Τελείωσε τη Γερμανική Σχολή Αθηνών, το Doerpfeld Gymnasium. Σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης και συνέχισε τις σπουδές του στη Γερμανία, όπου το 1975 έκανε και το Διδακτορικό του σε θέματα Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Εργάστηκε στην Αγροτική Τράπεζα, στο υπουργείο Οικονομικών και στη Νομική Υπηρεσία του Συμβουλίου Υπουργών στις Βρυξέλλες.
Από το 1981 υπήρξε συνεργάτης του Κώστα Σημίτη, ακολουθώντας τον στα υπουργεία Γεωργίας, Εθνικής Οικονομίας, Παιδείας, Βιομηχανίας και στα πρωθυπουργικά του καθήκοντα μεταξύ 1996-2004.
Eχει εκδώσει τα μυθιστορήματα: Η αναζήτηση (1998), Η ανατροπή (2000), Η αναλαμπή (2003), Για μια συντροφιά ανάμεσά μας (2005), Μια ζωή δυο ζωές (2007) και Οι αλήθειες των άλλων (2008).
Θεματολογικά, στα μυθιστορήματά του αναφέρεται σε μια μεγάλη περίοδο του ελληνισμού των τελευταίων τριών αιώνων, τόσο στο χώρο της διασποράς όσο και στο χώρο της αναδυόμενης νεοελληνικής αστικής τάξης.
Η αναπαράσταση της εποχής -με πραγματολογικό υλικό και μυθοπλασία- αποτελεί τον καμβά όπου υφαίνεται η σύγκρουση ιδεών, η αμφισβήτηση και η ανατροπή στερεοτύπων, οι κοσμοϊστορικές αλλαγές της κεντρικής Ευρώπης, αλλά και τα μυστήρια της ψυχής, καθώς και ζητήματα που σχετίζονται με την ατομική και τη συλλογική ταυτότητα.
Εκτός από το χώρο της πολιτικής και της επιστήμης τα ενδιαφέροντά του επικεντρώθηκαν στη ζωγραφική, στη μουσική και την λογοτεχνία.
Η αναζήτηση” εκδόθηκε στα γερμανικά (“Jenseits von Epirus”, Piper Verlag, 2001), στα ιταλικά (“La ricerca”, Crocetti Editore, 2001) και στα τουρκικά (“Arayis”, Dogan Kitapcilik AS, 2002). “Η ανατροπή” μεταφράστηκε και εκδόθηκε στα ιταλικά (Crocetti) και στα τουρκικά (“Yikilis”, Dogan Kitapcilik AS, 2004). To “Για μια συντροφιά ανάμεσά μας” μεταφράστηκε και εκδόθηκε στα ρουμανικά (“Pentru insotirea no astra”, Omonia Editura, 2006).
Το 2000 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας, με το Βραβείο του λογοτεχνικού περιοδικού “Διαβάζω” για το μυθιστόρημά του “Η Ανατροπή” και με το βραβείο “πρωτοποριακής δημιουργίας – Γιάννος Κρανιδιώτης” στη Λευκωσία το 2009.
Έφυγε από τη ζωή στις 20 Αυγούστου 2011 σε ηλικία 64 ετών, έπειτα από μακροχρόνια μάχη με τον καρκίνο.
Ο συγγραφέας ΝΙΚΟΣ ΘΕΜΕΛΗΣ
Ο Νίκος Θέμελης έκανε την εμφάνισή του στη νεοελληνική πεζογραφία πολύ πρόσφατα, μόλις το 1998. Με το πρώτο του ήδη μυθιστόρημα, την Αναζήτηση, και με την Ανατροπή που ακολούθησε, κατέθεσε ένα δείγμα πολύ καλά επεξεργασμένης και εμπνευσμένης ρεαλιστικής γραφής, που συναντά τις καλύτερες στιγμές του ευρωπαϊκού μυθιστορήματος – από τον Μαν και τον Αραγκόν, ως τον Σβέβο και τον Aντριτς.
Τα έργα του Θέμελη παρακολουθούν το γύρισμα του αιώνα, τη μετάβαση από τον 19ο στον 20ο αιώνα και λειτουργούν ως κάτοπτρα, όπου εικονίζονται είδωλα αλληλεπικαλυπτόμενα. Μπροστά-μπροστά τα είδωλα των ηρώων του, που χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Σε αυτούς που φεύγουν ή μάλλον που κουβαλούν τη φυγή μέσα τους, μαζί και την επανάσταση ενάντια στη μοίρα τους, την κοινωνία, την ιστορία και είναι τα δρώντα πρόσωπα της ιστορίας – παρ’ όλο που δεν είναι αναγκαστικά οι νικητές στους εφήμερους συσχετισμούς δυνάμεων. και σε αυτούς που μένουν, που ταυτίζονται με τις παγιωμένες κοινωνικές δομές και ενστερνίζονται τα κοινωνικοπολιτικά στερεότυπα, τους θεατές. Τα δρώντα αυτά πρόσωπα, άνδρες και γυναίκες, ακολουθούν τους δρόμους του κόσμου αναζητώντας την εσωτερική γαλήνη και την αυτοπραγμάτωση, πέρα από συμβιβασμούς και υποχωρήσεις. Χαρακτήρες σύνθετοι, πολυδιάστατοι και καλοδουλεμένοι, χαρακτηρίζονται εντούτοις από έντονες συνδηλώσεις που παραπέμπουν σε λαϊκές δοξασίες θρησκευτικές και ιστορικές – και οι οποίες αρχίζουν από το Ιερό Δισκοπότηρο και καταλήγουν στον Αη-Γιώργη της ορθόδοξης παράδοσης ή στα οικουμενικά παραμύθια με τις βασιλοπούλες και τα βασιλόπουλα – και συντελούν στην ανάδειξή τους ως αρχετυπικές μορφές μιας ιδιόμορφης ανατροπής.
Πίσω από τα είδωλα των ηρώων όμως, διαγράφεται το είδωλο των λαών και των τόπων, με πρώτα τα Βαλκάνια, ως τη Μαύρη Θάλασσα και τις ακτές της Τουρκίας. Στο πλαίσιο αυτό η Ελλάδα είναι ασυνείδητα χωρισμένη στα δύο, από τη μια μεριά έχουμε το μικρό και ανεξάρτητο ελληνικό κράτος και από την άλλη τις ισχυρές κοινότητες της ομογένειας, τις παροικίες. Ο συγγραφέας εξετάζει με συμπάθεια και διαύγεια μαζί τη διαπλοκή και τη συνάρθρωση των τόπων και των πληθυσμών, που σε λίγο θα διαχωριστούν δια παντός με τους πολέμους που έρχονται. Επισημαίνει τις αλλαγές πριν συντελεστούν και τις χαρτογραφεί εκ των προτέρων. Oσο θολώνει το είδωλο των Βαλκανίων, τόσο αλλοιώνεται και η περίλαμπρη Ευρώπη, το τρίτο επίπεδο αντικατοπτρισμού, η οποία σιγά-σιγά βάφεται από το αίμα και τις κόκκινες σημαίες.
Ο Θέμελης ανατρέχει στα θεμέλια της σημερινής τάξης πραγμάτων στην Ελλάδα, στη Βαλκανική και τον κόσμο και την παρακολουθεί να αναδύεται μέσα από τη βουή των μαζών. Απαλλαγμένος από εώλους εθνικισμούς και ψευδοπολιτικές ρητορείες, αναζητεί τις μακροοικονομικές και κοινωνικές παραμέτρους που οδήγησαν στην ανατροπή, στην έκρηξη του παλιού κόσμου. Και, το κυριότερο, την ευρεία αυτή θεώρησή της ιστορίας την εντάσσει σε μια περίπλοκη και γοητευτική μυθοπλασία, συναιρώντας την αλλαγή του κόσμου με την εντελέχεια των ατόμων.
Ο τρόπος του, το ύφος του παραπέμπει σε μεγάλο βαθμό στην κινηματογραφική τεχνική. Πλάνα συνόλου, μακρινά πλάνα για τους ανοιχτούς χώρους και τις μάζες, κοντινά για τους εσωτερικούς χώρους, γκρο-πλαν στα πρόσωπα με τις αγωνίες, τις απογοητεύσεις και τις προσδοκίες τους. Περίτεχνοι φωτισμοί, ασυνήθιστες γωνίες λήψης για όλα τα εξαιρετικά γεγονότα που αφηγείται. Το κάτοπτρο στο οποίο όλα αυτά απεικονίζονται είναι δυνάμει μια κάμερα, αλλά και κάτι άλλο: το πρωτογενές κάτοπτρο του οφθαλμού, η ματιά των ηρώων και η δική μας. Ο Θέμελης ορίζει ως μήτρα των γεγονότων και αρχή της ανθρώπινης τελείωσης τη ροή προς τη μεταβολή, την πολύσημη ανατροπή. Και σίγουρα μας μαγεύει.
Τιτίκα Δημητρούλια
Κριτικός λογοτεχνίας, Μεταφράστρια
Η αναζήτηση (1998), Κέδρος
Η ανατροπή (2000), Κέδρος
Η αναλαμπή (2003), Κέδρος
Για μια συντροφιά ανάμεσά μας (2005), Κέδρος
Μια ζωή δυο ζωές (2007), Κέδρος
Οι αλήθειες των άλλων (2008), Κέδρος
Η συμφωνία των ονείρων (2010), Μεταίχμιο
Η αναχώρηση (2014), Μεταίχμιο (Ε)
Η συμφωνία των ονείρων (2015), Μεταίχμιο (Ε)
Η τριλογία: Η αναζήτηση. Η ανατροπή. Η αναλαμπή (2018), Μεταίχμιο (Ε)
Συλλογικά έργα
Το τόλμημα της μνήμης (2011), Εκδόσεις Καστανιώτη
Συνταγές μέσα από τη λογοτεχνία (2013), Alter-Ego ΜΜΕ Α.Ε.
Η αναζήτηση – Νίκος Θέμελης
Εξι πρόσωπα αφηγούνται ισάριθμες ιστορίες και συνθέτουν συγχρόνως την περιπέτεια της ζωής του κεντρικού ήρωα και των σχέσεών τους μαζί του. Σχέσεις εξουσίας και δεσμοί καταπίεσης, αλλά και σχέσεις φιλίας και έρωτα, ελευθερίας και δημιουργίας. Σ’ έναν κόσμο που φεύγει και σ’ έναν κόσμο που έρχεται, στα τέλη του προπερασμένου αιώνα και στις αρχές του 20ού, κάποιοι αναζητούν καινούργιες απαντήσεις, συγκρούονται για τις ιδέες τους, κυνηγούν προσωπικά και συλλογικά οράματα. Πρόσωπα που κουβαλούν την ιστορία των προγόνων τους και αποφασίζουν να γράψουν τη δική τους. Χαράζουν μόνοι τους το δρόμο τους, πιστεύουν σε αξίες, δημιουργούν, μπορούν να αντλούν δύναμη ακόμη και όταν όλα τους έρχονται ανάποδα. Στάσεις ζωής και πάθη μιας ζωής, γνώση και ημιμάθεια, άλλοτε τους πάνε μπροστά και άλλοτε τους βασανίζουν. Άλλοι αντιλαμβάνονται τον κόσμο χωρίς σύνορα και άλλοι στον μικρόκοσμό τους ξέρουν να ζουν ειρηνικά κι αδελφωμένα, αντάμα με αλλόθρησκους κι αλλοεθνείς, το δικό τους παραμύθι.
Η ανατροπή – Νίκος Θέμελης
Λίγο πριν το γύρισμα του 1900, ενώ η αστική τάξη διευρύνει την ακτινοβολία της και την ισχύ της, οι αυτοκρατορίες που απλώνονται στη χερσονήσου του Αίμου μέχρι ψηλά στη Νότιο Ρωσία, αμφισβητούνται από κάθε λογής κινήματα. Κινήματα απελευθέρωσης από δυνάστες ή κατακτητές, από αλλοεθνείς ή αλλόδοξους, απ’ οτιδήποτε κρατάει τον κόσμο δεμένο στο χθες, στο τέλμα, στην υποταγή, πνίγει τις ικανότητές του και κάθε φωνή για ελευθερία και δικαιοσύνη.
Στον κόσμο αυτό, μια γυναίκα αποφασίζει το δικό της μακρύ δρόμο για μια ζωή που θέλει η ίδια να ορίζει με τα αισθήματά της, τις ιδέες της και τις επιλογές της. Μια ζωή που η μία ανατροπή διαδέχεται την άλλη, μαζί με τις ανατροπές που παρασέρνουν έθνη και κοινωνίες. Μια ζωή που υφαίνεται μέσα από τις σχέσεις της με πέντε άνδρες. Πέντε άνδρες είδωλα μιας άλλης εποχής, κάποιοι μπορεί να υπάρχουν και σήμερα ακόμη.
Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος (2001)
Βραβείο Μυθιστορήματος – Περιοδικό “Διαβάζω” (2001)
Η αναλαμπή – Νίκος Θέμελης
Η ιστορία μιας οικογένειας που θέλει να προκόψει, ν’ ανεβεί κοινωνικά, να ορίσει την ταυτότητά της με την αστική τάξη στην οποία ανήκει.
Το μεγάλο μυστικό της οικογένειας που σέρνεται πάνω από τριάντα χρόνια και τη σφραγίζει.
Η ζωή του γόνου της οικογένειας, ο μυστικός του κόσμος, σχέσεις πατροπαράδοτες και σχέσεις ασυνήθιστες υφαίνουν τη δική του περιπέτεια.
Δρόμοι ζωής, που αναμετρώνται με τη Μεγάλη Ιδέα, το Διχασμό, τη Μικρασιατική Καταστροφή, ξετυλίγονται στην Πάτρα, στην Αθήνα, στον Πειραιά, στο Βερολίνο.
Η ιστορία μιας κοινωνίας από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι το Μεσοπόλεμο.
Τα προσωπικά όνειρα, τα πάθη και οι ευαισθησίες των ηρώων, αλλά κι η ελπίδα, η προσπάθεια για έναν κόσμο καλύτερο, πιο δίκαιο σε μια ανήμπορη δημοκρατία, σε μια αδύναμη κοινωνία.
Όλα μια αναλαμπή, μία μεγάλη αναλαμπή με αρχή και τέλος.
Για μια συντροφιά ανάμεσά μας – Νίκος Θέμελης
1794 στην παροικία των Γραικών στη Στεφανόπολη, στα μακρινά Καρπάθια.
Ένας άρχοντας, έμπορος Γραικός και χήρος, στην κορυφή της δημιουργικότητάς του, τα έχει όλα. Όνομα τρανταχτό, ευτυχισμένη οικογένεια, αξιοζήλευτη περιουσία.
Στον απόηχο της Γαλλικής Επανάστασης ο κόσμος του ανατρέπεται. Τα δυο παιδιά του θα τον εγκαταλείψουνε, καθένα με τον δικό του τρόπο. Η θυγατέρα για την Κέρκυρα, ο γιος για το Παρίσι. Τα οικονομικά του θα χαθούν από τη μια στιγμή στην άλλη. Το όνομα και η τιμή του θα απειληθούν πρώτη φορά στη συνεπή και βέβαιη πορεία της ζωής του.
Όμως, μια χήρα γοητευτική τον έχει βάλει προ πολλού στο μάτι. Τα πράγματα μπερδεύονται. Δρόμοι ζωής, ιδανικά, περιουσίες, επιθυμίες και αποφάσεις, ένα πρωτόγνωρο κουβάρι.
Με τη δύναμη του νου, τη γλώσσα της καρδιάς κι ένα μειδίαμα των ηρώων, οι ζωές τους ισορροπούν αλλού κι αλλιώς, σαν να ‘χει αλλάξει ο κόσμος όλος.
Μια ζωή δυο ζωές – Νίκος Θέμελης
Ένας άνδρας και τρεις γυναίκες. Η γυναίκα του, η νεότερη συνάδελφος, η κόρη του φίλου του. Τρεις σχέσεις. Σχέσεις διακριτές, καθεμιά με το δικό της περιεχόμενο, επιζητούν να συνυπάρξουν με τις άλλες. Σχέσεις πότε δυνατές, βασανιστικές και άλλοτε πρωτόγνωρες.
Ενας άνδρας στο σταυροδρόμι της ωριμότητας του. Ανατρέχει στην πορεία της ζωής του, σε καταστάσεις και επιλογές που επηρέασαν τη διαμόρφωση της. Ανιχνεύει την ταυτότητα του στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία. Νοιώθει μάλλον ικανοποιημένος. ‘Ομως και αμφιβάλλει.
Ο Οδυσσέας Πολίτης πρέπει να επιλέξει. Για τις σχέσεις του αυτές, την παραπέρα ζωή του, αυτό που θα του εξασφαλίσει την εσωτερική του ισορροπία. Για έναν νέο κύκλο ζωής. Αναρωτιέται αν μπορούν να χωρέσουν στην διάρκεια μιας ζωής δυο ζωές.
Οι αλήθειες των άλλων – Νίκος Θέμελης
Η περιπέτεια μιας οικογένειας, ενός χειρογράφου και μιας αποκάλυψης που κρύβει. Οι αλήθειες του καθένα μας απέναντι στις αλήθειες των άλλων. Άλλοτε η δύναμη και άλλοτε η αδυναμία μας να τις πλησιάσουμε ή να τις ανεχτούμε. Οι αντοχές μας απέναντι στον άλλον, στον διαφορετικό και σε ό,τι πιστεύει. Η διαδρομή από την κατανόηση στη δύσκολη ανοχή, μέχρι την εύκολη βία. Οι αντικατοπτρισμοί από τον μεγάλο κόσμο στον μικρόκοσμο των ηρώων. Όνειρα και επιδιώξεις που πότε ευδοκιμούν και πότε ανατρέπονται από τη συγκυρία ή τη διαδρομή της Ιστορίας. Ιδεολογήματα, πάθη, ευαισθησίες, τραύματα που κουβαλιούνται επώδυνα αλλά και καθοδηγούν σε δύσκολους καιρούς. Η προσπάθεια και η παραίτηση, η νίκη και η ήττα, η διάψευση και ο συμβιβασμός.
Λονδίνο, Αϊβαλί, Μυτιλήνη, Κομοτηνή, Αθήνα από δεκαετία σε δεκαετία στην καρδιά του 20ού αιώνα.
Η συμφωνία των ονείρων – Νίκος Θέμελης
Όνειρα… όνειρα που μιλούν για επίγειες και επουράνιες εξουσίες και μας στοιχειώνουν, μας καθοδηγούν, μας παρασύρουν. Όνειρα του ύπνου και του ξύπνιου, στον αντίποδα της πραγματικότητας και του πώς αυτή ξετυλιγόταν· ανήμπορα να βοηθήσουν το κράτημα των δεσμών μιας οικογένειας αλλά και των ανθρώπων της, καθώς σπαράσσονταν και χάνονταν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Ίσως επειδή το έφερναν οι περιστάσεις αλλά και επειδή οι ίδιοι τις έφτιαχναν με τα μυαλά που κουβαλούσαν. Διαδρομές ζωής στη Μεταπολεμική Ελλάδα για την αναζήτηση της λύτρωσης, της δικαίωσης και της δικαιοσύνης μέχρι τα άκρα των αντοχών της κοινωνίας. Τέσσερις εκδοχές ονείρων …
Η αναχώρηση – Νίκος Θέμελης
1823-1825
Στις δύσκολες στιγμές της Ελληνικής Επανάστασης. Ο Λάζαρος Χατζημιχαήλ, στο τσιφλίκι του που δέσποζε στον κάμπο του Ναυπλίου, και ο Μισέλ Ντε Κριγιόν, φιλέλληνας, γιατρός, ταλαντεύονται ανάμεσα στα διλήμματα και στις αλλαγές της εποχής τους.
2009
Αθήνα, σε άλλες δύσκολες εποχές. Ο Λάζαρος Χατζημιχαήλ, απόγονος του πρώτου, ανώτερος δικαστικός, τη μέρα που συνταξιοδοτείται αναλογίζεται τη ζωή του. Θα τολμήσει και την αναχώρησή του;
Πηγές: BIBLIONET, Κέδρος, Μεταίχμιο
