Φώτης Καγγελάρης

Αυτοάνοσο – Φώτης Καγγελάρης

Σημειώματα κριτικής


Σε αυτόν τον διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο, όπου τα «παραδείγματα» έχουν πάρει τη μορφή παρέλασης ή μάλλον λιτανείας, με την έννοια ότι η εναλλαγή του κόσμου πάει να διεκδικήσει μια θρησκευτική κανονικότητα, όπου ο Θεός –με το όνομα που του δίνουμε σήμερα: Αγορά, Άλλος, Φύση– αναδημιουργεί διαρκώς το έργο του, σαν να μην είναι αρκετός ένας κόσμος πια αλλά πολλαπλοί μεταβαλλόμενοι κόσμοι, όπου το υποκείμενο είναι μια ανάμνηση ενός πρόσφατου και ταυτόχρονα μακρινού παρελθόντος, όπου το άτομο τείνει να εξαλειφθεί υπέρ ενός σειριακού αριθμού και μιας ψηφιακής εικόνας, μήπως ακριβώς είναι η στιγμή να σκεφτούμε πριν σβηστεί η δυνατότητα της σκέψης, στην καλύτερη περίπτωση ν’ απαγορευτεί;

Επιμέλεια: Μαριβάσια Κολλιοπούλου
Πλαγίως

Δοκίμιο, Εκδόσεις Παπαζήση, 2022, 398 σελ.

Το χαροποιό πένθος – Φώτης Καγγελάρης

Μια ταινία για το τέλος του καλοκαιριού

Ποίηση, Ηριδανός, 1987, 35 σελ.

Ο ερωτών – Φώτης Καγγελάρης

(αποσπάσματα)


η σιωπή στα υπόγεια ρεύματα
σιωπή των καθρεφτών
σιωπή που ραμφίζει τον αιώνα
φίλοι που πεθαίνουν
σε παλιές ατζέντες
η φώκια που σκούζει λυπηρά
κι ο κροκόδειλος
στης οδύνης τα έσχατα όρια…

Ποίηση, Ηριδανός, 1988, 51 σελ.

Το βάρος του σώματος – Φώτης Καγγελάρης

Μυθιστόρημα, Ηριδανός, 1991, 141 σελ.

Ασκήσεις αναπνοής – Φώτης Καγγελάρης

Ποιήματα εμποτισμένα με σαρκαστικό οξύ αλλά και συνάμα με τρυφερότητα.

Ποίηση, Διώνη, 1998, 61 σελ.

Η διαδικασία της αποπροσωποποίησης στη σχιζοφρένεια – Φώτης Καγγελάρης

Το βλέμμα και το Είναι στην ψύχωση


Το παρόν έργο του συγγραφέα είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Η θεωρία του, αυθεντικότατα θεμελιωμένη, εισάγει μια νέα διάσταση στο χώρο της ψυχοπαθολογίας. Κι ακόμη, μέσω της βαθιάς του κατανόησης -οι ασθενείς δεν αντιμετωπίζονται σαν αντικείμενα ούτε μετατρέπονται σε πράγματα-, μας δίνει την υπαρξιακή και βαθιά ανθρώπινη εικόνα του σχιζοφρενικού όντος και της κατάστασής του. …δείχνει άριστη κλινική εμπειρία, μεγάλη ικανότητα διείσδυσης στην ψυχοπαθολογική ανάλυση και αυθεντικότητα στα συμπεράσματά του. (S. Tomkiewicz, Επιστημονικός διευθυντής του Εθνικού Ιδρύματος Υγείας και Ιατρικής Έρευνας, Καθηγητής στη Faculte de Medecine de Paris, Διευθυντής της ψυχιατρικής κλινικής του Hopital Saint-Antoine.)

Μελέτη, Ελληνικά Γράμματα, 2003, 386 σελ.

Το βλέμμα και το Είναι στην ψύχωση – Φώτης Καγγελάρης

Η διαδικασία της αποπροσωποποίησης στη σχιζοφρένεια


Ο συγγραφέας, αναλύοντας την ψυχωτική διαδικασία, συνομιλεί μ’ ένα πλήθος συγγραφέων από τον χώρο της ψυχοπαθολογίας, της φιλοσοφίας, της τέχνης, της πολιτικής και άλλων τόπων του λόγου για να αναδείξει τον βαθύ πυρήνα του ψυχωτικού υποκειμένου ως θεμελίωση της ετερότητας, αλλά και να υποστηρίξει την εγγύτητα του υποκειμένου της τρέλας με το υποκείμενο του σημαίνοντος.
Η “φυσιολογικότητα” ως άμυνα έναντι της φύσης του ανθρώπου αναδύει την ανθρώπινη συνθήκη σε Λεξεικ-όν ερμηνείας και αναζήτησης νοήματος και την επιθυμία ως το όχημα για το ταξίδι στον χρόνο.
Επίκαιρη και ανανεωμένη η κλασική αυτή μελέτη για τη σχιζοφρένεια, σε διάλογο με τα μεγάλα ερωτήματα του καιρού μας.

Μελέτη, Άγκυρα, 2015, 400 σελ.

Homo Photographicus – Φώτης Καγγελάρης

Ψυχαναλυτικές και φιλοσοφικές διαστάσεις της εικόνας


Η φωτογραφία αναλαμβάνοντας να συλλάβει το ασύλληπτο της πραγματικότητας, τεμαχίζοντάς την και αποδίδοντάς την σε εικόνα, επιχειρεί ταυτόχρονα να συλλάβει, μέσα στο συμβολικό πλαίσιο του λόγου, την επιθυμία του ανθρώπου να δει πέραν της πραγματικότητας, πέραν της εικόνας. Μα, την ίδια αυτή στιγμή, η ίδια η εικόνα γίνεται εμπόδιο σε αυτό.
Η φωτογραφία εκκινώντας από τη σχέση της με τη φθορά, το χρόνο, το θάνατο υπόσχεται το ψεύδος εκείνο για το οποίο έλεγε ο Nietzsche ότι έχουμε ανάγκη για να ζήσουμε. Μια δήθεν νίκη επί του παράλογου. Μια υπόσχεση ότι θα υπάρχουμε και “μετά”. Ένας δήθεν έλεγχος σ’ αυτό ακριβώς που παράγει την εικόνα: το κενό, το άλεκτο, την τρέλα.
Η φωτογραφία αναδύεται έτσι ως μια μαρτυρία για το “πέραν” και ταυτόχρονα μια καθήλωση στο “εδώ” κάνοντας μας ν’ αφουγκραζόμαστε τη φράση του Barthes: “η φωτογραφία είναι εικόνα τρελή εμβαπτισμένη στην πραγματικότητα”.

Μελέτη, Ροπή, 2016, 232 σελ.

Το πράγμα, η λέξη και ο κόσμος – Φώτης Καγγελάρης

Δοκιμιακές ασκήσεις


Τα κείμενα αυτά είναι δοκιμιακές απόπειρες προσέγγισης του “πράγματος”, της αόρατης πλευράς του υποκειμένου, αυτής που δεν γράφεται αλλά που, ωστόσο, γράφει-υπαγορεύει τα σημαίνοντα, τις λέξεις, τον κόσμο. Η Τέχνη, το Σώμα, η Επιθυμία, η Τρέλα, η Ταυτότητα, η Ετερότητα, το Λάθος, ο Θάνατος, ο Άλλος… είναι οι τόποι προσέγγισης. Η πλευρά αυτή, “το μέρος του βιβλίου που δεν έχει γραφεί” (Wittgenstein), το “κενό του πράγματος” (Lacan), είναι ταυτόχρονα και τόπος πολιτικής ανάγνωσης. Η ανάδυση ενός ραγδαία μεταβαλλόμενου, πολιτικά, πλανήτη, το τέλος της αφήγησης και της Μετανεωτερικότητας θέτουν εκ νέου το ερώτημα της σχέσης του υποκειμένου με την επιθυμία του και άρα με την ταυτότητά του: τι θέλει και τι πενθεί. Τα, μάλλον λοξά, αυτά κείμενα κοιτούν περισσότερο προς τον δρόμο παρά προς ήσυχα δωμάτια με διπλά τζάμια.

Δοκίμια, Αρμός, 2017, 328 σελ.

Φωτογραφία γάμου – Φώτης Καγγελάρης

Η εικονική απόδειξη της ευτυχίας (μια ματιά στις ανθρώπινες σχέσεις)


Η “φωτογραφία γάμου” είναι κάτι πολύ περισσότερο από την αποτύπωση μιας ευτυχισμένης στιγμής. Μέσα από ένα ανήσυχο και ίσως πικρό κείμενο -που αντλεί από τους χώρους της φιλοσοφίας, της ψυχανάλυσης και της θεωρίας της φωτογραφίας- αποκαλύπτονται αδιόρατες μέχρι τώρα όψεις ενός συνηθισμένου αντικειμένου και φανερώνεται μια ψυχική πραγματικότητα που αγνοούσαμε.
Τι εκφράζει μια “φωτογραφία γάμου”;
Είναι το διαβατήριο για την αιωνιότητα ή ο φόβος ότι αυτό δεν πρόκειται να συμβεί;
Mήπως εκφράζει την αγωνία του ανθρώπου για τον θάνατο που επιδιώκει να τον ξορκίσει με τον γάμο και τη φωτογραφία;
Ποιος είναι αυτός ο Άλλος που θα είμαι ισόβια μαζί του;
Η “φωτογραφία γάμου” εκφράζει βασικά ερωτηματικά της υπαρξιακής ανησυχίας παράλληλα με ουσιώδη ερωτηματικά για τις ανθρώπινες σχέσεις.

Δοκίμια, Ευρασία, 2019, 40 σελ.

Το βάρος του σώματος – Καγγελάρης Φώτης

“Όλα άρχισαν τελείως ξαφνικά κι απλά. Μ’ ένα τηλεφώνημα”.
Μια γυναίκα και δύο άνδρες, οι ζωές των οποίων θα διασταυρωθούν μέσα από μια τηλεφωνική συνδιαλλαγή,συνθέτουν τον καμβά της αφήγησης η οποία, μέσω του έρωτα, καταπιάνεται με το άγχος της ύπαρξης απέναντι στη μοναξιά, την αναζήτηση ενός σκοπού που θα νοηματοδοτήσει την ανθρώπινη παρουσία μέσα στον κόσμο. Η Κέλλυ φαίνεται να ενσαρκώνει το νόημα αυτό για τους δυο φίλους μα συνεχώς διαφεύγει.
Ο συγγραφέας φωτίζει δραματικά τις μεταμορφώσεις της ταυτότητας και την ψυχολογία εκείνου που δεν παραιτείται από το να περιμένει, παρότι το κόστος θα είναι τραγικά μεγάλο. Και ο αναγνώστης, μέσα από την παράξενη τριγωνική σχέση των ηρώων, οδηγείται σταδιακά σε μια σύγχυση των ορίων πραγματικότητας-φαντασίωσης, λογικής-τρέλας, αλήθειας-ψέματος, ορατού-αόρατου. Ουσιαστικά, καλείται ν’ απαντήσει αν η δική του ζωή είναι πραγματική, αν εμείς οι ίδιοι υπάρχουμε ή όχι, αν το σώμα μας είναι απόδειξη της ύπαρξής μας ή είναι μια ψευδαίσθηση. Το τέλος της αφήγησης, απρόσμενο και εκτός σύμβασης, αφήνει τον αναγνώστη να δώσει τις δικές του απαντήσεις στα ερωτήματα της δικής του ζωής.
Εσύ αναγνώστη, ζύγισες σήμερα το βάρος της ύπαρξής σου στον κόσμο;

Μυθιστόρημα, Πληθώρα, 2019, 180 σελ.

Τρόπος του λέγειν – Φώτης Καγγελάρης

Η μορφή των πραγμάτων στην τέχνη και τον βίο ιδιαίτερα στην αρχιτεκτονική


Tο “πράγμα”, αν και συνιστά την απαραίτητη βάση επί της οποίας αναδύεται η μορφή ως δυνατότητα της ζωής και της τέχνης, αν και είναι η προϋπόθεση της ίδιας της υλικότητας της πραγματικότητας και της γέννησης του λόγου, διαφεύγει τον ορισμό του. Ωστόσο, ο μη ορισμός ως κενό σημαίνον είναι αυτός που παράγει ορισμό, τον ιστό του νοήματος, τον κόσμο εντός του οποίου κινούμαστε χρονικά. Παράγει το σημαίνον ως μορφή.
Η μορφή αποτελεί την οριοθέτηση της ώσης του “πράγματος” μέσα από την ατέρμονη διαπάλη του τίποτα με το κάτι, της διάλυσης με τον ορισμό, του άρρητου με τον λόγο. Όταν ο ιστός του νοήματος είναι ανεπαρκής, η τέχνη και η τρέλα αναδύονται ως διαφορετικές μορφές εκβολής της ρευστότητας του “πράγματος”. Η αρχιτεκτονική ως τέχνη εκφράζει κατεξοχήν την αγωνία για την υπέρβαση του “πράγματος”, καθότι η ίδια της η φύση συγχέεται με τη δική του.

Δοκίμιο-Αρχιτεκτονική, Εκδόσεις Παπαζήση, 2020, 466 σελ.