Μανόλης Παλαιγεωργίου

Σταλαγματιές νοσταλγίας και αυτοσυνειδησίας – Μανόλης Παλαιγεωργίου

Ποιος αισθαντικός μετρημένος λόγος, ξαναζωντανεύοντας ξεχασμένα πρόσωπα και συμβιωτικά στιγμιότυπα, όντας ο ίδιος δάκρυ του μυαλού και της καρδιάς, μπορεί να αποδώσει αρμονικά πρώιμες συναισθηματικές εντάσεις, υπαρξιακές αναταράξεις και πολιτισμικές καταβολές;

Ισοζυγιασμένος λόγος σημαίνει να μιλάμε για τις περασμένες και σημερινές όψεις της ζωής με λογικές συσχετίσεις και συναισθηματικές κλιμακώσεις, χωρίς ούτε να ματώσουμε μα ούτε και να ξεχνάμε την ανθρωπιά μας, τις ρίζες μας, τον πολιτισμό μας.

Τέτοιο γραπτό αναμνηστικό λόγο επιχειρώ να ψελλίσω για τη ζωή στο χωριό «Πύργος» της Σάμου, με άμεσες αναφορές στη δεκαετία του πενήντα. Το κάνω με πολλή αγάπη για τις εγγονές μου, αλλά και για τους λίγους που ενδιαφέρονται ή συγκινούνται από τη ζωή στην ύπαιθρο.

Σ’ αυτό το μικρό νησιώτικο τόπο άρχισαν και ολοκλήρωσαν τον κύκλο της ζωής τους οι παππούδες μου. Στο «Πύργο» γεννήθηκαν τα αδέρφια μου και εγώ. Σ’ αυτό το χωριό έζησα μέχρι τα πρώτα εφηβικά χρόνια. Μετά «σαν τ’ άχυρο στ’ αλώνι», βρέθηκα από διάφορες αιτίες διαδοχικά στην Πάτμο, Θες/νίκη, Κρήτη, Αθήνα, Αλεξανδρούπολη και τελικά προσγειώθηκα μόνιμα στην Καβάλα. Ιδιαίτερη πατρίδα της αγαπημένης μου γυναίκας Γεωργίας Τζούμα και καθηγήτριας Θεολογίας αν και πρωτοαντίκρισε το φως της ζωής της στη Σκιάθο.

Τα περισσότερα κείμενα που ακολουθούν δημοσιεύθηκαν στη μικρή ομώνυμη τοπική εφημερίδα «Πύργος» που πριν από δύο χρόνια διέκοψε την κυκλοφορία της. Δεν πρόκειται ούτε για καθαρόαιμα άρθρα, μα ούτε και για μια συγκεκριμένη τυπολογικά μορφή γραφής. Αποτελούν περισσότερο ετεροχρονισμένη, επιλεκτική, προσωπική καταγραφή στιγμιότυπων της ζωής στην ύπαιθρο με αναπόφευκτη μερικές φορές αναφορά στη χρονική στιγμή της δημοσιοποίησης τους.

Απόσπασμα:
«Η Εθνική γιορτή της 25ης Μαρτίου, η οποία στα πρώτα μαθητικά χρόνια ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με τους φουστανελοφόρους ήρωες του 1821, μου φαινόταν πάρα πολύ οικεία, το δε γεγονός της επανάστασης πολύ κοντινό!

Αιτία, οι “Βρακάδες” του χωριού μας! Φορούσαν ως καθημερινή ενδυμασία, με μια μικρή παραλλαγή, τη φορεσιά των ηρώων της μεγάλης ελληνικής επανάστασης. Η αλήθεια βέβαια είναι ότι στη δεκαετία του ΄50 δεν ήταν πάρα πολλοί, και ήταν φανερό ότι αποτελούσαν την οπισθοφυλακή μιας ενδυμασίας που έδυε…

Κύριο χαρακτηριστικό της «η Βράκα» με πλούσιες πτυχές, μαύρο χρώμα, έντεχνη καμπύλη αναδίπλωσης στο πίσω μέρος. Με τις προσαρμοσμένες απολήξεις της συνήθως στο ύψος του γόνατος, την έκαναν να φαντάζει επίσημη και μυστηριώδης…»

Αφηγήσεις, Ξυράφι, 2016, 156 σελ.

Δοκιμιακή αρθρογραφία – Μανόλης Παλαιγεωργίου

Ο δοκιμιακός λόγος, δυσπρόσιτος στον ορισμό του, σηματοδοτείται από τον Δ. Μαρωνίτη ως «έκφραση που είναι κατεξοχήν παράδειγμα ιδεολογικής ομολογίας, για θέματα και προβλήματα επίμαχα και ριψοκίνδυνα».
«Στο δοκίμιο αποφασιστικό ρόλο παίζει η προσωπικότητα του συγγραφέα, αυτή είναι που δίνει το κύρος σε ό,τι λέγεται, που προσφέρει συνήθως το παράδειγμα, αλλά και τη ζωντάνια στην έκφραση και το ανεπανάληπτο ύφος. Η πραγματικότητα παρουσιάζεται φιλτραρισμένη μέσα από τις εμπειρίες και τα προσωπικά βιώματα του συγγραφέα», διδάσκουμε στους μαθητές της Γ’ Λυκείου.
«Εδώ είναι οι ιδέες μου, με τις οποίες δεν προσπαθώ καθόλου να σας δώσω να γνωρίσετε τα πράγματα, αλλά τον εαυτό μου», διαπίστωνε ο πατέρας αυτού του είδους γραπτού λόγου, ο Montaigne.
Ο Ντάνιελ Μέντελσον για το έργο του «Περιμένοντας τους Βαρβάρους», που κυκλοφόρησε στην Ελλάδα πριν λίγες ημέρες (Μάιος 2016) δηλώνει: «Τα δοκίμια του τόμου εκφράζουν τη δική μου προσωπικότητα, τη δική μου συγκρότηση, τη δική μου παιδεία, το δικό μου γούστο».
Δημοσιοποιώντας κείμενά μου στον ημερήσιο, κυρίως τοπικό τύπο, ειδικότερα την εικοσαετία 1990-2010), άλλοτε σχολίαζα την επικαιρότητα, χωρίς να παραλείπω τη διαχρονική θεώρησή της, και άλλοτε χρησιμοποιούσα την επικαιρότητα ως αφορμή για τη διατύπωση σκέψεων που αφορούν τις διάφορες όψεις της ζωής, πέρα από την επικαιρότητα.
Ξαναδιαβάζοντας μερικά από αυτά τα «εφήμερα» από τις εφημερίδες και γενικότερα τα έντυπα γραπτά μου, διαπίστωσα με έκπληξη, ότι πολλά από αυτά θα μπορούσαν να δημοσιευθούν ως έκφραση προβληματισμού της σημερινής πραγματικότητας. Έχουν, δηλαδή, δοκιμιακό χαρακτήρα που σημαίνει ισχυρή δόση διαχρονικότητας. Για την ανάγνωσή τους «βαραίνει» το θέμα που θίγεται και όχι τόσο η χρονική στιγμή σύνταξης. Αυτός είναι ο λόγος που συγκέντρωσα όσα έκρινα ότι για διάφορους λόγους μπορεί να έχουν ενδιαφέρον και τα αναδημοσιεύω με τη μορφή βιβλίου.
Αυτός ο χαρακτήρας και ο διαχωρισμός των κειμένων σε τέσσερις θεματικές ενότητες, Κοινωνική, Πολιτιστική, Εκπαιδευτική και Πολιτική άσχετα με τον αρχικό χρόνο δημοσίευσής τους, ο οποίος πάντως με ένδειξη έτους σημειώνεται κάτω από κάθε κείμενο, αλλά και χωρίς η σειρά παρουσίασης να σχετίζεται με κάποιας μορφής αξιολόγηση, συνδέεται με ανάλογες μορφές προσωπικής δράσης και σκέψης, με υπόβαθρο την εκπαιδευτική κοινωνική, πολιτιστική και πολιτική διαδρομή μου, ενδεικτικά στοιχεία της οποίας παραθέτω.
Πανεπιστημιακές σπουδές: Σπούδασα Θεολογία στο Παν/μιο Θεσ/νίκης με υποτροφία Ι.Κ.Υ. και μετά Φιλολογία στο Παν/μιο Αθηνών.
Βασικές επιμορφώσεις: Φοίτησα στην ΠΑΤΕΣ – ΣΕΛΕΤΕ ως πτυχιούχος ΑΕΙ επί ένα εξάμηνο και στη ΣΕΛΜΕ Καβάλας επί ένα έτος. Επίσης ολοκλήρωσα την Πανεπιστημιακή σειρά μαθημάτων του Fern Universitat «Οι βάσεις για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση» ως Διευθυντής Ι.Ε.Κ.
Εκπαιδευτική Σταδιοδρομία: Αρχικά υπηρέτησα επτά χρόνια ως «Φιλόλογος – φροντιστής» στην Αθήνα και μετά στη δημόσια Μέση Τεχνική και Γενική Εκπαίδευση. Άσκησα καθήκοντα Διευθυντή διάφορων σχολικών μονάδων αλλά και προϊσταμένου της Τεχνικής Εκπαίδευσης στο Νομό Καβάλας. Μετά την ενοποίηση Τεχνικής και Γενικής Εκπαίδευσης, διετέλεσα πρώτος Διευθυντής του Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου Καβάλας για πέντε χρόνια. Από το 1994 μέχρι το 2006 υπηρέτησα ως Διευθυντής του Ινστιτούτου Επαγγελματικής Κατάρτισης Καβάλας.
Συνδικαλιστική δράση: Στο φοιτητικό συνδικαλισμό διετέλεσα Γραμματέας του φοιτητικού συλλόγου της σχολής μου. Στην επαγγελματική μου σταδιοδρομία διατέλεσα μέλος και Πρόεδρος της ΕΛΤΕΕ και ΕΛΜΕ Καβάλας. Επί δύο θητείες εκπροσώπησα τους εκπαιδευτικούς του Νομού ως αιρετό μέλος του ΠΥΣΔΕ Καβάλας. Υπήρξα ιδρυτικό μέλος και για δύο θητείες πρόεδρος του νομαρχιακού τμήματος ΑΔΕΔΥ Καβάλας.
Πολιτική δράση: Ανήκω στη γενιά του 114. Διατέλεσα μέλος της νεολαίας της Ένωσης Κέντρου (1963). Μετά τη δικτατορία, εντάχθηκα στο ΠΑΣΟΚ του οποίου υπήρξα οργανωτικό στέλεχος (Νομαρχιακή Επιτροπή) μέχρι το 1996.
Κοινωνική και πολιτιστική δράση: Διατέλεσα 1) Πρόεδρος του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καβάλας, 2) Γραμματέας του νομαρχιακού Συμβουλίου Καβάλας και 3) Μέλος του Δ.Σ. του Δημοτικού Μουσείου Καβάλας.

Αρθρογραφία, Ξυράφι, 2016, 294 σελ.

Η φωλιά της Αλκυόνας – Μανόλης Παλαιγεωργίου

Καλαμίτσα, μια καβαλιώτικη μινιατούρα


Το ερασιτεχνικό ψάρεμα συνδυάζει το “τερπνό” και το “ωφέλιμο”. Οι δυο λέξεις εδώ χρησιμοποιούνται με το ευρύτερο νόημά τους. Το “τερπνό” αφορά την ψυχαγωγία. Το “ωφέλιμο” τη μόρφωση και την υγεία του ανθρώπου.
Κάποτε, πριν από 150.000 χρόνια, όταν επινοήθηκε το ψάρεμα, ήταν πρωταρχική ανάγκη. Σήμερα ο ερασιτέχνης ψαράς απολαμβάνει αυτή την πανάρχαια ενασχόληση, ελπίζω με βαθύτερη επίγνωση και σεβασμό στη σημερινή θαλασσινή πραγματικότητα. Εξάλλου αυτό επιβάλλει η ιστορία αλλά και η καθημερινή ζωή του Έλληνα, που είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη θάλασσα. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι η ακτογραμμή της έχει μήκος περίπου 16.000 χιλιόμετρα, πιο μεγάλη από αυτήν της Αφρικής. Διαθέτει πλούσια ποικιλομορφία, με πολυάριθμα νησιά και κόλπους.
Αυτόν το συνδυασμό, με τη δική της μοναδική φυσική αισθητική, ενσαρκώνει η Καβάλα. Έτσι η αγάπη για την πανέμορφη Καβάλα δεν είναι άσχετη με την αγάπη για το ψάρεμα. Και η αγάπη για το ψάρεμα δυναμώνει την αγάπη για την πόλη μας.
Αυτή τη σχέση σε “ελάσσονα” τόνο υπηρετεί “Η φωλιά της Αλκυόνας”.

Πεζογραφία, Ξυράφι, 2018, 202 σελ.

Ταξιδευτής άγονης γραμμής – Μανόλης Παλαιγεωργίου

Εντυπώσεις και αναστοχασμοί


Στα µάτια του Μελέτη, όταν άνοιξε την πόρτα εισόδου, ξεπρόβαλαν στις θέσεις των ανθρώπων – πιστών, οι ολόλαµπρες ακτίνες του πρωινού ήλιου… Ευθυτενείς, ακίνητες, µε την απαιτούµενη ιεροπρέπεια, στα λίγα στασίδια – καθίσµατα του ναού. Είχαν µπει από το ανατολικό, µικρό, καµπυλόγραµµο παράθυρο. Αµίλητες, φωτεινές παρουσίες, που δεν άφηναν να γίνει αισθητή η ανθρώπινη απουσία των πιστών. Αντίθετα, τόνιζαν µοναδικά τη µυστηριακή ατµόσφαιρα… Η χαµηλότονη φωνή του µικρόσωµου ιερέα, σαν το φυτιλάκι του καντηλιού που αναβόσβηνε, συµπλήρωνε µε λεπτοµέρεια τη “λειτουργική” ιδιαιτερότητα στο αιγαιοπελαγίτικο ακριτικό εκκλησάκι.

Πεζογραφία, Ξυράφι, 2020, 302 σελ.