωτεινή Τσαλίκογλου

Στο πατρικό σπίτι με τους σκεπασμένους καφρέφτες, μόνοι τους ο Μιχαήλ και η Ελένη προσπαθούν να ζήσουν. Πάνε δεκατρία χρόνια που η Αντιγόνη έφυγε και οι μέρες είναι βουτηγμένες στη σιωπή και την αρρώστια. Ώσπου μια μέρα έρχεται ο έρωτας κι όλα αλλάζουν. Η Ελένη όμως είναι ο τελευταίος άνθρωπος στη γη που θα μπορούσε να αγαπηθεί. Το αγόρι με το σημαδεμένο πρόσωπο, η Λεονώρα, ο νεαρός ποδηλάτης, ο Δημήτριος συμμετέχουν στο παιχνίδι ενός παράξενου, δίχως όρια πάθους.
Ο “Έρως φαρμακοποιός” θα αφηγηθεί μια μαγική ιστορία, δωρίζοντας στο τέλος την πιο μεγάλη, την πιο εξαίσια ανατροπή.

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 1997, 186 σελ. / Έθνος, 2011, 186 σελ.

Η κόρη της Ανθής Αλκαίου – Φωτεινή Τσαλίκογλου

Ήταν μόνο έντεκα χρόνων η κόρη της Ανθής Αλκαίου και δεν καταλάβαινε γιατί η μητέρα της μιλούσε τόσο λίγο και διέφερε από όλους τους άλλους. Όταν ερχόταν ο γιατρός, όλοι έμοιαζαν σοβαροί και έκλειναν την πόρτα για να μην τους ακούσει. Δεν μπορούσε πάντα να κρυφακούει τα μυστικά που λέγανε μέσα στην κάμαρα. Καμιά φορά άκουγε φωνές και τζάμια και κρύσταλλα να σπάνε. Κι έπειτα σιωπή. Ποια είναι η Ανθή Αλκαίου; Μια απορία, ένα αίνιγμα, μια απουσία. Όπως εκείνο το κλειστό γράμμα του εραστή της, που έμενε κρυμμένο στο συρτάρι για δώδεκα χρόνια, ως τη στιγμή που -τυχαία;- η κόρη της θα το ανακαλύψει. Αποσβολωμένη τότε θα βρεθεί αντιμέτωπη με το σφραγισμένο μυστικό. Η κατάθλιψη παγιδεύει την ιστορία μέσα σε μια παρένθεση. Θα μπορέσει η κόρη της, μέσα από τη γραφή, το μύθο και το όνειρο, να αφηγηθεί την παράξενη ιστορία;

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 1996, 259 σελ.

Μυθολογίες βίας και καταστολής – Φωτεινή Τσαλίκογλου

Περιεχόμενα του τόμου:
Η επικινδυνότητα: Περί σημειομαντείας, προφητείας και μυθοπλασίας
Η βία (Η γοητεία του μύθου)
Η βία κατά των γυναικών: Ο βιασμός και η μυθολογία του
Η φυλακή και η μυθολογία της
Ψυχιατρική βία: Διακριτικές όψεις της ψυχικής καταστολής

Βία, Εκδόσεις Παπαζήση, 1996, 270 σελ.

Ψυχο-λογικά – Φωτεινή Τσαλίκογλου

Οι παγίδες του αυτονόητου


Στο βιβλίο αυτό βρίσκονται συγκεντρωμένα κείμενα που σχολιάζουν όψεις της καθημερινής ζωής έτσι όπως την έζησα τα τελευταία 8 χρόνια. Τα περισσότερα από αυτά είναι από τα “Νέα” και ορισμένα από το “Βήμα της Κυριακής”.
Η τρέλα, ο θάνατος, ο έρωτας, η καταστροφή, η ειρωνεία, η φάρσα, ο όλεθρος, η γοητεία, η μιζέρια της κάθε μέρας, έτσι όπως αποτυπώθηκαν στο βλέμμα μου, αποτελούν τον συνεκτικό ιστό που διαπερνά το διάσπαρτο περιεχόμενο των σελίδων. Κείμενα υποκειμενικά, αποσπασματικά, αντιφατικά ίσως και περιττά -όπως άλλωστε και η ίδια η καθημερινότητα που τα ενέπνευσε-, που στοχεύουν να ακυρώσουν το φάντασμα μιας εικόνας. Μιας εγκαταλελειμμένης στο δρόμο χθεσινής εφημερίδας, βορά στη λάσπη, στα σκουπίδια, στην αδιαφορία των διαβατών. Ασήμαντη της ανυπαρξίας τροφή.
Θέλησα να περισώσω από μια τέτοια εικόνα τα κείμενά μου γνωρίζοντας ωστόσο το παράδοξο της γραφής. “Να γράφω για να μένει Αυτό. Και μόλις γράφω Αυτό να χάνεται.”
28 Νοεμβρίου 1994
Φωτεινή Τσαλίκογλου

Ψυχολογία, Πλέθρον, 1994, 255 σελ.

Ψυχο-λογικά – Φωτεινή Τσαλίκογλου

Κείμενα 1989-91


Τα κείμενα που ακολουθούν σχολιάζουν όψεις της καθημερινής μας ζωής και δημοσιεύτηκαν στα “Νέα” από το 1988 έως το 1991. Ορισμένα από αυτά θυμίζουν διηγήματα επιστημονικής φαντασίας, ενώ άλλα προσεγγίζουν περισσότερο κάποιον επιστημονικό λόγο. Ο συνεκτικός κρίκος των διάσπαρτων περιεχόμενων τους είναι η επικαιρότητα, έτσι όπως την έζησα την τριετία που μας πέρασε. Σαν ένα μυθιστόρημα η επικαιρότητα ετούτη φέρνει στο νου τα λόγια ενός συγγραφέα που θεωρούσε ύβρη προς τις ζωές των ανθρώπων την απαλλαγμένη από οδύνη γραφή. Ένα μυθιστόρημα, έλεγε, χωρίς αίμα ή βία, χωρίς έναν τουλάχιστον χωρισμό ή ένα πένθος, αποτελεί ταπεινή τέρψη. Έχω την εντύπωση ότι η επικαιρότητα αβίαστα ακολουθεί τις προδιαγραφές ενός επιτυχημένου μυθιστορήματος: Είναι ταυτόχρονα οδυνηρή και ανακουφιστική. Τη διττή αυτή όψη των πραγμάτων που μας περιβάλλουν επιχειρούν να αναδείξουν τα κείμενα αυτά. Αναφέρονται σε μια επικαιρότητα που σαγηνεύει, πλήττει, τρομοκρατεί, θλίβει ή εξοργίζει, μια επικαιρότητα φτιαγμένη από θάνατο, ψυχικό πένθος, πόνο, ειρωνεία, χιούμορ και φάρσα. […] Οι εικόνες που συνοδεύουν τα κείμενα δίνουν το υλικό μιας “άλλης” πέραν του λόγου ανάγνωσης, θα χαιρόταν ασφαλώς μ’ αυτές η Αλίκη αφού προτού περιπλανηθεί στη χώρα των θαυμάτων ρωτούσε την αδελφή της, που απορροφημένη διάβαζε ένα βιβλίο για μεγάλους: “Μα τι αξία μπορεί να έχει ένα βιβλίο χωρίς ζωγραφιές;”

Ψυχολογία, Εκδόσεις Παπαζήση, 1991, 190 σελ.

Σχιζοφρένεια και φόνος – Φωτεινή Τσαλίκογλου

Μια ψυχολογική – εγκληματολογική έρευνα


Το βιβλίο αυτό αναφέρεται σε δύο οριακά ανθρώπινα φαινόμενα: το φόνο και τη σχιζοφρένεια, επιχειρώντας την ψυχοδυναμική διερεύνηση των σχέσεων που αναπτύσσονται ανάμεσά τους. Αν φόνος είναι η συντριβή, ο αφανισμός του άλλου, τότε η σχιζοφρένεια -όπως εκφράζεται μέσα στην οικογένεια, στα ψυχιατρεία, μέσα στην πολυμορφία της θεσμικής καταστολής- είναι η ζωή που συντρίβεται μέσα στον εαυτό της, είναι η ζωή που αντιτίθεται στον εαυτό της. Ποια είναι η σχέση που υπάρχει ανάμεσα σ’ αυτές τις δύο καταστάσεις; Πόσο η συντριβή του εαυτού υποθάλπει ή προκαλεί τη συντριβή του άλλου;
Αποσκοπώντας σε μιαν απάντηση στο παραπάνω ερώτημα, η μελέτη αυτή ξεπερνά τα πλαίσια ενός περιχαρακωμένου ψυχοπαθολογικού πεδίου και επιδιώκει να αγκαλιάσει έναν ευρύτερο “ανθρωπολογικό” χώρο, όπου ο άνθρωπος ορίζεται ως το “ον της έλλειψης”, προσπαθώντας συνεχώς να υπερβεί την αέναη κατάσταση οδύνης που τον περιβάλλει…

Ψυχολογία, Εκδόσεις Παπαζήση, 1989, 267 σελ.

Ο μύθος του επικίνδυνου ψυχασθενή – Φωτεινή Τσαλίκογλου

Οι λειτουργίες μιας κοινωνικής κατασκευής
Η ψυχική ασθένεια αποτελεί πρόσφορο έδαφος για τη γενεσιουργία μιας ιδιαίτερα πλούσιας μυθολογίας, μιας μυθολογίας που αλλοιώνει δραματικά το φαινόμενο της τρέλας, περιβάλλοντάς το με πέπλα μυστηρίου ή με απολυτότητες που παγιδεύουν τις πραγματικές του διαστάσεις.
Μέσα στους κόλπους της μυθολογίας αυτής ο ψυχικά ασθενής ανάγεται σ’ ένα δυνάμει εγκληματικό, επικίνδυνο και επίφοβο άτομο, που η συμπεριφορά του καθορίζεται από πρωτόγονες και απροσπέλαστες στην κατανόηση ενορμήσεις…

Η θεώρηση αυτή του ψυχικά ασθενή ως επικίνδυνου, η ταύτιση της τρέλας με την εγκληματικότητα, την απειλή, τη βία, αποτελεί έναν απόηχο αλλοτινών σκοταδιστικών εποχών, τότε που η τρέλα συγχεόταν με το έγκλημα και ο τρελός με την ενσάρκωση αόρατων δαιμονικών δυνάμεων. Το στερεότυπο αυτό δεν εντοπίζεται μόνο στο πλατύ κοινό αλλά κυριαρχεί και στη λεγόμενη επιστημονική σκέψη, θεμελιωμένο πάνω σε ορισμένες βασικές υποθέσεις:
– Στην αυξημένη συχνότητα διάπραξης εγκληματικών πράξεων από τη μεριά του ψυχικά ασθενή.
– Στην εγκαθίδρυση μιας σχέσης αιτίου-αιτιατού ανάμεσα στην ψυχική ασθένεια και την εγκληματικότητα.
– Στη θεώρηση της πιθανής εγκληματικής πράξης του ψυχικά ασθενή ως αναίτιας και ακατανόητης.

Παράλληλα, θεωρείται δεδομένη και αντικειμενικά προσδιορίσιμη η υπόσταση των εννοιών της επικινδυνότητας και της ψυχικής ασθένειας, καθώς και η δυνατότητα επιστημονικής πρόβλεψης μιας επικίνδυνης συμπεριφοράς. Οι υποθέσεις αυτές, που προβάλλονται ως έγκυρες και αξιόπιστες, επιδιώκουν να προσδώσουν μια επιστημονική χροιά στην αντίληψη της επικινδυνότητας του ψυχικά ασθενή.

Η εργασία αυτή στοχεύει να μελετήσει κριτικά τις βασικές υποθέσεις που θεμελιώνουν την επικινδυνότητα του ψυχικά ασθενή, αποκαλύπτοντας την πλασματικότητά τους, τις μεταφυσικές και αντι-επιστημονικές τους διαστάσεις. Για την επίτευξη του σκοπού αυτού επιχειρείται αρχικά η μελέτη των ιστορικών καταβολών της αντίληψης για την επικινδυνότητα του ψυχικά ασθενή, που θα χρησιμεύσει ως πλαίσιο αναφοράς για την κριτική προσέγγιση των εννοιών της ψυχικής ασθένειας και της επικινδυνότητας, όπως αυτές χρησιμοποιούνται σήμερα. Η επισήμανση, στη συνέχεια, της κοινής θετικιστικής ιδεολογίας που διαπνέει τις δύο αυτές έννοιες λειτουργεί ως ένα ερμηνευτικό πρότυπο για τη θεμελίωση της διαιώνισης του μύθου του επικίνδυνου ψυχασθενή…

Ψυχικές ασθένειες, Εκδόσεις Παπαζήση, 1987, 188 σελ.