Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μετά την αποφοίτησή του εργάστηκε ως ελληνοδιδάσκαλος, αρχικά στη Σπάρτη και από το 1907 ως το 1916 περίπου στο Σχολαρχείο της Ύδρας. Κατά την περίοδο της παραμονής του στην Ύδρα έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο στη διαμόρφωση του γλωσσικού του προσανατολισμού υπέρ του δημοτικισμού του Ψυχάρη και στη στροφή του προς το σοσιαλισμό, που αποκρυσταλλώθηκε μέσω της αλληλογραφίας του με τον Κωνσταντίνο Χατζόπουλο την ίδια περίοδο. Από την Ύδρα πραγματοποίησε και την πρώτη του επίσημη εμφάνιση (είχαν προηγηθεί δημοσιεύματά του στην εφημερίδα Σπάρτη και το Σπαρτιατικόν Ημερολόγιον του Μ.Ι.Θεοδωρόπουλου το 1903) στη λογοτεχνία με την έκδοση της συλλογής διηγημάτων Οι νεκροί της ζωής, η ιδεολογική στράτευση της οποίας οδήγησε στην παύση του για ένα μήνα από το Εκπαιδευτικό Συμβούλιο το 1908. Διηγήματα και άρθρα δημοσίευσε κυρίως στο Νουμά, αλλά και σε έντυπα όπως το Εθνικόν Ημερολόγιον του Σκόκου, οι Νέοι Βωμοί, η Μούσα, ο Πυρσός, το Μικρασιατικό Ημερολόγιο, τα Γράμματα Αλεξανδρείας και αργότερα (μετά το 1920) στις εφημερίδες Ελεύθερος Λόγος, Δημοκρατία, Ελεύθερος Λόγος και Ριζοσπάστης, ενώ υπήρξε επίσης μέλος της Καλλιτεχνικής Συντροφιάς του καφενείου Μαύρος Γάτος και της Σοσιαλιστικής Δημοτικιστικής Ένωσης (ήδη από το 1909). Με αφετηρία το χώρο του ηθογραφικού διηγήματος και το ρομαντισμό του Wolfgang Goethe, ο Κώστας Παρορίτης οδηγήθηκε στη συνέχεια στη μυθιστορηματική απεικόνιση της ζωής των εσωτερικών μεταναστών και των περιθωριακών τύπων της Αθήνας, με επιρροές από τη γαλλική και ρωσική λογοτεχνική παραγωγή του σοσιαλιστικού ρεαλισμού και κινούμενος στο πλαίσιο της κοινωνικά στρατευμένης δημοτικιστικής λογοτεχνίας συγγραφέων όπως ο Δημοσθένης Βουτυράς και ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης. Διαχωρίστηκε ωστόσο από τους πρώτους έλληνες σοσιαλιστές συγγραφείς (Χατζόπουλο, Ταγκόπουλο κ.α.), καθώς παρέκκλινε από τη θεωρία του νατουραλισμού για τον κυρίαρχο ρόλο του περιβάλλοντος στην ανθρώπινη μοίρα και υποστήριξε τον οραματισμό μιας νέας κοινωνικής πραγματικότητας με απαραίτητη προϋπόθεση τη δραστηριοποίηση των εργατικών και γενικότερα των λαϊκών στρωμάτων. Έφυγε από τη ζωή στην Αθήνα το 1931.
Στο άλμπουρο (Ρομάντζο σφουγγαράδικο) (1910)
Ημερολόγιον Σκόκου (1912)
Το μεγάλο παιδί (Κοινωνικό Ρομάντζο) (1915)
Ο κόκκινος τράγος (1924)
Οι δυο δρόμοι (1927)
Το μεγάλο παιδί (1990), Σύγχρονη εποχή
Στο άλμπουρο (2005), Πελεκάνος
Ό κόκκινος τράγος (2007), Πελεκάνος
Το μεγάλο παιδί (2011), Πελεκάνος
Ό κόκκινος τράγος (2011), Πελεκάνος)
Το μεγάλο παιδί (2012), Πελεκάνος
Ό κόκκινος τράγος (2012), Πελεκάνος)
Οί δύο δρόμοι (Α Τόμος 2013), Πελεκάνος)
Οί δύο δρόμοι (Β Τόμος 2013), Πελεκάνος)
Ο Κόκκινος τράγος (2013), Alter – Ego ΜΜΕ Α.Ε.
Ό Κόκκινος τράγος (2016), Σύγχρονη εποχή
Διηγήματα
Από τη ζωή του δειλινού (1906)
Οι νεκροί της ζωής (1907)
Ο πατέρας και άλλα διηγήματα (1921)
Οι νεκροί της ζωής (1988), Νεφέλη)
Από την ζωή του δειλινού (1989), Σύγχρονη Εποχή
Οί νεκροί της ζωής (1990), Νεφέλη
Οί νεκροί της ζωής (2013), Σύγχρονη εποχή
Δοκίμια-Μελέτες
Εισαγωγή εις την οκτωβριανήν επανάστασιν (4 τόμοι 1916), Νουμάς
Ή Ιστορία της οκτωβριανής επανάστασης (8 τόμοι 1918), Νουμάς
Συλλογικά έργα
Χριστουγεννιάτικες ιστορίες (2009), Καστανιώτη
Χριστούγεννα και χιονιάς (2013), Νάρκισσος
Συγκεντρωτικές εκδόσεις
Διηγήματα (περιλαμβάνονται οι συλλογές “Από τη ζωή του δειλινού” και “Οι νεκροί της ζωής”) (1982)
Μεταφράσεις
Εμίλ Ζολά, Μαξιμ Γκόρκι, Γκαίτε, Τολστόϊ
Ο κόκκινος τράγος – Κώστας Παρορίτης
“Ξέρω πως και το βιβλίο μου αυτό θα δώσει πάλε το σύνθημα σε μια νέα σταυροφορία εναντίον μου. Όλοι οι συντηρητικοί, όλοι οι καθυστερημένοι, όλοι οι δούλοι του κοινού και του χιλιοειπωμένου θα δώσουνε τα χέρια σε μια κοινή επίθεση. Οι κατηγόριες τους, που τις αναμασούνε τώρα χρόνια, θ’ αντηχήσουνε πάλε βραχνές, όσο και ύποπτες με όλους τους τόνους. Μου είναι τόσο γνωστές. Υποδουλώνω την Τέχνη στην Ιδέα! Ω, οι μεγάλοι ιεροφάντες της Τέχνης, που δεν κρύβουνε καμιά ιδέα στο κεφάλι τους! Μα, εμείς, που πιστεύουμε πως Ιδέα και Τέχνη δεν είναι πράματα χωριστά, τους ρίχνουμε μια σπλαχνική ματιά και τραβάμε το δρόμο μας αδιάφοροι. Η Τέχνη μας, το ξέρουμε, ταράζει τα νεύρα των ευαίσθητων, των ωραιόπαθων, όλων εκείνων όσοι, συνηθισμένοι στα βαλτονέρια της καθημερινής ζωής, δεν ανέχουνται και δεν επιτρέπουνε με την ψευτοαριστοκρατική τους αντίληψη καμιά νέα, αντρίκεια προσπάθεια. Μα, εμείς, που πιστεύουμε πως ο άνθρωπος ζει σε μια φριχτή σκλαβιά, τόσο οικονομική, όσο και ψυχική και πνευματική, εννοούμε να κρατήσουμε τα μάτια μας γυρισμένα προς το φως της Καινούργιας Ημέρας.”
Κώστας Παρορίτης
Μυθιστόρημα, Σύγχρονη Εποχή, 2016, 248 σελ.
Στο άλμπουρο
“Στο άλμπουρο” ο συγγραφέας εκφράζει την αγάπη του για τον άνθρωπο, που υφίσταται εκμετάλλευση και αδικία, καθώς αγωνίζεται για μία καλύτερη ζωή.
Ο κόκκινος τράγος
Ο “Κόκκινος τράγος” είναι ένα συνοικιακό καφενείο της Αθήνας, όπου συναντιούνται, σχεδόν καθημερινά, μια ομάδα ανθρώπων διαφορετικών μεταξύ τους· απόκληροι, άνεργοι και άρρωστοι (μία απολυμένη δασκάλα, ένας επίσης απολυμένος καθηγητής, ένας φοιτητής, δυο τρεις εργάτες). Τους ενώνει, ωστόσο, ένα όραμα (για άλλους ξεκάθαρο, για άλλους θαμπό αλλά πάντως ισχυρό, καθοριστικό της συμπεριφοράς τους) για μια ζωή δικαιότερη. Οι θαμώνες του “Κόκκινου τράγου” αποτελούν τον έναν πόλο της ιστορίας· ο άλλος συντίθεται από ανθρώπους που, παρά τις αγαθές τους προθέσεις, χωρίς ιδεολογικό έρεισμα, παρασύρονται από τις προσωπικές τους φιλοδοξίες, δελεάζονται από υποσχέσεις επιτήδειων καιροσκόπων και χάνουν την ηθική τους υπόσταση, για να βρεθούν, κάποια στιγμή συνειδησιακής κρίσης, αντιμέτωποι με τον ίδιο τον εαυτό τους.
Το μυθιστόρημα “Ο κόκκινος τράγος” του Κώστα Παρορίτη αναπλάθει μυθιστορηματικά την εποχή της κορύφωσης του Εθνικού Διχασμού, με τα Νοεμβριανά του 1916, η λήξη των οποίων σηματοδοτεί την είσοδο της Ελλάδας στη δίνη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι ήρωες του λογοτεχνικού αυτού “ντοκουμέντου”, πλάσματα τραυματισμένα και απογοητευμένα, βιώνουν το σκληρό πρόσωπο της Ιστορίας και οραματίζονται μια πιο δίκαιη ζωή, άλλοι συλλογικά, άλλοι ατομικά. Σε κάθε περίπτωση, τα όνειρά τους, είτε για το κοινό καλό είτε για το προσωπικό, συνθλίβονται από την ίδια τη συγκυρία, όπου το δόκανο του πολιτικού φανατισμού και των εθνικών παθών συμπαρασύρει και ματαιώνει τους πάντες.
Οι νεκροί της ζωής
Οι νεκροί της ζωής : Ο Κώστας Παρορίτης αφιερώνει τη συλλογή του αυτή στις “φτωχές ψυχούλες που δεν αναγαλλιάσανε ποτέ στο φίλημα το ζωοποιό της Αλήθειας και της Αγάπης”, στους “κακότυχους κυνηγητάδες κάποιου Ήσκιου που όλο τους φεύγει από τα χέρια”.
Πρόκειται για μια συλλογή διηγημάτων που πρωταγωνιστές τους είναι κυρίως άνθρωποι του λαού, άνθρωποι που η κοινωνία τους έχει βάλει στην άκρη της ζωής και μάταια προσπαθούν να σηκώσουν το ανάστημά τους. Δείχνουν την αδικία, την αδικία που πρέπει ν’ αλλάξει· για να γίνει ο κόσμος καλύτερος απ’ αυτόν που ζουν οι ήρωές τους.
Εξάλλου είναι χαρακτηριστικό ότι η έκδοση της συλλογής αυτής οδήγησε στην παύση του Κώστα Παρορίτη για ένα μήνα από το Εκπαιδευτικό Συμβούλιο το 1908, εξαιτίας της ιδεολογικής του στράτευσης που διαπερνά όλα τα διηγήματα της συλλογής.
Οι δύο δρόμοι
Στο μυθιστόρημα αυτό ο Παρορίτης πραγματεύεται την σοσιαλιστική προσπάθεια αφύπνισης και εξέγερσης των κολλήγων του κάμπου, τον ξεσηκωμό και την βίαια καταστολή του από τον στρατό.
Αίτημα του ξεσηκωμού η κοινωνική δικαιοσύνη.
Πηγές: EKEBI, Biblionet, Πελεκάνος, Νεφέλη, Σύγχρονη Εποχή, ΔΟΛ, Οδυσσέας
