Μάκης Καραγιάννης

Η σκόνη του κόσμου όταν γκρεμίζεται – Μάκης Καραγιάννης

Από ορίζοντα σε ορίζοντα, φεγγάρι στο φεγγάρι σε μια πορεία γεμάτη ενέδρες, στρατό και παρακρατικούς. Οι τελευταίοι των τελευταίων του Εμφυλίου θα παραδοθούν ή θα εξοντωθούν με τις αλλεπάλληλες προδοσίες, όταν ο φόβος γκρεμίζει τις αδύναμες ψυχές. Η ελπίδα του οράματος, η πατρίδα, η επανάσταση, το μίσος και η επιθυμία για εκδίκηση, το αίμα και ο θάνατος στρώνουν τη λάσπη στο θέατρο του πολέμου. Ένα παιχνίδι χωρίς όρια ανάμεσα στη δύναμη της θέλησης και τις παγίδες της ιστορίας που μετατρέπουν τους πρωταγωνιστές του δράματος σε μια ασήμαντη χαρακιά στο άγριο σκηνικό της βορειοελλαδικής ενδοχώρας.

Το μυθιστόρημα αποτελεί, μαζί με το Όνειρο του Οδυσσέα και την Πόλη χωρίς Θεούς, το τρίτο μέρος μιας τριλογίας που συμπεριλαμβάνει στο χρονικό άνυσμα της αφήγησης την Ελλάδα του Εμφυλίου, της Μεταπολίτευσης και την Ελλάδα της κρίσης.

Ώρες ώρες κι εγώ λέω πως όλα είναι μάταια. Πώς το μελάνι να χαράξει το σκοτωμένο αίμα στη σελίδα; Το δίκιο και τo άδικο τίμια να μοιράσει; Ποιος μπόρεσε τις λέξεις σαν το αμύγδαλο να σπάσει με την πέτρα κι η ψίχα του ανείπωτου σαν ήλιος πρωινός να λάμψει μπροστά μας; Ένα κενό, με λόγια σκεπασμένο, πάντα θα χάσκει. Πολλές οι φωνές. Κι οι αλήθειες άλλες τόσες. Προσπαθώ να μην αδικήσω καμιά. Μα η πιο βαθιά αλήθεια, η πιο μεγάλη, σαν το φεγγάρι μέσα στην άλω κρύβεται. Όλοι το δείχνουν με το δάχτυλο, μα κείνο σαν τον κλέφτη στην ομίχλη πάντα θα γλιστρά. Ποιο στόμα τάχα θα την πει;

Μυθιστόρημα, Μεταίχμιο, 2023, 264 σελ.

Μικρό και αλαζονικό έθνος – Μάκης Καραγιάννης

Δοκιμές ελληνικής αυτογνωσίας


Τι κάνει αυτό το “μικρό και αλαζονικό έθνος”, όπως το ονόμαζε ο Νίτσε, να ξεχωρίζει θετικά ή αρνητικά; Γιατί άραγε η Ελλάδα, ενώ ήταν από τα πρώτα έθνη που κατά τον 19ο αιώνα υιοθέτησε τους πιο προχωρημένους ευρωπαϊκούς θεσμούς, ανακυκλώνει την ατελέσφορη πάλη της νεωτερικότητας με την παράδοση; Γιατί η συγκρότηση του νεωτερικού υποκειμένου που σμιλεύτηκε στη Δύση παρέμεινε στην Ελλάδα ημιτελής; Γιατί ο Λόγος παραμένει υπόσχεση χωρίς αντίκρισμα, δεν εκταμιεύεται ως ατομική ευθύνη, δεν γονιμοποιείται σε συλλογική Πράξη;
Η απόπειρα να ψηλαφήσουμε την κρίση σκοντάφτει στην επανάληψη των καταγωγικών ερωτημάτων με τα οποία γράφεται ιστορικά το ελληνικό δράμα. Το ανά χείρας δοκίμιο επιχειρεί να ανιχνεύσει διαχρονικά την ελληνική ιδιαιτερότητα με άξονες τις έννοιες της ατομικής ευθύνης, της συγκρότησης του υποκειμένου, του εμφυλίου πάθους, της ελληνικότητας, του έθνους, του λαού, του λαϊκισμού, αλλά και να την κατανοήσει θέτοντας την ελληνική σκέψη στον καθρέφτη της ευρωπαϊκής: Αθήνα ή Ιερουσαλήμ; Ευκλείδης ή Νεύτων; Αντιγόνη ή Αντιγόνες; Φάουστ ή Ζορμπάς;

Δοκίμια, Επίκεντρο, 2018, 368 σελ.

Πόλη χωρίς θεούς – Μάκης Καραγιάννης

Ο Ξενοφώντας Κάπας, ιδιοκτήτης μιας μικρής βιοτεχνίας ρούχων, βουλιάζει στη δίνη μιας γενικευμένης κρίσης και η πόλη που περπατά μεταμορφώνεται συνεχώς. Το ρεύμα της παγκοσμιοποίησης έχει γεμίσει τους δρόμους της με εγκλωβισμένους μετανάστες και πρόσφυγες, οι οποίοι ζουν με τον μύθο της μεγάλης απόδρασης στην Ευρώπη. Οι άνεργοι και οι ανέστιοι προσπαθούν να επιβιώσουν και να βρουν ζωτικό χώρο. Τις νύχτες οι κατσαρίδες γεμίζουν τους δρόμους. Η Νέα Πόλη αγκομαχά από την τυφλή βία των απελπισμένων. Μέσα στο χάος του κόσμου ο Φώντας αισθάνεται ότι αναποδογύρισε το σύμπαν. Χάνει τις δουλειές. Του παίρνουν το σπίτι. Του κλέβουν την πατρίδα. Η πορεία του θα αλλάξει δραματικά όταν, τελικά, υπό το βάρος των χρεών, η βιοτεχνία θα κλείσει και η τράπεζα θα βγάλει το σπίτι του “στο σφυρί”. Ένα πρωί θα βρεθεί στο παγκάκι και θα ξεκινήσει μια καινούρια ζωή στους δρόμους της Νέας Πόλης.
Πού πάει ένας κόσμος όταν γκρεμίζονται όλες οι γέφυρες και παντού υψώνονται φράχτες; Ήταν η “Εποχή της Ρευστότητας”. Ένας εφιάλτης του κοντινού μέλλοντος, με υλικά της δικής μας καθημερινότητας.

Μυθιστόρημα, Μεταίχμιο, 2016, 312 σελ.

Το όνειρο του Οδυσσέα – Μάκης Καραγιάννης

Ο δημοσιογράφος Οδυσσέας Πανταζής αναλαμβάνει να εξιχνιάσει τον φόνο του φίλου του Στέφανου, αντιπρύτανη του Πανεπιστήμιου της Θεσσαλονίκης. Ο Στέφανος Δενδρινός, σύμβολο της αντίστασης κατά της Χούντας, βρίσκεται μπλεγμένος στη δίνη ενός σκανδάλου: ο ανακριτής τον καλεί για κατάθεση, με την κατηγορία της υπεξαίρεσης κονδυλίων του πανεπιστήμιου που προορίζονταν για την έρευνα. Ήταν δυνατόν να καταλήξει ξανά στη φυλακή;
Η ηθική χρεοκοπία της γενιάς της μεταπολίτευσης, που διαλύθηκε σε μια μπελ-επόκ της κατανάλωσης, η Ελλάδα της παρακμής και της διαφθοράς, αποτελεί τον κύριο θεματικό άξονα του βιβλίου. Μια απόπειρα βιογραφίας του Στέφανου και της χαμένης γενιάς του, που νικήθηκε από τη ζωή. Άντεξε τον φάλαγγα και τον βούρδουλα, αλλά λύγισε στο βελούδινο χέρι.
Ταυτόχρονα, οι ποικίλες εκδοχές της έννοιας της πατρίδας, η διαμάχη Ανατολής-Δύσης που διατρέχει την ελληνική φυσιογνωμία, η φρίκη της βίας στην Ιστορία του 20ού αιώνα, είναι μερικά από τα προβλήματα που φωτίζει το μυθιστόρημα. Στο βάθος αντηχούν αναφορές σε επεισόδια της ομηρικής “Οδύσσειας” και του “Οδυσσέα” του Τζόις από τον οποίο το “Όνειρο του Οδυσσέα” δανείζεται την πρώτη γραμμή.

Μυθιστόρημα, Μεταίχμιο, 2011, 333 σελ.

Ο καθρέφτης και το πρίσμα – Μάκης Καραγιάννης

Τι είναι αλήθεια, τι πλάνη, και τι ανάμεσά τους; Το ερώτημα αυτό επιχειρεί να αναδείξει ο Μάκης Καραγιάννης με τη συλλογή διηγημάτων “Ο καθρέφτης και το πρίσμα”. Οι δεκαπέντε ιστορίες που την αποτελούν δεν συνιστούν άλλο από παραλλαγές, δοκιμές με διαφορετικό φωτισμό γύρω από δύο βασικά θέματα: τα βιβλία και τους βίους υπαρκτών ή φανταστικών προσώπων. Τα βιβλία, χειρόγραφα ή έντυπα, πραγματικά ή επινοημένα -βιβλία που βρίσκονται στο επίκεντρο των ιδεολογικών αντιπαραθέσεων διαφόρων εποχών- συνθέτουν ένα σύμπαν στο οποίο πρωταγωνιστεί η γραφή και η ειρωνεία.
Οι βίοι των ανθρώπων που παρακολουθούμε ποικίλλουν. Άλλοτε πρόκειται για ιστορικά πρόσωπα που “φτάνουν στις μέρες μας από τον ψίθυρο της ιστορίας” κι άλλοτε για ανθρώπους ταπεινούς, αφανείς, από το περιθώριο της σύγχρονης κοινωνίας. Ένα είναι βέβαιο: Χαρακτήρες όπως ο θεμελιωτής της σύγχρονης άλγεβρας Εβαρίστ Γκαλουά, ο λόγιος του διαφωτισμού Νεόφυτος Αδαμαντίδης, ο ρεμπέτης Στράτος Χατζηγεωργίου, ο ρομαντικός ποιητής Στέφανος Λογοθέτης, ο μοναχός Αμφιλόχιος, ο τυχοδιώκτης και μαθηματικός Τζιρόλαμο Καρντάνο, ανεξαρτήτως του αν είναι πραγματικοί ή φανταστικοί, μας καθηλώνουν με την τραγικότητά τους. Συμπαθητικοί μέσα στην πλάνη τους, αναζητούν με θέρμη την αλήθεια στον έρωτα, στη ζωή, στην επιστήμη και στην τέχνη. Εραστές και νοσταλγοί του απόλυτου, θα καταφέρουν να αγγίξουν μόνο ιριδισμούς και αντανακλάσεις του, καθώς προσκρούουν σε μιαν απροσπέλαστη, σκοτεινή περιοχή.
Το βιβλίο του Μάκη Καραγιάννη εντάσσεται εν πολλοίς στην παράδοση της πλασματικής βιογραφίας, διαλέγεται ωστόσο δημιουργικά με τα νεωτερικά δείγματα του είδους. Στο “Ο καθρέφτης και το πρίσμα” δεν ακολουθείται η παραδοσιακή μέθοδος της γραμμικής, αιτιώδους συνάφειας, που οδηγεί στη μία και μοναδική ερμηνεία της προσωπικότητας· δεν υπάρχει καν μια εικόνα του βιογραφούμενου, αλλά, ως επί το πλείστον, πολλές και αντιφατικές εκδοχές του ίδιου προσώπου, γεγονός που, σε συνδυασμό με τα πολλαπλά επίπεδα ειρωνείας, υπονομεύει κάθε απόπειρα αντικειμενικότητας και δημιουργεί μιαν ατμόσφαιρα ιδιαίτερα ρευστή. Με τα λόγια του συγγραφέα: “Από τον καθρέφτη με το καθαρό είδωλο στο πρίσμα, όπου ο καθένας βλέπει ό,τι θέλει”.

Διηγήματα, Νεφέλη, 2007, 160 σελ.