Η Μιμίκα Κρανάκη ανήκει στους έλληνες πεζογράφους της μεταπολεμικής γενιάς, ειδικότερα σ’εκείνους που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την Ελλάδα λόγω πολιτικών φρονημάτων και έκτοτε έζησαν ή ζουν σε χώρες της Ευρώπης. Το ελληνόφωνο πεζογραφικό έργο της κινείται στα όρια ανάμεσα στη ρεαλιστική και τη νεωτερική γραφή με έντονη παρουσία στοιχείων λυρικής και μουσικής διάστασης του λόγου. Στους “Φιλέλληνες”, η Κρανάκη εξετάζει το θέμα της νοσταλγίας των ελλήνων διανοουμένων του εξωτερικού και της ιδιότυπης σχέσης τους με τη νεοελληνική πραγματικότητα.
Πέθανε στο Παρίσι τον Απρίλιο του 2008.
Τσίρκο – Μιμίκα Κρανάκη
Διηγήματα, Ίκαρος, 1985, 133 σελ.
Φιλέλληνες – Μιμίκα Κρανάκη
24 γράμματα μιας οδύσσειας
Φιλέλληνες: οι άνθρωποι του “αλλού”, όχι κατ’ ανάγκη Έλληνες, αγαπούν από μακριά, έξω από τον χώρο τους, μια Ελλάδα ιδανική, ο καθένας τη δικιά του. Παρωδία της Οδύσσειας, αν θέλετε, όπου όμως μήτε Οδυσσέας υπάρχει, μήτε Ιθάκη: το 1945 μια καραβιά Ελλήνων υποτρόφων φεύγει για τη Γαλλία. Με τα χρόνια, με τις προσωπικές τους εμπειρίες της ξενιτιάς και τη Μεγάλη Μετανάστευση των εθνών που συγκλονίζει τον κόσμο ολοένα πιο έντονα, ανακαλύπτουν πως στις μέρες μας ολόκληρη η υφήλιος κατοικείται από φιλέλληνες, από τους boat-people της Ασίας και της Αφρικής ώς τους πρόσφυγες της Ευρώπης.
Μυθιστόρημα, Ίκαρος, 1992, 447 σελ.
Contre temps – Μιμίκας Ι. Κρανάκη
Ο πρωταγωνιστής και βιογραφούμενος ήρωας του έργου, η Κυβέλη, ένα κορίτσι που βγαίνει στον κόσμο προικισμένο με εξαιρετική εξυπνάδα κι ευαισθησία, είναι ο τύπος του κοριτσιού της καλής τάξεως (της αστικής φυσικά!) που έχει την πεποίθηση, πως της ανήκει ο κόσμος, και το δικαίωμα να πληγώνει αυτή μα ο άλλος να ‘ναι υπεύθυνος· που ασχολείται μονάχα με ό,τι της αρέσει και πρώτ’ απ’ όλα με τον εαυτό της. Είναι υπερτροφικά εγωίστρια κι εγκεφαλική, πνευματική και μουσικά καλλιεργημένη, αλλά στρυφνή, νευρωτική, απόλυτη, αδιάχυτη «πόρτα κλειστή», και προκλητικά ειλικρινής. Δε χαρίζεται στον εαυτό της. Τον αναλύει με την άρρωστη ηδονή της αυτοτιμωρίας – και τούτο το στοιχείο της αφαιρεί την αντιπαθητικότητα… Η Κυβέλη δεν στερήθηκε την κακιά τραγική πείρα της σκλαβιάς και της πείνας, που γνωρίσανε όλοι οι λαοί της Ευρώπης· ούτε στερήθηκε την πείρα του ηρωικού σεισμού που φέρανε στον κόσμο τα κινήματα της Εθνικής Αντίστασης. Όμως περνάει πάνου απ’ αυτά. Ο «Άνθρωπος» λείπει από το έργο της.
Μυθιστόρημα, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1992, 244 σελ.
Φιλέλληνες – Μιμίκα Κρανάκη
Είκοσι τέσσερα γράμματα μιας οδύσσειας
Φιλέλληνες: οι άνθρωποι του “αλλού”, όχι κατ’ ανάγκη Έλληνες, αγαπούν από μακριά, έξω από τον χώρο τους, μια Ελλάδα ιδανική, ο καθένας τη δικιά του. Παρωδία της Οδύσσειας, αν θέλετε, όπου όμως μήτε Οδυσσέας υπάρχει, μήτε Ιθάκη: το 1945 μια καραβιά Ελλήνων υποτρόφων φεύγει για τη Γαλλία. Με τα χρόνια, με τις προσωπικές τους εμπειρίες της ξενιτιάς και τη Μεγάλη Μετανάστευση των εθνών που συγκλονίζει τον κόσμο ολοένα πιο έντονα, ανακαλύπτουν πως στις μέρες μας ολόκληρη η υφήλιος κατοικείται από φιλέλληνες, από τους boat-people της Ασίας και της Αφρικής ώς τους πρόσφυγες της Ευρώπης.
Μυθιστόρημα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1998, 439 σελ.
Διαβάζοντας τον Φρόυντ – Μιμίκα Κρανάκη
Δέκα μαθήματα για την ψυχανάλυση
Δέκα εισαγωγικά μαθήματα στην ψυχανάλυση που ηχογραφήθηκαν πρώτα στα γαλλικά, σε κασέτες, απ’ τη συγγραφέα και καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Παρίσι Χ (Ναντέρ), το ακαδημαϊκό έτος 1983-84. Και το πρωτότυπο και η ελληνική μετάφραση αναφέρονται σε μερικά βασικά θέματα -ερμηνεία των ονείρων, παιδική σεξουαλικότητα, αναλυτική θεραπεία, ένστικτα θανάτου, πρώτη και δεύτερη τοπική κ.ά- με στόχο την… «αναπαλαίωση», όπως λέμε σήμερα, του φροϊδιανού έργου: μια ανάγνωση προσιτή σε όλους, όσο γίνεται πιστότερη, πέρα από τις διάφορες ερμηνείες αλλά κριτικές παρατηρήσεις θα συναντήσετε, βέβαια, πού και πού.
Ψυχανάλυση, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2000, 181 σελ.
Αυτογραφία – Μιμίκα Κρανάκη
Η “Αυτογραφία” πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Διαβάζω” το 2003 σε δώδεκα συνέχειες. Στην παρούσα έκδοση τα κείμενα παρουσιάζονται αναθεωρημένα.
Ου γαρ έρχεται μόνον, το άτιμο. Άσπρισαν τα μαλλιά, τα μάγουλα σταφίδιασαν, και στο λεωφορείο τώρα οι νέοι σηκώνονται βιαστικά να σου παραχωρήσουν τη θέση τους, μην τυχόν κι απ’ την ορθοστασία το χούφταλο σωριαστεί εκεί μπροστά τους. Γέρασες, τετέλεσται. Το λέω και δεν το πιστεύω, δεν το ζω, είναι σαν να το ‘χω μάθε απέξω, από μια ξένη γλώσσα, άγνωστη. Θυμάμαι, η πεθερά μου, η συχωρεμένη, αφού έθαψε δύο συζύγους, έλεγε, ογδόντα χρονών: “Εγώ αισθάνομαι ακόμα κοριτσάκι”. Κι ήταν αλήθεια. Πέθανε κοριτσάκι…
Αυτοβιογραφίες, Ίκαρος, 2004, 107 σελ.
Ετερογραφία – Μιμίκα Κρανάκη
Ελληνο-γαλλικά κείμενα 1947-2000
… Τώρα, στη δική μου περίπτωση, το θέμα της αυτοετερογραφίας περιπλέκεται από την παιδιόθεν ελληνο-γαλλική μου διγλωσσία. “Δύο ψυχές ζούνε στο στήθος μου”, λέει ο Φάουστ ο Μέγας στον σχολαστικό Βάγκνερ, που ‘χει μόνο μία ψυχή. Ο δίγλωσσος, και δη ο συγγραφέας, θυμίζει κάπως, μου φαίνεται, κείνα τα μυθικά τέρατα, γοργόνες, κένταυρους, αγριόκυκνους του Άντερσεν, τ’ αμφίβια που έχουν μεν δύο ζωές, αλλά μισές, εναλλασσόμενες. Όταν γράφω ελληνικά, λ.χ. όπως σήμερα, χάνονται τα γαλλικά. Και αντιστρόφως.
… Αποφάσισα λοιπόν κι εγώ να γίνω άνθρωπος ολόκληρος κι όχι ημι-άνθρωπος, να μεταφράσω ελληνικά τα γαλλικά μου κείμενα, ένα μέρος αν όχι όλα. “Να μεταφράσω” μια κουβέντα είναι. Γιατί η μετάφραση δεν καταργεί τη διγλωσσία, την ενισχύει μάλλον. Όχι, θέλω να κάνω μετα-γραφή, να γράψω το πρωτότυπο ελληνικά, απ’ την αρχή, όπως το ‘καμα σ’ ένα προηγούμενο βιβλίο μου, “Διαβάζοντας τον Φρόυντ”.
… Ακολούθησα κι εγώ στην παρούσα “Ετερογραφία” την πεπατημένη οδό της διχοτομίας, για να μην ταράξω τους κύκλους και τα χρηστά ήθη κι έθιμα των πολιτών, προσωπικά και κοινωνικά. Ώστε:
1. Στον πρώτο τόμο θα βρείτε όσα κείμενα έχουν κάποια σχέση, άμεση ή έμμεση, με τη λογοτεχνία.
2. Στον δεύτερο, αργότερα, όσα αναφέρονται στη φιλοσοφία με την ευρύτερη έννοια.
Η τετραμερής διαίρεση του παρόντος είναι θεματική και δεν αντιστοιχεί σε καμιά χρονολογική σειρά.
Ερμηνεία και κριτική, Ίκαρος, 2005, 230 σελ.
Ματαρόα σε δυο φωνές – Μιμίκα Κρανάκη
Σελίδες ξενητιάς
… Μεταξύ των άλλων πρωτοβουλιών που ανέλαβε ήταν και τα σχέδια που υπέβαλε στο γαλλικό Υπουργείο Εξωτερικών για αποστολή Ελλήνων σπουδαστών στο Παρίσι με υποτροφίες του γαλλικού κράτους. Μια πρωτοβουλία σωτήρια όχι μόνο γιατί έσωσε κυριολεκτικά τη ζωή εκείνων που επελέγησαν, νέων που προέρχονταν από τον αριστερό και αντιστασιακό χώρο, αλλά και γιατί πολλοί απ’ αυτούς επρόκειτο να πρωταγωνιστήσουν στον διεθνή στίβο του πολιτισμού και των επιστημών.
Οι περισσότεροι από τους επιλεγέντες επιβιβάστηκαν στο θρυλικό “Ματαρόα”, το πλοίο-σύμβολο μιας γενιάς, που έφυγε από τον Πειραιά τον Δεκέμβρη του 1945: πίσω τους άφησαν μια χώρα ερειπωμένη, ζωές σακατεμένες, όνειρα τραυματισμένα. Μπροστά τους ανοιγόταν ένα μέλλον που προς στιγμήν είχε μονάχα ένα όνομα: ξενητιά…
Μια εμπειρία κοινή για όλους εκείνους τους νέους που, αφήνοντας πίσω τους τη στάχτη του Παγκοσμίου Πολέμου, αναγκάστηκαν να ξαναμάθουν να συλλαβίζουν τον κόσμο· ξεριζωμένοι…
Το κείμενο της Μιμίκας Κρανάκη αποτυπώνει τις πρώτες μέρες της ζωής στο Παρίσι: τις μέρες της σιωπής, της μοναξιάς, της αναζήτησης. Ένα σύντομο, υπαινικτικό οδοιπορικό: ένας μονόλογος δε δυο φωνές.
Δημήτρης Αρβανιτάκης
Eπιμέλεια: Δημήτρης Αρβανιτάκης
Eπιμέλεια σειράς: Δημήτρης Αρβανιτάκης
Προσωπικές αφηγήσεις, Μουσείο Μπενάκη, 2007, 77 σελ.
Contre temps (1947)
Φιλέλληνες (1992), Ίκαρος
Contre temps (1992), Βιβλιοπωλείον της Εστίας
Φιλέλληνες (1998), Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης
Διηγήματα
Τσίρκο (1950)
Τσίρκο (1985), Ίκαρος
Προσωπικές αφηγήσεις – Αυτοβιογραφικά
Αυτογραφία (2004), Ίκαρος
Ματαρόα σε δυο φωνές (2007), Μουσείο Μπενάκη
Δοκίμια-Μελέτες-Κριτικές
Διαβάζοντας τον Φρόυντ (1986)
Διαβάζοντας τον Φρόυντ (2000), Βιβλιοπωλείον της Εστίας
Ετερογραφία (2005), Ίκαρος
Αλλες Εκδόσεις
Grece (1955)
Iles grecques (1956)
Méditerranée (1957)
Grèce byzantine (1962)
Nathalie Sarraute (1965)
Μεταφράσεις
Louis Bromfield, 24 ώρες (1944)
Stefan Zweig, Ανυπόμονη καρδιά (1945)
Aldous Leonard Huxley, Μετά τα πυροτεχνήματα, Ηριδανός
Stefan Zweig, Επικίνδυνος οίκτος (2012), Άγρα
Πηγές: EKEBI, Biblionet, Ίκαρος, Βιβλιοπωλείον της Εστίας
