Ο πατέρας του ήταν αρχιτέκτονας και η μητέρα του προερχόταν από εύπορη οικογένεια. ‘Αρχισε να σπουδάζει ανθρωπολογία στο Πανεπιστήμιο του Κορνέλ, αλλά ο Δεύτερος Παγκόσμιος πόλεμος του χάλασε τα σχέδια και αναγκάστηκε να καταταχτεί στο στρατό ένα χρόνο μετά το Περλ Χάρμπορ. Την Ημέρα της Μητέρας του 1944 η μητέρα του αυτοκτόνησε, ενώ ο ίδιος κατά τη Μάχη των Αρδενών, τέλη του 1944, βρέθηκε πίσω από τις γραμμές του εχθρού και στις 14 Δεκεμβρίου αιχμαλωτίστηκε. Επέζησε του βομβαρδισμού της Δρέσδης το Φλεβάρη του ΄45 (135.000 άνθρωποι δεν επέζησαν) κρυμμένος στο υπόγειο “Σφαγείο Νο. 5”, και αμέσως μετά οι Γερμανοί τον ανέβασαν στην επιφάνεια μαζί με άλλους αιχμαλώτους για να βοηθήσουν στην ταφή των νεκρών. “‘Ηταν όμως τόσο πολλά τα πτώματα”, σχολίαζε ο Βόνεγκατ, “που τελικά έφεραν κάτι τύπους με φλογοβόλα· όλες αυτές οι σοροί των σκοτωμένων πολιτών έγιναν στάχτη.” Το γεγονός αυτό τον στοίχειωσε για πάντα, και κατά κάποιον τρόπο, του οφείλει το γεγονός ότι έγινε συγγραφέας. Μετά τον πόλεμο σπούδασε βιοχημεία στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, παντρεύτηκε τη σχολική του φίλη, και στα τέλη της δεκαετίας του ΄40 έπιασε δουλειά ως αστυνομικός ρεπόρτερ. Το 1947 μετακομίζει στη Νέα Υόρκη, όπου προσλαμβάνεται ως υπεύθυνος δημοσίων σχέσεων στην εταιρεία General Electric. Το πρώτο του μυθιστόρημα, “Το πιάνο-πιανίστας” (1952), είχε σκηνικό μια μηχανοποιημένη κοινωνία, πράγμα που συνέβαλε στην ταξινόμησή του στα “ράφια” της επιστημονικής φαντασίας. Ακολούθησαν “Οι σειρήνες του Τιτάνα” (1959), όπου η ανθρώπινη ιστορία περιγράφεται ως ένα τυχαίο γεγονός που οφείλεται στο ότι κάποιος ξένος πλανήτης έψαχνε κάποιο ανταλλακτικό για διαστημόπλοιο. Στη “Φωλιά της γάτας” (1963), την πρώτη του εμπορική επιτυχία, μια ομάδα κατοίκων σε νησί της Καραϊβικής υιοθετεί μια καινούρια θρησκεία, ενώ στο “Σφαγείο Νο. 5” (1969) ο Βόννεγκατ ανασυνθέτει την εμπειρία του στη Δρέσδη χρησιμοποιώντας το τέχνασμα της αναστροφής του χρόνου, χαρακτηριστικό της λογοτεχνίας της επιστημονικής φαντασίας. Η τεχνική του να μιλήσει για τον πόλεμο μέσα από το ύφος της επιστημονικής φαντασίας θα εντυπωσιάσει ακόμη και συγγραφείς όπως ο Γκράχαμ Γκριν, ενώ σήμερα το βιβλίο περιλαμβάνεται στα σημαντικότερα αμερικανικά μυθιστορήματα. Ο Κερτ Βόνεγκατ έγραψε θεατρικά έργα, διηγήματα, άρθρα και δοκίμια. Έζησε κυρίως στη Νέα Υόρκη. Το “Ένας άνθρωπος χωρίς πατρίδα” ήταν το τελευταίο του βιβλίο, με μια σειρά αυτοβιογραφικών κειμένων, στα οποία περιλαμβάνονται καυστικά σχόλια για την κυβέρνηση Μπους. Τον Αύγουστο του 2006, σχολιάζοντας ένα μυθιστόρημα που δεν επρόκειτο να τελειώσει ποτέ, έλεγε: “Έγραψα βιβλία. Πολλά. Σας παρακαλώ, έκανα όσα είχα να κάνω. Μπορώ να πάω σπίτι μου τώρα;” Στις 11 Απριλίου 2007, η ευχή του φαίνεται ότι εισακούστηκε: στην επίσημη ιστοσελίδα του ένα κλουβί εμφανίζεται, έκτοτε, με ανοιχτή την πόρτα…
Το alter ego του Κερτ Βόνεγκατ είναι ο Κίλγκορ Τράουτ, ένας γέρος συγγραφέας βιβλίων επιστημονικής φαντασίας που δεν κυκλοφορούν πια. Ο Τράουτ πρωταγωνιστεί στο μυθιστόρημα “Πρόγευμα για πρωταθλητές” και κάνει σύντομες εμφανίσεις σε πολλά άλλα βιβλία του Βόνεγκατ. Σύμφωνα με όσα έχει πει ο δημιουργός αυτού του σοφού αλλά ανύπαρκτου χαρακτήρα, ο Τράουτ γεννήθηκε το 1907 σε νησί των Βερμούδων και στη συνέχεια μετακόμισε στο Ντέιτον του Οχάιο. Περιπλανήθηκε σε όλη τη χώρα, έκανε χειρωνακτικές δουλειές και έγραψε πλήθος βιβλίων επιστημονικής φαντασίας. Μέχρι το 1974 είχε γράψει εκατόν δεκαεπτά μυθιστορήματα και δύο χιλιάδες διηγήματα. Ανάμεσά τους ο Βόννεγκατ αναφέρει τα “Ευαγγέλιο από το διάστημα”, “Μανιακοί της τέταρτης διάστασης”, “Παν-γαλαξιακό τριήμερο πάσο”, “Τα πλανητικά παμφάγα” κ.ά., τα οποία όμως δεν έχουν εκδοθεί γιατί ο Τράουτ τα πετάει από δω κι από κει, σε κάδους απορριμμάτων. Μια φορά που αποφάσισε να εκδώσει κάτι, απευθύνθηκε, από άγνοια, σε οίκο πορνογραφικού υλικού, με αποτέλεσμα μερικά διηγήματά του να δημοσιευτούν σε έντυπα με γυμνά κορίτσια. Στην πραγματικότητα, ο “Τράουτ” έχει γράψει μονάχα ένα διήγημα ερωτικού περιεχομένου. Ο Κίλγκορ Τράουτ έμεινε για λίγο καιρό σε μικρή πόλη της Μασαχουσέτης και σε μικρή πόλη της Ιντιάνα, αλλά πέρασε τη ζωή του περιφερόμενος. Είχε ένα γιο, τον Λίον, λιποτάκτη του Βιετνάμ, που σκοτώθηκε σε εργατικό ατύχημα στη Σουηδία. Μερικοί λένε πως ο Κερτ Βόνεγκατ εμπνεύστηκε τον Τράουτ από το συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας Θίοντορ Στέρτζον. Ο ίδιος ο Βόνεγκατ λέει: “Ο Κίλγκορ Τράουτ είναι ο μοναδικός μου ήρωας που διέθετε αρκετή φαντασία για να καταλάβει πως ήταν κατασκεύασμα ενός άλλου ανθρώπου…”.
Σε μια συνέντευξή του στο περιοδικό Rolling Stone το 2006, ο Βόνεγκατ ανέφερε ότι θα έκανε μήνυση στην εταιρεία τσιγάρων Brown & Williamson, την εταιρεία παρασκευής των τσιγάρων Pall Mall τα οποία κάπνιζε από την ηλικία των δώδεκα ή δεκατεσσάρων ετών, με την αιτιολόγηση της λανθασμένης διαφήμισης. “Και ξέρετε γιατί?” είπε στην συνέντευξη. “Επειδή είμαι 83 ετών. Στα πακέτα των τσιγάρων τους, οι Brown & Williamson υπόσχονταν ότι το κάπνισμα θα με σκότωνε”. Πέθανε τη νύχτα της 11ης Απριλίου 2007 στο Μανχάτταν, ως αποτέλεσμα των εγκεφαλικών κακώσεων που προκλήθηκαν αρκετές εβδομάδες νωρίτερα, μετά από μια πτώση στο σπίτι του στην Νέα Υόρκη. Ο θάνατός του έγινε αντιληπτός από την σύζυγό του Τζιλ. Ο Βόνεγκατ ήταν 84 ετών. Συμπτωματικά, στον πρόλογο του μυθιστορήματός του Πρόγευμα των Πρωταθλητών, ο Βόνεγκατ είχε γράψει ότι το άλλο εγώ του, ο Κίλγκορ Τράουτ, που εμφανίζεται σε πολλά βιβλία του, θα πέθαινε στην ηλικία των 84.
Την ημέρα του θανάτου του, ο Βόνεγκατ είχε κυκλοφορήσει δεκατέσσερα μυθιστορήματα, τρεις συλλογές μικρών ιστοριών, πέντε θεατρικά έργα και πέντε βιβλία μη-φαντασίας. Ένα βιβλίο με τα αδημοσίευτα έργα του Βόνεγκατ, υπό τον τίτλο Armageddon in Retrospect, κυκλοφόρησε μετά τον θάνατό του από τον γιο του Μαρκ Βόνεγκατ το 2008.
Ο Πιανίστας – Player Piano (1952)
Οι Σειρήνες του Τιτάνα – The Sirens of Titan (1959)
Μητέρα Νύχτα – Mother Night (1961)
Η φωλιά της γάτας – Cat’s Cradle (1963)
God Bless You, Mr. Rosewater (1965)
Σφαγείο Νούμερο Πέντε – Slaughterhouse-Five (1969)
Πρόγευμα των Πρωταθλητών – Breakfast of Champions (1973)
Σλάπστικ – Slapstick (1976)
Jailbird (1979)
Deadeye Dick (1982)
Γκαλαπάγκος – Galápagos (1985)
Κυανοπώγων – Bluebeard (1987)
Hocus Pocus (1990)
Χρονοσεισμός – Timequake (1997)
Διηγήματα και Δοκίμια
Report on the Barnhouse Effect (1950)
Canary in a Cathouse (1961)
Welcome to the Monkey House: A Collection of Short Works (1968)
Wampeters, Foma and Granfalloons (1974)
Palm Sunday (1981)
Fates Worse than Death (1991)
Bagombo Snuff Box: Uncollected Short Fiction (1999)
God Bless You, Dr. Kevorkian (1999)
Ένας άνθρωπος χωρίς πατρίδα – A Man Without a Country (2005)
Armageddon in Retrospect (2008)
Οι Σειρήνες του Τιτάνα
Ο Μαλαχίας Κόνσταντ, ο πλουσιότερος άνθρωπος της Αμερικής, εγκαταλείπει μια ζωή απαράμιλλων απολαύσεων προς αναζήτηση των ακαταμάχητων Σειρήνων του Τιτάνα. Όμως, η θητεία του στο μυστικό στρατό του Άρη, η παραμονή του στα σπήλαια του Ερμή και η προσωρινή του επιστροφή στη Γη για την εκπλήρωση της προφητείας του Απολύτως Αδιάφορου Θεού, δεν τον κάνουν έναν νέο Οδυσσέα· παραμένει ένα ατελές πλάσμα, όπως όλοι μας, ο κλασικός αντι-ήρωας του Κουρτ Βόνεγκατ…
Η φωλιά της γάτας
Τίποτα σε αυτό το βιβλίο δεν είναι αλήθεια.
– Ένας διάσημος επιστήμονας, από τους δημιουργούς της ατομικής βόμβας, σπέρνει και μετά θάνατον την καταστροφή: ο πάγος-εννέα, το τελευταίο “δώρο” που άφησε στην ανθρωπότητα, απειλεί να αφανίσει τον κόσμο.
– Ένας γκουρού από τις Ινδίες ιδρύει μια θρησκεία που βασίζεται απροκάλυπτα σε ψέματα. Οι πιστοί ευτυχούν σύμφωνα με τα φόμα, τις ευτυχείς ανακρίβειες της ζωής τους.
– Μια πανέμορφη γυναίκα εξασκεί το μποκο-μάρου, το ερωτικό μασάζ πελμάτων, και μαγεύει τον αφηγητή προσηλυτίζοντάς τον στην παράλογη αυτή πίστη. Μια πίστη που ίσως είναι το μοναδικό πράγμα που έχει νόημα σε έναν παράλογο κόσμο.
Επιστήμονες και τσαρλατάνοι, ρομαντικοί ιδεολόγοι και κυνικοί μηδενιστές, ερωτευμένοι και απελπισμένοι, ευσεβείς και άπιστοι, παρελαύνουν άθελά τους, σ’ έναν καταιγισμό ανατρεπτικών επεισοδίων, στο πιο απίθανο σενάριο για την ημέρα του τέλους του κόσμου.
Ένα μυθιστόρημα καυστικό και απολαυστικό που σατιρίζει σχεδόν τα πάντα: τη θρησκεία, την επιστήμη, την πολιτική, τον πατριωτισμό, το σεξ.
Σφαγείο νούμερο πέντε
Η σουρεαλιστική εκδοχή μιας αληθινής ιστορίας από τον πόλεμο περιλαμβάνει:
Ένα βετεράνο, τον Μπιλ Πίλγκριμ, που ταξιδεύει μέσα στο χρόνο και πέφτει θύμα απαγωγής από εξωγήινους, το 1967.
Μια αλεξίσφαιρη βίβλο δίπλα σ’ ένα φυλλάδιο με τίτλο “Μάθε τον εχθρό σου”.
Ενθουσιώδεις νεοσύλλεκτους, συνειδητοποιημένους λιποτάκτες, γενναίους ανιχνευτές, ενέδρες της συμφοράς και θυελλώδεις εναγκαλισμούς πυρών.
Την υποχρεωτική ξενάγηση-φιλόξενη διαμονή αιχμαλώτων πολέμου στο Σφαγείο Νο 5 της Δρέσδης.
Σεξ παρουσία κοινού σ’ ένα ζωολογικό κήπο στον πλανήτη Τραλφάμαντορ.
Ένα δονητή με την ονομασία τα Μαγικά Δάχτυλα.
Την ανακοίνωση του Τρούμαν για την ατομική βόμβα στη Χιροσίμα.
Το φιλόδοξο έργο ενός απρόβλεπτου συγγραφέα με θέμα το βομβαρδισμό της Δρέσδης και αιχμές μια τα βομβαρδισμένα μυαλά του σήμερα.
Μυθιστόρημα χωρίς ιερό και όσιο, στην εμπόλεμη ζώνη της ανθρώπινης ιστορίας. Μια διαχρονικά επίκαιρη σάτιρα του ανθρώπινου παραλογισμού και πατριωτισμού. Έργο που κυκλοφόρησε το 1969, ένα από τα κλασικά αντιπολεμικά βιβλία και η κορυφαία δημιουργία του Κερτ Βόνεγκατ.
Κυανοπώγων
Μια νέα φιλήδονη χήρα, η επιτυχημένη συγγραφέας Κίρκη Μπέρμαν, εισβάλλει με το έτσι θέλω στη ζωή του εβδομηντάχρονου ήρωα πολέμου και πρώην ζωγράφου και συλλέκτη Ράμπο Καραμπεκιάν, που ζει απομονωμένος σ’ ένα παραθαλάσσιο ερημικό σπίτι-“μουσείο” μοντέρνας τέχνης. Του αναστατώνει τη ζωή, τον υποχρεώνει να γράψει το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας, τον σχολιάζει ανελέητα και τον ελέγχει στο καθετί – αλλά εκείνος υπερασπίζεται το τελευταίο του οχυρό: αρνείται πεισματικά να της δώσει τα κλειδιά μιας αποθήκης στην άκρη του κτήματος, η οποία παλιά ήταν το ατελιέ του. Μέσα σ’ αυτήν κρύβει το τελευταίο του μυστικό· ένα μυστικό μεγάλο όσο και ο κόσμος. Σαν γνήσιο τέκνο της αρμενικής διασποράς, της λέει πως τα κλειδιά της αποθήκης είναι μέσα σε μια χρυσή κασετίνα θαμμένη στους πρόποδες του Αραράτ…
Χρονοσεισμός
Το 2001 ο χρόνος, αντί να προχωρήσει, πάει πίσω κατά δέκα χρόνια: οι άνθρωποι ξαναζούν μια ολόκληρη δεκαετία, επαναλαμβάνουν τα ίδια λάθη, μαθαίνουν τα ίδια πράγματα, βλέπουν να ξετυλίγονται οι ίδιες τραγωδίες, οι ίδιες φάρσες. Δέκα χρόνια deja vu! Ο Χρονοσεισμός τους αφαιρεί την ελεύθερη βούληση κι οι ζωές τους συνεχίζονται «με τον αυτόματο πιλότο». Όταν η ισορροπία του σύμπαντος αποκαθίσταται, πρέπει να ξαναβάλουν μπρος το μυαλό τους, και τότε είναι που το πράγμα μπερδεύεται. Το τελευταίο μυθιστόρημα του Κερτ Βόννεγκατ είναι ένα ταξίδι στα 74 χρόνια του και στα 90 alter ego του (του περίφημου Κίλγκορ Τράουτ, που ξεστομίζει πάντα τις καλύτερες ατάκες), όπως και στην κωμικοτραγική ζωή αυτού του θεότρελου πλανήτη. Είναι η αυτοβιογραφία και το τελευταίο αντίο ενός από τους πιο έξυπνους, σαρκαστικούς και αστείους συγγραφείς του 20ού αιώνα. Είναι ένα βιβλίο στο οποίο παίζουν όλοι οι αγαπημένοι χαρακτήρες του συγγραφέα, λες και πρόκειται για μια ταινία συρραφής: έτσι, ο Χρονοσεισμός αποτελεί το απόσταγμα της σοφίας και μαζί το εγκώμιο της μωρίας, ένα μυθιστόρημα που «σώθηκε σαν από ναυάγιο», με ήρωα ένα συγγραφέα που ετοιμάζεται να αποχωρήσει από το μάταιο τούτο κόσμο. Πάνω απ’ όλα είναι ένα βιβλίο για την αγάπη της ζωής και τη γελοιότητα του πράγματος…
Ένας άνθρωπος χωρίς πατρίδα
Το “Ένας άνθρωπος χωρίς πατρίδα” είναι η κωμική ματιά του Βόννεγκατ -μια ματιά που κόβει σαν ξυράφι- πάνω στη ζωή και στον θάνατο, στην ιστορία, στην τέχνη, στην πολιτική, στον ίδιο τον συγγραφέα και στην αμερικανική ψυχή της εποχής μας.
Το βιβλίο αυτό γράφτηκε κατά τη διάρκεια των τελευταίων πέντε ετών με αναφορές στον Μαρκ Τουέιν, τον Ιησού, τον Λίνκολν, και έχοντας πάντα κατά νου έναν “σχεδόν άγιο” γιατρό ονόματι Ίγκνατς Ζέμμελβαϊς. Στο “Ένας άνθρωπος χωρίς πατρίδα” περιέχονται επίσης θραύσματα από το έργο του συγγραφέα, από τις κατά καιρούς θέσεις του σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα, καθώς και από τις αγωνίες του σχετικά με το πώς πρέπει να ζούμε και να πεθαίνουμε. Πρόκειται για ένα εξομολογητικό και τρυφερό μήνυμα που στέλνει ένας πολίτης στους συνανθρώπους του, άλλοτε γεμάτο χιούμορ, συχνά γεμάτο απελπισία, πικρία και οργή, ποτέ όμως χωρίς ερωτηματικά που επιδέχονται αστείες όσο και βαθυστόχαστες απαντήσεις. Η μικρή αυτή διαθήκη του συγγραφέα του “Σφαγείου Νο 5”, της “Φωλιάς της γάτας”, του “Χρονοσεισμού” και πλήθους άλλων ιδιότυπων μυθιστορημάτων που θεωρούνται αναπόσπαστο κομμάτι της σύγχρονης αμερικανικής λογοτεχνίας, είναι μια σύνοψη για την κατάσταση των πραγμάτων στην αρχή του 21ου αιώνα.
Πηγές: Biblionet, Wikipedia, Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη, Κέδρος, Εκδόσεις Πατάκη, Επιλογή/Θύραθεν, Μέδουσα, Γνώση
