Nίκος Παπανδρέου

Έρωτες στο παρασκήνιο – Νίκος Παπανδρέου

Αυτή είναι μια ιστορία έρωτα και πολιτικής, και μαζί μια ιστορία έρωτα για την πολιτική, με πρωταγωνιστές γυναίκες και άνδρες με πάθος και όραμα, που συνεργάστηκαν για να αλλάξουν τη χώρα τους και τον κόσμο γύρω τους, και μοιραία άλλαξαν και την ίδια τη ζωή τους. Πιθανόν να θεωρηθεί ότι όσα αφηγούμαι εδώ είναι όλα αληθινά, μια ακριβής καταγραφή πραγματικών προσώπων, σχέσεων και συμβάντων. Δεν είναι. Δεν πρόκειται για μια προσωπική εξιστόρηση – κάτι που μπορεί να σε εγκλωβίσει σε έναν περιορισμένο κύκλο γεγονότων. Είναι απλώς μια απόπειρα αναπαράστασης ενός κόσμου στον οποίο έζησα και έμοιαζε σε μεγάλο βαθμό ειδυλλιακός. Για να μη χαθεί αυτός ο κόσμος, και για να ζήσουν για πάντα οι γνωστοί και άγνωστοι ήρωες εκείνης της εποχής, θέλησα να τους επαναφέρω στη ζωή με τον μόνο τρόπο που γνωρίζω: τη μυθιστορηματική αφήγηση. Γιατί, όπως είπε ο Καμύ, το μυθιστόρημα είναι το ψέμα μέσα απ’ το οποίο μαθαίνεις την αλήθεια.

Αν και μπορεί να διαβαστεί αυτοτελώς, αυτό το βιβλίο είναι το πρώτο μιας τριλογίας που έχει για αφετηρία τη μεταπολίτευση και καταλήγει στο σήμερα.
– Ν.Π.

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2022, 432 σελ.

Ανδρέας Παπανδρέου – Νίκος Παπανδρέου

Ο οικονομολόγος


“Τι είδους οικονομολόγος ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου; Για πολλούς που βρίσκονται έξω από την ακαδημαϊκή κοινότητα και ίσως και για ορισμένους μέσα σε αυτήν που δεν γνωρίζουν ωστόσο το ακαδημαϊκό του έργο, υπάρχει η εντύπωση ότι ήταν πάντα μαρξιστής. Πιθανόν να έχουν ακούσει ότι στα νιάτα του ήταν τροτσκιστής. Σίγουρα γνωρίζουν ότι ίδρυσε ένα σοσιαλιστικό κόμμα του οποίου ηγήθηκε. Ορισμένοι ίσως να έχουν ακούσει τον τίτλο Πατερναλιστικός Καπιταλισμός, που είναι ένα από τα δεκαπέντε βιβλία του. Ο τίτλος του βιβλίου ενισχύει την εντύπωση ότι ήταν αιρετικός, επικριτής του συστήματος. Και φυσικά και ήταν…

»Μελετώντας τον Ανδρέα, μαθαίνει κανείς για την εξέλιξή της οικονομικής επιστήμης από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά. Ο Ανδρέας ήταν μέλος της πρώτης γενιάς οικονομολόγων της μεταπολεμικής περιόδου. Ήταν δηλαδή παρών στο “Επταήμερο” της Γέννησης της Οικονομικής Επιστήμης και μαζί με άλλους, έπλασε και εκείνος κατιτίς απ’ τον “αρχέγονο” πηλό της δημιουργίας”.

Πολιτικοί, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2018, 128 σελ.

The Magical Path to the Acropolis – Nick Papandreou

The approach to the Acropolis follows a landscaped pedestrian route that connects the modern city to the venerated monument. This network, however, is a fairly recent addition to the topography of the archaeological sites that surround the Acropolis. Until nearly a dozen years ago, the Acropolis was surrounded by a ring of busy streets. This disrupted the continuity of the terrain between the Acropolis and the Ancient Agora on the one hand and the neighboring Hill of the Nymphs on the other…
(From the publisher)

Ιntroduction of the book is written by Dimitris Philippides

Αρχιτεκτονική, Μέλισσα, 2016, 114 σελ.

Έρωτας υπό αίρεση και άλλα διηγήματα – Νίκος Παπανδρέου

Σε αυτά τα διηγήματα -που διαδραματίζονται σε δύο “υφηλίους”, την Αμερική και την Ελλάδα- κυριαρχεί ο έρωτας, σε όλες του τις μορφές: νεανικός και όχι μόνο, θηλυκός και αρσενικός, στοργικός ή τρυφερός, φανταστικός και ταυτόχρονα πραγματικός.

Οι ήρωές τους: ένας Αμερικανός φοιτητής στο Γέηλ που ανταγωνίζεται έναν καθηγητή για την ίδια γυναίκα, ένας επαναστατημένος μαύρος της Νέας Yερσέης που μισεί τον εαυτό του επειδή ερωτεύτηκε μια λευκή, ένας έφηβος του Καναδά που διστάζει να προχωρήσει γιατί η κοπέλα δεν ταιριάζει με την ιδανική που έχει πλάσει, ένα κοριτσόπουλο, η Παρθένα, που πηγαίνει με όλο το χωριό για να απελευθερωθεί από την καταπίεση της επαρχίας, ένας μάγκας από τα Ταμπούρια που τα έχει όλα εκτός από τη γυναίκα που λαχταρά, ένας σακατεμένος τραγουδιστής που επιτέλους ζητάει το χέρι της γειτόνισσάς του με απρόσμενα αποτελέσματα.

Ωστόσο και άλλων ειδών αγάπες διεκδικούν τη θέση τους σε αυτή τη συλλογή, σε διηγήματα που παγιδεύουν κόσμους ολόκληρους στις λίγες τους σελίδες, σε ιστορίες ανθρώπων που ερωτεύονται, αγαπούν, ενθουσιάζονται ή υποφέρουν, επιζητώντας πάντα στο πάθος και στο συναίσθημα τον σκοπό της ύπαρξής τους.

Διηγήματα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2010, 263 σελ.

Ιστορίες της τσέπης – Νίκος Παπανδρέου

Τι κοινό έχουν τα μυρμήγκια του Ντοστογιέφσκι με το άγχος του συγγραφέα; Ή η μαγεία του δοκιμίου με τη χρησιμότητα της μπιρίμπας; Γιατί δε διαβάζουν βιβλία οι ‘Ελληνες; Ερωτήματα και προβληματισμοί, που τίθενται και διατυπώνονται, μεταξύ πολλών άλλων, στα δοκιμιακά κείμενα αυτού του βιβλίου, μεταδίδοντας το πνεύμα και την ιδιαίτερη οπτική ενός ανθρώπου που ζει σε τρεις χώρες συγχρόνως: στον κόσμο της μητρικής του γλώσσας, τα αγγλικά, στο πραγματικό τοπίο που ονομάζεται Ελλάδα και στο ονειρικό τοπίο της συγγραφής.

Οι “Ιστορίες της τσέπης” του Νίκου Παπανδρέου προορίζονται για τον άνθρωπο που δεν έχει χρόνο. Διαβάζονται συνεχόμενα αλλά και αποσπασματικά, στα μικρά ρήγματα ελεύθερου χρόνου που διανοίγονται πλέον απρόσμενα στον καθημερινό μας βίο, στους διάφορους χώρους που επιβάλλουν μια διανοητική απόδραση: περιμένοντας το λεωφορείο, στην αναμονή για το επόμενο ραντεβού, στο μετρό ή, γιατί όχι, στο χρονικό διάστημα μεταξύ δύο μηνυμάτων SMS…

Δοκίμιο, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2007, 232 σελ.

Μέρες σαν κι αυτές – Νίκος Παπανδρέου

Ο οργανισμός όπου δούλευα είχε σκοπό τη σωτηρία των φτωχών που ζούσαν σε αυτό που ονομάζεται Τρίτος Κόσμος. Ήταν στελεχωμένος με περίπου δέκα χιλιάδες άτομα, γιατί η φτώχια δεν πολεμιέται με ψίχουλα. Σ’ αυτόν κατοικούσε μια περίεργη ράτσα ανθρώπων, που είχαν ως κοινή γλώσσα τα οικονομικά. Ήμασταν οι νέοι απόστολοι, οι σύγχρονοι μανδαρίνοι που κρατάγαμε παραμάσχαλα το Ευαγγέλιο του εικοστού αιώνα, γραμμένο απ’ τον καθηγητή του ΜΙΤ Πωλ Σάμουελσον. Μεταξύ άλλων το “Πάτερ ημών” μας συμπεριλάμβανε και τις λέξεις “κέρδος” και “ιδιωτικοποίηση”. Και η ζωή μας ήταν κίτρινη. Γιατί διαποτιζόταν από το χρώμα της εξουσίας.

Οι “Μέρες σαν κι αυτές” δεν συνιστούν απλώς ένα αγωνιώδες πολιτικό θρίλερ ή ένα νουάρ μυθιστόρημα. Αποτελούν ταυτόχρονα και μια εμπεριστατωμένη καταβύθιση στα έγκατα της λειτουργίας των θεσμών και των ανθρώπων που προωθούν την οικονομική ανάπτυξη. Μια ανθρωπιστική καταγγελία κατά των κοινωνικών δομών. Μια ευφάνταστη παλινδρόμηση από το τραγικό στοιχείο στο κωμικό. Ένα ρομαντικό μανιφέστο.

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2005, 354 σελ.

Ανδρέας Παπανδρέου – Νίκος Παπανδρέου

Η ζωή σε πρώτο ενικό
και η τέχνη της πολιτικής αφήγησης


Το βιβλίο αυτό είναι εκπλήρωση του χρέους ενός γιου προς τον πατέρα. Ο Ανδρέας Παπανδρέου, το φθινόπωρο του 1995, ζήτησε από το γιό του Νίκο να του φτιάξει ένα σχεδιάγραμμα των απομνημονευμάτων του. Η δραματική όμως εξέλιξη των γεγονότων και η έλλειψη της αναγκαίας αποστασιοποίησης από αυτά, καθώς και ο θάνατος του Ανδρέα Παπανδρέου στη συνέχεια, δεν επέτρεψαν να πραγματοποιηθεί το σχέδιο τότε. Τώρα, μετά το θάνατο του πατέρα, ο γιος έρχεται να εκπληρώσει το χρέος.
Ο Νίκος Παπανδρέου ανασυνθέτει τη ζωή του πολιτικού κάτω από μια νέα οπτική: εκείνη της ολοκληρωμένης πολιτικής αφήγησης. Ο Ανδρέας γίνεται ο αφηγητής της ίδιας του της ζωής μέσα από τους λόγους του. “Ακριβώς όπως ο συγγραφέας, χτίζει την αφήγηση της σύγχρονης Ελλάδας, τη συνολική και συναρπαστική εικόνα, με βάση τη λεπτομέρεια”. Η ερμηνεία που επιχειρείται θέτει υπό ορισμένη οπτική όλη τη ζωή του Ανδρέα. Προσπαθεί να αποκαλύψει τον ιστό, πραγματικό ή φανταστικό, που συνδέει τα επιμέρους γεγονότα. Επιτρέπει στον αναγνώστη να εξηγήσει το μύθο χωρίς να απομυθοποιήσει το πρόσωπο. Τον προτρέπει να θαυμάσει όχι μόνο την ερμηνευόμενη προσωπικότητα, αλλά και την προσπάθεια ερμηνείας. Επειδή τόσο το έργο ζωής του πολιτικού, όπως προκύπτει από το λόγο του, όσο και η ερμηνεία της ζωής του, όπως προκύπτει από το βιβλίο, είναι φανερό ότι βασίζονται σε προεργασία που έγινε επιμελώς. Το βιβλίο αυτό απευθύνεται σε όλους εκείνους που διερωτήθηκαν από που πήγαζε η ικανότητα του Ανδρέα Παπανδρέου να γοητεύει τα πλήθη. Πλησιάζει την προσωπικότητα του πολιτικού με διακριτικότητα, ευαισθησία και με την άμεση αντίληψη που έχει ο γιος για τον πατέρα, καταφέρνοντας να δώσει απαντήσεις.

Παπανδρέου, Ανδρέας Γ., 1919-1996

Πολιτικοί, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2003, 126 σελ.

Father Dancing – Nicholas Papandreou

Novel


Through the unwavering gaze of a young boy named Alex, Nicholas Papandreou narrates the story of a family uprooted from their home in the United States to live in Greece in pursuit of a father’s political ambitions. This breathtaking first novel is set against a sensuously wrought Greek landscape as Alex and his family move through the dangerous world of Byzantine politics and are swept up in an avalanche of revolution, military dictatorship, and ultimately, exile.

Πρώτη γραφή στα αγγλικά. Κυκλοφόρησε στο εξωτερικό ως: “Father Dancing: An Invented Memoir”, Penguin UK, 1996

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2003, 183 σελ.

Ο Κλεπτομνήμων – Νίκος Παπανδρέου

Μέσα από την ιστορία του Φρανκ, φοιτητή κλασικών σπουδών στον Πρίνστον, παρακολουθούμε την επιρροή μιας μαγικής εφεύρεσης στον ανθρώπινο νου. Η εφεύρεση τον συγκλονίζει, ανατρέπει τη ζωή του και τις σχέσεις του με τον κόσμο. Με τα πειράματά του όμως, ο ανυποψίαστος Φρανκ βγάζει στο παζάρι της παγκόσμιας αγοράς ό,τι πιο ακριβό έχει η ανθρώπινη συνείδηση. Με χιούμορ, σασπένς και πολλές λοξές ματιές στην ανθρώπινη ύπαρξη, ο συγγραφέας ξετυλίγει με ευρηματικό τρόπο ένα συναρπαστικό και ιδιαίτερο μυθιστόρημα.

Μετάφραση: Νίκος Παπανδρέου
Μετάφραση: Ντένυ Παρθίμου
Επιμέλεια: Θανάσης Θ. Νιάρχος
Γλώσσα πρωτοτύπου: Αγγλικά
Τίτλος πρωτοτύπου: Kleptomnemon

Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2002, 259 σελ.

Δέκα μύθοι και μια ιστορία – Νίκος Παπανδρέου

Σε αυτές τις ιδιόρρυθμες ιστορίες συναντάμε το μικρό Αριστείδη που έρχεται στην Ελλάδα από την Αμερική στις αρχές της δεκαετίας του ’60 με την οικογένειά του. Μόλις εννιά ετών, φοβάται ότι αν δεν θυμηθεί τον πληθυντικό κάποιου ρήματος ή αν βάλει θηλυκή αντωνυμία για αρσενικό ουσιαστικό, το πολιτικό μέλλον του πατέρα του και η οικογενειακή του τιμή θα γελοιοποιηθούν. Η ανάγκη του να σταματήσει το χρόνο μέσα από τα παιδικά του μάτια, θέλοντας να κρατήσει τον έλεγχο ανασυναρμολογώντας τα γεγονότα, τον οδηγεί σε μια διαδρομή εξωφρενικής αυτο-εφεύρεσης, που τον ελευθερώνει στη δίνη ενός κόσμου γεμάτου καινούργια δεδομένα.

Περιέχει τα διηγήματα: “Στριμωγμένη καρδιά”, “Οι Άγιοι Πάντες”, “Ελληνική γλώσσα”, “Πράσινη καρδιά και φτερωτή χελώνα”, “Athens by night”, “Το φως του Πολ Μολ”, “Όσο μπορείς”, “Το γράμμα λάμδα”, “Οι βασιλιάδες του γκαζόν”, “Αξία χρήσης και αξία συναλλαγής”, “Ο χορός του πατέρα” και “Η ζωή κει κάτου”.

Μετάφραση: Ερρίκος Μπαρτζινόπουλος
Επιμέλεια: Νίκος Παπανδρέου
Επιμέλεια: Θανάσης Θ. Νιάρχος
Επιμέλεια: Χριστόφορος Λιοντάκης
Επιμέλεια: Γιώργος Λεβούνης
1η έκδοση: “Καστανιώτης”, 1995
Γλώσσα πρωτοτύπου: αγγλικά
Τίτλος πρωτοτύπου: A Crowded Heart

Διηγήματα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2001, 294 σελ.

Λεπτή γραμμή – Νίκος Παπανδρέου

Τα διηγήματα αυτής της συλλογής εκδόθηκαν για πρώτη φορά στην αγγλική γλώσσα, σε λογοτεχνικά περιοδικά στην Αμερική και στον Καναδά (“Quarry”, “Indiana Review”, “Antietam Review”, “Paralos”). Περιλαμβάνονται τα διηγήματα: “Δέκα βήματα το πολύ για να ραγίσεις μια καρδιά”, “Ο άλλος Λιούμπιτς”, “Πώς μαθαίνει ο Χένρυ” (How Henry learns), “Βόρεια του Τορόντο” (North of Barrie), “Όλο το γιασεμί του κόσμου” (All the jasmine in the world), “Ο φύλακας του ζωολογικού κήπου της Βαγδάτης” (The zookeeper of Baghdad), “Είναι η παραφορά, άραγε, που εξηγεί την αρμονία αυτή;”, “Τα κόκκινα κρεμμύδια” (A hearse full of onions), “Ούτε λέξη”, “Ο άνθρωπος που αρνιόταν τη σπατάλη”.

“… Αν, ωστόσο, το “Δέκα μύθοι και μια ιστορία” υπομνηματίζουν για τον έλληνα αναγνώστη και μια οικεία πολιτική ιστορία της νεώτερης Ελλάδας, το βιβλίο “Λεπτή γραμμή” καθώς τοποθετείται σε διάφορες χώρες του κόσμου και με ήρωες πρόσωπα που η ζωή τους δεν θα καταχωρηθεί ούτε στα “ψιλά” των εφημερίδων, η μαγεία του αναγνώστη δεν έχει άλλη εξήγηση παρά την εμβέλεια της πεζογραφικής δύναμης του Νίκου Παπανδρέου. Πρώτιστα ο ίδιος ο τίτλος, που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ιδιοφυής. Ενώ όλα τα διηγήματα του βιβλίου, όσο κι αν αξιοποιούν ασήμαντα ιδιωτικά περιστατικά, τοποθετούνται σε χώρες με μακραίωνη ιστορία και πολιτισμό, είναι μια μόνο “λεπτή” γραμμή, σαν αόρατη, που πάλλεται μέσα στον αέρα και ενώνει τα αισθήματα και τις ψυχές των ανθρώπων. Αλλά και τις περιπέτειές τους που αν και κοινές σε όλους τους ανθρώπους, οι ίδιοι που τις ζούνε, φαντάζονται ότι τους ανήκουν κατ’ αποκλειστικότητα. Έτσι ώστε η μοναξιά τους να φαίνεται πιο αιχμηρή και ο πόνος τους πιο αβάσταχτος, ενώ ο συγγραφέας αυτά τα αισθήματα τα κάνει ακόμη πιο οξέα γιατί η γραφή του δεν υπογραμμίζει απολύτως τίποτε, αντίθετα αποπνέει μια τρομακτική ηρεμία. Ενώ ταυτόχρονα αισθανόμαστε αυτή τη λεπτή γραμμή, που ενώνει τα αισθήματα άγνωστων μεταξύ τους ανθρώπων, να ζώνει ως μια νοητή γάζα την υδρόγειο σφαίρα, ν’ αντιπροσωπεύει παράλληλα έναν πολιτισμό δυναμικότερο και ουσιαστικότερο από τον “γνωστό” μας πολιτισμό, που καθημερινά τόσα στόματα πιπιλίζουν την ύπαρξη και την αναγκαιότητά του.”
(απόσπασμα από κριτική παρουσίαση του Θανάση Θ. Νιάρχου)

Μετάφραση: Βανέσσα Λάππα
Επιμέλεια: Νίκος Παπανδρέου
Επιμέλεια: Γιώργος Λεβούνης
Επιμέλεια: Θανάσης Θ. Νιάρχος

Διηγήματα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 1997, 214 σελ.